Güneydoğu Anadolu Bölgesindeki Bir Özel Hastanede Hasta Güvenliği Kültürü

Abstract

ÖZCAN, Taner Hasan. Culture of Patient Safety in a Private Hospital in Southeastern Anatolia, Postgraduate Thesis, Ankara, 2018. By assuming that people can make mistakes, the conditions under which people work can be changed and improved in order to avoid mistakes. The measurement of the patient safety culture of workers is the first thing that must be done for patient safety culture to be adopted and developed in health institutions. In this study, it was aimed to determine the attitudes and patient safety culture of all employees about patient safety in a private hospital in Southeastern Anatolia. Another aim of this study was to assess the attitudes and cultures of all employees according to sociodemographic and professional characteristics. The survey aimed to reach the entire population (340 people), and 284 people were reached (participation rate of 84%). The Safety Attitudes Questionnaire (SAQ) developed by Sexton et al. (2006) was used as a data collection tool. SQA is in 5 Likert type, consists of 30 articles and 6 dimensions. In the study, the Cronbach alpha values of the dimensions were found to be reliable between 0.69-0.88. The coefficients of relationship between the dimensions except for the stress acceptance dimension are moderate and strong (0.62-0.76); however, the coefficients of correlation between stress acceptance dimension and other dimensions are very low and weak (0,19-0,32). While the “I like my job” statement of the SQA has the highest mean (4.55 ± 0.99) and participation rate (88.4%); “Excessive fatigue during emergency situations (eg. emergency resuscitation, bleeding) disrupts my performance” has been the statement to have the lowest mean (2.93 ± 1.54) and participation rate (43%). The dimension of the SQA with the highest mean is "job satisfaction" (4,04 ± 1,04), while the lowest is "acceptance of stress (3,25 ± 1,25)". The mean of other dimensions (working conditions [3,59 ± 1,14], management perceptions [3,57 ± 1,09], safety climate [3,49 ± 0,88], teamwork climate [3,54 ± 0 , 92]) are close to each other. In the study, generally female, age ≤29, education level high school and university, position nurse, interacting with patients, working hours daytime-night, hospital work period ≥11 months, professional work period 13-72 months or ≥73 months groups were found to have a more negative patient safety culture than the other groups. At the end of the study; suggestions were made to investigate why the perception of patient safety culture is low, to improve patient safety, to measure employees' attitudes and cultures of patient safety at certain intervals in these groups.KABUL VE ONAY i BİLDİRİM ii YAYIMLAMA VE FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI BEYANI iii ETİK BEYAN iv TEŞEKKÜR v ÖZET vi ABSTRACT vii İÇİNDEKİLER viii SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ x ŞEKİLLER LİSTESİ xii GİRİŞ 1 I. BÖLÜM: HASTA GÜVENLİĞİ KÜLTÜRÜ 3 1.1. KÜLTÜR KAVRAMI 3 1.2. GÜVENLİK KÜLTÜRÜ KAVRAMI 4 1.3. HASTA GÜVENLİĞİ KAVRAMI VE TIBBİ HATALAR 6 1.4. HASTA GÜVENLİĞİ KÜLTÜRÜ KAVRAMI 13 1.5. HASTA GÜVENLİĞİ KÜLTÜRÜNÜN OLUŞTURULMASI 14 1.6. DÜNYADA HASTA GÜVENLİĞİ KÜLTÜRÜ 17 1.7. TÜRKİYE’DE HASTA GÜVENLİĞİ KÜLTÜRÜ 21 1.8. HASTA GÜVENLİĞİ KÜLTÜRÜNÜN DEĞERLENDİRİLMESİ 30 2. BÖLÜM: GEREÇ VE YÖNTEM 33 2.1. ARAŞTIRMANIN AMACI 33 2.2. PROBLEM CÜMLESİ 33 2.3. EVREN VE ÖRNEKLEM 33 2.4. SINIRLILIKLAR 34 2.5. VERİ TOPLAMA ARACI 34 2.6. VERİLERİN TOPLANMASI 38 2.7. VERİLERİN ANALİZİ 39 2.7.1. Bağımlı Değişkenler 40 2.7.2. Bağımsız Değişkenler 40 3. BÖLÜM: BULGULAR 41 3.1. HASTANE PERSONELİNE İLİŞKİN TANIMLAYICI BULGULAR 41 3.2. GÜVENLİK TUTUMLARI ANKETİNE İLİŞKİN TANIMLAYICI BULGULAR 43 3.3. GÜVENLİK TUTUMLARI ANKETİNİN BOYUTLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ 47 3.3.1. Ekip Çalışmasi İklimi Boyutunun Değerlendirilmesi 47 3.3.2. Güvenlik İklimi Boyutunun Değerlendirilmesi 50 3.3.3. İş Doyumu Boyutunun Değerlendirilmesi 54 3.3.4. Stresin Kabulü Boyutunun Değerlendirilmesi 57 3.3.5. Yönetime İlişkin Algılar Boyutunun Değerlendirilmesi 60 3.3.6. Çalışma Koşulları Boyutunun Değerlendirilmesi 63 3.4. GÜVENLİK TUTUMLARI ANKETİ BOYUT ORTALAMALARININ DEĞERLENDİRİLMESİ 66 3.5. GÜVENLİK TUTUMLARI ANKETİNİN BOYUTLARI ARASINDAKİ İLİŞKİLER 78 4. BÖLÜM: TARTIŞMA 80 5. BÖLÜM: SONUÇ ve ÖNERİLER 95 KAYNAKÇA 99 EK 1. ANKET FORMU 108 EK 2. TEZ ORİJİNALLİK RAPORU 110ÖZCAN, Taner Hasan. Güneydoğu Anadolu Bölgesindeki Bir Özel Hastanede Hasta Güvenliği Kültürü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2018. İnsanın hata yapabileceği varsayımından yola çıkarak, hatanın olmaması için insanların çalıştığı koşullar değiştirilebilir ve geliştirilebilir. Sağlık kuruluşlarında hasta güvenliği kültürünün yerleştirilmesi ve geliştirilmesi için yapılacakların başında çalışanların hasta güvenliği kültürünün ölçülmesi gelmektedir. Bu araştırmada, Güneydoğu Anadolu Bölgesindeki özel bir hastanede tüm çalışanların hasta güvenliği ile ilgili tutumlarını ve buna bağlı olarak hasta güvenliği kültürünü belirlemek amaçlanmıştır. Çalışanların, hasta güvenliği ile ilgili tutumlarının ve kültürünün soyodemografik ve mesleki özelliklerine göre değerlendirilmesi bu araştırmanın diğer bir amacıdır. Araştırmada tüm everene (340 kişi) ulaşmak hedeflenmiş, 284 kişiye (katılım oranı %84) ulaşılmıştır. Veri toplama aracı olarak Sexton ve diğerleri (2006) tarafından geliştirilen Güvenlik Tutumları Anketi (GTA) kullanılmıştır. GTA, 5’li Likert tipindedir, 30 madde ve 6 boyuttan oluşmaktadır. Çalışmada, boyutların Cronbach alpha değerleri 0,69-0,88 arasında güvenilir düzeyde bulunmuştur. Stresin kabulü boyutu hariç diğer boyutlar arasındaki ilişki katsayıları orta düzeyde ve kuvvetli (0,62-0,76); stresin kabulü boyutu ile diğer boyutlar arasındaki ilişki katsayıları ise çok düşük ve zayıftır (0,19-0,32). GTA’daki ifadelerden “İşimi severim.” en yüksek ortalama (4,55±0,99) ve katılma oranına (%88,4) sahipken; “Acil durumlar (örneğin, acil resüsitasyonlar/ canlandırmalar, kanamalar) sırasında aşırı yorgunluk performansımı bozar.” en düşük ortalama (2,93±1,54) ve katılma oranına (%43) sahip ifade olmuştur. GTA’nın boyutlarından ortalaması en yüksek boyut “iş doyumu (4,04±1,04)” iken, ortalaması en düşük boyut “stresin kabulü (3,25±1,25)” boyutudur. Diğer boyutların ortalamaları (çalışma koşulları [3,59±1,14]; yönetime ilişkin algılar [3,57±1,09]; güvenlik iklimi [3,49±0,88]; ekip çalışması iklimi [3,54±0,92]) ise birbirine yakındır. Çalışmada genel olarak cinsiyeti kadın, yaşı ≤29, eğitim düzeyi lise ve üniversite, pozisyonu hemşire, hastalarla etkileşim içinde olan, çalışma saatleri gündüz-gece, hastanede çalışma süresi ≥11 ay, meslekte çalışma süresi 13-72 ay veya ≥73 ay olan grupların hasta güvenliği kültürü algısı, diğer gruplara göre daha olumsuz bulunmuştur. Çalışmanın sonucunda; bu gruplarda hasta güvenliği kültürü algısının neden düşük olduğunun araştırılması, hasta güvenliğinin iyileştirilmesi, çalışanların belirli aralıklarla hasta güvenliği ile ilgili tutumlarının ve kültürünün ölçülmesi yönünde önerilerde bulunulmuştur