'Canakkale Onsekiz Mart Universitesi Fen Bilimleri Enstitusu Dergisi'
Abstract
The aim of this study is the assessment of the “National Emission Ceilings Directive” under the European Union environmental acquis to be carried out for Republic of Turkey. In this assessment the economical, institutional and technical perspective of the country is taken into account with regard to the emission management strategies. The datasets of the air quality measurement network are analysed by statistical instruments.
The ratios for particulate matter measurements together with the calculations of indicators for ozone pollution are obtained within the needs-analysis for Turkey for the first time. The PM2,5/PM10 ratio is calculated between 0,43-0,67 for Turkey. These ratios show that particulate matter is originated from antropogenic emissions. Additionally AOT40, one of the indicators of ozone pollution values are determined to be very high compared to the limit values of the by-law for air quality.
Although the national air quality measurement network results indicate the air quality in cities has improved, the increasing trend in the emission totals of the reported national air pollutant emission inventory shows that implemented sectoral emission management strategies are still not sufficient. Therefore additional efforts are required for sectoral emissions to be reduced with additional measures. The roadmap for this reduction of the emission load is prepared including the aspects for cooperation, national representativeness, data quality, modeling capacity, public awareness and specifically recommendations for the key categories of emission inventory recommendations are underlined.ÖZET i
ABSTRACT i
TEŞEKKÜR iii
İÇİNDEKİLER iv
TABLOLAR vii
SİMGELER ve KISALTMALAR xi
1. GİRİŞ ve AMAÇ 1
1.1. Hava Kalitesine İlişkin Ülkemizde Mevcut Durum 4
1.2. Uluslararası Sözleşme ve Protokoller 7
1.2.1. BM AEK UMSHKS ve Protokolleri 7
1.2.2. BM İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi ve Kyoto Protokolü 18
1.2.3. MARPOL Sözleşmesi ve Ek-VI Protokolü 21
1.3. Avrupa Birliği Çevre Müktesebatı ve Hava Kalitesi Başlığı 25
1.4. Ulusal Emisyon Tavanları Direktifi 30
1.4.1. Emisyon Envanteri 52
1.4.2. Emisyon Projeksiyonları 61
1.4.3. Bilgilendirici Envanter Raporu (IIR) 63
1.4.4. Ulusal Hava Kirliliği Kontrol Programları 64
1.4.5. Emisyon Azaltım Taahhütleri 65
1.4.6. Hava Kalitesi Hedefleri 66
1.4.7. Hava Kirliliği Etkilerinin Göstergeleri 70
1.4.8. Kritik Seviyeler 71
1.4.9. Ozon, Ozon Öncülleri ve Hesaplama 72
1.4.10. AB Üye Ülkelerinde UET Direktifine Ait Durum Analizinden Örnekler 76
2. MATERYAL ve YÖNTEM 81
3. SONUÇLAR VE TARTIŞMA 89
3.1. Türkiye’nin Ulusal Emisyonları 89
3.1.1. NOx Emisyonları 93
3.1.2. SO2 Emisyonları 95
3.1.3. NH3 Emisyonları 96
3.1.4. NMVOC Emisyonları 98
3.1.5. PM10 Emisyonları 100
3.2. Türkiye’nin Ulusal Emisyonlarının AB İle Karşılaştırılması 102
3.3. Türkiye’de Hava Kalitesi Ölçüm Verilerinin Değişimi 107
3.3.1. PM ve SO2 Verileri 107
3.3.2. PM2,5 ve PM10 Verilerinin Oransal Değişimleri 113
3.3.3. O3 Verileri 118
3.3.4. AOT40 Hesapları 121
3.4. Ulusal Emisyon Hedefleri ve Hedeflere Ulaşım İçin Yol Haritası 131
3.5. UET Direktifine Uyum Açısından Türkiye’nin Durumu 135
3.5.1. İdari Çerçeve 135
3.5.2. Teknik ve Ekonomik Çerçeve 136
3.5.3. Ulusal ve Uluslararası Temsiliyet 141
3.5.4. İklim Değişikliği 142
3.5.5. Kamuoyu ve Gündelik Alışkanlıklar 148
4. GENEL DEĞERLENDİRME VE ÖNERİLER 156
EKLER 173Bu çalışmanın amacı Avrupa Birliği uyum süreci çerçevesinde AB Çevre Müktesebatının gerekliliklerinden biri olan Ulusal Emisyon Tavanları Direktifinin ülkemiz mevzuatına kazandırılmasına ilişkin değerlendirmenin yapılmasıdır. Emisyon yönetim stratejilerinin dayandığı ekonomik, teknik ve idari çerçevede ülkemizin koşulları dikkate alınmıştır. Ulusal hava kalitesi izleme ağı verisetleri istatistiksel araçlarla incelenmiştir.
Ülkemiz için partikül madde ölçümü oranları ile birlikte ozonun kirliliğinin göstergesi olan hesaplamalar ihtiyaç analizine esas şekilde ilk kez yapılmıştır. PM2,5/PM10 oranı ülkemiz için 0,47-0,63 aralığında hesaplanmıştır. Bu hesaplamalar, partikül maddenin antropojenik kaynaklı özellik sergilediğini göstermektedir. Bununla birlikte ozon kirliliğine esas göstergelerden biri olan AOT40 değerlerinin yönetmelik limit değerlerinin çok üstünde olduğu tespit edilmiştir.
Hava kalitesi izleme ağı ölçüm sonuçları, şehirlerde hava kalitesinin iyileşme gösterdiğine işaret etmekte olmasına rağmen, raporlanan ulusal emisyon envanterinde emisyon toplamlarındaki artış ülkemizde halen sektörlere özgü emisyon yönetim stratejileri uygulamalarının yetersiz olduğunu göstermektedir. Bu bağlamda ilave önlemlerle sektörel emisyonların azaltılması beklenmektedir. Bu azaltıma esas yol haritası; işbirliği, ulusal temsiliyet, veri kalitesi, modelleme kapasitesi, kamuoyu farkındalığı başlıklarında hazırlanmıştır. Emisyon envanteri kilit kategorilerindeki emisyonlar için öneriler oluşturulmuştur
