Zaliv Boke Kotorske nalazi se u jugoistočnom delu Jadranskog mora i jedan je od najlepših zaliva sveta. Uzak i dugačak zaliv koji se u kopno urezuje u dužini od 20 km ima oblik strele i sastoji se od četiri manja zaliva: hercegnovski, tivatski, risanski i kotorski zaliv. Svaki od ovih zaliva ima specifične hidrografske i reljefne karakteristike i, u odnosu na otvoreni deo crnogorskog primorja, ove vodene površine pokazuju veliku različitost, a samim tim poseduju i specifičan morski život. Kao i ostala područja Mediterana i Jadranskog mora, i Bokokotorski zaliv je pod velikim uticajem antropogenog faktora i aktivnosti koje se odvijaju na njegovoj obali. Poslednjih decenija evidentna je sve veća urbanizacija i industrijalizacija, koja je dovela do obimnog naseljavanja crnogorskog primorja, naročito Bokokotorskog zaliva, što je uslovilo zagađenje životne okoline zaliva, naročito morske vode za koju je karakteristično slabo strujanje i cirkulacija sa otvorenim morem. Otpad iz različitih industrija, brodogradilišta, hotela i bolnica stacioniranih unutar samog zaliva, ispuštaju se u more i predstavljaju konstantan izvor zagađenja vodene sredine. Ova regija je poznata kao područje sa najvećom prosečnom količinom padavina u Evropi, pa udeo zagađujućih meterija koje spiranjem zemljišta (vodena erozija, rastvaranje stena i abiogene podloge), usled velikih količina atmosferskih padavina, dospevaju u more nije zanemarljiv. Na ovaj način u morsku sredinu se unose različite vrste zagađujućih materija, među kojima su najopasniji teški metali, kao što su živa, olovo, kadmijum, kobalt, nikl, itd. Teški metali predstavljaju ozbiljne zagađujuće materije morske sredine, pre svega zbog svoje toksičnosti, teške biorazgradivosti i dugog zadržavanja u biogeohemijskom ciklusu.
Neki vodeni organizmi, među kojima i dagnja Mytilus galloprovincialis, imaju sposobnost da apsorbuju razne zagađujuće materije iz vode i predstavljaju veoma pogodan indikator za analizu zagađenja sredine koju nastanjuju, odnosno, u slučaju dagnji, mogu se koristiti kao sredstvo za procenu kvaliteta vode.
Cilj ovoga rada bio je određivanje sadržaja teških metala (Pb, Ni, Co, Cd i Hg) u dagnjama M. galloprovincialis sa određenih lokacija Bokokotorskog zaliva u tri sezone 2008. godine. Na osnovu dobijenih vrednosti koncentracija teških metala određivan je indeks zagađenja metalima (MPI) kao sredstvo za procenu kvaliteta vode zaliva Boka Kotorska.
Indeks zagađenja metalima predstavlja ukupni kvalitet posmatrane životne sredine u odnosu na koncentraciju teških metala i njegova upotreba se pokazala kao veoma korisno sredstvo u proceni nivoa zagađenja. Ovaj indeks pruža mogućnost da se na jednostavan način uporedi stepen zagađenja različitih lokacija i mesta uzorkovanja.
Najveće koncentracije ispitanih teških metala u većini ispitanih uzoraka izmerene su u zimskom periodu 2008. godine. Ovaj podatak se može objasniti smanjenjem mase jestivog dela dagnje tokom zimeodnosno činjenicom da se zbog smanjene količine hrane u zimskom periodu masa jestivog dela školjke smanjuje, dok sadržaj već akumuliranih teških metala ostaje isti, pa se stoga koncentracija teških metala u odnosu na masu jestivog dela školjke povećava.
Na osnovu vrednosti MPIa možemo reći da se lokacije iz Tivatskog zaliva, pre svega lokacija Tivat, izdvajaju kao lokacije sa najvećim indeksom zagađenja metalima u odnosu na druge ispitivane lokacije. Ovaj podatak ne iznenađuje, jer se radi o zalivu sa najvećim brojem antropogenih izvora zagađenja, pogotovu lokacija Tivat (aerodrom, vojna luka, brodogradilište, poljoprivredna aktivnost). Hercegnovski zaliv je sledeći po zagađenju morske vode, dok je najmanje zagađenje dobijeno za lokaciju Sv. Stasija iz Kotorskog zaliva.
Na osnovu dobijenih podataka, a na osnovu njihove analize može se zaključiti da indeks zagađenja metalima predstavlja korisno i moćno sredstvo za procenu kvaliteta vode zaliva Boka Kotorska
