F’din il-ħarġa letterarja ta’ “Il-Malti” nsibu x-xogħlijiet ta’ wieħed u tletin kontributur, xogħlijiet varji b’karatteristiċi partikolari tagħhom.peer-reviewe

Azzopardi, Carmel

OAR@UM

L-editorjal Carmel Azzopardi ' din il-harga letterarja ta' "Il-Malti" nsibu x-xoghlijiet ta' wiehed u tletin kontributuru, minhabba n-numru konsiderevoli tal-kittieba li kollha ghandhom il-karatteristici partikulari taghhom, ma jistax jonqos li f' din il-harga tispikka 1-varjeta, ghalkemm tidher il-predominanza ta' xi oqsma fuq ohrajn. Nghidu ahna 1-generu tal-poezija ghandu prezenza aktar qawwija mill-proza; mill-wiehed u tletin kontributur sitta u ghoxrin kitbu poezija waqt li hamsa kitbu proi:a. Jidherukoll lihemm zbilanc qawwi favuril-kontributuri rgiel, ghalkemm f'dan ir-rigward wiehed iridjghid ukoll li bosta mill-poeti emergenti, u anke poeti ta' kwalita, huma nisa. F' din il-harga nsibu xoghlijiet ta' Jane Micallef, Claudia Gauci u Maria Grech Ganado. Iida fix-xena lokali hemm poetessi ohrajn li jispikkaw. lnsemmi fost ohrajn lil Rena Balzan, Clare Azzopardi u Simone lnguanez. Jidher Ii 1-epoka fejn 1-unika poetessa ta' kwalita kienet Mary Meilaq ghaddiet u 1-kontribuzzjoni tas-sess femminili f'dan il-qasam qed tizdied, anke f' dik li hi kwalita. F'din il-harga nsibu wkoll tizwiqa ta' awturi f'dawk li huma esperjenza, validita u notorjeta - minn awturi li qed jidhru fix-xena ghall-ewwel darba u ohrajn li ilhom jiktbu imma qatt ma waslu biex jippubblikaw sa awturi b' esperjenza kbira, li ppubblikaw diversi xoghlijiet, ilhom stabbiliti u isimhom se jibqa' mnizzel mal-elite tal-letteratura Maltija. Awturi bhal Oliver Friggieri, Achille Mizzi, Immanuel Mifsud, Victor Fenech, Trevor Zahra, Gorg Borg, Maria Grech Ganado, Adrian Grima, Paul P. Borg, Joe Friggieri, Alfred Massa 2 11-MALTI u maghhom anke 1-poetessa emergenti Claudia Gauci m' ghandhom b:lonn tal-ebda introduzzjoni u x-xoghlijiet taghhom bla dubju jarrikkixxu din il-harga letterarja. Hawn ma rridx nonqos mir-rispett lejn 1-awturi 1-ohra li ma semmejtx. Il-fatt li forsi awtur hu anqas maghrufmajfissirx Ii x-xoghol tieghu hu anqas validu. Xejn minn dan. Ta' min hawnhekkjghid li din it-tizwiqa fost 1-awturi taghmel hafna sens. "11-Malti" fil-fehma tieghi ghandu qabel xejn ifittex li jinkludi xoghlijiet ta' awturi validi u stabbiliti, imma ghandu wkoll iservi ta' vetrina fejn awturi goddajesponu x-xoghlijiet taghhom. It-trawwim ta' kittieba goddajservi biex il-letteratura Maltija tiggedded u tevolvi. Minbarra varjeta fil-generi (poezija u pro:la), insibu varjeta fl-effetti estetiCi mhaddma. Fil-poezija hemm ghadd ta' xoghlijiet li nistghu nsejhulhom tradizzjonali, kemm fil-forma u 1-metrika, kemm fit-tip ta' lingwagg u grammatikamhaddma ukemmfil-metaforali, sacertu punt, tis ta' tissejjahmejta jew skaduta. Izdahemm ukoll ghadd ta' xoghlijiet li nfatmu rnit-tradizzjonalizmu u fihom jispikka t-twarrib tal-forom u 1-metrika tradizzjonali. Jispikka wkoll it-twarrib tal-isterjotipi. Nislet bhala ezempji minn din il-harga "Baby Blues" ta' Immanuel Mifsud u anke n-novella-hrafa" Jack & Jill" ta' Trevor Zahra. Insibu wkoll it-thaddim ta' lessikumhux tradizzjonali. Nikkwota: 'ix-xita tiijen fil-katusi ', 'iwelldu l-kliem u jirrakkmawh ', minn "Kien hemm lejla u tmien nisa" ta' Claudia Gauci; 'xemx tixpakka f'salt, 'ir-rima tad-duMan ', minn "Andrew Jhebb in-nar" ta' Adrian Grima; 'ma' sidirha XXL', 'il-kantunieri kollha jnarsu bl-ikrah ', minn "Baby Blues" ta' Immanuel Mifsud; 'il-verbi tal-jien frammentat', minn Skeletru-Silwett....f'Realta Mohbija" ta' Stefano Farrugia; 'muntanjijirtiraw m 'gneluq kunvent il-lejl',minn "11-Mistohbija" ta' Manwel Cassar; 'il-qris tal-kwiekeb eternifuq l-gnadira ta'moMi', minn "Ut Videam" ta' Achille Mizzi. Dawn ix-xoghli jiet, li nistghu nsejhulhom moderni u xi whud anke postmoderni, huma mizghuda b 'metafora gdida, friska u hafna drabi antropomorfikajew animistika. Hafna drabi f' dawn 1-ghamliet ta' metafori nsibu devjazzjoni fil-grammatika. Aggettiv jew verb li fid-diskors komuni jikkwalifika jew jintrabat ma' nom li jmur mieghu, fil-poezija jikkwalifika jew jintrabat ma' nom li hu ostili, fis-sens li ma jmurx mieghu. Nghidu ahna fid-diskors komuni nsibu 1-frazi nbejza tajba, u hawn 1-aggettiv imur, jaqbel man-nom. Imma 1-frazi 'libejza hienja tikkostitwixxi devjazzjoni min-norma ghax 1-aggettiv hienja normalmentjintuza biexjikkwalifika bniedma u mhux oggett inanimat. Insibu diversi ezempji f' ghadd ta' poeziji ta' din 1-ghamla. Nisletxi ezempji. 'Kurituri elettroniCi ', minn "Blogger" ta' Charles Flores; 'ward harga LXXXIV 2012 3 mignun', 'ward iweriaq', minn "Mejju" ta' Joe P. Galea; 'siegfia bafinana', minn "Karnival Solitarju" ta' Patrick Sammut; 'irdieden irvellati', 'welding amplifikat', 'lanzakburija ', minn "Andrew Jhebb in-nar" ta' Adrian Grima;' blat qalil', 'dar ...... rieqda ', minn "Kien hemm lejla u tmien nisa" ta' Claudia Gauci. Nixtieq naghlaq biex nghid xi haga fuq it-traduzzjoni li hija forma ta' arti fiha nfisha, indipendentement mix-xoghol originali Ii jkun tradott. Insibu zewg xoghlijiet f' dan il-qasam, "Ghadbilura", novella fantaxjentifika tal-Amerikan Russel Davis maqluba ghall-Malti minn Toni Aquilina u erba' sunetti ta' William Shakespeare maqluba minn Oliver Friggieri. Huma jappartenu ghal zewg generi letterarji differenti imma wkoll ghaz-zewg lati opposti tal-estetika letterarja, wiehed traduzzjoni ta' poeziji klassici u 1-iehortraduzzjoni ta' novella moderna fantaxjentifika. Hawnhekk ghandna 1-importazzjoni tal-letteratura. U dan huwa qasam utli hafna, 1-aktar fil-kaz ta' xoghlijiet li nkitbu b'lingwa Ii ftit biss ghandhom access ghaliha, bhal, nghidu ahna, ir-Russu u 1-Portugiz. It-traduzzjoni letterarja hi arti li mhix faCli. U hawn wiehed irid jghid grazzi lil artisti bhal Aquilina, Friggieri, Victor Xuereb u bosta ohrajn Ii qed iwessghu 1-librerija letterarja taghna bl-importazzjoni ta' bosta xoghlijiet klassici u kapulavuri ta' zmienna. Hemm ukoll 1-esportazzjoni tal-letteratura Maltija. It-traduzzjoni ta' xoghlijietMaltin ghall-Ingliz u lingwi ohrahija utli daqs it-traduzzjoni minn ilsna barranin. Permezz taghha x-xoghlijiet Maltin u 1-awturi taghhomjigu esposti fil-vetrina barranija, x' aktarx Ewropea. Il-barranin jesperjenzaw il-letteratura taghna u 1-kittieb Malti jsir midhla ta' awturi barranin u jaqsam maghhom 1-esperjenzi tieghu. Tajjeb nghidu Ii dan 1-ahhar snin kien hemm caqliqa pozittiva f' dan il-qasam; diversi poeti u prozaturi raw ix-xoghlijiet taghhom jinqalbu ghal ilsna ohra. Insemmi lil Oliver Friggieri, Achille Mizzi, Adrian Grima, Maria Grech Ganado, Clare Azzopardi, Trevor Zahra u bosta ohrajn. u dan 1-iskambju letterarju qed kull ma jmur isir aktar accessibbli minhabba 1-ghajnuna finanzjarjali toffri 1-Unjoni Ewropea. Hemm fondi specjali allokati ghat-traduzzjoni. Kmieni fl-2011 kien hemm skema biex pubblikaturi Maltin japplikaw ghal fondi biex ikunu tradotti xoghlijiet minn ilsna ohra, hlief mill-Ingliz ghax hu lingwa ufficjali, u f'Novembru tal-2012 il-Kunsill Malti ghall-Kultura u 1-Arti nieda 1-iskema "Spreading Words" bhala parti mill-Malta Arts Fund biex awturi, tradutturi u pubblikaturi jinghataw appogg finanzjarju biex kitbiet bil-Malti jinqalbu ghal lingwi ohra. Marbut ma' dan, nixtieq nghid Ii wiehed mill-punti pozittivi tal-Premju Letterarju tal-Unjoni Ewropea hu 1-possibilta tat-traduzzjoni. Dan il-premju 4 11-MALTI jinghata lil awtur emergenti minnkull pajjiz lijkun qed jippartecipa u kull pajjiz jirbah il-premju darba kull tliet snin. Is-sena 1-ohra Malta pparteCipat ghall-ewwel darba u 1-premju rebhu Immanuel Mifsud bil-ktieb "Fl-isem tal-Missier (u tal-Iben)". Nixtieq niehu dinl-opportunita bi ex, f'iseml-Akkademja tal-Malti li, bhala membru tal-European Writers' Council, tkun responsabbli mill-ghazla tal-awtur rebbieh, nifrah lil Immanuel li, kif mistenni, qata' figura tajba hafna fost ir-rebbieha 1-ohra. Infakkar li ft-2014 il-Premju Letterarju tal-Unjoni Ewropea se jintrebah ghat-tieni darba minn awtur emergenti Malti. Inheggu lill-awturi biex minn issa jirsistu u jimmiraw ghal dan il-premju prestigjuz. 

L-editorjal

https://www.um.edu.mt/library/oar/bitstream/123456789/64403/1/L-editorjal.pdf

L-editorjal

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

OAR@UM