Criminal Liability for Statements in the Light of the Case Law Generated by Regional Courts in Regions Incorporated into Poland Following World War II

The Decree of June 13, 1946, on offences posing a particular threat to state reconstruction (the so-called Little Criminal Code) was one of the key legislative instruments incorporated into Poland’s communist penal law. The Decree was intended not only to combat political opposition but also to force Polish society into obedience towards the communist authorities. This particular aim was also achieved by adopting rules which penalized spreading gossip, insulting the state’s political system and the possession of disloyal writings. Of special interest in this context is the commission of such crimes by persons displaced into the formerly German land incorporated into Poland at the end of World War II. The author outlines the findings of research on political crimes at a time when new social and state structures were being constructed

Organizacja i funkcjonowanie polskiego Sądu Obywatelskiego w Londynie

The Organization and Functioning of the Polish Civic Court in LondonThe Civic Court in London was brought into existence on the strength of a Presidential decree of 8 September 1950 concerning Civic Courts in Exile. It consisted of a General and a Civic Department. Its main objective was to adjudicate on matters relating to acts that were reprehensible from the point of view of the Polish political exiles, but at the same time indifferent in the light of the British law. The most active period in the operation of the Polish Civic Court in London occurred in the years 1951–1954, that is at a time when it was headed by Stanisław Krause. After the rupture within the Polish émigré circles, the London court remained a presidential organ, although a considerable number  of its judges moved to the faction grouped around the Polish Council of Three. This had led to the organizational decline of the court and ultimately to is practical liquidation in the first half of the sixties

Sądownictwo powszechne na Ziemi Lubuskiej w pierwszych latach po II wojnie światowej. Stan badań

The Polish common court system was established after 1945 in the Lubusz Land and it was not a topic of in-depth considerations for historians and legal historians for a long time afterwards. However, the last decade has brought about a significant change in this respect. Numerous texts have been published on the history of the post-war common court system in the Lubusz Land, which are primarily devoted to the organization of the judiciary, legal decisions in criminal cases, and personnel. The paper presents the current state of research on the post-war common court system in Lubusz as well as certain research recommendations.Powstałe po 1945 r. polskie sądownictwo powszechne na Ziemi Lubuskiej przez długi czas nie było przedmiotem pogłębionych rozważań historyków i historyków prawa. W ostatniej dekadzie nastąpiła jednak znacząca zmiana. Opublikowano bowiem liczne prace na temat dziejów powojennego sądownictwa powszechnego na Ziemi Lubuskiej, poświęcone przede wszystkim organizacji sądownictwa, orzecznictwu w sprawach karnych oraz obsadzie personalnej. W artykule przedstawiono dotychczasowy stan badań nad powojennym sądownictwem lubuskim, a także sformułowano pewne postulaty badawcze

Przestępstwo rozpowszechniania fałszywych wiadomości tzw. szeptanka (art. 22 małego kodeksu karnego), w orzecznictwie Sądu Okręgowego w Krakowie w latach 1946–1950

"Po wkroczeniu na terytorium Rzeczypospolitej Armii Czerwonej faktyczną władzę na wyzwolonym spod okupacji niemieckiej obszarze przejęli komuniści z Polskim Komitetem Wyzwolenia Narodowego na czele. Brak szerokiego zaplecza politycznego i przede wszystkim brak legitymacji komunistycznych rządów wymagał posunięć mających pozwolić na zastraszenie społeczeństwa i utrwalenie siłą zdobytych przez komunistów pozycji."(...

"Orzecznictwo Sądu Okręgowego w Głogowie z siedzibą w Nowej Soli w wybranych sprawach o przestępstwa szczególnie niebezpieczne w okresie odbudowy państwa w latach 1946-1950"

Orzecznictwo sądów powszechnych dotyczące przestępstw przewidywanych przez tzw. mały kodeks karny zachowywało daleko idącą jednolitość na obszarze całego kraju 104 . Wymiar kar orzekanych przez sądy okręgowe w tego rodzaju sprawach był stosunkowo łagodny. Miało to miejsce również w wypadku orzeczeń Sądu Okręgowego w Głogowie z siedzibą w Nowej Soli. Można zatem przyjąć, że budowa od podstaw nowych struktur społecznych, a także polskiego wymiaru sprawiedliwości na tzw. ziemiach odzyskanych nie wywierała znaczącego wpływu na wymiar kary wymierzanych sprawcom omawianych typów czynów zabronionyc

Crimes Committed by Soldiers of the Red Army in the Middle Odra Region After the End of World War II (1945–1946) in the Light of the Indexes of the Prosecutor’s Office of the Regional Court in Zielona Góra

Ziemie Zachodnie i Północne stanowiły tuż po zakończeniu wojny niespokojny obszar. W pierwszym powojennym okresie nie istniały na tzw. ziemiach odzyskanych stabilne struktury władzy, w tym organa wymiaru sprawiedliwości i porządku publicznego. Panujący na tym terytorium stan anomii był powodem lawinowego wzrostu przestępczości. Sprawcami przestępstw kryminalnych byli nie tylko cywilni osadnicy i tzw. szabrownicy, ale także żołnierze Armii Czerwonej stacjonujący na tym obszarze. Podkreślić należy, że nierzadko traktowali oni tereny ziem Zachodnich i Północnych jako terytorium podbite, a nie jako część sprzymierzonego państwa. Pokrzywdzonymi tego rodzaju przestępstwami byli nie tylko niemieccy mieszkańcy Ziemi Lubuskiej, ale także przybywający na te obszary polscy przesiedleńcy. Autor przedstawia zagadnienie powojennej przestępczości kryminalnej na Ziemi Lubuskiej (tzw. ziemie odzyskane), której sprawcami byli żołnierze Armii Czerwonej. Zagadnienie to zostało opracowane na podstawie zachowanych repertoriów Ds. Prokuratury Sądu Okręgowego w Zielonej Górze z lat 1945–1946. Prokuratura Sądu Okręgowego w Zielonej Górze podobnie jak Sąd Okręgowy w Zielonej Górze rozpoczęła działalność wczesną jesienią 1945 r. Początkowo organy wymiaru sprawiedliwości i porządku publicznego na Ziemi Lubuskiej borykały się z typowymi dla okresu powojennego problemami kadrowymi i organizacyjnymi dlatego też ich skuteczność w ściganiu i zapobieganiu przestępczości była stosunkowo niska. Ponadto należy pamiętać, że żołnierze Armii Czerwonej nie podlegali jurysdykcji polskich sądów oraz prokuratury. Sprawy dotyczące przestępstw popełnionych przez żołnierzy radzieckich zrejestrowane przez zielonogórską prokuraturę przekazywano Wojskowej Prokuraturze Armii Czerwonej w Poznaniu.The western and northern territories of Poland (former German territory) were a troubled area in the few months after the end of the war. In the first post-war period, there were no stable power structures, including organs of justice and public order. The prevailing state of anarchy in this territory was the reason for an increase in crime. The perpetrators of crimes were not only civilian settlers but also Red Army soldiers stationed in the area. It should be emphasized that they often treated the territories of the western and northern territories as a conquered territory, and not as part of an allied state. The author presents the issue of post-war criminality in the Lubuskie Region (the so-called recovered territory), where the perpetrators were soldiers of the Red Army. This article was developed on the basis of the indexes of Prosecutor’s Office of the Regional Court in Zielona Góra from 1945-1946. The prosecutor’s office of the Regional Court in Zielona Góra, like the Regional Court in Zielona Góra, started its operation in the early autumn of 1945. Initially, the judiciary and public order authorities in the Lubuskie Region were struggling with personnel and organizational problems typical of the post-war period, therefore their effectiveness in prosecuting and preventing crime was relatively low. Moreover, it should be remembered that the Red Army soldiers were not subject to the jurisdiction of Polish courts and the prosecutor’s office. Cases concerning crimes committed by Soviet soldiers, registered by the prosecutor’s office in Zielona Góra, were transferred to the Military Prosecutor’s Office of the Red Army in Poznań[email protected] Kazimierza Wielkiego w BydgoszczyArchiwum Państwowe we Wrocławiu, Zespół Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu, sygn. akt 82/2124/0/4/5.Archiwum Oddziałowe IPN w Poznaniu, Zespół Prokuratury Sądu Okręgowego w Zielonej Górze, sygn. akt: Po 133/27, Po 133/28.Archiwum IPN w Warszawie, Zespół Prokuratury 11 Dywizji Piechoty w Żarach 1945–1949, sygn. akt IPN BU 914/290.Dawidejt-Drobek E., Dokumenty z Archiwum Państwowego w Opolu dotyczące pobytu w 1945 r. wojsk radzieckich w Nysie, „Rocznik Ziem Zachodnich” 2018, t. 2.Halicka B. (red.), Mój dom nad Odrą. Pamiętniki osadników Ziem Zachodnich po 1945 roku, Kraków 2016.Janiszewska A. [oprac.], Wstaje świt. Dzienniki młodych z pierwszych lat powojennych, Warszawa 2017.Knyt A. [oprac.], Osadnicy. Nowe życie kresowiaków na ziemiach zachodnich. Nadzieje i niemoc wobec władzy ludowej, Warszawa 2016.Rok 1945 w oczach niemieckich mieszkańców Gorzowa (Landsbergu) – wybór wspomnień, „Nadwarciański Rocznik Historyczny” 2006, nr 13.Ustawa z dnia 28 czerwca 1950 r. o zmianach podziału administracyjnego Państwa (Dz.U. 1950 r. nr 28, poz. 255).Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych (Dz.U. 1946 nr 29, poz. 177).Rozporządzenie ministra sprawiedliwości z 15 dnia czerwca 1949 r. o utworzeniu Sądów Apelacyjnych w Białymstoku, Gdańsku, Kielcach, Łodzi, Olsztynie, Rzeszowie, Szczecinie i Wrocławiu oraz o ustaleniu okręgów Sądów Apelacyjnych (Dz.U. 1949 nr 36, poz. 270).Uchwała Rady Ministrów z dnia 7 lipca 1945 r. w sprawie wyłączenia z Okręgów Pomorze Zachodnie, Mazurskiego (Prusy Wschodnie) i Śląsk Dolny niektórych powiatów i przyznania na terenie tychże powiatów wojewodom: gdańskiemu, białostockiemu, pomorskiemu i poznańskiemu uprawnień Pełnomocników Okręgowych Rządu R. P. (M.P. 1945 nr 29, poz. 77).Zarządzenie z 15 stycznia 1946 roku w sprawie „meldunków nadzwyczajnych”, Dziennik Urzędowy Ministerstwa Ziem Odzyskanych, 1946, nr 1, poz. 5.Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 sierpnia 1952 r., sygn. akt I K361/52, Orzecznictwo Sądu Najwyższego z zakresu materialnego prawa karnego 1945–1957, Warszawa 1958.Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 maja 1950 r., sygn. akt K 1904/49, Orzecznictwo Sądu Najwyższego z zakresu materialnego prawa karnego 1945-1957, Warszawa 1958.Baziur G., Armia Czerwona na Pomorzu Gdańskim 1945–1947, Warszawa 2003.Chutkowski J., Głogów w XX wieku. Zarys monograficzny, Głogów 2004.Dzwonkowski T., Powiat zielonogórski w latach 1945–1948: zarys dziejów politycznych, Zielona Góra 1997.Gebhard M., Crimes Unspoken: The Rape of German Women at the End of the Second World War, 2016.Grzelak C., Przestępstwa żołnierzy Armii Czerwonej we wrześniu 1939 roku, „Rocznik Wieluński” 2002, nr 3.Halicka B., Polski dziki zachód. Przymusowe migracje i kulturowe oswajanie Nadodrza 1945–1948, Kraków 2015.Kaczmarek R., Wyzwoliciele, sojusznicy czy okupanci? Armia Czerwona na niemieckim Górnym Śląsku w 1945 roku w świetle badań historycznych, [w:] Niedokończone tożsamości społeczne: szkice socjologiczne, red. G. Libor, J. Wódz, Katowice 2015.Klementowski R., Urząd Bezpieczeństwa w Głogowie. Rekonesans badawczy, [w:] Głogów w latach 1945-1990. Studia z dziejów miasta, red. R. Klementowski, K. Szwagrzyk, Wrocław 2014,Krogulski M.L., Okupacja w imię sojuszu. Armia radziecka w Polsce 1945–1956, Warszawa 2000.Kruszewski T., Gwałty na kobietach niemieckich w schyłkowym okresie II wojny światowej (październik 1944 – 8/9 maja 1945 roku) i w pierwszych latach po jej zakończeniu, Wrocław 2016.Lewicki P., Festung Glogau 1944–1945, Głogów 2008.Lityński A., O prawie i sądach początków Polski Ludowej, Białystok 1999.Mochocki W., Przestępstwa pospolite Armii Czerwonej na Środkowym Nadodrzu (1945–1947) w przekazach urzędowych administracji terenowej i centralnej, „Studia Zachodnie” 2000, nr 5.Nitschke B., Wysiedlenie ludności niemieckiej z Polski w latach 1945–1949, Zielona Góra 1999.Nodzyński T., [red.] Czerwieńsk. Monografia miasta, Czerwieńsk – Zielona Góra 2014.Rymar D., Ukształtowanie się Ziemi Lubuskiej jako jednostki administracyjnej w świetle sprawozdań pełnomocników rządu (luty – lipiec 1945), „Rocznik Lubuski” 2005, t. 31, cz. 2.Siemaszko K., „W trudnym okresie odbudowy państwa”. Tak zwany mały kodeks karny w świetle orzecznictwa Sądu Okręgowego w Krakowie w latach 1946-1950, Warszawa 2015.Siemaszko K., Trudne początki. Organizacja Sądu Okręgowego w Zielonej Górze w pierwszych latach po zakończeniu II wojny światowej, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2016, t. 63, z. 2.Siemaszko K., W prowincjonalnym mieście na ziemiach zachodnich. O Prokuraturze Sądu Okręgowego w Głogowie z siedzibą w Nowej Soli (1945–1950), „Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa” 2021, t. 14, z. 2.Szymczak R., 1945 koniec i początek. Ziemia żarska w okresie tużpowojennym 1945–1948, Żary 2020.Zaremba M., Wielka trwoga: Polska 1944–1947: ludowa reakcja na kryzys, Warszawa 2012.21226928

Konstrukcja podżegania i pomocnictwa w pracach nad polskim kodeksem karnym z 11 VII 1932 r.

"Konstrukcja współdziałania przestępnego jest jednym z najciekawszych zagadnień z zakresu prawa karnego. Jej rozwój wskazywał na stopień rozwoju prawa karnego: od odpowiedzialności zbiorowej w okresie średniowiecza - aż po indywidualizację i subiektywizację w kodeksach powstających w XX w. Polska nauka prawa karnego wniosła ogromny wkład w rozwój konstrukcji współdziałania przestępnego, podążając trzecią drogą - między Teilnahme a zupełnie zrywającymi z udziałem w cudzym przestępstwie koncepcjami Bernarda Getza, Jana Fojnickiego czy Aleksandra Nicoladoniego."(...

Kryminologia historyczna jako kierunek badań nad przestępczością kryminalną

The term “historical criminology” has been present in science for about twenty years. The main assumption of this relatively new research trend is the analysis of contemporary crime through the prism of historical research. Therefore, research into the history of crime and historical criminology, which are also popular in Poland, cannot be equated. The article presents the assumptions of this trend in criminology. At the same time, it indicates the doubts which appear in the literature on the subject matter concerning the distinguishing of historical criminology as a fully-fledged trend in criminology.Termin „kryminologia historyczna” jest obecny w nauce od około dwudziestu lat. Głównym założeniem tego stosunkowo nowego nurtu badawczego jest analiza przestępczości współczesnej przez pryzmat badań historycznych. Nie można zatem stawiać znaku równości między popularnymi także i w Polsce badaniami nad historią przestępczości i kryminologią historyczną. Autor prezentuje założenia tego nurtu w kryminologii, wskazując również na wątpliwości, jakie pojawiają się w literaturze w odniesieniu do wyodrębniania kryminologii historycznej jako pełnoprawnego nurtu w kryminologii.&nbsp

Selected aspects of the Polish Citizen Court in Hungary

The Polish Citizen Court in Hungary was created to deal with matters of Polish refugees who found themselves in this country after the collapse of Poland in September 1939. This court operated as a court of honour. The author analyzes two cases examined by the court. One of the cases involved the embezzlement of money by the commander of one of the refugee camps. The second case involved ‘hate crime’[email protected] JagiellońskiInstytut Polski i Muzeum im. gen. W. Sikorskiego w Londynie, Zespół Sądu Obywatelskiego na Węgrzech sygn. akt A 33.Dekret Prezydenta Rzeczypospolitej z 29 kwietnia 1940 r. o zbieraniu i zabezpieczaniu dowodów w sprawach o przestępstwa pospolite (Dz. U., Nr 9, poz. 23).Biegański W., Juchniewicz M., Okęcki S., Stachurski E., Antyhitlerowska działalność Polaków na Węgrzech i Bałkanach, Warszawa 1971.Kowalska K., „Wieści Polskie” na Węgrzech w latach 1939–1944, Warszawa 2007.Kwiecień M., Wśród potępieńczych swarów. Prawne aspekty rozliczeń politycznych wśród uchodźstwa polskiego we Francji i w Wielkiej Brytanii, Kraków 2013.Łubczyk K., Łubczyk G., Pamięć. Polscy uchodźcy na Węgrzech w latach 1939–1946, Warszawa 2010.Rozmawiamy z konsulem Zarańskim o uchodźcach, ich potrzebach i – zadaniach, „Wieści Polskie” 1940, nr 32.Siemaszko K., Sąd Obywatelski w Londynie. Organizacja i orzecznictwo, Poznań 2013.Tokarski A., W gościnie u bratanków Węgrów. Zarys dziejów uchodźców polskich na Węgrzech w czasie II wojny światowej 1939–1945, Toruń 1998.Woźniakowski K., Komitet Obywatelski dla Spraw Opieki nad Polskimi Uchodźcami na Węgrzech (1939–1944). W kręgu działań kulturalnych, „Rocznik Bibliologiczno-Prasoznawczy” 2011, t. 3/14.Woźniakowski K., Przygody z cenzurą polskiej uchodźczej społeczności na Węgrzech (1939–1945), „Klio” 2011, t. 17, nr 2.259-26814225926