Причинно-следственная связь между состоянием качества воздуха в нови-саде и здоровьем населения с использованием модели dpsee

Introduction/purpose: The research subject in this article is thee status of the air quality in the city of Novi Sad and its impact on the health of the population. Тhe relation between these two points will be presented using the DPSEEA model. The research aim of this article is to apply proper measures in order to mitigate negative effects on human health, based on scientific knowledge related to air quality influence on the health of the Novi Sad population. The basic hypothesis of this research impllies that air quality affects Novi Sad's population health. Methods: The following methods were used in this article: modeling, analysis-synthesis, statistic method, classification method, combining method, geographic-ecological method, method of geographic-medical description, method of the medical geography forecast as well as cartographic method. Results: Based on the DPSEEA model and the example of the air pollution in the city of Novi Sad, the following was identified: air pollution driving forces, pressures, state of the air quality, population exposure to air pollution, effects on human health as well as measures and actions that should be conducted. The mentioned model was also used to present the relationship between these segments. Conclusion: The given model deals with a wide spectrum of potential forces (harmful effects) and necessary community actions, bringing together professionals, people in the field and those from laboratories as well as managers in the area of environment and public health management, in order to tackle emerging problems in a comprehensive manner

Rural area population health ware as key factor of Serbian village development

Health of the rural area population depends on many environment conditions. Researches on health allows us to determine differences between population health and its needs and to identify potential risks of rural area. There are many factors affecting both individual and commune health of the living area. Therefore, the subject of this article are the factors affecting rural population health and they will be defined. These factors consider income, social relations, access and usage of fundamental communal services, such as water pipeline, sewage system, the quality of available health services, personal responsibility and environment

Značaj modelovanja geoprostornih baza podataka za potrebe istraživanja uticaja fizičko-geografskig faktora na zdravlje ljudi

U ovom radu ukazaće se na značaj modelovanja geoprostornih baza podataka za potrebe istraživanja uticaja fizičko-geografskih (prirodnih) faktora na zdravlje stanovništva. Geoprostorne baze podataka zajedno sa metodama i alatima zaštite životne sredine predstavljaju tehnološke instrumente zaštite životne sredine, a samim tim i zaštite zdravlja. Problem istraživanja je usmeren na sistematsko istraživanje mogućnosti modelovanja geoprostornih baza podataka za potrebe istraživanja iz oblasti zaštite životne sredine na teritoriji naše zemlje. Cilj ovog rada je da prikaže način modelovanja geoprostornih baza podataka za potrebe israživanja uticaja prirodnih faktora na zdravlje ljudi, koji može poslužiti kao primer za ostala istraživanja tog tipa. Kreiranjem i izgradnjom geoprostornih baza podataka ostvaruje se preduslov i obezbeđuje osnovna podrška za potrebe istraživanja uticaja fizičko-geografskih faktora na zdravlje stanovništva

Recentno stanje zagađenja buke na teritoriji grada Novog Sada i mogući zdravstveni efekti

Zagađenje bukom je svakako jedan od faktora koji određuje zdravstveno stanje stanovnika grada Novog Sada i od nivoa intenziteta buke zavisi i sam kvalitet života stanovništva predmetne teritorije. U ovom radu identifikovaće se stanje zagađenja bukom na predmetnoj teritoriji, kroz prikaz prosečnih godišnjih vrednosti indikatora dnevne (Lday), večernje (Levening), noćne (Lnight) i ukupne (Lden) buke na mernim mestima, izloženost populacije zagađenju, zdravstveni efekti, kao i mere zaštite i akcije koje bi trebalo sprovesti. Na teritoriji grada Novog Sada, tokom 2019. godine, srednje godišnje vrednosti indikatora dnevne, večernje i noćne buke su bile povišene u svim zonama ("zoni gradskih saobraćajnica", "stambenim područjima" i "školskoj zoni"), osim što je večernja buka u zoni gradskih saobraćajnica u skladu sa nacionalnim normativom

Značaj standardizacije geografskih informacija u istraživanjima medicinske geografije

Medicinska geografija, kao naučna disciplina koja se bavi proučavanjem geografske sredine na zdravlje ljudi u tesnoj je vezi sa geografskim informacijama. Pravilno uređene geografske informacije, kao integrisani deo GIS-a, pospešuju istraživanja u medicinskoj geografiji. Upravo standardi koji definišu geografske informacije, usvojeni od strane Međunarodne organizacije za standardizaciju (ISO), Otvorenog GIS konzorcijuma (OGC) ili Instituta za standardizaciju Srbije, a implementirani Zakonom o standardizaciji i Zakonom o nacionalnoj infrastrukturi geoprostornih podataka, utiču na brža, efikasnija i preciznija istraživanja u medicinskoj geografiji. U ovom radu će se kroz predstavljanje ovih standarda objasniti značaj standardizacije geografskih informacija za potrebe istraživanja medicinske geografije, kroz primenu Zakona o standardazaciji i Zakona o NIGP

Recentno stanje kvaliteta voda grada Novog Sada i mogući zdravstveni efekti

Uloga ovog rada je provera i primena postojećih naučnih saznanja iz oblasti medicinske geografije, koja će se sprovoditi na nivou naučnog opisa i spajanja podataka o kvalitetu voda i zdravlju stanovništva grada Novog Sada. Sistematsko istraživanje uticaja kvaliteta voda teritorije grada Novog Sada usmereno je na problem istraživanja, sa ciljem pronalaska adekvatnih mera zaštite zdravstvenog stanja navedenog područja. Problem istraživanja ovog rada je zdravlje stanovništva navedene teritorije. Na zdravlje pojedinca i zajednice u kojoj čovek živi utiče mnogo faktora. Kvalitet vode je svakako jedan od ključnih faktora koji determiniše zdravstveno stanje stanovništva, od čega zavisi i sam kvalitet života. Stoga, predmet istraživanja ovog rada je kvalitet voda grada Novog Sada, a samim tim i mogući zdravstveni efekti. Osnovni cilj rada je da ukaže na recentnu situaciju kvaliteta voda navedenog područja i načine delovanja na zdravlje stanovništva

Ograničavajući faktori i ekološki rizici opštine Lučani

Savremenom čoveku je praktično nemoguće da izbegne uticaj na životnu sredinu, ali se taj uticaj može svesti na najmanju moguću meru. Problem istraživanja ovog rada usmeren je na sistematsko istraživanje ograničavajućih faktora životne sredine opštine Lučani. Cilj rada je da ukaže na neophodnost zaštite životne sredine navedene opštine i predstavi potencijalne opasnosti po životnu sredinu i zdravlje stanovništva navedene opštine. Kao rezultat datog istraživanja biće predstavljene karte zagađivača vazduha, voda i zemljišta, karta opasnog otpada, karta hazarda i degradiranih površina na teritoriji opštine Lučani, koje su rađene u softveru Geomedia Professional. Dati grafički prikazi mogu poslužiti kao osnova za primenu monitoringa životne sredine navedene opštine

Značaj implementacije mera zdravstvene politike kao preduslov smanjenja bolesti povezanih sa životnom sredinom

Svetska zdravstvena organzacija (SZO) je definisala zdravstvenu politiku kao zbir odluka nadležnog državnog organa koje predstavljaju osnov za ostvarivanje definisanih ciljeva za unapređenje zdravlja.. Cilj ovog rada je da ukaže da implementacija mera zdravstvene politike predstavlja preduslov smanjenja bolesti povezanih sa životnom sredinom. Bolesti koje se javljaju posredstvom životne sredine su višestruke i evidentno je da veću pažnju treba posvetiti proučavanju faktora, pojava i procesa u životnoj sredini koje se održavaju na zdravlje. Identifikacija rizika iz životne sredine je neophodna kako bi se definisale mere zdravstvene politike. Zdravstvena poliika utiče na produživanje očekivanog trajanja života, kao i poboljšanje samog kvaliteta života. Osim lečenja bolesnih, zdravstvena politika mora uključivati i prevenciju, kao i promovisati zdraviji način života

Using DPSEEA Framework to Investigate the Relation between Arsenic Concentration Values in Waters and Cancer Rates in AP Vojvodina (North Serbia)

Naturally high arsenic concentrations are characteristic for the ground water of the Pannonian Basin which covers parts of Hungary, Romania, Croatia, Serbia, and Slovakia. The aim of this study is to empirically test the relation between arsenic concentration values in water and cancer rates (lung and bladder cancer) using the well-established cause-effect framework (model) of Driving force–Pressure–State–Exposure–Effect–Action (DPSEEA) and systematically collected data in the AP Vojvodina (Northern Serbia). Two models were tested in this study. The first one was the Three-Element Model used for analysing the linkage between the state element (arsenic concentration values), the exposure element (water access), and the effect element (cancer rates). The second model was the Effect-Action Model for the analysis of the association between the effect element (cancer rates) and the action element (monitoring intensity). Both models confirm the intrinsic validity of the four elements of the DPSEEA framework. A linear function tested in the second model suggests that the association is not a simple, linear relationship between the four elements, but rather a more complex interaction. Research in this field may find a wider application in improving the health care management in Serbia

Značaj primene GIS u medicinsko-geografskim istraživanjima

Cilj ovog rada je da prikaže značaj primene geografskih informacionih sistema u medicinskogeografskim istraživanjima. Problem istraživanja je usmeren na sistematsko istraživanje primene GIS-a u medicinsko-geografskim istraživanjima, a sve sa ciljem pronalaska adekvatnih mera prevencije i mera suzbijanja bolesti nastalih iz životne sredine. GIS predstavlja jako bitan alat u zaštiti životne sredine, a samim tim i u medicinsko-geografskim istraživanjima. Potrebno je istaći potrebu da se na GIS ne gleda kao na rešenje, već sredstvo kojim ćemo moći da utičemo na smanjenje zagađenja životne sredine. U cilju boljeg razumevanja tematike, u radu će biti objašnjeni načini sistemskog uređenja sveobuhvatnih informacija potrebnih za očuvanje životne sredine. Kroz ovaj rad biće predstavljene metode, standardi (Nacionalna infrastruktura geoprostornih podataka i INSPIRE direktiva) i alati (GIS), koje nam mogu poslužiti za zaštitu životne sredine, a time i zdravlja stanovništva