Faust/yna. "W promieniach" Artura Pałygi

In this essay, author deals with the interpretation of a very original, new monodrama by Artur Pałyga, entitled In Radiance (2016), whose heroine is Maria Skłodowska-Curie. The author is interested in a poetic and performative dimension of Maria’s dozen monologues, which the author described as − completely unknown letters’ of the scientist. These monologues reveal the process of Maria’s spiritual development from the moment of attaining maturity, until her death due to excessive irradiation. Kopciński focuses on the aspects of Maria’s consciousness, which Pałyga has brought forth from the myth of Faust, which comprises the foundation of the scientific worldview. In this monodrama, Skłodowska-Curie is the Polish Faust, who is ready to break the moral rules and pay the price of her and others’ life for sheer possibility of revealing the mystery of the universe. Kopciński confronts this original literary image of a scientist with the history of her life and highlights the moments in her biography that can be read as an execution of the ‘Faustian bargain’. At the end of his work he compares the character of Skłodowska-Curie, who calls herself Faustina, with the figure of another, extraordinary woman who has also adopted this name − Maria Faustina Kowalska. The comparison of the scientist and the mystic woman allows us to see many similarities in the characters of both, their way of life and their relationships with other people, but also describe fundamental differences in the worldviews they represent. Finally, two Faustinas are two different symbols. The figure of a scientist symbolizes desire for intellectual control over the world, which is constantly changing like elements discovered by Maria Skłodowska. On the other hand, the figure of the mystic symbolizes desire for an inner union with loving God, which involves the sacrifice of one’s ‘self’ to gain eternal life of the immortal soul

Na przekór formatowi. Kilka uwag o polskim dramacie współczesnym

The author of the essay reflects on the original shape of Polish contemporary dramaturgy, which ostentatiously breaks the known genre rules at the level of language, style, composition, construction of the protagonist and the presented world. He lists many reasons for this, focusing on the surprising relationship between contemporary drama and the format of popular television series produced in soap opera style. This is a negative relation - the authors who write TV scripts on a daily basis ostentatiously deny the use of the series’ formats in their dramatic texts. Thus, in Polish contemporary culture, we observe an interesting tension with the conventionalized, yet extremely popular formula of the series and the very avant-garde, and at the same time exclusive poetics of many Polish theater plays. This tension concerns both aesthetic and worldview. While the series propose a rather conservative vision of the world, contemporary plays eagerly revise it from a liberal or leftist perspective. The negative reference to the poetics of the drama series allows us to capture many of its characteristic features, such as hybridity, transgression and criticality

Powrót „Dziadów”, czyli dwa teatry

Szkic Jacka Kopcińskiego jest poświęcony nowym realizacjom Dziadów Adama Mickiewicza we współczesnym teatrze polskim. Autor zestawia ze sobą spektakle dwóch awangardowych reżyserów młodszego pokolenia: Michała Zadary i Pawła Passiniego, a także analizuje wywiady udzielone przez obu twórców. Celem szkicu jest rekonstrukcja artystycznej świadomości reżyserów, którzy konfrontują się z najważniejszym polskim dziełem dramatycznym. Rekonstrukcja ta prowadzi do ukazania dwóch strategii interpretacyjnych, które odpowiadają odmiennym kierunkom rozwoju polskiego teatru współczesnego. Zadara inscenizuje cały tekst dramatu, ale zniekształca jego sensy, żeby zbudować krytyczny dystans wobec mitów romantycznych. Natomiast Paweł Passini dokonuje adaptacji dramatu, ale podąża za jego metafizycznym znaczeniem i wystawia go jak obrzęd w zgodzie z ideą romantyczną. Spektakl Zadary autor umieszcza w nurcie teatru krytycznego, natomiast przedstawienie Passiniego odczytuje jako propozycję alternatywną, którą nazywa teatrem wspólnoty wyobrażonej. Kontekstem dla tych rozważań jest jubileusz 250. rocznicy powstania Teatru Narodowego i teatru publicznego w Polsce

Dogs, People, and God: Ecotheology in the Plays of Mariusz Bieliński and Jarosław Jakubowski

Księga psa Mariusza Bielińskiego i Pies Jarosława Jakubowskiego to dwa teksty dramatyczne, które w oryginalny sposób ukazują relacje między człowiekiem i zwierzęciem. W obu sztukach pies jest samoistnym bytem, „gatunkiem stowarzyszonym” z człowiekiem (Haraway), „członkiem wspólnoty rodzinnej” (Baratay) i „zoe-egalitarystycznej” wspólnoty w znaczeniu, jakie nadaje temu pojęciu współczesny posthumanizm (Braidotti). Autor eseju odwołuje się do tych kategorii, by je następnie przekroczyć, badając metafizyczną koncepcję ludzko-zwierzęcych relacji ukazaną w dramatach. Podejmowana przez bohaterów Bielińskiego i Jakubowskiego retrospekcja przyjmuje postać pisarsko-egzystencjalnego obrządku żałobnego po zmarłym psie i prowadzi do głębokiej przemiany ich świadomości. Poprzez zderzenie losu cierpiącego zwierzęcia z historią Męki Pańskiej obaj pisarze dekonstruują spetryfikowane prawdy wiary chrześcijańskiej, odnawiając je i włączając w przestrzeń własnego doświadczenia i własnego dyskursu. Dlatego w interpretacji dramatów perspektywa ekologiczna została połączona z teologiczną. Autor odwołuje się do koncepcji „teologii zwierząt” Linzeya (ofiara Jezusa Chrystusa jako wzór międzygatunkowych relacji), a następnie, podążając za myślą Gadamera i Lévinasa, stawia tezę, że osią obu utworów jest hermeneutyczne pytanie o to, czy „duchowy dystans”, jaki w naszej epoce powstał między Bogiem a ludźmi, człowiek nowoczesny może pokonać, zwracając się w stronę zwierzęcia, by „przyswoić sobie” jego „obcość”, która otworzy go na „obcość” Boga.Mariusz Bielinski’s Księga Psa (The Book of Dog) and Jarosław Jakubowski’s Pies (The Dog) are two dramatic texts portraying the relationship between humans and animals in an original way. In both plays, the dog is an entity in its own right, a representative of the “companion species” to the human being (Haraway), “member of the family group” (Baratay) and the “zoe-egalitarian” community as understood in contemporary posthumanism (Braidotti). The author of the essay evokes these categories and then transcends them by exploring the metaphysical concept of human-animal relations depicted in the plays under discussion. Bieliński’s and Jakubowski’s protagonists turn to retrospective, which takes the form of writerly and existential mourning rite for a dead dog, leading to a profound transformation of their consciousness. By juxtaposing the fate of the suffering animal with the Passion of Christ, both authors deconstruct the petrified truths of Christian faith, renewing and incorporating them into the space of their own experience and discourse. Therefore, the proposed interpretation of the dramas combines the ecological perspective with theology. The author refers to Linzey’s concept of “animal theology” (the sacrifice of Jesus Christ as a model of interspecies relations) and posits, drawing on Gadamer and Lévinas, that both plays are centred around the hermeneutical question of whether the “spiritual distance” that has arisen between God and humans in our era can be overcome by modern humanity by turning towards the animal in order to “assimilate” its “strangeness” and thus open up to the “strangeness” of God

A Fox in the Land of Ulro: Miłosz and Beckett

In the sketch I present Beckett as a representative of western civilisation and a dialogue between Beckett and Czesław Miłosz. A characteristic outcome of this confrontation are the instruction for the habitués of the Urlo Land (Ziemia Urlo): cultivation of love for order, exercising the memory against the flow of time, choice of goodness despite the unmitigated evil, faith in what is visible, love for facts and search for meaning

The Hanged Incendiary. (pieśń o niedobrej burzy) [A Song About a Bad Storm]

The penetrating interpretation of pieśń o niedobrej burzy presented by Kopciński is directed against conventional readings of the poet's folk stylisation of his poems. At the same time analysis of the structure and semantic layer of the poem becomes a point of departure for considerations of the figure of the 'upturned hanged one' hidden in Czechowicz's poetry, which − as the author claims − is a projection of vision-creating activities by the poet himself put down in a series of poems. As a consequence the article presents a number of apt statements concerning Józef Czechowicz's poetic outlook, which is recognised by the author as 'symbolism of an empty cosmos and existential emaciation'. Kopciński's original interpretation, while it remains an exegesis of one poem, it also determines an interesting research horizon for the poet's whole output

New Spaces of Subjectivity: Radio Genotype of Contemporary Dramaturgy

Artykuł dowodzi, że najważniejszym bohaterem nowej polskiej dramaturgii stał się sam dyskurs dramatyczny, uwolniony spod reżimu tekstowej struktury i tradycyjnej organizacji. Autor przekonuje, że zapisywane w postaci językowego streamingu dramatyczne kolaże, montaże i hybrydy swoim kształtem odwzorowują sposób komunikowania się ludzi współczesnych w zmediatyzowanej rzeczywistości. Naczelną cechą tego procesu jest wielokanałowość przekazu, którą autor skojarzył z nowymi technologiami zapisu dźwięku, jego nadawania i odbioru w słuchowisku radiowym (system dźwięku przestrzennego 5.1). Porównanie poetyki dramatów współczesnych z utworami pisanymi specjalnie dla radia (takich autorów jak Tomasz Man czy Krzysztof Czeczot) ujawnia zaskakujące zbieżności, wśród których najważniejszą jest głęboka subiektywizacja świata przedstawionego dramatu. Analizując utwory Mariusza Bielińskiego (i wspominając twórczość Zyty Rudzkiej, Artura Pałygi, Weroniki Murek czy Mateusza Pakuły), autor formułuję tezę o radiowym genotypie nowej polskiej dramaturgii, która rzadko pojawia się na scenach, za to bardzo często realizowana jest w Teatrze Polskiego Radia.According to Jacek Kopciński, the dramatic discourse itself, released from the regime of textual structure and traditional arrangement, has become the protagonist of new Polish dramaturgy. The author argues that the dramatic collages, assemblies and hybrids, recorded in the form of linguistic streaming, reflect the way in which people communicate in a mediated reality. The chief characteristic of this process is multi-channel transmission, which the author associated with new technologies of sound recording and its broadcasting and reception in a radio play (5.1 surround sound system). A comparison of the poetics of contemporary drama with works written especially for the radio (by Tomasz Man or Krzysztof Czeczot) reveals some surprising similarities; most importantly, the deep subjectivisation of the represented world of the play. When analysing works by Mariusz Bieliński (and mentioning the works of Zyta Rudzka, Artur Pałyga, Weronika Murek and Mateusz Pakuła), the author puts forward a thesis about the radio genotype of the new Polish drama, which is rarely staged, but is often performed in the Polish Radio Theatre