10 research outputs found

    Miażdżyca dużych tętnic obwodowych u pacjentów z podejrzeniem choroby wieńcowej

    Get PDF
    Wstęp: Celem niniejszej pracy była ocena częstości występowania zmian miażdżycowych w tętnicach szyjnych i udowych u chorych kwalifikowanych do koronarografii oraz ocena czynników warunkujących ich występowanie. Materiał i metody: U 410 kolejnych pacjentów przyjętych w celu wykonania koronarografii przeprowadzono badanie ultradźwiękowe tętnic szyjnych i tętnic udowych. Oceniono grubość błony wewnętrzno-środkowej i średnicę tętnic oraz występowanie i grubość blaszek miażdżycowych. Wyniki: U 79,5% pacjentów stwierdzono miażdżycę badanych tętnic obwodowych, u 52,2% - tętnic szyjnych, a u 68,5% - tętnic udowych. Do czynników ryzyka miażdżycy tętnic szyjnych należały: u mężczyzn - wiek (OR = 1,05; p < 0,003), obecność typowych bólów dławicowych (OR = 2,03; p < 0,01) oraz okres palenia tytoniu (OR = 1,2; p < 0,05); u kobiet - stężenie cholesterolu frakcji HDL w osoczu krwi żylnej (OR = 0,60; p < 0,009). Czynnikami ryzyka miażdżycy tętnic udowych były: u mężczyzn - wymiar średnicy prawej tętnicy udowej wspólnej (OR = 0,471; p < 0,008), podwyższone ciśnienie tętna (OR = 2,26; p < 0,02), przebyty zawał serca (OR = 2,10; p < 0,03), okres palenia tytoniu (OR = 1,47; p < 0,0007); u kobiet - ciśnienie tętna (OR = 1,56; p < 0,05) i stężenie cholesterolu frakcji HDL w osoczu krwi żylnej (OR = 0,551; p < 0,004). Grubość blaszek miażdżycowych w tętnicach udowych była większa u osób z hipercholesterolemią (p < 0,001) oraz u palących tytoń (p < 0,0004). Nie stwierdzono istotnych statystycznie różnic w grubości blaszek miażdżycowych w tętnicach szyjnych w zależności od faktu palenia tytoniu i obecności hipercholesterolemii, a we wszystkich badanych tętnicach obwodowych - w zależności od obecności nadciśnienia tętniczego i cukrzycy. Wnioski: Miażdżyca dużych tętnic obwodowych występuje u 4/5 chorych kwalifikowanych do koronarografii. Obecność blaszek miażdżycowych w tętnicach szyjnych zależy od płci męskiej, wieku, podwyższonego ciśnienia tętna i czasu palenia tytoniu, a w tętnicach udowych - od płci męskiej, wieku, palenia tytoniu, stężenia cholesterolu całkowitego w osoczu krwi żylnej i stężenia cholesterolu frakcji LDL

    Miażdżyca dużych tętnic obwodowych u pacjentów z podejrzeniem choroby wieńcowej

    Get PDF
    Wstęp: Celem niniejszej pracy była ocena częstości występowania zmian miażdżycowych w tętnicach szyjnych i udowych u chorych kwalifikowanych do koronarografii oraz ocena czynników warunkujących ich występowanie. Materiał i metody: U 410 kolejnych pacjentów przyjętych w celu wykonania koronarografii przeprowadzono badanie ultradźwiękowe tętnic szyjnych i tętnic udowych. Oceniono grubość błony wewnętrzno-środkowej i średnicę tętnic oraz występowanie i grubość blaszek miażdżycowych. Wyniki: U 79,5% pacjentów stwierdzono miażdżycę badanych tętnic obwodowych, u 52,2% - tętnic szyjnych, a u 68,5% - tętnic udowych. Do czynników ryzyka miażdżycy tętnic szyjnych należały: u mężczyzn - wiek (OR = 1,05; p < 0,003), obecność typowych bólów dławicowych (OR = 2,03; p < 0,01) oraz okres palenia tytoniu (OR = 1,2; p < 0,05); u kobiet - stężenie cholesterolu frakcji HDL w osoczu krwi żylnej (OR = 0,60; p < 0,009). Czynnikami ryzyka miażdżycy tętnic udowych były: u mężczyzn - wymiar średnicy prawej tętnicy udowej wspólnej (OR = 0,471; p < 0,008), podwyższone ciśnienie tętna (OR = 2,26; p < 0,02), przebyty zawał serca (OR = 2,10; p < 0,03), okres palenia tytoniu (OR = 1,47; p < 0,0007); u kobiet - ciśnienie tętna (OR = 1,56; p < 0,05) i stężenie cholesterolu frakcji HDL w osoczu krwi żylnej (OR = 0,551; p < 0,004). Grubość blaszek miażdżycowych w tętnicach udowych była większa u osób z hipercholesterolemią (p < 0,001) oraz u palących tytoń (p < 0,0004). Nie stwierdzono istotnych statystycznie różnic w grubości blaszek miażdżycowych w tętnicach szyjnych w zależności od faktu palenia tytoniu i obecności hipercholesterolemii, a we wszystkich badanych tętnicach obwodowych - w zależności od obecności nadciśnienia tętniczego i cukrzycy. Wnioski: Miażdżyca dużych tętnic obwodowych występuje u 4/5 chorych kwalifikowanych do koronarografii. Obecność blaszek miażdżycowych w tętnicach szyjnych zależy od płci męskiej, wieku, podwyższonego ciśnienia tętna i czasu palenia tytoniu, a w tętnicach udowych - od płci męskiej, wieku, palenia tytoniu, stężenia cholesterolu całkowitego w osoczu krwi żylnej i stężenia cholesterolu frakcji LDL

    Uwarunkowania grubości błony wewnętrzno-środkowej dużych tętnic obwodowych

    Get PDF
    Wstęp: Pogrubienie błony wewnętrzno-środkowej (IMT) tętnic szyjnych &#8212; rzadziej &#8212; udowych uważa się za równoważne z rozwojem miażdżycy. Celem pracy była ocena powiązań pomiędzy grubością IMT tętnic szyjnych wspólnych oraz tętnic udowych wspólnych a uznanymi czynnikami ryzyka rozwoju miażdżycy. Materiał i metody: U 410 kolejnych chorych (73% mężczyzn) w wieku 29&#8211;75 lat (średnio 55,6 &plusmn; 9,7 roku), przyjętych do szpitala w celu przeprowadzenia koronarografii uzupełniającej postępowanie diagnostyczne w kierunku choroby wieńcowej wykonano badanie ultarsonograficzne tętnic szyjnych wspólnych oraz udowych wspólnych. W każdej tętnicy oceniono IMT ściany dalszej. Przeanalizowano związki IMT poszczególnych tętnic z uznanymi czynnikami miażdżycy. Wyniki: Grubość błony wewnętrzno-środkowej tętnic szyjnych wspólnych i udowych wspólnych korelowała z wiekiem (odpowiednio r = 0,27, p < 0,0001 i r = 0,1, p < 0,06) i grubością blaszek miażdżycowych wykrywanych w tętnicach obwodowych (tętnice szyjne: r = 0,13, p < 0,003, tętnice udowe: r = 0,25, p < 0,0001). Średnie wartości grubości błony wewnętrzno-środkowej tętnic szyjnych wspólnych były wyższe &#8212; u mężczyzn (mężczyźni: 0,68 &plusmn; 0,17 mm, kobiety: 0,64 &plusmn; 0,16 mm, p < 0,05) i u osób z nadciśnieniem tętniczym (0,70 &plusmn; 0,21 mm i 0,64 &plusmn; 0,17 mm, p < 0,005), zaś tętnic udowych wspólnych &#8212; u mężczyzn (mężczyźni: 0,78 &plusmn; 0,28 i kobiety: 0,68 &plusmn; 0,24 mm, p < 0,0001), u osób z hipercholesterolemią (0,86 &plusmn; 0,3 mm i 0,78 &plusmn; 0,27 mm, p < 0,03) i u palaczy tytoniu (0,79 &plusmn; 0,28 mm i 0,73 &plusmn; 0,27 mm, p < 0,03). Grubsze błony wewnętrzno-środkowe odnotowano również u chorych z miażdżycą badanych tętnic obwodowych: tętnicy szyjnej wspólnej lewej (0,70 &plusmn; 0,20 mm i 0,63 &plusmn; 0,16 mm, p < 0,003), tętnicy szyjnej wspólnej prawej (0,66 &plusmn; 0,19 mm i 0,61 &plusmn; 0,16 mm, p < 0,03), tętnicy udowej wspólnej lewej (0,81 &plusmn; 0,33 i 0,66 &plusmn; 0,2, p < 0,0001) i tętnicy udowej wspólnej prawej (0,83 &plusmn; 0,38 mm i 0,67 &plusmn; 0,2 mm, p = 0,0002). Wnioski: Grubość błony wewnętrzno-środkowej tętnic szyjnych i udowych jest istotnie większa u osób z miażdżycą tętnic obwodowych. Wpływa na to wiele czynników systemowych i miejscowych. W przypadku tętnic szyjnych zależy ona przede wszystkim od płci, wieku i nadciśnienia tętniczego, a w przypadku tętnic udowych wspólnych &#8212; od płci, wieku, palenia tytoniu oraz stężenia cholesterolu frakcji LDL i HDL w osoczu krwi żylnej. (Folia Cardiol. 2005; 12: 382&#8211;393

    Uwarunkowania grubości błony wewnętrzno-środkowej dużych tętnic obwodowych

    Get PDF
    Wstęp: Pogrubienie błony wewnętrzno-środkowej (IMT) tętnic szyjnych &#8212; rzadziej &#8212; udowych uważa się za równoważne z rozwojem miażdżycy. Celem pracy była ocena powiązań pomiędzy grubością IMT tętnic szyjnych wspólnych oraz tętnic udowych wspólnych a uznanymi czynnikami ryzyka rozwoju miażdżycy. Materiał i metody: U 410 kolejnych chorych (73% mężczyzn) w wieku 29&#8211;75 lat (średnio 55,6 &plusmn; 9,7 roku), przyjętych do szpitala w celu przeprowadzenia koronarografii uzupełniającej postępowanie diagnostyczne w kierunku choroby wieńcowej wykonano badanie ultarsonograficzne tętnic szyjnych wspólnych oraz udowych wspólnych. W każdej tętnicy oceniono IMT ściany dalszej. Przeanalizowano związki IMT poszczególnych tętnic z uznanymi czynnikami miażdżycy. Wyniki: Grubość błony wewnętrzno-środkowej tętnic szyjnych wspólnych i udowych wspólnych korelowała z wiekiem (odpowiednio r = 0,27, p < 0,0001 i r = 0,1, p < 0,06) i grubością blaszek miażdżycowych wykrywanych w tętnicach obwodowych (tętnice szyjne: r = 0,13, p < 0,003, tętnice udowe: r = 0,25, p < 0,0001). Średnie wartości grubości błony wewnętrzno-środkowej tętnic szyjnych wspólnych były wyższe &#8212; u mężczyzn (mężczyźni: 0,68 &plusmn; 0,17 mm, kobiety: 0,64 &plusmn; 0,16 mm, p < 0,05) i u osób z nadciśnieniem tętniczym (0,70 &plusmn; 0,21 mm i 0,64 &plusmn; 0,17 mm, p < 0,005), zaś tętnic udowych wspólnych &#8212; u mężczyzn (mężczyźni: 0,78 &plusmn; 0,28 i kobiety: 0,68 &plusmn; 0,24 mm, p < 0,0001), u osób z hipercholesterolemią (0,86 &plusmn; 0,3 mm i 0,78 &plusmn; 0,27 mm, p < 0,03) i u palaczy tytoniu (0,79 &plusmn; 0,28 mm i 0,73 &plusmn; 0,27 mm, p < 0,03). Grubsze błony wewnętrzno-środkowe odnotowano również u chorych z miażdżycą badanych tętnic obwodowych: tętnicy szyjnej wspólnej lewej (0,70 &plusmn; 0,20 mm i 0,63 &plusmn; 0,16 mm, p < 0,003), tętnicy szyjnej wspólnej prawej (0,66 &plusmn; 0,19 mm i 0,61 &plusmn; 0,16 mm, p < 0,03), tętnicy udowej wspólnej lewej (0,81 &plusmn; 0,33 i 0,66 &plusmn; 0,2, p < 0,0001) i tętnicy udowej wspólnej prawej (0,83 &plusmn; 0,38 mm i 0,67 &plusmn; 0,2 mm, p = 0,0002). Wnioski: Grubość błony wewnętrzno-środkowej tętnic szyjnych i udowych jest istotnie większa u osób z miażdżycą tętnic obwodowych. Wpływa na to wiele czynników systemowych i miejscowych. W przypadku tętnic szyjnych zależy ona przede wszystkim od płci, wieku i nadciśnienia tętniczego, a w przypadku tętnic udowych wspólnych &#8212; od płci, wieku, palenia tytoniu oraz stężenia cholesterolu frakcji LDL i HDL w osoczu krwi żylnej. (Folia Cardiol. 2005; 12: 382&#8211;393

    Analiza czynników klinicznych wpływających na średnicę tętnic obwodowych u pacjentów poddawanych koronarografii

    Get PDF
    Wstęp: Celem niniejszej pracy była ocena zależności między średnicą tętnic szyjnych i udowych oraz chorobą wieńcową, a także jej czynnikami ryzyka miażdżycy. Materiał i metody: U 410 kolejnych chorych zakwalifikowanych do koronarografii wykonano badanie ultradźwiękowe tętnic szyjnych i udowych. Oceniono grubość błony wewnętrzno-środkowej i średnicę tętnic oraz występowanie oraz grubość blaszek miażdżycowych w tętnicach szyjnych wspólnych i udowych wspólnych. Przeanalizowano związki między średnicą tętnic obwodowych i miażdżycą tętnic wieńcowych oraz jej czynnikami ryzyka. Wyniki: Średnice tętnic szyjnych wspólnych (prawej i lewej) korelowały z wiekiem, wskaźnikiem masy ciała (BMI), wartościami ciśnienia skurczowego, ciśnieniem fali tętna, stężeniem cholesterolu frakcji HDL w osoczu krwi żylnej, grubością błony wewnętrzno-środkowej obu tętnic szyjnych oraz zlokalizowanymi w nich blaszkami miażdżycowymi, a także z zaawansowaniem miażdżycy w tętnicach wieńcowych. Większe średnice tętnic szyjnych obserwowano w grupie osób z chorobą wieńcową, u palaczy tytoniu oraz u chorych na cukrzycę. Średnice obu tętnic udowych wspólnych u mężczyzn korelowały z BMI, stężeniem cholesterolu całkowitego w osoczu krwi żylnej i jego frakcji LDL, grubością blaszek miażdżycowych w tętnicach udowych oraz ze wskaźnikiem Gensiniego. Średnice tętnic udowych wspólnych u kobiet były skorelowane z wiekiem, BMI, stężeniem triglicerydów w osoczu krwi żylnej i wskaźnikiem Gensiniego. Większe średnice tętnic udowych obserwowano w grupie osób bez hipercholesterolemii w porównaniu z pacjentami z hipercholesterolemią. Wnioski: Średnice tętnic szyjnych oraz udowych wspólnych zależą od wielu czynników systemowych i lokalnych, w tym od płci, wieku, BMI, nadciśnienia tętniczego, hipercholesterolemii, cukrzycy i palenia tytoniu, przy czym wpływ niektórych z nich jest różny w tętnicach szyjnych i udowych. Średnice tętnic szyjnych korelują dodatnio z zaawansowaniem choroby wieńcowej, natomiast tętnic udowych wspólnych - ujemnie

    Analiza czynników klinicznych wpływających na średnicę tętnic obwodowych u pacjentów poddawanych koronarografii

    Get PDF
    Wstęp: Celem niniejszej pracy była ocena zależności między średnicą tętnic szyjnych i udowych oraz chorobą wieńcową, a także jej czynnikami ryzyka miażdżycy. Materiał i metody: U 410 kolejnych chorych zakwalifikowanych do koronarografii wykonano badanie ultradźwiękowe tętnic szyjnych i udowych. Oceniono grubość błony wewnętrzno-środkowej i średnicę tętnic oraz występowanie oraz grubość blaszek miażdżycowych w tętnicach szyjnych wspólnych i udowych wspólnych. Przeanalizowano związki między średnicą tętnic obwodowych i miażdżycą tętnic wieńcowych oraz jej czynnikami ryzyka. Wyniki: Średnice tętnic szyjnych wspólnych (prawej i lewej) korelowały z wiekiem, wskaźnikiem masy ciała (BMI), wartościami ciśnienia skurczowego, ciśnieniem fali tętna, stężeniem cholesterolu frakcji HDL w osoczu krwi żylnej, grubością błony wewnętrzno-środkowej obu tętnic szyjnych oraz zlokalizowanymi w nich blaszkami miażdżycowymi, a także z zaawansowaniem miażdżycy w tętnicach wieńcowych. Większe średnice tętnic szyjnych obserwowano w grupie osób z chorobą wieńcową, u palaczy tytoniu oraz u chorych na cukrzycę. Średnice obu tętnic udowych wspólnych u mężczyzn korelowały z BMI, stężeniem cholesterolu całkowitego w osoczu krwi żylnej i jego frakcji LDL, grubością blaszek miażdżycowych w tętnicach udowych oraz ze wskaźnikiem Gensiniego. Średnice tętnic udowych wspólnych u kobiet były skorelowane z wiekiem, BMI, stężeniem triglicerydów w osoczu krwi żylnej i wskaźnikiem Gensiniego. Większe średnice tętnic udowych obserwowano w grupie osób bez hipercholesterolemii w porównaniu z pacjentami z hipercholesterolemią. Wnioski: Średnice tętnic szyjnych oraz udowych wspólnych zależą od wielu czynników systemowych i lokalnych, w tym od płci, wieku, BMI, nadciśnienia tętniczego, hipercholesterolemii, cukrzycy i palenia tytoniu, przy czym wpływ niektórych z nich jest różny w tętnicach szyjnych i udowych. Średnice tętnic szyjnych korelują dodatnio z zaawansowaniem choroby wieńcowej, natomiast tętnic udowych wspólnych - ujemnie

    Kardiologia oparta na faktachBadania ACCORD i ADVANCE

    No full text
    Commentary to the articles: The Action to Control Cardiovascular Risk in Diabetes Study Group. Effects of intensive glucose lowering in type 2 diabetes. N Engl J Med 2008; 358: 2545-59. The ADVANCE Collaborative Group. Intensive blood glucose control and vascular outcomes in patients with type 2 diabetes. N Engl J Med 2008; 358: 2560-72.Commentary to the articles: The Action to Control Cardiovascular Risk in Diabetes Study Group. Effects of intensive glucose lowering in type 2 diabetes. N Engl J Med 2008; 358: 2545-59. The ADVANCE Collaborative Group. Intensive blood glucose control and vascular outcomes in patients with type 2 diabetes. N Engl J Med 2008; 358: 2560-72

    Original articleFemoral rather than carotid artery ultrasound imaging predicts extent and severity of coronary artery disease

    No full text
    Wstęp: Proces miażdżycowy rozwija się jednocześnie w wielu tętnicach i bardzo rzadko jest ograniczony tylko do jednego łożyska naczyniowego. Wyniki licznych badań autopsyjnych, epidemiologicznych i klinicznych wskazują, że pogrubienie błony wewnętrzno-środkowej tętnic szyjnych i udowych oraz obecność w ich ścianie blaszek miażdżycowych współistnieje z miażdżycą tętnic wieńcowych. Dlatego też ultrasonograficzna ocena tętnic szyjnych i udowych jest uznaną metodą pozwalającą z dużą dokładnością określić prawdopodobieństwo choroby wieńcowej (CAD) w wybranych grupach chorych. Cel: Ocena przydatności badania ultrasonograficznego dużych tętnic obwodowych w przewidywaniu zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych. Metodyka: Badaniami objęto kohortę 410 kolejnych chorych (73,2% mężczyzn) w wieku 29&#8211;75 lat, średnio 55,9&#177;9,5, kierowanych do inwazyjnej diagnostyki CAD zgodnie z wytycznymi PTK. Przed koronarografią u każdego chorego przeprowadzono badania kliniczne i laboratoryjne dotyczące czynników ryzyka miażdżycy, a następnie za pomocą sondy 7,5 MHz sprzężonej z aparatem Hewlett Packard wykonano badanie ultrasonograficzne tętnic szyjnych wspólnych i udowych wspólnych z oceną grubości błony wewnętrzno-środkowej oraz obecności i grubości blaszek miażdżycowych. Do pomiaru grubości błony wewnętrzno-środkowej używano konwencji zweryfikowanej histopatologicznie przez Pignoli i wsp., w której błona wewnętrzno-środkowa odpowiada pierwszej warstwie hipoechogenicznej ściany dalszej. Blaszka miażdżycowa została zdefiniowana jako pogrubienie błony wewnętrznej i środkowej o ponad 50%, wpuklające się do światła tętnicy. Pomiaru grubości dokonywano w miejscu jej maksymalnego wychylenia się do wnętrza naczynia. Chorobę wieńcową zdefiniowano jako obecność co najmniej jednego zwężenia >50%, jej zaawansowanie oceniono w zależności od liczby zwężonych tętnic jako jedno- i wielonaczyniową oraz wyliczając angiograficzny wskaźnik Gensiniego. Wyniki: Chorobę wieńcową rozpoznano angiograficznie u 81% badanych &#8211; u 17,8% chorobę jednonaczyniową, u 63,2% chorobę wielonaczyniową. Wieloczynnikowa analiza regresji wykazała, że blaszki miażdżycowe uwidocznione w tętnicy obwodowej są niezależnym czynnikiem ryzyka obecności CAD. Ryzyko to wzrasta z grubością blaszek i dla 1 mm w zależności od lokalizacji waha się od 1,7 do 3,0 (pBackground: Pathological, epidemiological and clinical studies indicate that there is coexistence between peripheral vascular disease and coronary artery disease (CAD). B-mode ultrasound of superficial arteries is a non-invasive, valid and reproducible method of directly visualising and assessing carotid and femoral intima-media thickness (IMT) and focal atherosclerosis. Aim: To evaluate the prognostic importance of carotid and femoral vascular changes in predicting CAD severity. Methods: 410 patients &#8211; 300 (73.2%) males and 110 (26.8%) females &#8211; aged 29-75 years (mean age 55.9&#177;9.5 years), referred for elective coronary arteriography, were studied. Clinical examination and laboratory tests were performed, and ultrasound assessments of IMT and atherosclerotic plaque thickness in the common carotid arteries and common femoral arteries were evaluated. Results: Coronary angiography revealed CAD in 81% of patients (85% of males, 70% of females). Cox multiple hazards regression analyses showed a significant relationship between size of atherosclerotic plaques in peripheral arteries and CAD. Odds ratio of CAD associated with every 1-mm plaque thickening ranged from 1.7 to 3.0 (

    Original articlePrimary coronary intervention in diabetic octogenarians with acute ST elevation myocardial infarction

    No full text
    Background: Diabetic patients with acute coronary syndrome (ACS) have higher mortality risk than non-diabetic patients. No data are available on long-term results of interventional treatment of ACS in diabetic patients aged ł80 years. Aim: To compare the effects of primary angioplasty (pPCI) on short- and long-term outcome in diabetic patients &#8805;80 years with ST-elevation myocardial infarction (STEMI) compared to those without diabetes mellitus (DM) of similar age. Methods: In 63 consecutive patients (22% with diabetes mellitus) aged 80-93 years (mean 83&#177;3) with ST elevation ACS (ACS-STE) coronary angiography was performed. Severity of coronary atherosclerosis, effects of pPCI, one-day mortality, in-hospital mortality and one-year mortality were studied. Results: Severity of coronary atherosclerosis measured by angiographic Gensini score and author&#8217;s own score was similar in diabetic and non-diabetic patients (23.25&#177;9.6 vs. 20.6&#177;10.2; NS, and 9.1&#177;6.0 vs. 8.1&#177;5.4; NS, respectively). In 78.6% of diabetic subjects and in 69.4% of those without DM, pPCI was performed. Successful pPCI, defined as TIMI 3 flow and residual infarct related stenosisWstęp: Wyniki badań wskazują, że chorzy z ostrymi zespołami wieńcowymi (ACS) z towarzyszącą cukrzycą mają wyższe ryzyko wstrząsu kardiogennego, nawrotu niedokrwienia pomimo skutecznej reperfuzji, zgonu oraz innych powikłań w porównaniu z chorymi bez cukrzycy. Metodą z wyboru leczenia ACS z przetrwałym uniesieniem odcinka ST (ACS-STE) jest pierwotna przezskórna angioplastyka wieńcowa (pPCI). Współczesne standardy postępowania w ACS powstały jednak na podstawie wyników badań z randomizacją, przeprowadzonych w grupie chorych w średnim wiek
    corecore