Hasta Yenidoğanların Bakımına Yönelik Geliştirilen Mobil Uygulamanın Hemşirelerin Hemşirelik Tanılarını Algısı ve Karşılanamayan Bakım Üzerine Etkisi: Randomize Kontrollü Deneysel Çalışma

Amaç: Bu çalışma, yenidoğan yoğun bakım ünitesinde yatan hasta yenidoğanların bakımına yönelik geliştirilen mobil uygulamanın hemşirelerin, hemşirelik tanılarını algısı, karşılanamayan bakıma olan etkisini belirlemek ve mobil uygulamanın kullanılabilirliğini ölçmek amacıyla yapılmıştır. Gereç ve Yöntem: Randomize kontrollü deneysel olarak tasarlanan bu araştırma, 24 Temmuz 2023 – 16 Kasım 2023 tarihileri arasında araştırma verileri toplandı. Örneklem grubu ; Hasta yenidoğanların hemşirelik bakımına yönelik geliştirilen neohemşire isimli mobil uygulama ile bakım sağlayan çalışma grubu (n=31),ve kontrol grubu (n=32) olmak üzere 63 hemşireden oluştu. Çalışmanın verileri, Hemşire Tanımlayıcı Özellikler Formu, Hemşirelik Tanılarını Algılama Ölçeği, Yenidoğan Yoğun Bakım Ünitesinde “Karşılanamayan Hemşirelik Bakımı” Belirleme Anketi , Sistem Kullanılabilirlik Ölçeği ile 1. ay ve 3 ay sonunda toplandı. Verilerin analizinde, Ki-kare testi, Student t-testi ve tek yönlü varyans analizi, Mann-Whitney U testi ve Wilcoxon işaretli sıra testi kullanılmıştır. Bulgular: Çalışma grubunda uygulama öncesi Hemşirelik Tanıları Algılama Ölçeği genel puanları, 1. ay ve 3.ay toplam puanlarına göre anlamlı derecede yüksek bulunmuştur. Çalışma grubunda uygulama öncesi ve 1. ay, Yenidoğan Yoğun Bakım Ünitesinde “Karşılanamayan Hemşirelik Bakımı” Belirleme Anketi toplam puanları 3.aya göre anlamlı derecede daha yüksek bulunmuştur (p<0,001). Kontrol grubunda aylara göre “Karşılanamayan Hemşirelik Bakımı” Belirleme Anketi toplam puanları açısından anlamlı farklılık tespit edilmemiştir. Ancak, 1.ay Yenidoğan Yoğun Bakım Ünitesinde “Karşılanamayan Hemşirelik Bakımı” Belirleme Anketi toplam puanları 3.aya göre anlamlı derecede daha yüksek bulunmuştur. Çalışma grubunda 3. Ay Hemşirelik Tanıları Algılama Ölçeği genel puanı ve Yenidoğan Yoğun Bakım Ünitesinde “Karşılanamayan Hemşirelik Bakımı” Belirleme Anketi puanları arasında pozitif orta derece anlamlı ilişki saptanmıştır (p<0,001). Çalışma grubu mobil uygulamayı kullanılabilir bulmuştur. Sonuç: Araştırmadan elde edilen bulgular sonucunda, hasta yenidoğanlara bakım veren hemşirelerde mobil uygulamanın, hemşirelik tanıları algısını güçlendirmek ve karşılanamayan hemşirelik bakımını azaltmak için kullanılması önerilmektedir.KABUL VE ONAY .................................................................................................................... i TEŞEKKÜR ............................................................................................................................... ii İÇİNDEKİLER .......................................................................................................................... iii SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ ............................................................................. vii ŞEKİLLER DİZİNİ ................................................................................................................. viii RESİMLER DİZİNİ .................................................................................................................. ix TABLOLAR DİZİNİ .................................................................................................................. x ÖZET.. ....................................................................................................................................... xi ABSTRACT ............................................................................................................................ xiii 1. GİRİŞ ...................................................................................................................................... 1 1.1. Problemin Tanımı ve Önemi ............................................................................................... 1 1.2. Araştırmanın Amacı ............................................................................................................ 5 1.3. Araştırmanın Hipotezleri ..................................................................................................... 5 1.3.1. Araştırma Ana Hipotezleri ............................................................................................... 5 1.3.2. Araştırma Alt Hipotezi ..................................................................................................... 5 2. GENEL BİLGİLER ................................................................................................................ 6 2.1. Yüksek Riskli Yenidoğan .................................................................................................... 6 2.2. Yenidoğan Yoğun Bakım Üniteleri ..................................................................................... 7 2.2.1. Birinci Düzey YYBÜ ....................................................................................................... 7 2.2.2. İkinci Düzey YYBÜ ......................................................................................................... 8 2.2.3. Üçüncü ve Dördüncü Düzey YYBÜ ................................................................................ 8 2.3. Yenidoğan Yoğun Bakım Ünitesi Hemşiresi ...................................................................... 9 2.4. Hemşirelik Süreci .............................................................................................................. 10 iv 2.4.1. Hemşirelik Süreci Basamakları ...................................................................................... 11 2.5. Karşılanamayan Hemşirelik Bakımı .................................................................................. 12 2.6. Mobil Uygulama Geliştirilme Süreci ................................................................................ 14 2.7. Pediatri Hemşireliğinde Mobil Sağlık Uygulamalarının Kullanımı .................................. 15 3. GEREÇ VE YÖNTEM ......................................................................................................... 18 3.1. Gereç .................................................................................................................................. 18 3.1.1. Araştırmanın Tipi ........................................................................................................... 18 3.1.2. Araştırmanın Yapıldığı Zaman ....................................................................................... 18 3.1.3. Araştırmanın Yapıldığı Yer ve Özellikleri ..................................................................... 18 3.1.3.1. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Uygulama ve Araştırma Hastanesi Yenidoğan Yoğun Bakım Ünitesi ................................................................................................... 18 3.1.3.2. Aydın Kadın Doğum ve Çocuk Hastalıkları Hastanesi Yenidoğan Yoğun Bakım Ünitesi ........................................................................................................................... 18 3.1.4. Araştırmanın Evren ve Örneklemi .................................................................................. 19 3.1.5. Araştırmaya Alınma, Araştırmadan Dışlanma ve Çıkarılma Kriterleri .......................... 20 3.1.5.1. Araştırmaya Alınma Kriterleri..................................................................................... 20 3.1.5.2. Araştırmadan Dışlanma Kriterleri ............................................................................... 21 3.1.5.3. Araştırmadan Çıkarılma Kriterleri............................................................................... 21 3.1.6. Veri Toplama Araçları .................................................................................................... 22 3.1.6.1. Hemşire Tanımlayıcı Özellikler Formu ....................................................................... 22 3.1.6.2. Hemşirelik Tanılarını Algılama Ölçeği (HTAÖ) ........................................................ 22 3.1.6.3. Yenidoğan Yoğun Bakım Ünitesinde “Karşılanamayan Hemşirelik Bakımını” Belirleme Anketi ........................................................................................................... 23 3.1.6.4. Sistem Kullanılabilirlik Ölçeği (SUS-TR) .................................................................. 24 3.2. Yöntem .............................................................................................................................. 24 3.2.1. Mobil Uygulama Tasarım Süreci ................................................................................... 24 3.2.2. Mobil Uygulama: Neohemşire ....................................................................................... 27 v 3.2.3. Ön Uygulama .................................................................................................................. 31 3.2.4. Çalışma Grubu ................................................................................................................ 31 3.2.5. Kontrol Grubu ................................................................................................................ 33 3.2.6. Araştırmanın Bağımlı ve Bağımsız Değişkenleri ........................................................... 33 3.2.6.1. Bağımlı Değişkenler .................................................................................................... 33 3.2.6.2. Bağımsız Değişkenler .................................................................................................. 33 3.2.7. Araştırmanın Etik Yönü ................................................................................................. 33 3.2.8. Araştırmanın Güçlükleri ................................................................................................. 34 3.2.9. Verilerin Değerlendirilmesi ............................................................................................ 34 4. BULGULAR ........................................................................................................................ 36 4.1. Çalışma ve Kontrol Grubundaki Hemşirelerin Tanımlayıcı Özellikleri ........................... 36 4.2. Çalışma ve Kontrol Grubundaki Hemşirelerin HTAÖ Puanları ....................................... 39 4.3. Çalışma ve Kontrol grubundaki Hemşirelerin YYBÜ’sinde KHBBA Puanları ............... 44 4.4. Çalışma ve Kontrol Grubundaki Hemşirelerin HTAÖ ve YYBÜ’sinde KHBBA İlişkilerinin İncelenmesi ............................................................................................... 53 4.5. Çalışma Grubundaki Hemşirelerin Sistem Uygulanabilirlik Ölçeği (SUS-TR) Puanları . 54 5. TARTIŞMA .......................................................................................................................... 56 5.1. Neohemşirenin Hemşirelerin Hemşirelik Tanıları Algısına Etkisi .................................... 56 5.2. Neohemşirenin Karşılanamayan Hemşirelik Bakımına Etkisi .......................................... 58 5.4. Neohemşirenin Hemşireler Tarafından Sistemsel Olarak Kullanılabilirliği ..................... 60 5.5. Araştırmanın Sınırlılıkları.................................................................................................. 61 6. SONUÇ VE ÖNERİLER ..................................................................................................... 62 6.1. Sonuç ................................................................................................................................. 62 6.2. Öneriler .............................................................................................................................. 62 KAYNAKLAR ......................................................................................................................... 64 EKLER ..................................................................................................................................... 89 vi Ek 1. Hemşire Tanımlayıcı Özellikler Formu .......................................................................... 89 Ek 2. Hemşirelik Tanılarını Algılama Ölçeği (HTAÖ) ............................................................ 91 Ek 3. Yenidoğan Yoğun Bakım Ünitesinde “KHB” Belirleme Anketi .................................... 92 Ek 4. Sistem Kullanılabilirlik Ölçeği (SUS-TR) ...................................................................... 95 Ek 5. YYBÜ’sinde “KHB” Belirleme Anketi Uzman Görüşleri ............................................. 96 Ek 6. Logo Tasarım Hakları Satın Alım Dekontu .................................................................... 97 Ek 7. HTAÖ Ölçek İzin Yazısı ................................................................................................. 98 Ek 8. SUS-TR İzin Yazısı ........................................................................................................ 99 Ek 9. North American Nursing Diagnosis Association (NANDA) Tanıları İzin Yazısı ........ 100 Ek 10. Etik Kurul Kararı ve Sonuç Raporu ............................................................................ 101 Ek 11. T.C. Sağlık Bakanlığı Kütahya Sağlık Bilimleri Üniversitesi EÇEAH İzin Yazısı.... 103 Ek 12. ADÜ Uygulama ve Araştırma Hastanesi İzin Yazısı .................................................. 104 Ek 13. Aydın KDÇHH İzin Yazısı ......................................................................................... 105 Ek 14. Bilgilendirilmiş Gönüllü Onam Formu Çalışma Grubu ............................................. 106 Ek 15. Bilgilendirilmiş Gönüllü Onam Formu Kontrol Grubu .............................................. 108 BİLİMSEL ETİK BEYANI.................................................................................................... 110 ÖZGEÇMİŞ ............................................................................................................................ 11