Karol Ludwik Koniński i trzy etapy doświadczania archiwum

Komentarz do pism Karola Ludwika Konińskiego, aby mogły one być zrozumiałe dla szerszej grupy czytelników, powinien być z jednej strony obfity i wyczerpujący, z drugiej możliwie przejrzysty. Pogodzenie tych dwóch aspektów, choć często trudne w wydawniczej praktyce, może zostać osiągnięte tylko przy bardzo dobrej znajomości przez edytora i twórczości pisarza, i jej wyjątkowo rozległych kontekstów, i – last but not least – jego autorskiego archiwum. Wiadomo bowiem nie od dziś, że dla pełnego zrozumienia twórcy warto nie tylko udać się do jego kraju i miejsc rodzinnych, ale konieczne jest również odnalezienie i spenetrowanie pisarskich źródeł

„I who am immersed in the dark rays of the earth”

Esej jest refleksją na temat ojczyzny ziemskiej i niebieskiej w kontekście wiersza Zbigniewa Herberta „Dedal i Ikar”, z którego pochodzi tytułowa fraza, oraz w kontekście innych polskich wierszy (Cypriana Norwida i Aleksandra Wata). Główna myśl eseju rozwija się wokół obecnych w tych utworach opozycji światła i ciemności.The essay includes a reflection on the earthly homeland and its heavenly counterpart put forward in the context of Zbigniew Herbert’s poem “Daedalus and Icarus,” which provided the title of the considerations. The analysis in question refers also to other pieces of Polish poetry (by Cyprian Norwid and Aleksander Wat). The main idea is developed against the background of the opposition between the light and the darkness which surfaces in all the poems taken into account. Translated by Dorota Chabrajsk

Body and Soul. A Side Note on Parallel Diaries by Zofia Nałkowska and Maria Dąbrowska

Artykuł wprowadza w problematykę porównawczą między dziennikami Zofii Nałkowskiej i Marii Dąbrowskiej, koncentrując się na jednym tylko aspekcie tej bogatej paraleli, jakim jest stosunek obu diarystek do ciała. Odmienność obu kobiecych natur znajduje potwierdzenie także w tematyce i stylu ich zapisów codziennych, w których z jednej strony (Nałkowska) mamy wyraźnie widoczne związki między dbałością o ciało i jego kulturowy wizerunek a tożsamością autorki, ze strony drugiej (Dąbrowska) spotykamy zdecydowaną przewagę w eksponowaniu wartości duchowych nad fizycznymi.The article includes an introduction to comparative studies of diaries written by Zofia Nałkowska and Maria Dąbrowska, its main focus refers to but one aspect of this vast problem matter: the authors’ attitude towards the body. From this point of view the differences between them can be observed on the example of what they chose to describe in their diaries as well as of the style they employ while doing it. Nałkowska’s autobiographical identity is apparently connected to her bodily aesthetic practices and the resulting cultural image of her body, while Dąbrowska’s diary is far more visibly marked by intellectual than somatic values

Three Autobiographical Attitudes – a New Approach

Zaproponowane w artykule ujęcie prozy dokumentu osobistego jest nie tyle jej nową problematyzacją, ile próbą zastosowania do występujących w literaturze przedmiotu rozpoznań bardziej obrazowych i sensualnych kategorii krytycznych. Okno i lustro odsyłają do głównych (zewnętrznych i wewnętrznych) perspektyw postrzegania przez podmiot siebie i świata w pisarstwie autobiograficznym, a zwłaszcza w tzw. pismach osobistych (dziennikach, pamiętnikach, listach).The approach to the prose of personal documents proposed in this article does not aim at defining new problems, but is rather an attempt to apply more vivid and sensual critical categories to the reflections presented in the literature of the subject. The window and the mirror refer to the main (external and internal) perspectives of the subject’s perception of the world and himself/herself in autobiographical writing, in particular in the so-called personal documents (journals, diaries, letters)

The Light from Below: On the Role of a Polish Philology Student Research Group in the University’s Humanities (A Side Note to the History of the Polish Philology Student Research Group at the Catholic University of Lublin)

Artykuł omawia na wybranych przykładach z historii Koła Polonistów Studentów KUL model i główne typy aktywności koła studenckiego. Odwołując się do tradycji tego typu organizacji, jej struktury i form działania, autor pokazuje, jak ważna i wielostronna jest funkcja dobrze działającego koła naukowego na uniwersytecie, a zwłaszcza koła polonistycznego, które często pełni rolę integrującą różne wydziały uczelni i promuje całe jej środowisko. Dobrze funkcjonująca Alma Mater staje się ostatecznie miejscem spotkania dwóch świateł: jednego płynącego z góry, ex cathedra, od mistrzów i nauczycieli akademickich oraz drugiego, którego źródłem jest aktywna i często zrzeszona w koła naukowe brać studencka.The article discusses, on selected examples from the history of the Polish Philology Student Research Group at the Catholic University of Lublin, the model and the main activities of a student research group. The author refers to the tradition of this kind of association and describes its structure and activities in order to show the importance and the multifarious function of a well-working student research group at the university. The text emphasizes the significance of the presence of a Polish Philology student research group which usually contributes to the promotion of the entire milieu of the university by integrating its different faculties. A well functioning Alma Mater eventually becomes the place of encounter of the light emanating from two sources: from above, ex cathedra, from the masters and professors, and from below, from the students active in their research groups. Translated by Dorota Chabrajsk

Józef Mackiewicz’s Katyń – a Story Witnessed, Experienced, Researched and Guarded

Artykuł rekonstruuje najważniejsze role, które pełnił w sprawie Zbrodni Katyńskiej Józef Mackiewicz (1902–1985) – jeden z najwybitniejszych polskich pisarzy i publicystów. Spotkanie autora Buntu rojstów z losami polskich oficerów rozstrzelanych przez sowieckie NKWD w Katyniu rozpoczęło się wiosną 1943 r. od roli świadka ekshumacji zwłok pomordowanych. Jednak wymiar świadectwa, udokumentowany wstrząsającymi raportami pisarza, to dopiero początek kolejnych ról, pełnionych przez niego w sprawie katyńskiej. Był bowiem także dokumentalistą i badaczem tej zbrodni oraz pisarzem starającym się w sposób obrazowy i emocjonalny przedstawić to wydarzenie (pierwsza autorska monografia o Katyniu). Do końca życia pozostał także strażnikiem prawdy o nim, aktywnie uczestnicząc w dyskusjach na temat nowych dowodów zbrodni i komentując wszelkie działania (zwłaszcza sowieckie), będące próbą fałszowania faktów historycznych. Autor artykułu pokazuje systematycznie wszystkie te role i zwraca uwagę, że wpisane są one w rdzeń całej twórczości Mackiewicza – spotykamy je także w powieściach, reportażach czy publicystyce pisarza.The article reconstructs the most important roles played by Józef Mackiewicz (1902–1985) – one of the most eminent of Polish writers and publicists – in the Katyń Massacre case. The encounter of the author of Bunt rojstów [The Revolt of the Mires] with the fate of the Polish officers executed by the Soviet NKVD in Katyń began in the spring of 1943 with his role as a witness to the exhumation of the corpses of the murdered. That dimension of testimony, however, documented by the writer’s harrowing reports, is only the beginning of the subsequent roles played by him in the Katyń case. He was also a documentalist and researcher of this crime, as well as a writer trying to present the event in a vivid and emotional way (his first original monograph on Katyń). Until the end of his life, he also remained a guardian of the truth about it, actively participating in discussions on new evidence of the crime and commenting on all actions (especially Soviet ones) that attempted to falsify historical facts. The author of the article systematically presents all these roles and points out that they are at the core of Mackiewicz’s entire work – we also find them in the writer’s novels, reportage and articles

<i>My Homeland</i>, or with Norwid about Polish culture for foreigners

Cyprian Norwid’s poem My Homeland is a poetical definition of the home country, in which well-known and familiar aspects meet broader cultural dimensions: European and universal ones. The article is an attempt to present such an interpretation of the poem that can be a perfect point of departure for more profound presentations of Polish culture, especially to foreign recipients, or even may become the basis for the whole course comprising introduction into the history of our nation and the nation’s identity. Following the stanzas of the poem the author of the article points to various dimensions of Polish culture indicated by Norwid’s metaphors and phrases that are rich in connotations, starting with the home landscape, through the descent of the nation, its history and customs, and ending with the values lying at the foundations of European culture and of the whole human civilisation. As a result an analytical-interpretative description is formed, which reveals the image of Poland that is contained in Norwid’s poem, is interesting as a poetical work and has many cultural aspects

The Functions of Nature in Józef Mackiewicz's Droga donikąd. Some Problems

W całej twórczości Mackiewicza przyroda jako bogato reprezentowany i obdarzony wieloma funkcjami element wykreowanego obrazu ma niebagatelne znaczenie. Szczególnie dzieje się tak w Drodze donikąd, w której motywy natury wręcz “atakują” odbiorcę i bez uważniejszego przyjrzenia się im trudno właściwie zrozumieć i zinterpretować ten utwór.Nature is copiously present throughout Mackiewicz's writings and is endowed with many functions; as such, it has considerable importance. This is particularly the case in Droga donikąd, where natural motifs continuously „attack” the reader, so that it is in fact hard to understand and interpret the book without a proper look at them

The Sarmatian Review, Vol., 36, No. 1

In this issue: Sarmatian Review Data -- Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz Book Twelve, translated by Christopher A. Zakrzewski -- Adam Fitas, Testimony and Literature: The Prose of Józef Mackiewicz -- BOOK REVIEWS -- About the Authors -- Thank You Not