3 research outputs found
๋จํ ์ํ๋ก ๋ถํ ๋ณด๊ธฐ : ๋ถ๋จ์ํ๋ก ์์๋ณด๋ ์๊ธฐ๋ณ ๋๋ถ์์ ๋ณํ
์ธ๋ฅํ๊ณผ "๋ถํ์ ์ธ๋ฅํ" ์์
์๊ฐ์๋ค์ด ์ ์ํ ๋ฏธ๋
๋ชฉํ๋ชจํธ์ฑ ์ธ์๊ณผ ์ญํ ๋ชจํธ์ฑ ์ธ์์ ์กฐ์ ํจ๊ณผ
ํ์๋
ผ๋ฌธ(์์ฌ) -- ์์ธ๋ํ๊ต๋ํ์ : ํ์ ๋ํ์ ํ์ ํ๊ณผ(ํ์ ํ์ ๊ณต), 2023. 2. ๊ถ์ผ์
.Previous studies on the effect of Public Service Motivation (PSM) on Innovative Behavior of public officials have exposed limitations in two aspects. First, they have assumed that individuals with high PSM will be resistant to uncertainty and ambiguity without sufficient theoretical and empirical examination. Second, they have not taken into account the unique organizational and job characteristics of public organizations, such as Goal Ambiguity and Role Ambiguity, presented in the Theory of the Public-Private Distinction, in examining the relationship between PSM and Innovative Behavior.
In order to fill this gap in discussion, this study aims to examine the direct effect of PSM as a personal characteristic factor and perceived Goal Ambiguity and perceived Role Ambiguity as organizational and job characteristic factors of the public sector on Innovative Behavior of public officials, and to empirically investigate how these two factors intervene in the relationship between PSM and Innovative Behavior when they are considered respectively. The data used in the analysis is from the 2021 Public Employee Perception Survey of the Korea Institute of Public Administration.
The results of the analysis show that PSM has a positive effect on Innovative Behavior, Goal Ambiguity perception has a negative effect on Innovative Behavior, and Goal Ambiguity perception and Role Ambiguity perception weaken the positive relationship between PSM and Innovative Behavior. These findings support hypotheses 1, 2, 3, and 5 of the study, which were based on the Theory of the Public-Private Distinction and the theory of PSM. On the other hand, Role Ambiguity perception has a positive effect on Innovative Behavior, which contradicts the prediction of the study's hypothesis 4.
The theoretical and policy implications derived from the analysis of this study are as follows: First, this study has empirically demonstrated that when individuals with strong PSM perceive high Goal Ambiguity and high Role Ambiguity in the public organization to which they belong, they show less Innovative Behavior than when they do not. However, when considering the size of the moderating effect, it was confirmed that the perception of Goal Ambiguity and Role Ambiguity is just a factor that simply undermines the fit between Public Service Motivation and public organizations, but not a factor that completely loses it. The above results are interpreted as indicating the possibility that individuals with strong Public Service Motivation have considerable resistance in uncertain and ambiguous situations. This study presents the first empirical evidence for the thesis of "resistance to ambiguity of Public Service Motivation" and extends the existing discussion by connecting Theory of the Public-Private Distinction and Public Service Motivation-Public Organization Fit Debate.
Second, the weakening moderating effect of the perceived Goal Ambiguity and Role Ambiguity demonstrated in this study suggests that in order for those with strong Public Service Motivation to fully leverage the positive behavior and excellent performance, including Innovative Behavior, a difficult management challenge must be overcome by suppressing the negative effects arising from the inherent characteristics of the public organization, such as Goal Ambiguity and Role Ambiguity. Therefore, in this study, as a general organization management strategy for reducing the perceived Goal Ambiguity and Role Ambiguity among public officials with strong PSM, it is proposed that the mission and vision of the public organization should be set so that the contents of the public interest or public value that the organization aims for are specifically revealed, and that the general mission and vision of the public organization are systematized so that they can be consistently and organically linked from the macro level to the micro level of job description. And also, it is suggested that quantify performance indicators that evaluate the achievement of public organizations' policy goals, while specifying the goals and roles to be pursued first in light of the organization's mission and vision.
Third, the Role Ambiguity perception has a positive direct effect and a negative interaction effect with Public Service Motivation on Innovative Behavior. These results are interpreted as Role Ambiguity perception can act as a positive stimulus for the expression of Innovative Behavior as an active coping behavior, and the mechanism of responding to Role Ambiguity perception may vary depending on the level of PSM that the individual public official possesses. Therefore, in this study, as a human resource management strategy that takes into account the personal specificity of public officials' awareness and response mechanisms of Role Ambiguity, it is suggested that when public officials with a strong level of PSM that is higher than the average level experience a high level of Role Ambiguity that is higher than the average level in the current job, they should be considered for job re-assignment in the next personnel appointment.
The conclusion of this study should be accepted with the following limitations in mind. First, due to the limitations of using cross-sectional data from a single year, it is difficult to fully control for the potential endogeneity problem due to omitted variable bias in the design of this study. Secondly, limitations of using secondary data, information about respondents' organizational affiliations was not available, which made it impossible to analyze fundamental differences due to the characteristics of the organization's work, also main variables were measured using insufficiently differentiated scales and abbreviated questions. Lastly, the dependent and explanatory variables were measured through the same survey, making it impossible to escape the limitation of common method bias.
Further research is needed to utilize multi-year panel data and more subdivided original measurement tools, to reflect the characteristics of the organization's work in the model and to control for common method bias. In addition, if examining the process of transition from objective Goal Ambiguity and Role Ambiguity to subjective perception, it is expected that the study of the resistance to ambiguity of Public Service Motivation will be able to provide more meaningful implications.๊ณต๊ณต๋ด์ฌ๋๊ธฐ(Public Service Motivation: PSM)๊ฐ ๊ณต๋ฌด์์ ํ์ ํ๋(Innovative Behavior)์ ๋ฏธ์น๋ ์ํฅ์ ๊ฒํ ํ์๋ ๊ธฐ์กด ์ฐ๊ตฌ๋ค์ ์ฒซ์งธ, ์ถฉ๋ถํ ์ด๋ก ์ , ์ค์ฆ์ ๊ฒํ ์์ด ๊ณต๊ณต๋ด์ฌ๋๊ธฐ๊ฐ ์ถฉ๋งํ ์ด๋ค์ด ๋ถํ์ค์ฑ์ด ๋๊ณ ๋ชจํธํ ์ํฉ์ ๋ํ ๋ด์ฑ(resistance) ๋ํ ์ฐ์ํ ๊ฒ์์ ์ ์ ํ๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ๋์งธ, ์์ ๊ฐ ๊ด๊ณ๋ฅผ ์กฐ์ ๋๋ ๋งค๊ฐํ๋ ์ 3์ ๋ณ์ ํ์ ์๋๋ค์ด ๊ณต๊ณต์กฐ์ง ํน์ฑ์ด๋ก (Theory of the Public-Private Distinction)์์ ์ ์ํ๋ ๊ณต๊ณต์กฐ์ง ๊ณ ์ ์ ์กฐ์ง์ , ์ง๋ฌด์ ํน์ฑ์ธ ๋ชฉํ๋ชจํธ์ฑ(Goal Ambiguity)๊ณผ ์ญํ ๋ชจํธ์ฑ(Role Ambiguity)์ ๋ฐ์ํ์ง ๋ชปํ๊ณ ์๋ค๋ ๋ ๊ฐ์ง ์ธก๋ฉด์์ ํ๊ณ์ ์ ๋
ธ์ถํด ์๋ค.
์ด๋ฌํ ๋
ผ์์ ๊ณต๋ฐฑ์ ๋ฉ์ฐ๊ธฐ ์ํด, ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ๊ณต๊ณต๋ถ๋ฌธ์ ๊ฐ์ธ์ ํน์ฑ ์์ธ์ผ๋ก์ ๊ณต๊ณต๋ด์ฌ๋๊ธฐ๊ฐ ๊ณต๋ฌด์์ ํ์ ํ๋์ ๋ฏธ์น๋ ์ง์ ์ ์ํฅ์ ํ์ธํ๋ ํํธ, ๊ณต๊ณต๋ถ๋ฌธ์ ์กฐ์ง์ ํน์ฑ ์์ธ์ผ๋ก์ ๋ชฉํ๋ชจํธ์ฑ ์ธ์๊ณผ ์ง๋ฌด์ ํน์ฑ ์์ธ์ผ๋ก์ ์ญํ ๋ชจํธ์ฑ ์ธ์์ด ๊ณต๋ฌด์์ ํ์ ํ๋์ ์ด๋ ํ ์ง์ ์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ฉฐ, ์ด๋ค ๋ ์์ธ์ด ๊ฐ๊ฐ ๊ณต๊ณต๋ด์ฌ๋๊ธฐ์ ํ์ ํ๋ ๊ฐ ๊ด๊ณ์ ๊ฐ์
๋์์ ๋ ํด๋น ๊ด๊ณ๋ฅผ ์ด๋ป๊ฒ ๋ณํ์ํค๋์ง๋ฅผ ์ค์ฆํ์๋ค. ๋ถ์์๋ ํ๊ตญํ์ ์ฐ๊ตฌ์์ 2021๋
๊ณต์ง์ํ์คํ์กฐ์ฌ ์๋ฃ๊ฐ ํ์ฉ๋์๋ค.
๋ถ์ ๊ฒฐ๊ณผ, ๊ณต๊ณต๋ด์ฌ๋๊ธฐ๋ ํ์ ํ๋์ ์ (+)์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ฉฐ, ๋ชฉํ๋ชจํธ์ฑ ์ธ์์ ํ์ ํ๋์ ๋ถ(-)์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๊ณ , ๋ชฉํ๋ชจํธ์ฑ ์ธ์๊ณผ ์ญํ ๋ชจํธ์ฑ ์ธ์์ ๊ฐ๊ฐ ๊ณต๊ณต๋ด์ฌ๋๊ธฐ์ ํ์ ํ๋ ๊ฐ ์ (+)์ ๊ด๊ณ๋ฅผ ์ฝํ(-)ํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ ๊ณต๊ณต์กฐ์ง ํน์ฑ์ด๋ก ๋ฐ ๊ณต๊ณต๋ด์ฌ๋๊ธฐ ์ด๋ก ์ ์ค๋ช
์ ๊ทผ๊ฑฐํ์ฌ ์ค์ ํ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์ ๊ฐ์ค 1, 2, 3, 5๊ฐ ์ง์ง๋์๋ค. ๋ฐ๋ฉด, ์ญํ ๋ชจํธ์ฑ ์ธ์์ ํ์ ํ๋์ ์ (+)์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ ๋ถ(-)์ ์ํฅ์ ์์ธกํ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์ ๊ฐ์ค 4๋ ์ง์ง๋์ง ์์๋ค.
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์ ๋ถ์์ผ๋ก๋ถํฐ ๋์ถ๋๋ ์ด๋ก ์ ์์ ๋ฐ ์ ์ฑ
์ ์์ฌ์ ์ ์ดํ์ ์ธ ๊ฐ์ง์ด๋ค. ์ฒซ์งธ, ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ๊ณต๊ณต๋ด์ฌ๋๊ธฐ๊ฐ ๊ฐํ ์ด๋ค์ด ์์ ์ด ์์๋ ๊ณต๊ณต์กฐ์ง์ ๋์ ๋ชฉํ๋ชจํธ์ฑ ๋ฐ ์์ ์ด ์ํํ๋ ์ง๋ฌด์ ๋์ ์ญํ ๋ชจํธ์ฑ์ ์ธ์ํ๊ฒ ๋ ๋, ๊ทธ๋ ์ง ์์ ๋๋ณด๋ค ์ ์ ํ์ ํ๋์ ๋ณด์ด๊ฒ ๋จ์ ์ค์ฆํ์๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ๊ทธ ์กฐ์ ํจ๊ณผ์ ํฌ๊ธฐ๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ ๋, ๋ชฉํ๋ชจํธ์ฑ ์ธ์ ๋ฐ ์ญํ ๋ชจํธ์ฑ ์ธ์์ ๊ณต๊ณต๋ด์ฌ๋๊ธฐ-๊ณต๊ณต์กฐ์ง ๊ฐ ์ ํฉ๊ด๊ณ(fit)๋ฅผ ๋จ์ํ ์ ํดํ๋ ์์ธ์ผ ๋ฟ, ์์ ํ ์์ค์ํค๋ ์์ธ์ ์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ํ์ธ๋์๋ค. ์ด์์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ ๊ณต๊ณต๋ด์ฌ๋๊ธฐ๊ฐ ๊ฐํ ์ด๋ค์ด ๋ถํ์ค์ฑ์ด ๋๊ณ ๋ชจํธํ ์ํฉ์ ๋ํด ์๋นํ ๋ด์ฑ์ ์ง๋๊ณ ์์ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ ๊ธ์ ํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ํด์๋๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ๊ณต๊ณต๋ด์ฌ๋๊ธฐ์ ๋ชจํธ์ฑ์ ๋ํ ๋ด์ฑ ๋ช
์ ์ ๊ดํ ์ต์ด์ ๊ฒฝํ์ ์ฆ๊ฑฐ๋ฅผ ์ ์ํ๊ณ , ๊ณต๊ณต์กฐ์ง ํน์ฑ์ด๋ก ๊ณผ ๊ณต๊ณต๋ด์ฌ๋๊ธฐ-๊ณต๊ณต์กฐ์ง ์ ํฉ์ฑ ๋
ผ์์ ์ฐ๊ฒฐํ์ฌ ๊ธฐ์กด ๋
ผ์๋ฅผ ํ์ฅํ์๋ค๋ ์ด๋ก ์ ์์๋ฅผ ์ง๋๋ค.
๋์งธ, ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์ ์ค์ฆ๋ ๋ชฉํ๋ชจํธ์ฑ ์ธ์๊ณผ ์ญํ ๋ชจํธ์ฑ ์ธ์์ ์ฝํ(-)์ ์กฐ์ ํจ๊ณผ๋ ๊ณต๊ณต๋ด์ฌ๋๊ธฐ๊ฐ ๊ฐํ ์ด๋ค์ด ํ์ ํ๋์ ๋น๋กฏํ ๊ธ์ ์ ์ธ ํํ ์ ๋ฐ๊ณผ ์ฐ์ํ ์ฑ๊ณผ์ ๋ํ ๋์ ์ ์ฌ๋ ฅ์ ์จ์ ํ ๋ฐํํ๋ ค๋ฉด, ๊ณต๊ณต์กฐ์ง์ ๋ณธ์ง์ ์ธ ํน์ฑ์ธ ๋ชฉํ๋ชจํธ์ฑ ๋ฐ ์ญํ ๋ชจํธ์ฑ์ผ๋ก๋ถํฐ ๋น๋กฏ๋๋ ๋ถ์ ์ ์ํฅ์ ์ต์ ํด์ผ๋ง ํ๋ ์ด๋ ค์ด ๊ด๋ฆฌ์ ๊ณผ์ ๊ฐ ์ ๊ฒฐ๋์ด์ผ ํจ์ ์์ฌํ๋ค. ์ด์ ๋ณธ๊ณ ์์๋ ๊ณต๊ณต๋ด์ฌ๋๊ธฐ๊ฐ ๊ฐํ ๊ณต๋ฌด์๋ค์ ๋ชฉํ๋ชจํธ์ฑ ๋ฐ ์ญํ ๋ชจํธ์ฑ ์ธ์์ ์ํํ๊ธฐ ์ํ ์ผ๋ฐ์ ์กฐ์ง๊ด๋ฆฌ ์ ๋ต์ผ๋ก์, ๊ณต๊ณต์กฐ์ง์ ๋ฏธ์
๊ณผ ๋น์ ์ ํด๋น ์กฐ์ง์ด ์งํฅํ๋ ๊ณต์ต์ฑ ๋๋ ๊ณต๊ณต๊ฐ์น์ ๋ด์ฉ์ด ๊ตฌ์ฒด์ ์ผ๋ก ๋๋ฌ๋ ์ ์๋๋ก ์ค์ ํ๊ณ , ๊ณต๊ณต์กฐ์ง์ ๊ฑฐ์์ ์ธ ๋ฏธ์
๊ณผ ๋น์ ์ด ๋ฏธ์์ ์ธ ์ง๋ฌด์ ์ญํ ์ํ์ง์นจ์ ์ด๋ฅด๊ธฐ๊น์ง ์ผ๊ด์ฑ ์๊ณ ์ ๊ธฐ์ ์ผ๋ก ์ฐ๊ฒฐ๋ ์ ์๋๋ก ์ฒด๊ณํํ๋ฉฐ, ๊ณต๊ณต์กฐ์ง์ ์ ์ฑ
๋ชฉํ ๋ฌ์ฑ๋๋ฅผ ํ๊ฐํ๋ ์ฑ๊ณผ์งํ๋ฅผ ์ ๋ํํ๋ ํํธ, ์กฐ์ง์ ๋ฏธ์
๊ณผ ๋น์ ์ ๋น์ถ์ด ์ฐ์ ์ ์ผ๋ก ์ถ๊ตฌ๋์ด์ผ ํ ๋ชฉํ์ ์ญํ ์ ๋ช
์ํ ๊ฒ์ ์ ์ํ์๋ค.
์
์งธ, ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์ ํ์ธ๋ ์ญํ ๋ชจํธ์ฑ ์ธ์์ ํ์ ํ๋์ ๋ํ ์ (+)์ ๋จ์ํจ๊ณผ ๋ฐ ๊ณต๊ณต๋ด์ฌ๋๊ธฐ์์ ๋ถ(-)์ ์ํธ์์ฉํจ๊ณผ๋ ์ญํ ๋ชจํธ์ฑ ์ธ์์ด ๊ฐ์ธ์ ์ ๊ทน์ ์ธ ๋์ฒํ๋(coping behavior)์ผ๋ก์ ํ์ ํ๋์ ๋ฐํ์ ์ํ ๊ธ์ ์ ์๊ทน์ผ๋ก ์์ฉํ ์ฌ์ง๊ฐ ์์ผ๋ฉฐ, ๊ณต๋ฌด์ ๊ฐ์ธ์ด ๋ณด์ ํ ๊ณต๊ณต๋ด์ฌ๋๊ธฐ์ ์์ค์ ๋ฐ๋ผ ์ญํ ๋ชจํธ์ฑ ์ธ์์ ๋ฐ์ํ๋ ๊ธฐ์ ๊ฐ ์์ดํ ์ ์์์ ์์ฌํ๋ค. ์ด์ ๋ณธ๊ณ ์์๋ ๊ณต๋ฌด์๋ค์ ์ญํ ๋ชจํธ์ฑ ์ง๊ฐ ๋ฐ ๋ฐ์ ๊ธฐ์ ์ ๊ดํ ๊ฐ์ธ์ ํน์์ฑ์ ๊ณ ๋ คํ ์ธ์ฌ๊ด๋ฆฌ ์ ๋ต์ผ๋ก์, ํ๊ท ์์ค ์ด์์ ๊ฐํ ๊ณต๊ณต๋ด์ฌ๋๊ธฐ๋ฅผ ์ง๋ ๊ณต๋ฌด์์ด ํ์ฌ ๋ฐฐ์น๋ ์ง๋ฌด์์ ํ๊ท ์์ค ์ด์์ ๋์ ์ญํ ๋ชจํธ์ฑ์ ๊ฒฝํํ๊ณ ์์์ ๋ณด๊ณ ํ๋ ๊ฒฝ์ฐ, ์ฐจ๊ธฐ ์ธ์ฌ์์ ํด๋น ์ธ์์ ์ง๋ฌด ์ฌ๋ฐฐ์น๋ฅผ ์ค์ํ ๊ฒ์ ์ ์ํ์๋ค.
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ ๊ฒฐ๋ก ์ ์์ฉ์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ ํ๊ณ์ ์ ์ ๋
ํ๋ฉฐ ์ด๋ฃจ์ด์ ธ์ผ ํ๋ค. ์ฒซ์งธ, ๋จ๋
๋ ํก๋จ๋ฉด ์๋ฃ๋ฅผ ํ์ฉํ ๋ถ์์ ํ๊ณ๋ก์, ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์ ์ค๊ณ๋ก๋ ๋๋ฝ๋ณ์์ ํธ์ฐจ๋ก ์ธํ ์ ์ฌ์ ๋ด์์ฑ์ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ์ถฉ๋ถํ ํต์ ํ์๋ค๊ณ ๋ณด๊ธฐ ์ด๋ ต๋ค. ๋์งธ, 2์ฐจ ์๋ฃ ํ์ฉ์ ํ๊ณ๋ก์, ์๋ต์๋ค์ ์์ ์กฐ์ง์ ๊ดํ ์ ๋ณด๋ฅผ ํ๋ณดํ ์ ์์ด ์กฐ์ง์ ์
๋ฌด ํน์ฑ์ ๋ฐ๋ฅธ ๋ณธ์ง์ ์ฐจ์ด๋ฅผ ๋ถ์์ ๋ฐ์ํ์ง ๋ชปํ์์ผ๋ฉฐ, ์ฃผ์ ๋ณ์๋ค์ด ์ถฉ๋ถํ ์ธ๋ถํ๋์ง ์์ ์ฒ๋์ ์ถ์ฝํ ๋ฌธํญ๋ค๋ก ์ธก์ ๋์๋ค. ์
์งธ, ์ข
์๋ณ์์ ์ค๋ช
๋ณ์๋ค์ด ๋์ผํ ์ค๋ฌธ์ ํตํด ์ธก์ ๋์ด ๋์ผ๋ฐฉ๋ฒํธ์๋ก๋ถํฐ ์์ ๋ก์ธ ์ ์๋ค๋ ํ๊ณ๋ฅผ ์ง๋๋ค.
ํ์์ฐ๊ตฌ์์๋ ๋ค๋
๋์ ํจ๋๋ฐ์ดํฐ์ ๋ณด๋ค ์ธ๋ถํ๋ ์ฒ๋์ ์ํ ์ธก์ ๋๊ตฌ๋ฅผ ํ์ฉํ๊ณ , ์กฐ์ง์ ์
๋ฌด ํน์ฑ์ ๋ชจํ์ ๋ฐ์ํ๋ฉฐ, ๋์ผ๋ฐฉ๋ฒํธ์๋ฅผ ํต์ ํ๋ ๋ฑ์ ๋ฐฉ๋ฒ๋ก ์ ๊ฐ์ ์ ์๋ํ ํ์์ฑ์ด ์๋ค. ๋ํ, ๊ฐ๊ด์ ๋ชฉํ๋ชจํธ์ฑ ๋ฐ ์ญํ ๋ชจํธ์ฑ์ ์ฃผ๊ด์ ์ธ์ ์ ํ ๊ณผ์ ์ ๊ฒํ ํ๋ค๋ฉด, ๊ณต๊ณต๋ด์ฌ๋๊ธฐ์ ๋ชจํธ์ฑ์ ๋ํ ๋ด์ฑ์ ๋ณด๋ค ์ ๊ตํ๊ฒ ๊ท๋ช
ํ ์ ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๊ธฐ๋๋๋ค.์ 1 ์ฅ ์๋ก 1
์ 1 ์ ์ฐ๊ตฌ์ ๋ฐฐ๊ฒฝ ๋ฐ ๋ชฉ์ 1
์ 2 ์ ์ฐ๊ตฌ์ ๋์ ๋ฐ ๋ฐฉ๋ฒ 10
1. ์ฐ๊ตฌ์ ๋์๊ณผ ๋ฒ์ 10
2. ์ฐ๊ตฌ๋ฐฉ๋ฒ 11
์ 2 ์ฅ ์ด๋ก ์ ๋
ผ์ ๋ฐ ์ ํ์ฐ๊ตฌ ๊ฒํ 12
์ 1 ์ ํ์ ํ๋์ ๊ดํ ๋
ผ์ 12
1. ํ์ ํ๋์ ๊ฐ๋
๊ณผ ๊ตฌ์ฑ์์ 12
2. ํ์ ํ๋์ ์ํฅ์์ธ 18
์ 2 ์ ๊ณต๊ณต๋ด์ฌ๋๊ธฐ์ ๊ดํ ๋
ผ์ 21
1. ๊ณต๊ณต๋ด์ฌ๋๊ธฐ์ ๊ฐ๋
๊ณผ ๊ตฌ์ฑ์์ 21
2. ๊ณต๊ณต๋ด์ฌ๋๊ธฐ์ ์ด๋ก ์ ์์ 26
3. ๊ณต๊ณต๋ด์ฌ๋๊ธฐ์ ํ์ ํ๋ ๊ฐ ๊ด๊ณ 31
์ 3 ์ ๋ชจํธ์ฑ์ ๊ดํ ๋
ผ์ 39
1. ๊ณต๊ณต์กฐ์ง ํน์ฑ์ด๋ก ๊ณผ ๊ณต๊ณต์กฐ์ง์ ๋ชจํธ์ฑ 39
2. ๋ชฉํ๋ชจํธ์ฑ์ ๊ฐ๋
๊ณผ ๊ตฌ์ฑ์์ 44
3. ๋ชฉํ๋ชจํธ์ฑ ์ธ์๊ณผ ํ์ ํ๋ ๊ฐ ๊ด๊ณ 46
4. ๋ชฉํ๋ชจํธ์ฑ ์ธ์์ ์กฐ์ ํจ๊ณผ 48
5. ์ญํ ๋ชจํธ์ฑ์ ๊ฐ๋
๊ณผ ๊ตฌ์ฑ์์ 51
6. ์ญํ ๋ชจํธ์ฑ ์ธ์๊ณผ ํ์ ํ๋ ๊ฐ ๊ด๊ณ 55
7. ์ญํ ๋ชจํธ์ฑ ์ธ์์ ์กฐ์ ํจ๊ณผ 59
์ 3 ์ฅ ์ฐ๊ตฌ์ค๊ณ ๋ฐ ๋ถ์๋ฐฉ๋ฒ 63
์ 1 ์ ์ฐ๊ตฌ๋ชจํ 63
์ 2 ์ ๋ถ์ ์๋ฃ 65
์ 3 ์ ๋ณ์ ์ธก์ 67
1. ์ข
์๋ณ์: ํ์ ํ๋ 67
2. ๋
๋ฆฝ๋ณ์: ๊ณต๊ณต๋ด์ฌ๋๊ธฐ 68
3. ์กฐ์ ๋ณ์ 69
4. ํต์ ๋ณ์ 71
์ 4 ์ ๋ถ์ ๋ฐฉ๋ฒ 73
์ 4 ์ฅ ๋ถ์๊ฒฐ๊ณผ 74
์ 1 ์ ํ๋ณธ์ ํน์ฑ 74
์ 2 ์ ํ๋น๋ ๋ฐ ์ ๋ขฐ๋ ๋ถ์ 76
1. ํ๋น๋ ๋ถ์ 76
2. ์ ๋ขฐ๋ ๋ถ์ 78
์ 3 ์ ๊ธฐ์ ํต๊ณ ๋ฐ ์๊ด๊ด๊ณ ๋ถ์ 80
1. ๊ธฐ์ ํต๊ณ๋ถ์ 80
2. ์๊ด๊ด๊ณ๋ถ์ 82
์ 4 ์ ์ฐ๊ตฌ๋ชจํ ์ง๋จ ๋ฐ ํ๊ท๋ถ์ 85
1. ๋ฑ๋ถ์ฐ์ฑ ์ง๋จ 85
2. ๋
๋ฆฝ์ฑ ์ง๋จ 86
3. ๋์ผ๋ฐฉ๋ฒํธ์ ์ง๋จ 88
4. ๋ค์คํ๊ท๋ถ์ 90
์ 5 ์ฅ ๊ฒฐ๋ก 97
์ 1 ์ ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ ์ข
ํฉ ๋ฐ ๋
ผ์ 97
์ 2 ์ ์ฐ๊ตฌ์ ์์ 103
1. ์ด๋ก ์ ์์ 103
2. ์ ์ฑ
์ ํจ์ 106
์ 3 ์ ์ฐ๊ตฌ์ ํ๊ณ ๋ฐ ํ์์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ์ํ ์ ์ธ 109
์ฐธ๊ณ ๋ฌธํ 112
Abstract 129์