De levenslange gevangenisstraf

Oplegging van levenslange gevangenisstraf is geen uitzondering meer. In de gevangenissen zitten momenteel meer levenslanggestraften dan ooit, de ‘politieken’ van kort na de oorlog niet meegerekend. Voor het detentietraject tot de dood erop volgt, bestaat geen bijzondere regeling. Het enige wat verandering kan brengen in de tenuitvoerlegging van de levenslange straf is gratiëring. Gratie is echter afhankelijk van - onder meer - de maatschappelijke en politieke wind, momenteel van het verharde strafklimaat. De straf heeft daardoor een absoluut karakter gekregen. Het ontbreken van een rechtspositieregeling om de noodzaak van voortzetting van de detentie te controleren, staat in schril contrast met het min of meer toevallige karakter van de oplegging van een levenslange straf. Uit een vergelijkend onderzoek van zaken van het afgelopen jaar is niet af te leiden welk geval zich nu specifiek leende voor levenslang en welk voor 15 of 20 jaar, al dan niet in combinatie met TBS. Er is bovendien op diverse momenten in het traject naar de oplegging van de straf sprake van toevallige factoren en graduele verschillen die de keuze tussen tijdelijk of levenslang beïnvloeden. Mede daarom moet worden nagedacht over een andere invulling van de levenslange gevangenisstraf. Een uitgebreidere versie van dit artikel is gepubliceerd in/published in: DD 2006, afl. 7/5 met als titel: ‘De levenslange gevangenisstraf en de toevalsfactor’