Frisdrankenonderzoek met Flevo Campus Almere

Het onderzoek beschreven in dit rapport is een samenwerking tussen Flevo Campus en WFBR. Flevo Campus wil dat de consumentenkeuze voor frisdranken een meer bewuste en gezondere keuze wordt, niet alleen gedreven door nutriënteninformatie en prijs, maar ook gedreven door smaakbeleving en fun. Dit onderzoek belicht een aantal verschillende aspecten van frisdrankconsumptie door consumenten, gebaseerdop een:1. inventarisatie van smaakprofielen in gebruik bij andere dranken, 2. literatuurstudie over de perceptie van verschillende soorten frisdrank, 3. historisch onderzoek 'frisdrank als cultureel symbool', 4. consumentenstudie onder 30 consumenten in Almere naar de groepering van verschillende soortenfrisdrank, 5. online consumentenstudie naar de groepering van verschillende soorten frisdrank onder 164 consumenten. De smaakprofielen in gebruik bij andere (fris)dranken lijken voornamelijk in het leven geroepen als marketinginstrument. Er zijn geen aanwijzingen gevonden dat een persoonlijk smaakprofiel in gebruik is om consumenten te helpen een andere (bv. gezondere) keuze te maken, door b.v. een transitie naar suikervrije of laag-suikerdranken gemakkelijker te maken. Vervolgens is er gekeken of er (wetenschappelijke, of vak-) literatuur bestond naar de manier waarop consumenten de veelheid van frisdranken waarnemen. Er bleek dat hier zo goed als niets over gepubliceerd is. De meeste artikelen over frisdrank gingen over gezondheidseffecten. Een historisch onderzoek naar de oorsprong van de frisdrank als consumentenproduct is uitgevoerd doorJosephine Koopman (UvA.) Het blijkt dat frisdrank, in vergelijking met bier en wijn, een relatief jong productis, en -vooral de laatste eeuw- altijd sterk met marketing omgeven is. Een antwoord naar de manier waarop consumenten aankijken tegen de veelheid van frisdranken (het 'frisdrankenschap') is dus in de literatuur niet gevonden. Daarom is in dit onderzoek in twee stappen een sorteertaak ontworpen die eerst door 30 consumenten in Almere (met 24 echte frisdrankflessen/-blikjes), en later door 164 consumenten online (met 18 foto's van frisdranken) is uitgevoerd. De consumenten mochten geheel naar eigen inzicht de frisdranken in groepen indelen. Deze groepenindeling is over de verschillende consumenten geaggregeerd en met behulp van een MDS-analyse is er een configuratie berekend die laat zien of, en hoe, er een groepering van frisdranken is te maken die gemiddeld recht doet aan de individuele groeperingen. Zo'n 'groepsgemiddelde' configuratie kan gezien worden als een model voor de mentale representatie van frisdranken door consumenten. De resultaten van de Almeerse en de online studie kwamen in grote lijnen overeen. Als eerste lijkt er een onderscheid te worden gemaakt tussen 'waters' (al of niet meteen smaakje) en andere, meer traditionele, gezoete, frisdranken. Ook lijkt er een verschil te bestaan tussen dranken met prik, en dranken zonder prik. Ook, maar alleen bij de Almeerse studie, lijkt er een onderscheid tussen bekende merken en nieuwe/onbekende merken naar voren te komen.De groepenindeling is door de consumenten gemaakt op grond van hun ideeën over de dranken. Ze hebben geen dranken geproefd, al zullen ze van sommige frisdranken waarschijnlijk wel de smaak kennen. Voor sommige consumenten bleek, uit de commentaren gegeven bij de Almeerse studie, dat ze zich op ideeën over de gezondheid van de drank baseren, en dat hangt vaak samen met hun idee over het suikergehalte van de frisdrank. Bij onbekende dranken zal men zich hebben moeten richten op het uiterlijk, de naam, de kleur van de drank en het label. Bij de online studie zijn er te weinig commentaren gegeven om iets uit af te leiden. Uit de relatief lage response bij de online taak (16% bruikbare gegevens) leiden we af dat deze sorteertaak voor veel consumenten lastig bleek. Mogelijk kwam dit doordat men de taak op een smartphon eprobeerde te doen, terwijl de instructie hiertegen had gewaarschuwd.De uiteindelijke groepering die men maakt is een mix van verschillende bronnen. Verschillende consumenten zullen niet alle bronnen op dezelfde manier gebruiken. Hierdoor zullen niet alle consumenten dezelfdeoverweging om een groep te maken hebben gevolgd. Ook is het mogelijk dat de consumenten een geheel eigenzinnige indeling hebben gemaakt. Dit verklaart mogelijk de uitkomst die een beperkte algemene indeling van frisdranken laat zien. De bevindingen uit dit rapport geven niet direct handvatten om de keuze van frisdrank door consumenten te sturen. Om consumenten meer bewust maken over de mogelijkheden hun frisdrankkeuze aan te passen -bv.in een meer gezonde of duurzame richting- is begrip nodig van hoe consumenten tegen het frisdrankaanbod aankijken. Het onderscheid tussen 'waters' en frisdranken lijkt hierin belangrijk te kunnen zijn. Ook blijkt dat consumenten enerzijds op nogal individuele wijze het frisdrankenaanbod interpreteren, maar anderzijds wel overeenstemmen in deze interpretatie. Welke interpretatie dit exact is, en hoe deze wordt gevormd is niet duidelijk uit dit onderzoek naar voren gekomen. Studie van de overwegingen achter de groeperingen zal nodig zijn om een duidelijker beeld van de waarneming van frisdranken door consumenten te krijgen