Produkcija makrozoobentosa u reci Rači uzvodno i nizvodno od pastrmskog ribnjaka

Biomasa (produkcija) makrozoobentosa je odabrana kao osnovni pokazatelj za praćenje promena kvantitativnog sastava naselja dna na lokalitetima uzvodno i nizvodno od pastrmskog ribnjaka u reci Rači. Istraživanje sekundarne produkcije makrozoobentosa reke Rače sa sedam lokaliteta, obavljeno je u periodu 2011. (april, jun, septembar, oktobar, decembar) i 2012. godine (februar i maj). Dominantne grupe u biomasi makrozoobentosa su Hirudinea (Annelida), Mollusca, Gammaridae (Crustacea) i Trichoptera (Insecta). Vrednosti biomase zoobentosa kretale su se u svim mesecima istraživanja u intervalu od 3,2001 g/m2, na lokalitetu RČ2 (u februaru) ,do 216,7120 g/m2, na lokalitetu RČ3 (u februaru). Biomasa faune dna najveća je u svim mesecima istraživanja na lokalitetu RČ3, koji je lociran nizvodno od pastrmskog ribnjaka. Na ovom lokalitetu biomasa makroinvertebrata se kretala od 87,8643 g/m2 (u aprilu 2011. godine) do 216,7120 g/m2 (u februaru 2012. godine)

Kvalitet vode u reci Raškoj na osnovu organizama zoobentosa i zooplanktona kao bioindikatora

U cilju ispitivnja kvaliteta vode reke Raške, organizmi zoobentosa i zooplanktona korišćeni su kao bioindikatori. Istraživanje je sprovedeno od aprila 2011. godine do maja 2012. godine, u vremenskim intervalima od dva meseca. Odabrano je ukupno pet lokaliteta na dužinini toka od 2.5 km. Između drugog i trećeg lokaliteta lociran je pastrmski ribnjak, čiji je uticaj na zajednice organizama praćen. Na lokalitetima koji su obuhvaćeni istraživanjima konstatovano je 57 taksona makrozoobentosa (34 vrste, 21 roda, 1 familija i 1 klasa) i 75 taksona zooplanktona (58 vrsta, 15 rodova, 1 red i 1 klasa). Srednje vrednosti indeksa saprobnosti ukazivale su na manje razlike u dobijenim vrednostima korišćenjem zoobentosa i zooplanktona. Na osnovu saprobioloških analiza, kada su kao bioindikatori korišćeni organizmi bentosa, kvalitet vode u reci Raškoj je druge klase kvaliteta, ili na prelazu između prve i druge klase, uglavnom na lokalitetima iznad ribnjaka. Organizmi zooplanktona su pokazali da voda celom dužinom toka pripada prvoj klasi kvaliteta. Najmanje vrednosti indeksa saprobnosti zabeležene su na prvom, referentnom lokalitetu 1.453±0.098 (zooplankton), a najviše na četvrtom lokalitetu 1.88±0.021 (zoobentos). Na lokalitetu ispod ribnjka, gde je zabeležen pad u koncentraciji kiseonika, dominiraju organizmi bentosa koji tolerišu veći stepen organskog zagađenja (Chironomidae, Oligochaeta, Simuliidae). Iako su koncentracije ukupnog fosfora i ortofosfata rasle od trećeg ka petom lokalitetu, njihove koncentracije nisu premašivale dozvoljene vrednosti za salmonidne vode. Međutim, srednje vrednosti koncentracije nejonizovanog amonijaka (NH4+) su iznad referentnih vrednosti na trećem i četvrtom lokalitetu. Razlog nepodudaranja vrednosti indekasa saprobnosti za dve istraživane grupe, može biti usled nestabilnih zooplanktonskih zajednica zbog izraženog efekta drifta, kao i usled činjenice da će zbog procesa sedimentacije dospelih organskih materija, organizmi dna biti izloženiji njihovom uticaju. Zajednice bentosa, kao znatno stabilnije i u vremenu i u prostoru, pogodnije su za procenu kvaliteta tekućih voda

Larve chironomus plumosus (diptera, insecta) izvor esencijalnih masnih kiselina za ishranu šaranske mlađi

U cilju ispitivanja koliko su larve Chironomus plumosus-a pogodne za ishranu gajenih slatkovodnih riba, pre svega šarana, ižvršena je analiza hemijskog i masnokiselinskog sastava larvi koje su prikupljene na kraju tromesečnog perioda gajenja šaranske mlađi u dva eksperimentalna ribnjačka bazena u Centru za ribarstvo i primenjenu hidrobiologiju Poljoprivrednog fakulteta Univerziteta u Beogradu. Udeo sirovih proteina u larvama Chironomus plumosus-a iznosio je 6,61 u jezeru L1 odnosno 6,18% u jezeru L2, što predstavlja vrednost adekvatnu za rast svih slatkovodnih vrsta riba. Sadržaj lipida bio je 0,49 odnosno 0,73%, što je energetski povoljno za sve ribe koje žive u toplim vodama. Prirodnu hranu (larve Chironomus plumosus) karakteriše i visok sadržaj vode: 88,95 u L1 i 89,62% u L2, a što ih čini pogodnom za ishranu šaranske malađi. Lipidnu frakciju larvi Chironomidae u jezeru L1 je činilo 45.36% zasićenih i 53.96 nezasićenih masnih kiselina. U lipidnoj frakciji larvi Chironomidae iz jezera L2 nađeno je 53.47% zasićenih i 46.42% nezasićenih masnih kiselina. Od polinezasićenih (esencijalnih) masnih kiselina nađenih u hironomidama u jezeru L1, najveći deo je pripadao ω-6 linolnoj kiselini (21,37%), zatim ω-3 linolenskoj (3,21%) i eikozopentanskoj ω-3 kiselini (1,27%). Sadržaj linolne kiseline u larvama Chironomidae iz jezera L2 je bio niži i iznosio je 9,78%, eikozopentanska ω-3 kiselina je zastupljena sa 0,45%, a sadržaj linoleinske kiseline je bio viši i iznosio 7,78%. Nedostatak PUFA sa 22 C atoma je verovatno povezan sa slabom enzimatskom sposobnošću larvi Chironomidae za sintezu ovih kiselna iz njihovih prekursora PUFA sa 18 C atoma. Izmerena količina ω-3 i ω-6 masnih kiselina u larvama Chironomus plumosus je iznosila 0,21 u L1, a u jezeru L2 0,81, zadovoljava nutritivne zahteve šarana

Sezonska varijabilnost i diverzitet cladocera (crustacea) u lagunama za prirodno prečišćavanje otpadnih voda iz domaćinstava

Cladocera predstavljaju najznačajniju komponentu zajednice zooplanktona u većini stajaćih slatkovodnih ekosistema. Kao filtratori, hrane se algama, bakterijama, protozoama i organskim česticama, koje obiluju u netretiranim otpadnim vodama iz domaćinstava. Krupne Cladocera se proteklih decenija uveliko primenjuju u biomanipulaciji kao biološko sredstvo za prečišćavanje organski opterećenih otpadnih voda i smanjenje primarne produkcije u vodenim ekosistemima. Istraživanje predstavljeno u ovom radu realizovano je na istraživačkom poligonu “Mali Dunav” Centra za ribarstvo i primenjenu hidrobiologiju, Poljoprivrednog fakulteta Univerziteta u Beogradu. U tri lagune, namenski napravljene na potoku Šugavac za prirodno prečišćavanje kanalizacionih voda poreklom iz uzvodno lociranog naselja, obavljeno je ispitivanje sastava i brojnosti zajednice zooplanktona. Pored bioloških ispitivanja, praćeni su hemijski parametri kvaliteta vode u trajanju od godinu dana, posmatranih kroz 4 perioda od po tri meseca. Istraživanje je sprovedeno sa ciljem ispitivanja dinamike populacije Cladocera u organski visoko zagađenim, plitkim, stajaćim vodenim ekosistemima i mogućnosti opstanka vrste Daphnia obtusa u datim uslovima sredine. Prema parametrima kvaliteta vode, lagune su se značajno razlikovale samo u pogledu prosečnih vrednosti pH i rastvorenog kiseonika. Diverzitet Cladocera tokom jednogodišnjeg perioda istraživanja bio je relativno visok obzirom na smanjen kvalitet vode, sa ukupno 9 identifikovanih vrsta. Kruskal-Wallis test pokazao je da između laguna ne postoji statistički značajna razlika u ukupnoj brojnosti vrsta tokom perioda ispitivanja. Međutim, ukupna brojnost i diverzitet značajno su se razlikovali u svakoj laguni u zavisnosti od perioda posmatranja, što ukazuje na izražena sezonalna variranja u pogledu kvalitativnog i kvantitativnog sastava zajednice. Ova sezonska varijabilnost ogleda se u maloj brojnosti i potpunoj dominaciji sitne vrste Chydorus sphaericus tokom prvog perioda posmatranja (od kraja februara do sredine maja 2012.), praćenoj povećanjem brojnosti i diverziteta vrsta u drugom periodu (od sredine maja do sredine avgusta 2012) i dominaciji krupne vrste Daphnia obtusa u trećem periodu (od sredine avgusta do kraja novembra 2012.), čija je brojnost ponovo opala nakon dostizanja letnjeg maksimuma, uz ponovno pojavljivanje C. sphaericus u četvrtom periodu (od decembra 2012. do kraja februara 2013. godine). Vrsta koja je na svim tačkama na kojima je obavljeno ispitivanje dostigla najveću brojnost bila je Daphnia obtusa. Njeno prisustvo tipično je za vodene ekosisteme u kojima odsustvuju ribe kao predatori (Vadstein, 1993). Kruskal-Wallis test nije pokazao statistički značajne razlike u brojnosti ove vrste između laguna tokom jednogodišnjeg perioda istraživanja, dok su u svim lagunama utvrđene statistički značajne razlike u brojnosti posmatrane u različitim periodima. Rezultati pokazuju da je D. obtusa bila dominantna vrsta zooplanktona u lagunama (dostižući prosečnu maksimalnu brojnost od 1083 - 1444 ind/l tokom perioda ispitivanja), veoma tolerantna na niske vrednosti rastvorenog kiseonika (u proseku 0.32 – 6.90 mg/l) i visoko organsko opterećenje (BOD 26.65 – 33.09 mg/l)

Center for Fishery and Applied Hydrobiology “Little Danube”, Experimental School Estate “Radmilovac”: Synergy of Research, Economy and Society

In every society, initiators and promoters of the development are individuals, teams or institutions with a vision, good ideas, seriousness, but above enthusiasm to work hard. They trace the road and drive activities related to research and/or economy. In the Serbian aquaculture sector such institutions is the Faculty of Agriculture and its Center for Fishery and Applied Hydrobiology (CEFAH) (or the “Little Danube”), which operates within the Experimental school estate “Radmilovac”. The Center started to be established in 2007. Unlike other similar Centers built by state resources intended for research and scientific work, the “Little Danube” was created much more as a result of enthusiasm of a group of researchers and their readiness to cooperate with national and international institutions, but also by enthusiasm of individuals ready to financially or materially help some of the Center’s programs. The Center’s activities are directed towards improving and developing the research and economy in aquaculture. Today the Center in “Radmilovac” and its laboratories located in the building of the Faculty of Agriculture represent an education and research polygon for aquaculture development. The education part is aimed at all levels: from pre-school and elementary school level by educational visits to the “Little Danube”, where they get to know different fish species and other aquatic organisms, their culture, fishing, fishing tools; to PhD level students and researchers that increase their knowledge and skills in the Center. CEFAH is a scientific polygon: in its aquaria, tanks, RAS systems, as well as in a number of earthen ponds a range of various experiments in different areas of aquaculture are carried out and knowledge is transferred directly in aquaculture economy. The development of Serbian aquaculture is directly affected by the connection of the Center with the economy through realization of biotechnology projects, fish selective breeding programs, and experiments