16 Eskalowane hiperfrakcjonowanie w radioterapii nowotworów regionu głowy i szyi – 5-letnie wyniki leczenia

Cel pracyOcena 5-letnich wyników leczenia nowotworów regionu głowy i szyi w aspekcie wyleczalności miejscowej i późnych powikłań popromiennych.Materiał i metodykaW latach 1988–1992 w Centrum Onkologii-Instytucie w Gliwicach leczono promieniami wg systemu eskalowanego Hiperfrakconowania 48 chorych na płaskonabtonkowego raka jamy ustnej (34 pts), garłta środkowego (11 pts) i krtani (3 pts). U 4 chorych kliniczne zaàwansowanie raka ocenionego jako stopień T1, u 27 na T2 i u 2 na T4; u czterechnie moźna było określićc zaawansowania – TX.U wszystkich chorych radioterapia była jedynym leczeniem, a jego technika polegała na napromienianiu dwóch pól boznych na przeciwległych. W pierwszym etapie chorzy otrzymywali dawkę 32 Gy w 20 frakcjach po 1,6 Gy (2×1,6 Gy/ tydzień), wyłąctczają soboty i niedziele. Eskalacja dawki – co drugi dzień leczenia o 0,2 Gy/dzień – następowała po planowanej przerwie (po dawce 32 Gy). Dawka całkowita mieściła się w zakresie 62,2 – 74 Gy.WynikiPomimo stosunkowo wysokiego odsetka całkowitych regresji zanotowanych bezpośrednio po zakończeniu leczenia (75%), 5-letnia wyleczalnoąć miejscowa w całej grupie pacjentów wyniosła 58% i w zależności od stopnia zawansowania przedstawia się następująco: 100% dla T1 i TX, 55% dla T2, 45% dla T3 i 0% dla T4. Przebieg ostrego odczynu popromiennego był u większości chorych znacznie bardziej nasilony w porównaniu do typowego odczynu występujątcego przy konwencjonalnym napromienianiu. U wszystkich pacjentów wystątPiło rozlane popromienne zapalenie błony śluzowej, a jego przebieg w zwiątzku z obecnościąt przerwy był dwufazowy.WnioskiZastosowanie eskalowanego hiperfrakcjonowania w radioterapii nowotworów regionu głowy i szyi nie przyniosło poprawy wyników leczenia w porównaniu do konwencjonalnych schematów napromieniania.Możliwe przyczyny takiego wyniku to: dłuzsza niż zaplanowana przerwa pomiędzy dwoma etapami leczenia, jej umiejscowienie (w 13 dniu od rozpoczęcia radioterapii), ryzyko błędu geograficznego w drugiej (eskalowanej) części leczenia

88/Ocena ryzyka popromiennej osteoporozy kręgosłupa szyjnego u chorych na raka rejonu głowy i szyi – doniesienie wstępne

Cel pracyZbadanie ryzyka wystąpienia popromiennej osteoporozy kręgosłupa u chorych na raka gardła i krtani poddanych radykalnemu leczeniu promieniami za pomocą pomiaru gęstości trzonów kręgów szyjnych w rutynowej tomografii komputerowej. Odległym celem pracy jest identyfikacja chorych, u których będzie zachodziła konieczność profilaktyki lub leczenia osteoporozy po zakończeniu leczenia onkologicznego.Materiał i metodaAnalizowano grupę 12 pacjentów (9 mężczyzn i 3 kobiety) chorych na raka gardła środkowego – 7, górnego – 1, dolnego – 1 i krtani – 3. Mediana wieku wynosiła 50 lat. U wszystkich pacjentów przed rozpoczęciem leczenia wykonano diagnostyczną spiralną tomografię komputerową z zastosowaniem warstw o grubości 1mm obejmującąwszystkie piętra gardła i krtani oraz szyję, w której poza diagnostyką nowotworową dokonano pomiaru densyjności trzonów kręgów objętych anatomicznym zakresem badania. Następnie chorych napromieniano w sposób radykalny z zastosowaniem techniki konformalnej (7 pacjentów) oraz IMRT (5 pacjentów). Przedział dawek całkowitychpodanych w objętości GTV wynosił 68.4–79 Gy. Na podstawie analizy rozkładu dawki promieniowania w wirtualnym indywidualnym fantomie pacjenta z systemu planowania leczenia dokonano pomiarów dawek w trzonach kręgów w miejscu przypadającej dawki maksymalnej. Wokresie do 1 miesiąca od zakończenia leczenia promieniami u wszystkich chorych ponownie wykonano kontrolną tomografię komputerową z zastosowaniem takich samych warunków badania jak poprzednio. Dokonano pomiaru densyjności kości w miejscach dawek maksymalnych i porównano otrzymane wartości z danymi sprzed leczenia.WynikiBezpośrednio po zakończeniu radioterapii zaobserwowano spadek gęstość tkanki kostnej trzonów kręgów mieszczący się w przedziale 3–50%, wynoszący średnio 22.5%.WnioskiPrzeprowadzone badanie dotyczy grupy pilotowej. Otrzymane wyniki wstępnie wskazują na wysokie ryzyko rozwoju osteoporozy tkanki kostnej w obszarze napromienianym. U wszystkich powyższych chorych, u których uzyska się trwałą regresję procesu nowotworowego, zostanąwykonane kolejne badania densyjnosci po upływie 12–24 miesięcy

64 Wstępna ocena przydatności klinicznej dwóch systemów klasyfikacji (Dische i SOMA – LENT) późnych odczynów popromiennych wybranych tkanek zdrowych u chorych na nowotwory głowy i szyi leczonych promieniami

CelPorównanie dwóch systemów klasyfikacji późnego odczynu popromiennego wybranych tkanek zdrowych u chorych na raka regionu głowy i szyi.Materiał i metodyMateriał obejmuje 70 chorych na płaskonabłonkowego raka jamy ustnej, gardła środkowego i dolnego oraz nadgłośni w stopniu zaawansowania T2-4 N0-1 napromienianych konwencjonalnie (17 chorych), z zastosowaniem przyśpieszonego frakcjonowania CAIR (32 chorych) i Concomitant Boost (21 chorych). W grupie chorych napromienianych napromienianych konwencjonalnie dawka całkowita wahała się w granicach 66–74 Gy/g, natomiast w grupach CAIR i CB wynosiła od 68,4 do 72 Gy/g. U każdego chorego oceniono późny odczyn popromienny w oparciu o dwa systemy klasyfikacji Dische i SOMA-LENT wybranych tkanek zdrowych takich jak: błony śluzowe jamy ustnej i gardła, ślinianki, krtań, skóra, rdzeń kręgowy. Ocenę nasilenia odczynu prowadzono w rytmie co 6 miesięcy od zakończenia radioterapii.Analizę materiału przeprowadzono w następujący sposób: wartości punktowe w obu skalach znormalizowano do maksymalnego natężenia odczynu wszystkich badanych objawów celem porównania obu badanych skal z wykorzystaniem testu Wilcoxona.WynikiPo analizie całego materiału stwierdzono różnice nasilenia późnego odczynu popromiennego pomiędzy skalami Dische i SOMA-LENT w zakresie badanych tkanek: błon śluzowych, krtani, skóry i ślinianek (test Wilcoxona). Dla błon śluzowych i skóry nasilenie późnego odczynu popromiennego w znormalizowanej skali Dische dla większości badanych miało wyższe wartości niż w znormalizowanej skali SOMA, natomiast dla krtani i ślinianek odwrotnie. Dla rdzenia kręgowego stwierdzono największą zgodność w obu znormalizowanych skalach.WnioskiNa podstawie wstępnej analizy stwierdzono, zeże skale Dische i SOMA-LENT nie mogą być stosowane zamiennie w ocenie ryzyka późnego odczynu popromiennego wybranych tkanek zdrowych regionu głowy i szyi. Obecna ocena ma charakter wstępny i badanie jest kontynuowane

Escalated hyperfractionation in radiotherapy for head and neck cancer – 5-year results

PurposeTo evaluate 5-year results of escalated hyperfractionation schedule in aspect of local tumour control (LTC) and late radiation toxicity.Material and methodsForty eight patients with squamous cell carcinoma of oral cavity (34 pts), oropharynx (11 pts) and larynx (3) in stage T1-4N0-1 have been treated at Centre of Oncology in Gliwice, between the years 1988–92. There were four patients with T1 primary tumour, 27 with T2, 11 with T3 and 2 with T4; in 4 patients the tumour stage remains unknown (TX). All the patients were treated by radiation therapy alone, using the technique of two opposed parallel fields and hyperfractionation with escalation of the dose per fraction during the second part of the treatment schedule. The total dose ranged between 62,2 and 74 Gy. The median follow-up was 62 months.ResultsDespite of the relative high proportion of complete local regressions (75%), the 5-year LTC rate of 54% was noted in the whole group of patients. Stage-related LTC rates were as follows: 100% for TX tumours, 50% for T1, 55% for T2, 45% for T3 and 0% for T4. Acute radiation reactions were more intensive than those usually observed during conventional radiotherapy; all patients experienced a confluent mucositis and two waves of acute mucosal reaction because of treatment gap were observed during the radiation course. Severe late radiation toxicity (grade IV) was noted in two patients (4%).ConclusionsLong-term tumour control results of escalated hyperfractionation radiotherapy may suggest that there is no benefit of a such regimen. However, in the majority of patients the treatment course differed markedly from protocol assumptions

67 Ocena skuteczności leczenia promieniami u chorych na miejscowo zaawansowanego raka sutka

Celem pracy jest ocena skuteczności leczenia promieniami na miejscowo zaawansowanego raka sutka.Analizowano 83 chore na miejscowo zaawansowanego, nieoperacyjnego raka sutka w stopniu II i IIIA i III B wg WHO leczone w latach 1985–90 w Instytucie Onkologii w Gliwicach. Średnia wieku chorych wynosiła 53 lata. U 2 chorych stwierdzono raka sutka w stopniu zaawansowania T2NO, u 2 – T2NI, u 2-T3NO, u 12 T3NI, u 6 T3N2, u 8 T4NO, u 22 – T4N1, u 29 T4N2.Wszystkie chore przed rozpoczęciem radioterapii poddano leczeniu systemowemu (harmonoterapii, chemioterapii). Średnia dawka w radioterapii na guz wyniosła 59,5 Gy. Po radioterapii radykalny zabieg operacyjny przeprowadzono u 28 chorych.. Mediana okresu obserwaeji wyniosła 38,5 miesiąca. Ogółem w analizowanej grupie zanotowano 41% 3-letnich przeżyć całkowitych i 18% bezobjawowych. 3-letnia wyleczalność miejscowa wyniosła 20%. Średni czas ujawniania się wznowy miejscowej u chorych,. u których uzyskano całkowitą remisję wyniósł 26,2 miesięcy. Czas do ujawniania przerzutów odległych wyniósł średnio 17 miesięcy.Ogółem w analizowanej grupie zanotowano 41% 3-letnich przeżyć całkowitych i 18% bezobjawowych. 3-letnia wyleczalność miejscowa wyniosła 20%. Średni czas do ujawniania się wznowy miejscowej u chorych, u których uzyskano całkowitą remisję wyniósł 26,2 miesięcy. Czas do ujawnienia przerzutów odległych wyniósł średnio 17 miesięcy.W analizie jednowariantowej znamienny związek z lepszymi wynikami leczenia (kryterium przeżycia bezobjawowego) zanotowano dla: napromieniania dawką powyżej 70 Gy, niższego stopnia klinicznego zaawansowania guza-T2-3, jego objętości poniżej 200 cm3 oraz radykalności zabiegu operacyjnego. Jednak w wyniku analizy wielowariantowej (wg Coxa) jako znamiennie niezależny czynnik prognostyczny uznano jedynie stopie zaawansowania guza T.WnioskiPrzypadki pierwotnie nieoperacyjnego raka podane indukcyjnej radio- i /ew. chemioterapii stanowią niejednorodną klinicznie grupę, w której decydujące znaczenie dla rokowania ma zaawansowanie guza nowotworowego

72. Cancer of oropharynx and nasopharynx – clinical prognostic factors analysis

Analysis contains 110 cases of oropharyngeal and 112 cases of nasopharyngeal cancers who were treated beetwen 1990–1998 in MSC Centre of Oncology-Institute, branch Gliwice.Main part of histopatological findings in oropharyngeal area were squamous cancers, but undifferentiated type was slightly dominated than squamous in nasopharyngeal region.More than half of cases in both localisations were locally advanced [T3,T4] and similar, nearly 1/3 cases were without nodal metastases.Comparisons beetwen mean tumor volumes indicate on bigger cancer volume, when primary tumor was located in oropharyngeal area, but mean nodal volume was much higher in nasopharyngeal cancer.Kinetics of distant metastases were much higher in nasopharyngeal location of primary tumor especially in undifferentiated cases.Radiotherapy was the main type of treatment which was realised in palliative and radical schedule with conventional and unconventional fractionation scheme.Following clinical factors were underdone evaluation: T-stage and primary tumor volume, N-stage with amount and volume of nodes, conglomerates of nodes presence, M-stage, type of histological structure and treatment factors: tumor and nodal total doses and kind of fractionation.Statistical methods which were used contained: single- and multivariate analysis and logistic regression model.Conclusion„Hierarchy of importance” of the factors which were analysed and their influences on treatment results are different in both localisations