Morfologia i postembrionalny rozwój Coenothyris vulgaris (Schlotheim) (Brachiopoda, trias środkowy)

Shell morphology and postembryonic development of brachidium in Coenothyris vulgaris (Schlotheim) have been studied on specimens from the Middle Triassic Terebratula Beds of Opole Silesia, Poland. Reconstruction of brachidium in precentronellid, centronellid, mutacionellid and terebratulid ontogenic stages are presented.Przedmiotem pracy są badania nad Coenothyris vulgaris (Schlotheim) oparte na materiale z warstw terebratulowych (dolny wapień muszlowy) z czterech stanowisk Śląska Opolskiego (fig. 1). Do badań wnętrza muszli zastosowano metodę szlifów seryjnych i rekonstrukcji. Zeszlifowano 300 okazów C. vulgaris. Charakteryzując zmienność budowy zewnętrznej C. vulgaris obliczono wskaźniki procentowe szerokości i grubości (tabela 2) oraz badano związki zależności między tymi wielkościami a długością (fig. 2). Bogata kolekcja muszli C. vulgaris reprezentuje różne stadia rozwojowe (długość okazów waha się od 0,8 do 36,4 mm). Liczne juwenilne okazy tego gatunku umożliwiły przebadanie rozwoju brachidium w tym również stadiów bardzo wczesnych. Wyróżniono następujące stadia rozwoju brachidium: stadium precentronellowe (fig. 3—4), stadium centronellowe (fig. 5—14), stadium mutacjonellowe (fig. 15—20) i stadium terebratulowe (fig. 21—26). Zbadanie licznych zeszlifowanych muszli C. vulgaris pozwoliło również prześledzić pojawianie się płytek zębowych (tabela 3). Badania te wykazały, że płytki zębowe są cechą charakterystyczną dla tego gatunku, ale pojawiają się w późniejszych stadiach rozwojowych (w badanym zbiorze wszystkie okazy dorosłe, powyżej 22,5 mm długości muszli miały płytki zębowe). Kolejność pojawiania się wewnętrznych elementów szkieletowych u C. vulgaris przedstawia tabela 4. Porównanie rozwoju brachidium u C. vulgaris i u przedstawicieli Dielasmatidae wykazuje różnice w tempie pojawiania się poszczególnych elementów szkieletowych i czasie trwania kolejnych stadiów rozwojowych. Współczynnik zaawansowania rozwoju u C. vulgaris wynosi 0,26 i wskazuje na szybkie modyfikacje pętli i lofoforu. Rozwój wnętrza muszli C. vulgaris w porównaniu z przedstawicielami Angustothyridae i Aulacothyroideidae wykazuje podobieństwo tylko we wczesnych stadiach (por. figs. 27—30)