Evaluation of hydromorphological state of river Bobrek by RHS (River Habitat Survey) method

Podjęto próbę zastosowania metody River Habit Survey (RHS) do hydromorfologicznej oceny pod-miejskiego cieku bardzo znacząco zmodyfikowanego w wyniku technicznej regulacji, lecz płynącego przez teren nieużytkowany, wolny od zabudowy. Obiektem badań byl górny odcinek rzeki Bobrek w Dąbrowie Górniczej. Uzyskane wyniki wykazały, ze metoda zasługuje na wykorzystanie w ocenie I takich cieków zarówno w związku z wdrażaniem Ramowej Dyrektywy Wodnej (RDW), jak i z planowa- I niem lokalnych działań rewitalizacyjnych.The aim of the paper was RHS methodology applicability assessment for morphological survey of drastically modified, channelised suburban stream situated in non-developed, abandoned area. The object of investigation was river Bobrek in its upper part situated in Dąbrowa Górnicza. According to survey results, RHS method deserves application in investigation of such streams - both in local revitalization/rehabilitation projects and in various activities dedicated to Water Framework Directive (WFD) implementation

The dependence of potential directions of revitalization degraded municipal lands from hitherto existing forms of their use - an attempt of categorization

W artykule przedstawiono propozycję kategoryzacji zdegradowanych terenów miejskich w kontekście możliwych kierunków ich zagospodarowania przestrzennego. Dla poszczególnych kategorii, wyróżnianych według kryterium genezy (dotychczasowej formy użytkowania), zaproponowano zestawienie potencjalnych kierunków rewitalizacji z równoczesnym wskazaniem ograniczeń lub wykluczeń niektórych z nich. Wskazanie powiązań między obecną funkcją użytkowania a przyszłym kierunkiem zagospodarowania terenu, wymagało również kategoryzacji docelowych form użytkowania terenów. Propozycję kategoryzacji przedstawiono w formie tabelarycznej, obrazującej potencjalne możliwości ograniczenia i wykluczenia ponownego zagospodarowania terenu.In the paper, a proposal of categorization was presented of the degraded municipal lands in context of possible directions of their development. For individual categories, distinguished according to criterion of origin (the hitherto existed forms of use), a list of potential directions of revitalization was proposed with simultaneous indication of the limitations or exclusions of some of them. The indication of connections between present function of use, and future direction of the land development, reauired the categorization of target forms of the land use, also. The proposal of categorization was presented in labular form, illustrating the potential possibilities, limitations and exclusions of the renewed land dcvelopment

Monetary value assessment of biotopes in the Bobrek River Valley, Sosnowiec - a methodology proposal for Poland

Na przykładzie 60-hektarowego fragmentu doliny rzeki Bobrek w Sosnowcu zademonstrowano możliwość finansowej wyceny siedlisk przyrodniczych przy zastosowaniu metody opracowanej w Republice Czeskiej. Stwierdzono, że w wyniku planowanej regulacji rzeki, prowadzącej do osuszenia terenów zalewowych w dolinie, wartość siedlisk wyrażona w punktach zmniejszy się o 12,8%. Gdyby przyjąć współczynnik przeliczania wartości punktowej na finansową, stosowany w Republice Czeskiej, wartość siedlisk zmniejszyłaby się o 540 000 euro. Podstawą oceny jest diagnoza aktualnego stanu siedlisk przyrodniczych, wykonana w wyniku wizyt terenowych, skonfrontowana ze stanem docelowym, przewidywanym na podstawie szczegółowej analizy dokumentacji projektowej oraz wiedzy przyrodniczej autorów artykułu. Przykład doliny Bobrka wskazuje, że przystępując do procesu decyzyjnego, należałoby oczekiwaną utratę wartości siedlisk przyrodniczych wliczać w koszty przedsięwzięcia. Wprowadzenie wyceny siedlisk pomogłoby w Polsce zapobiegać konfliktom i ograniczać straty środowiskowe. Przedstawiony przykład może być dobrym punktem wyjścia do wypracowania metody maksymalnie dostosowanej do polskich realiów. W rezultacie mogłoby powstać narzędzie wspierające w podejmowaniu decyzji podmioty odpowiedzialne za zarządzanie środowiskiem. Mogłoby ono także służyć debacie społecznej wówczas, gdy ujawnia się konflikt między potrzebami rozwoju gospodarczego i potrzebami ochrony przyrody

Barriers for revitalisation of small rivers in urbanized areas - a comparison for Poland and Czech Republic, with acknowledgement of the Ostrava - Upper Silesia transboundary region

Działania na rzecz rewitalizacji niewielkich miejskich cieków sprzyjają poprawie stanu lub potencjału ekologicznego wód w rozumieniu Ramowej Dyrektywy Wodnej (RDW). Sformułowano hipotezę, zgodnie z którą działania na rzecz rewitalizacji małych miejskich rzek w obu państwach napotykają na wiele barier, w większości identycznych. Wykazane bariery podzielono na sześć grup - ekonomiczne, społeczne, naukowo-informacyjne, polityczne, legislacyjno-prawne i organizacyjne. Za najważniejsze uznano bariery naukowo-informacyjne i społeczne. Wskazano kilka barier specyficznych dla regionu górnoślą-sko-ostrawskiego, związanych z ekstremalną urbanizacją i oddziaływaniem górnictwa. Zaproponowano weryfikację hipotezy metodą ekspercką oraz metodą praktyczną.The effects of ativities dedicated to revitalisation of urban rivers are, in essence, postive for ecological status or ecological potential of water according to Water Framework Directive. A hypothesis is being formulated that any actvities dedicated to urban river revitalisation meet several dozen barrers, majority of which are identical in both countries. These barries can be divided into six group: social, scientific-informational, economic, politic, legislative and organisational. The two first groups are recognized as the most important. Several barriers are specific for the Ostrava - Upper Silesia region due to extremely high urbanization and impact from coal mining. Expert methods as well as practical methods are proposed for verification of the hypothesis

The pollution with phosphorus: a barrier for the improvement of an ecological state of the rivers in the Upper Silesia

W artykule przeanalizowano problem zanieczyszczenia fosforem rzek w wysoko zurbanizowanej części województwa śląskiego. Stwierdzono, że pomimo znacznej rozbudowy i modernizacji komunalnych systemów oczyszczania ścieków, w ostatnim dziesięcioleciu nie nastąpiła znacząca poprawa jakości wód, a stężenie fosforu ogólnego kilkukrotnie przewyższa progowe wartości limitujące możliwość osiągnięcia dobrego stanu ekologicznego w rozumieniu Ramowej Dyrektywy Wodnej. Wysunięto hipotezę, w myśl której, osiągnięcie znaczącej poprawy jest możliwe pod warunkiem wprowadzenia systemów doczyszczania ścieków oraz wprowadzenia w poszczególnych zlewniach lokalnych rozwiązań technicznych i przestrzennych ograniczających zanieczyszczanie fosforem przez spływ powierzchniowy z terenów zurbanizowanych.In the paper, the problem of pollution of rivers with phosphorus in highly urbanised part of the Silesia Voivodeship has been analysed. There has been stated that despite the considerable development and modernisation of the municipal sewage treatment systems, significant improvement of the water quality has not occurred in the last ten years and the total phosphorus concentration exceeds several times the threshold values that limit the possibility of achieving a good ecological state, as defined by the Framework Water Directive. There has been formulated a hypothesis according to which considerable improvement is likely to be achieved, on condition that there would be introduced the sewage additional cleaning systems as well as technical and spatial solutions in particular local drainage areas that limit the pollution with phosphorus through the surface run-off from the urbanised areas

The proposal of general principles of municipal stream valley revitalization and criteria of pilot investment choice on an example of REURIS project in Katowice

Przedmiotem artykułu jest propozycja zbioru zasad rewitalizacji miejskich przestrzeni nadrzecznych oraz kryteriów wyboru miejsca i zakresu inwestycji pilotowej. Zaproponowano, aby zasady rewitalizacji obejmowały zagadnienia przyrodnicze, społeczne, gospodarcze i planistyczne. Zasady te można streścić jako odtwarzanie funkcjonowania ekosystemu potoku z równoczesnym zapewnieniem ochrony przed powodzią, zwiększanie walorów kulturowych i rekreacyjnych doliny oraz walorów rezydencjalnych sąsiadującego terenu, jak również zrównoważone użytkowanie cieku i przyległego terenu jako trwałego elementu krajobrazu miasta. Propozycję skonfrontowano z projektem lokalnego przedsięwzięcia rewitalizacyjnego wdrażanym w skali pilotowej w Katowicach w ramach projektu REURIS. Zaproponowano wykorzystanie zasad i kryteriów w planowaniu i ocenie rewitalizacji innych dolin małych rzek miejskich na Górnym Śląsku, a także w innych regionach Polski i Europy Środkowej.The subject of the paper is a proposal of principles collection regarding revitalization of municipal riverside areas, as well as criteria of place and pilot investment range choice. It was proposed to develop such principles of revitalization which would incorporate the questions regarding Nature, as well as social, economic and planistic ones. These principles can be summarized as restoration of the stream ecosystem functioning with simultaneous assurance of flood protection, increasing the cultural and recreational values of the valley, and the residential values of neighbouring terrain, as well as the sustainable use of the water-course and the adjoining terrain as constant factor of city landscape. The proposal was confronted with the project of local revitalisation initiative being implemented in pilot scale in Katowice within the frames of REURIS project. The use of principles and criteria was proposed in planning and assessment of revitalization of other valleys of small municipal rivers in Upper Silesia, and also in other regions of Poland and Central Europe

Utility functions of water resources and tightening of drainage area - criteria of new approach to municipal wastes management

Polska jest zobowiązana do wdrożenia postanowień Ramowej Dyrektywy Wodnej UE (RDW), co oznacza, że do 2015 roku wszystkie wody, w tym niewielkie cieki miejskie, powinny osiągnąć dobry stan (lub potencjał) ekologiczny. Wynika stąd konieczność nowego podejścia do gospodarowania tymi ciekami w skali lokalnej. Dotychczasowe funkcje - jako odbiorników nadmiaru wód z obszaru zlewni i odbiorników zanieczyszczeń - nie odpowiadają ani zapisom zawartym w RDW ani aspiracjom lokalnych społeczności. Nowe zadania sprowadzają się do możliwie najpełniejszego odtworzenia walorów Użytkowych wody zarówno w sensie ekologicznym, jak i społecznym. Jednym z decydujących czynników limitujących zakres działań naprawczych jest udział powierzchni uszczelnionych w zlewni.Poland is obliged to implementation of decisions of EU Water Framework Directive (WFD), and this means that up to 2015 all waters including small municipal water-courses should achieve good ecological condition (or ecopotential). This results in necessity of new approach to the management of these courses in a local scale. Functions fulfilled hitherto as the recipients of excess water from the drainage area and as recipients of wastes do not correspond to records included into WFD nor aspirations of local communities. New tasks resolve themselves into possibly most full restoring of useful values of water, both in ecological and social aspects. One of deciding factors limiting the range of recovery measures is the rate of tightened areas to a drainage area

Proposition of the form for visual assessment of natural-cultural resources on the postmining and postindustrial grounds

W artykule przedstawiono propozycję ujednoliconego formularza wizualnej oceny wartości przyrodniczo-kulturowych na terenach pogórniczych i poprzemysłowych. Przedstawiono także wnioski z analizy piśmiennictwa z której wynika, że prawie każdy rodzaj obiektu pogórniczego lub poprzemysłowego, spośród występujących na Górnym Śląsku, może stanowić wartości godne zaadaptowania w nowym zagospodarowaniu. Proponowany formularz powstał w odpowiedzi na oczywisty rozdźwięk między znacznymi możliwościami i potrzebami adaptacji takich wartości, a także brakiem formuły oceny i opisu takich obiektów. Proponowany formularz może być istotny we wspomaganiu decyzji o zagospodarowaniu takich terenów, na przykład przez odnotowanie występowania trwałych zbiorowisk roślinnych, stanowisk chronionych gatunków roślin i zwierząt, walorów krajobrazowych, obiektów stanowiących dziedzictwo kultury materialnej itd. Także wyniki opracowań specjalistycznych, na przykład florystycznych lub faunistycznych na terenach pogórniczych i poprzemysłowych mogą łatwiej zostać przełożone na praktykę, jeśli zostaną poprzedzone wypełnieniem formularza.In the paper a proposition of standardised form for visual assessment of natural-cultural resources value on the postmining and postindustrial grounds was presented. The conclusions were also presented from the analysis of literary output, from which results that almost every type of postmining or postindustrial objects of these occurring in Upper Silesia may comprise values worthy of adapting to new management. The proposed form arose in response to clear dissonance between significant possibilities and demands for adaptation of such values, and also a lack of estimation and description formula for such objects. The proposed form may be significant as decision taking assistance tool for management of such terrains, for example through noting down an occurring of permanent plant populations, stands of protected plants and animals, landscape values, objects constituting material culture heritage etc. Also the results of specialised developments, for example floristic or faunistic on the postmining and postindustrial grounds, may be easier transformed to practice if they are proceeded with filling the form

Revitalization of urban river spaces - analysis of state-of-the-art in South part of Poland

Przedmiotem artykułu jest diagnoza stanu planowania i realizacji działań związanych z rewitalizacją dolin rzecznych w miastach południowej części Polski. Scharakteryzowano 21 przedsięwzięć rewitalizacyjnych, stosując metodę analizy i opisu, przygotowaną w ramach projektu REURIS, zaproponowaną przez partnera niemieckiego. Z analizy wynika, że przedsięwzięcia te pozostają w sferze przygotowania lub są na wstępnym etapie realizacji. W większości z nich ujawniono brak podejścia zlewniowego oraz niedostatek integracji zagadnień środowiskowych, społecznych, ekonomicznych i przestrzennych. Przedsięwzięcia rewitalizacyjne są podejmowane jako oddolne inicjatywy samorządów lub stowarzyszeń, w oderwaniu od działań administracji odpowiedzialnej za utrzymanie rzek i wdrażanie Ramowej Dyrektywy Wodnej. Brak jest wyspecjalizowanych instytucji doradczych i wspierających działania rewitalizacyjne. Nie wypracowano również procedur ani form współpracy między instytucjami zainteresowanymi rewitalizacją, jak też modeli współpracy z lokalnymi społecznościami.An object of the paper was the diagnosis of state of planning and realization of actions connected with revitalization of rwerbeds in the cities of South Poland. 21 revitalization measures were characterized, applying the method of analysis and description prepared within frames of the REURIS project, proposed by German partner. The result of analysis is that these measures remain in sphere of preparation or on preliminary stage of realization. It majority of them, the lack of river basin approach was disclosed, as well as the shortage of integration of environmental, social, economical and land questions. The revitalization measures are undertaken as the proceedings from the rank initiatives of councils or the associations, in separation from actions of administration responsible for maintenance the rivers and the implementation of the Frame Water Directive. There is lack of the specialized advisory and supporting revitalization measures institutions. The procedures and the forms of co-operation between interested in revitalization institutions, as wcll as the patterns of co-operation with local communities were not worked out, also