Uslovljenost i ograničnost alternativnosti jezičkih znaka

L'aoriste et le présent des verbes perfectifs, par exemple, ne sont des oppositions syntaxiques que dans la narration et non, comme on le pensait, dans chaque emploi temporal relatif. Dans les exemples du type: Lujo ogrnū haljinicu, pa se spusti na travui leže -l'aoriste pourrait être substitué par le présent, et dans l'exemple suivant: Uveče ga brat njegov Milutin uzmē te ga iznesē I sàhrani kod crkve- le present pourrait être suhstitué par l'aoriste sans que le sensde ces phrases soit nullement changé. Pourtant dans les cas comme: Mi jedanput Šćepana zàcarismo et Razbolje se Vojvoda Dojčine u Solunu gradu bijelome, le présent ne pourrait pas être employé en fonction de l'aoriste temporel relatif parce que dans le premier exemple il ne s'agit pas de narration et dans le second, malgré le caractère narratif du vers, le présent ne pourrait pas signifier sans ambiguité l'accomplissement en une seule fois de l'action, mais il aurait suggeré sa répétition- significationque l'aoristen'a pas. Le deuxième cas de l'emploi frequent des formes verhales en tautqu'oppositions syntaxiques en serbo-croateest représenté parla function que le présent perfectif et le futur II ont d'exprimer des actions quin'ont pas encore été réalisées ou dont la realization n'est pas certaine. Mais l'emploi alternatif n'est pas absolu ici non plus: il est limité par l'impossibilité du present d'exprimer un accomplissement antérieur à une realization hypothétique de l'action, tandis que le future II, à côté de ce qu'il a en commun avec le présent, il a cette signification aussi (Čim stignemo do vase kuće, odmah ćemo produžiti, ako drugi  budu došli). On cite les constructions avec les prépositions prema et k(a)+ datif comme un cas qui montre que l'emploi alternatif est limité. A savoir, ces deux constructions représentent les oppositions syntaxiques au cas où le verbe principal exprime le mouvement en direction du nom employé audatif, mais l'arrivée au but n'est exprimée que par la construction avec la préposition k(a) et non avec la preposition prema. De même, le sens du verbe principal conditionne, c'est-à-dire délimite l'emploi alternative des constructions avec les prépositions kod et 'kraj + génitif. Ces deux prépositions s'emploient comme des oppositions sémantiques et syntaxiques en fonction du complément de lieu qui se trouve à proximité, tandis que le mouvement qui se déroule à proximité ou l'arrivée vers le lieu qui s'étend à une certaine distance ne s'exprime que par la construction avec la preposition kraj(ainsiqueparses oppositions sémantiques pokraj et pored) mais non parla préposition kod. En général, quand ondefinielecaractere oppositionnel deselements syntaxiques on doit tenir compte dela valeur sémantique et syntaxique des parties de la phrase auxquelles ells sont liées et de la situation linguistique dans laquelle on les emploie, parce quece n'estqueles conditions linguistiques considérées dans leurensemble qui déterminent exactement les fonctions et les significations de chaque partie de la phrase et surtout là où les signes linguistiques particuliers pourcertains d'elles manquent.Alternativna upotreba dve ili više sintaksičkih oznaka česta je pojava u jeziku. Ona predstavlja dosta složen problem kome se u lingvistici poklanja, i mora se poklanjati, sve više pažnje. Ovaj se problem tretira kao problem sintaksičkih opozicija, opozituma, pod ovim imenom ili pod imenom sintaksičkih sinonima; govori se o naporednoj upotrebi više oblika u istoj funkciji i istom značenju, o mogućnosti njihove međusobne zamene uz čuvanje istog smisla većih jezičkih celina u kojima se ti znaći javljaju. U nauci, međutim, bar koliko je nama poznato, malo je u kome slučaju ovo pitanju u celini proučeno. O alternativnosti upotrebe dva ili više znaka najčešce se govori uzgredno, kada se raspravlja o nekome od njih, bilo samom za sebe, bilo u pregledima jezičkih priručnika, i to izuzetno retko kad sasvim isćrpno. U naući o srpskohrvatskom jeziku skoro da i nemarno, ili bar do skora nismo imali, precizno definisanih slučajeva alternativne upotrebe bilo koja dva jezička znaka

Greške pri projektovanju, izvođenju i eksploataciji zidova od opeke

In order to obtain a full affirmation of masonry structures, the excellent knowledge of all unique characteristics of this type of structures is necessary. This is mainly related to their design, analysis and construction. However, the existing experience has shown that huge mistakes and errors were done exactly in these stages. The paper presents some of the mistakes and failures that often occur in the practice of design, construction and operation of masonry buildings. Errors and omissions in question are usually done out of ignorance - ignorance of the material properties, the environment in which to build, low-quality construction and maintenance, or due to ignorance of basic rules and principles of construction of masonrybuildings.Da bi zidane konstrukcije dobile svoju punu afirmaciju potrebno je dobro poznavanje svih specifičnosti ovih konstrukcija. Ovo se, pre svega, odnosi na njihovo projektovanje, proračun i izvođenje. Međutim, dosadašnje iskustvo je pokazalo da se velike greške i propusti čine baš u ovim fazama realizacije. U radu je ukazano na neke od grešaka i propusta koji se često javljaju u praksi projektovanja, građenja i eksploatacije zidanih objekata. Greške i propusti o kojima je re obično se čine iz neznanja - nepoznavanja svojstva materijala, sredine u kojoj se gradi, nekvalitetnog izvođenja i održavanja, odnosno zbog nepoznavanje osnovnih pravila i principa građenja zidanih zgrada

Greške pri projektovanju, izvođenju i eksploataciji zidova od opeke

In order to obtain a full affirmation of masonry structures, the excellent knowledge of all unique characteristics of this type of structures is necessary. This is mainly related to their design, analysis and construction. However, the existing experience has shown that huge mistakes and errors were done exactly in these stages. The paper presents some of the mistakes and failures that often occur in the practice of design, construction and operation of masonry buildings. Errors and omissions in question are usually done out of ignorance - ignorance of the material properties, the environment in which to build, low-quality construction and maintenance, or due to ignorance of basic rules and principles of construction of masonrybuildings.Da bi zidane konstrukcije dobile svoju punu afirmaciju potrebno je dobro poznavanje svih specifičnosti ovih konstrukcija. Ovo se, pre svega, odnosi na njihovo projektovanje, proračun i izvođenje. Međutim, dosadašnje iskustvo je pokazalo da se velike greške i propusti čine baš u ovim fazama realizacije. U radu je ukazano na neke od grešaka i propusta koji se često javljaju u praksi projektovanja, građenja i eksploatacije zidanih objekata. Greške i propusti o kojima je re obično se čine iz neznanja - nepoznavanja svojstva materijala, sredine u kojoj se gradi, nekvalitetnog izvođenja i održavanja, odnosno zbog nepoznavanje osnovnih pravila i principa građenja zidanih zgrada

Stari kameni most u Mostaru posvećeno sećanju na prof. Dr Milana - Gileta Gojkovića

Prof. dr Milan Gojković rođen je 15.08.1926. godine u Beogradu, gde je završio osnovnu i srednju školu. Na Građevinski odsek Tehničkog fakulteta u Beogradu upisao se 1946. godine, i diplomirao u januaru 1953. godine. Neposredno posle diplomiranja postavljen je u zvanje 'mlađeg građevinskog inženjera' na predmetima Betonski mostovi i Tehnologija betona. Nešto kasnije, 1955. godine izabran je u zvanje asistenta za predmete Inženjerske konstrukcije, Kamene konstrukcije i Drvene konstrukcije. U zvanje docenta za iste predmete izabran je 1965. godine. Posle uspešno odbranjene doktorske disertacije izabran je u zvanje vanrednog profesora 1978. godine. Godine 1984. izabran je za redovnog profesora. Umro je 2002. godine. Redovni profesor Građevinskog fakulteta u Beogradu, dr Milan Gojković, bio je vodeći stručnjak građevinskog konstrukterstva u nas, posebno u oblasti Drvenih i Kamenih konstrukcija. Svojim dugogodišnjom nastavnom, naučnom i stručnom delatnošću dao je veliki doprinos razvoju i afirmaciji drvenih i kamenih konstrukcija. Bio je autor brojnih knjiga, monografija i radova publikovanih u časopisima i zbornicima naučnih i stručnih skupova u zemlji i inostranstvu. Poseban doprinos prof. dr Milan Gojković dao je u oblasti Kamenih konstrukcija. U oblasti kamenih konstrukcija ovde treba istaći da je, pored ostalog, prof. dr Milan Gojković radio na projektovanju i realizaciji projekta za izmeštanje mosta na Žepi i Arslanagića mosta u Trebinju. Zatim, rekonstrukciju starog kamenog mosta preko Neretve u Konjicu, rekonstrukciju srednjevekovnog mosta preko reke Bistrice kod Prizrena, sanaciju i rekonstrukciju Terzijskog mosta kod Đakovice, sanaciju i konzervaciju mosta Mehmed paše Sokolovića preko Drine u Višegradu, sanaciju i konzervaciju Starog mosta preko Neretve u Mostaru, sanaciju srednjevekovnih bedema grada Budve i dr. Njegovi istraživački, naučni i obimni stručni radovi i istupanja na javnim skupovima svrstavali su ga u vrhunskog stručnjaka i naučnog radnika u ovoj disciplini graditeljstva. Jedinstveni po karakteru i obimu, radovi na značajnim kulturno-istorijskim spomenicima izvedenim od kamena, a posebno na kamenim mostovima, redovno su bili praćeni od strane stručne, a posebno kulturne javnosti. Može se reći da je njegov rad u ovoj oblasti struke i nauke bio multidisciplinarnog karaktera. Ovaj članak posvećen je sećanju na njegov život i rad i njegovo učešće u sanacijama i rekonstrukcijama Starog mosta u Mostaru

Primeri sanacije višespratnih stambenih zidanih zgrada oštećenih zemljotresom u Kraljevu

The earthquake that struck Kraljevo and its surroundings 3/11/2010. The damage was to a greater or lesser extent, many buildings. Objects that are relatively new and are designed and constructed in accordance with the seismic regulations have suffered very small, negligible damage. However, buildings which were built before the 40 or more years, when there were no regulations for design and construction of buildings in seismic areas, suffered extensive damage. This is especially true of masonry structures. The paper presents several examples of rehabilitation of masonry multistory apartment buildings damaged by earthquake in Kraljevo. The facilities that were once more and updated for one or two floors, with respect to rules and regulations of the profession, and who still suffered a lot of significant damage. Rehabilitation projects have included structural repair of such buildings, where they contained the seismic analysis of buildings before the earthquake, and the calculation of the corresponding reinforcement of the walls of the building in case of force VIII activity level of seismic intensity. The paper also presents the details for carrying out repair works, which are also designed to bring them to the least possible disturb the residents.Zemljotres koji je pogodio Kraljevo i okolinu 03.11.2010. godine oštetio je, u većoj ili manjoj meri, mnoge objekte. Objekti koji su novijeg datuma i koji su projektovani i izvedeni u skladu sa seizmičkim propisima pretrpeli su veoma mala, zanemarljiva oštećenja. Međutim, objekti koji su građeni pre 40 i više godina, kada nisu postojali propisi za projektovanje i izvođenje objekata u seizmičkim područjima, pretrpeli su znatna oštećenja. Ovo se naročito odnosi na zidane objekte. U radu su prikazani primeri sanacije nekoliko zidanih višespratnih stambenih zgrada u Kraljevu oštećenih zemljotresom. Radi se o objektima koji su svojevremeno još i nadograđeni za jednu ili dve etaže, uz poštovanje propisa i pravila struke, a koji su ipak pretrpeli dosta značajna oštećenja. Projekti sanacije su obuhvatili konstrukcijsku sanaciju takvih zgrada, pri čemu su oni sadržali seizmičku analizu zgrada pre zemljotresa, kao i proračun odgovarajućih ojačanja zidova tih zgrada za slučaj delovanja sila VIII stepena seizmičkog intenziteta. U radu su takođe prikazani i detalji za izvođenje sanacionih radova koji su tako koncipirani da se njihovim izvođenjem u najmanjoj mogućoj meri remeti funkcija stanovanja

Primeri sanacije višespratnih stambenih zidanih zgrada oštećenih zemljotresom u Kraljevu

The earthquake that struck Kraljevo and its surroundings 3/11/2010. The damage was to a greater or lesser extent, many buildings. Objects that are relatively new and are designed and constructed in accordance with the seismic regulations have suffered very small, negligible damage. However, buildings which were built before the 40 or more years, when there were no regulations for design and construction of buildings in seismic areas, suffered extensive damage. This is especially true of masonry structures. The paper presents several examples of rehabilitation of masonry multistory apartment buildings damaged by earthquake in Kraljevo. The facilities that were once more and updated for one or two floors, with respect to rules and regulations of the profession, and who still suffered a lot of significant damage. Rehabilitation projects have included structural repair of such buildings, where they contained the seismic analysis of buildings before the earthquake, and the calculation of the corresponding reinforcement of the walls of the building in case of force VIII activity level of seismic intensity. The paper also presents the details for carrying out repair works, which are also designed to bring them to the least possible disturb the residents.Zemljotres koji je pogodio Kraljevo i okolinu 03.11.2010. godine oštetio je, u većoj ili manjoj meri, mnoge objekte. Objekti koji su novijeg datuma i koji su projektovani i izvedeni u skladu sa seizmičkim propisima pretrpeli su veoma mala, zanemarljiva oštećenja. Međutim, objekti koji su građeni pre 40 i više godina, kada nisu postojali propisi za projektovanje i izvođenje objekata u seizmičkim područjima, pretrpeli su znatna oštećenja. Ovo se naročito odnosi na zidane objekte. U radu su prikazani primeri sanacije nekoliko zidanih višespratnih stambenih zgrada u Kraljevu oštećenih zemljotresom. Radi se o objektima koji su svojevremeno još i nadograđeni za jednu ili dve etaže, uz poštovanje propisa i pravila struke, a koji su ipak pretrpeli dosta značajna oštećenja. Projekti sanacije su obuhvatili konstrukcijsku sanaciju takvih zgrada, pri čemu su oni sadržali seizmičku analizu zgrada pre zemljotresa, kao i proračun odgovarajućih ojačanja zidova tih zgrada za slučaj delovanja sila VIII stepena seizmičkog intenziteta. U radu su takođe prikazani i detalji za izvođenje sanacionih radova koji su tako koncipirani da se njihovim izvođenjem u najmanjoj mogućoj meri remeti funkcija stanovanja

Rehabilitation of the Monument to the Unknown Hero on Mount Avala

This paper presents an example of rehabilitation of the Monument to the Unknown Hero, memorial complex on Mount Avala. The complex was completed in 1938., and during the last period it suffered some damages, which are described in the paper. Given the importance of both historical and artistic value of the monument, the demages demanded immediate execution of certain construction repair works, as well as undertaking a number of conservation and rehabilitation interventions. This papaer discusses only the issues related to static rehabilitation of the Mausoleum.Zbornik radova Građevinskog fakultet

Genome-Wide Association Study of COVID-19 Outcomes Reveals Novel Host Genetic Risk Loci in the Serbian Population

Host genetics, an important contributor to the COVID-19 clinical susceptibility and severity, currently is the focus of multiple genome-wide association studies (GWAS) in populations affected by the pandemic. This is the first study from Serbia that performed a GWAS of COVID-19 outcomes to identify genetic risk markers of disease severity. A group of 128 hospitalized COVID-19 patients from the Serbian population was enrolled in the study. We conducted a GWAS comparing (1) patients with pneumonia (n = 80) against patients without pneumonia (n = 48), and (2) severe (n = 34) against mild disease (n = 48) patients, using a genotyping array followed by imputation of missing genotypes. We have detected a significant signal associated with COVID-19 related pneumonia at locus 13q21.33, with a peak residing upstream of the gene KLHL1 (p = 1.91 x 10(-8)). Our study also replicated a previously reported COVID-19 risk locus at 3p21.31, identifying lead variants in SACM1L and LZTFL1 genes suggestively associated with pneumonia (p = 7.54 x 10(-6)) and severe COVID-19 (p = 6.88 x 10(-7)), respectively. Suggestive association with COVID-19 pneumonia has also been observed at chromosomes 5p15.33 (IRX, NDUFS6, MRPL36, p = 2.81 x 10(-6)), 5q11.2 (ESM1, p = 6.59 x 10(-6)), and 9p23 (TYRP1, LURAP1L, p = 8.69 x 10(-6)). The genes located in or near the risk loci are expressed in neural or lung tissues, and have been previously associated with respiratory diseases such as asthma and COVID-19 or reported as differentially expressed in COVID-19 gene expression profiling studies. Our results revealed novel risk loci for pneumonia and severe COVID-19 disease which could contribute to a better understanding of the COVID-19 host genetics in different populations

Association of Vitamin D, Zinc and Selenium Related Genetic Variants With COVID-19 Disease Severity

Background: COVID-19 pandemic has proved to be an unrelenting health threat for more than a year now. The emerging amount of data indicates that vitamin D, zinc and selenium could be important for clinical presentation of COVID-19. Here, we investigated association of genetic variants related to the altered level and bioavailability of vitamin D, zinc and selenium with clinical severity of COVID-19. Methods: We analyzed variants in genes significant for the status of vitamin D (DHCR7/NADSYN1 rs12785878, GC rs2282679, CYP2R1 rs10741657, and VDR rs2228570), zinc (PPCDC rs2120019) and selenium (DMGDH rs17823744) in 120 Serbian adult and pediatric COVID-19 patients using allelic discrimination. Furthermore, we carried out comparative population genetic analysis among European and other worldwide populations to investigate variation in allelic frequencies of selected variants. Results: Study showed that DHCR7/NADSYN rs12785878 and CYP2R1 rs10741657 variants were associated with severe COVID-19 in adults (p = 0.03, p = 0.017, respectively); carriers of DHCR7/NADSYN TG+GG and CYP2R1 GG genotypes had 0.21 and 5.9 the odds for developing severe disease, OR 0.21 (0.05-0.9) and OR 5.9 (1.4-25.2), respectively. There were no associations between selected genetic variants and disease severity in pediatric patients. Comparative population genetic analysis revealed that Serbian population had the lowest frequency of CYP2R1 rs10741657 G allele compared to other non-Finish Europeans (0.58 compared to 0.69 and 0.66 in Spanish and Italian population, respectively), suggesting that other populations should also investigate the relationship of CYP2R1 variant and the COVID-19 disease course. Conclusion: The results of the study indicated that vitamin D related genetic variants were implicated in severe COVID-19 in adults. This could direct prevention strategies based on population specific nutrigenetic profiles