Psychiatria i neurologia – od dualizmu do integracji

The two objectives of the following paper are: to make few remarks on the topic absorbing neurologists, psychiatrists, and neuropsychiatrists – integration and division of their specialties; and to describe the situation in Poland, reflected in the latest literature. The authors describe the former and present processes of approaches and divisions in psychiatry and neurology. They indicate dissemination of mutual methods of structural and action brain neuroimaging, neurophysiology, neurogenetics, and advanced neurophysiology diagnostics. As it seems, even the effectiveness of psychotherapy, has recently been associated with changes in brain in functional and even structural markers. The authors indicate the value of the strive to join the still divided specialties, reflected worldwide in attempts of common education and clinical cooperation of physicians. It can be expected that subsequent years will bring further triumphs of neuropsychiatry – a field that combines psychiatry and neurology.Niniejsza praca ma dwa cele: pierwszy to poczynienie kilku uwag na temat od lat zajmujący neurologów, psychiatrów i neuropsychiatrów – integracji lub podziału ich specjalności; drugi to przybliżony opis stanu rzeczy w Polsce, odzwierciedlony przez najnowsze piśmiennictwo. Autorzy omawiają dawne i aktualne procesy przybliżania się i rozdzielania psychiatrii i neurologii oraz dokonują krótkiego przeglądu ich tła historycznego. Wskazują na upowszechnienie wspólnych metod strukturalnego i czynnościowego neuroobrazowania mózgu, neurofizjologii i neurogenetyki oraz zaawansowanej diagnostyki neuropsyetiologicznej. Jak się wydaje, nawet skuteczność procedury tradycyjnie umieszczanej tak daleko od neurologii, jak psychoterapia, już od kilkunastu lat próbuje się powiązać ze zmianami na poziomie mózgu, w zakresie czynnościowych, a nawet strukturalnych neurobiologicznych parametrów zaburzeń. Autorzy podkreślają wartość dążenia do połączenia obecnie rozdzielonych psychiatrii i neurologii, odzwierciedloną przez obserwowane na świecie próby wspólnego kształcenia i współdziałania klinicznego lekarzy obu specjalności, oraz omawiają konsekwencje podziałów i pominięć. Można się więc spodziewać, że kolejne lata przyniosą dalsze tryumfy neuropsychiatrii – dziedziny łączącej psychiatrię i neurologię, która stanie się przyszłością psychiatrii

Complaints of neurotic patients that are of interest for a cardiologist

Wstęp: Pacjenci pozostający pod opieką lekarzy wielu specjalności medycznych zgłaszają dolegliwości niewyjaśnione przyczynami soma­tycznymi. Część z nich pilnie poszukuje terapii z powodu dolegliwości „kardiologicznych” (pseudokardiologicznych, pseudosercowych), głównie w postaci przyspieszonego rytmu serca o charakterze psychogennym, niepokojącego odczucia bicia serca niezwiązanego z wysiłkiem (tzw. palpitacji) i bólu zlokalizowanego w klatce piersiowej (także niewynikającego z choroby wieńcowej). W wyniku typowej, w tym nawet bardziej zaawansowanej, diagnostyki serca, zwykle wielokrotnie wnoszącej informację o braku organicznego podłoża tych dolegliwości, pozyskiwanych jest niewiele informacji o stresujących wydarzeniach życiowych i predyspozycjach psychologicznych pacjentów. Ponieważ wielu chorych korzystających z leczenia w formie psychoterapii ma w profilu swoich dolegliwości podobne skargi „pseudokardiologiczne”, wykonywana u nich rutynowo rozległa diagnostyka psychologiczna umożliwia umiejscowienie tych objawów w kontekście sposobu przeżywania i obciążających wydarzeń życiowych. Owa kontekstualizacja dolegliwości może mieć istotne znaczenie nie tylko w takcie leczenia psychiatrycznego, lecz również w ocenie sytuacji zdrowotnej pacjenta dokonywanej przez kardiologa, lekarza podstawowej opieki zdro­wotnej czy też innych specjalistów. Stwierdzenie współwystępowania symptomów „sercowych” z innymi objawami typowymi dla zaburzeń nerwicowych ułatwia ustalenie wstępnego rozpoznania już podczas wywiadu. Cel: Celem pracy było określenie psychospołecznego kontekstu występowania psychogennych „objawów pseudokardiologicznych” oraz ich współwystępowania z innymi objawami u pacjentów z zaburzeniami nerwicowymi. Metody: Materiał stanowiły historie chorób pacjentów z lat 1980–2002 zawierające kwestionariusze objawowe typu samoopisowego oraz wywiady strukturowane (ankiety życiorysowe) zgromadzone w postaci anonimowej bazy danych. Analizę powiązań między symptomami zgłoszonymi w kwestionariuszu objawowym (odnoszącym się do 7 dni poprzedzających badanie) i okolicznościami biograficznymi opisanymi w ankiecie życiorysowej wypełnianej przez pacjentów przed przyjęciem na dzienny psychoterapeutyczny oddział leczenia zaburzeń nerwicowych przeprowadzono za pomocą jednozmiennych analiz regresji logistycznej prowadzących do oszacowania współczynników ilorazów szans i ich 95% przedziałów ufności. Do przeprowadzenia obliczeń wykorzystano licencjonowany pakiet oprogramowania statystycznego STATISTICA PL. Wyniki: Bardzo częste, obecne u większości badanych, objawy tachykardii/palpitacji lub bólu w klatce piersiowej często współwystępowały z innymi objawami nerwicowymi (w przypadku tachykardii/palpitacji — takimi jak napięcie i duszność, w przypadku bólu w klatce piersiowej — takimi jak duszność i ból mięśni oraz bóle wędrujące), a także ze sobą nawzajem. Objawy pseudokardiologiczne wiązały się też w sposób istotny statystycznie z okolicznościami, takimi jak: nieoptymalne rozwiązywanie konfliktów między pacjentami a ich partnerami — poprzez bierną agresję (powiązaną z bólem w klatce piersiowej zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn) lub awantury (powiązane z bólem serca wśród mężczyzn); niepewność w związku (szczególnie u kobiet związaną z bólem serca), poczucie bycia gorszym od partnera, trudna sytuacja materialna (szczególnie u mężczyzn silnie związane z tachykardią/palpitacjami). Ponadto z analizowanymi symptomami pseudokardiolo­gicznymi wiązały się wspominane z dzieciństwa czynniki ryzyka, takie jak pochodzenie z uboższej rodziny wielodzietnej, poczucie gorszości pochodzenia rodzinnego, odczucie wrogości lub braku wsparcia ze strony jednego z rodziców. Wnioski: Lekarz każdej specjalności mający styczność z pacjentem doznającym dolegliwości typu pseudokardiologicznego powinien spodziewać się ich podłoża psychologicznego i może dokonać sprecyzowania za pomocą względnie prostego wywiadu w kierunku obecności określonych okoliczności biograficznych (trudności w związku, złej sytuacji materialnej lub obciążeń z okresu dzieciństwa). Omówienie z pacjentem trudnych przeżyć może pomóc w nawiązaniu z nim lepszej współpracy, wskutek podjęcia ważnych emocjonalnie tematów, a w efekcie doprowadzić do przekonania pacjenta do zaakceptowania pomocy psychologicznej lub skierowaniu na psychoterapię.Background: Patients in various areas of medicine report symptoms that are unexplained by other medical reasons than psychological/psychiatric. Some of them urgently seek treatment due to cardiovascular complaints, mostly rapid heart rate, palpitations and chest pain. Typical cardiac investigations, usually showing no organic reasons for these conditions, bring little information about stressful life events and psychological predispositions of these patients. Identification of coexistence of “cardiac” symptoms with other symptoms typical for neurotic disorders and difficult life circumstances may facilitate not only psychiatric diagnosis but also evaluation by cardiologists, primary care physicians, and other specialists. Aim: To determine the psychosocial context of psychogenic “pseudocardiac” symptoms and their coexistence with other symptoms in patients with neurotic disorders. Methods: Medical records of patients from the years 1980–2002 that included self-administered questionnaires transformed into an anonymised database were examined. An analysis of the relationship between symptoms reported in the Symptom Checklist and biographical circumstances described in the Life Inventory before admission to a psychotherapy day clinic for patients with neurotic disorders was performed using simple logistic regression with estimation of odds ratios and their 95% confidence intervals. Results: The symptoms of tachycardia/palpitations and chest pain were very common, present in most subjects, and were significantly associated with such circumstances as suboptimal conflict solving by passive aggression or quarrels, uncertainty in the relationship, a sense of being inferior to the partner, and poor financial situation. In addition, these “pseudocardiac” symptoms were also associated with such childhood reminiscences as origin from a large low income family, feeling that the family of origin was inferior to others, and experience of parental hostility or lack of support. Conclusions: Physicians of all specialties who deal with patients experiencing pseudocardiac symptoms should expect their psychological background and perform a simple interview to identify the presence of adverse biographical circumstances described above. Identification and discussing these difficult experiences with the patients may help to convince them to seek psychological support or psychotherapy