What a Suave Man he Was! […] The Earth Trembled as he Perished Two Polish Suicides: Wołodyjowski – Wokulski

There is more to the literary polemic between the author of The Doll and the creator of The Trilogy than merely Prus’ contradictory review of Sienkiewicz’s With Fire and Sword. It also includes The Doll’s multifarious allusiveness to Fire in the Steppe, manifested in particular in the meaningful, symbolic ending, whereby both protagonists blow themselves up, literally and metaphorically cornered in old buildings. Prus converses with Sienkiewicz in a discreet manner, though the careful reader will spot contentious issues. These include the struggle for a different type of protagonist – not a hero, but an individual entangled in romantic myths, paralysing their life forces; a different perception of the past, rational and fair rather than glorified and martyrological; finally, a different outlook on the present and the future, promoting entrepreneurship and economy as tools for the development of Poland as a European partner, rather than the idealistic focus on the utopian, foregone concepts of military achievements. The text highlights the similarities in the characters of Wokulski and Wołodyjowski, with special emphasis on the final scenes and the demise of the world after the protagonists’ respective disappearance. The two famous literary suicides, patterning after the deed of Ordon as depicted in Mickiewicz’s poem, have been parodied (e.g. by Mrożek) and adopted, thus becoming literary weapons in the struggle with the Polish mythopoeia, xenophobia, and exaggerated patriotism

The Controversy Surrounding Rev. Włodzimierz Kirchner’s Brochure [Challenging Poverty in Bałuty]

Włodzimierz Kirchner (1875-1970) – former priest, activist in the Łódź and Warsaw districts of the Christian Charity Association, he supported the efforts of the organisation by publishing articles on philanthropy. He was a proponent of the so-called ‘enlightened philanthropy’, i.e. he argued that social support cannot be of a spontaneous and chaotic character, but, rather, it should be controlled and monitored so that unemployment can be prevented. To justify his theses, the main of which was a conviction that giving alms was a waste of money and a tool spreading demoralisation, he conducted an analysis of dysfunctional communities, e.g. Bałuty (near Łódź back then). He depicted the inhabitants of the area (serving as a synecdoche of the dysfunctional communities throughout Poland) as a group of pretenders and impostors hustling potential benefactors by using a theatricalisation of behaviours which evoked empathy. He collected and published his conclusions in the brochure titled Walka z nędzą na Bałutach, which – due to its controversial recommendations of emotional restraint and the application of the method of control and monitoring – stirred aversion among various groups of intellectuals. Kirchner was accused of blind support of doctrines and extreme aestheticism, while the leftist press accused him of hypocrisy typical of the clergy

Dialektyka Błazna. Orfeusz w nieprzerwanym łańcuchu wcieleń w trawestacji Leszka Kołakowskiego

Udostępnienie publikacji Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego finansowane w ramach projektu „Doskonałość naukowa kluczem do doskonałości kształcenia”. Projekt realizowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój; nr umowy: POWER.03.05.00-00-Z092/17-00

Piotr Medeksza - a publisher of "Wianek z paproci"

Piotr Medeksza was a publisher of popular antology (a lot of subscribers), containing among others the poems of sentimentalist Jan Onoszko. Medeksza was a student of Joachim Lelewel, a contemporary of Stanislaw Morawski; he takes possession a cathedral of Latin at Kowno’s school after Adam Mickiewicz’s departure. Medeksza publsihed his poetry in Dziennik Wileński.Zadanie pt. „Digitalizacja i udostępnienie w Cyfrowym Repozytorium Uniwersytetu Łódzkiego kolekcji czasopism naukowych wydawanych przez Uniwersytet Łódzki” nr 885/P-DUN/2014 dofinansowane zostało ze środków MNiSW w ramach działalności upowszechniającej nauk

Anonymous Polish Books from Kray’s Printing Company in Petersburg – Attributions and Corrections

In the article the problem of anonymous prints or with wrong authorship printed at the first half of the 19th century in the Kray’s Printing Company in Petersburg is described. The authorship’s issue of "Sonety i triolety" and so far anonymous works of Onufry Korkozewicz ("Poezje", "Jadwiga Zborowska", "Świętopełk, książę pomorski") is analyzed

My Reading of "Lalka"

Lalka is an open literary work that becomes richer as the reader is growing older and is, therefore, an “infinite” task for interpretation. My look at the masterpiece by Prus as a text based on the model of Greek tragedy refers rather to tradition and is against modernity. Repeated reading of the novel, searching for the writer’s autothematic statements and the 19th century discussions about theatre and novel allowed me to formulate a new research proposal — a palimpsest reading of Lalka. The qualities of Greek tragedy include: the construction of the hero, the narrative, the structure of the novel (episodes and „stasimons” of Rzecki) and the dramatized style. These elements allowed Prus to give his story contemporary features and inscribe it into a universal perspective

The musicality of Henryk Sienkiewicz’s Swirls

Alhough Henryk Sienkiewicz’s musical competence was not extensive, his writing shows predilection for the harmony of such eminent composers as Beethoven and Schumann. Musical thematisations that highlight the transcendent skills released upon contact with this subtlest of arts transpire mostly in Without dogma and Swirls. In the case of the latter, music becomes a signature of the superior upper echelon and culture, which the writer takes to be a stronghold of Poland and an oasis of beauty, an indicator that is as much aesthetic as it is ethical. The figure of Saint Cecilia, the patroness of music, is invoked to indicate femininity as the ostension of beauty. The novel Swirls is also an attempt at transposing music onto picture by a peculiar form of ekphrasis - a poetic prose description of Beethoven’s Moonlight Sonata.Mimo że trudno mówić o rozległości kompetencji muzycznych Henryka Sienkiewicza, w jego pisarstwie widać szczególną fascynację harmonią dzieł wybitnych kompozytorów, przede wszystkim Beethovena i Schumanna. Tematyzacje muzyczne służące podkreśleniu zdolności transcendentnych, jakie uwalnia obcowanie z tą najsubtelniejszą ze sztuk, ujawniają się głównie w Bez dogmatu i Wirach. W tej ostatniej powieści muzyka staje się sygnaturą wyższej, lepszej sfery i kultury rozumianej przez pisarza jako bastion polskości i oazę piękna, jako wskaźnik estetyczny, ale też etyczny. Pojawiająca się w dziele figura św. Cecylii – patronki muzyki ma silny związek z kobiecością jako animacją piękna. W Wirach podejmuje Sienkiewicz także próbę transpozycji muzyki na obrazy, dokonując dość osobliwej formy ekfrazy – opisu poetycką prozą Beethovenowskiej sonaty zwanej Księżycową

A Note on the Biography and Journalistic Work of Maria Ilnicka

The biodata of Maria Ilnicka, known predominantly as the editor of “Bluszcz”, is deeply flawed and imprecise, due to faulty archive research and a superficial approach to certain aspects. One issue that has not been sufficiently explored is attributing the authorship of the 1863 uprising manifesto to Ilnicka. Another detail that requires clarification is the method of promulgating the editor’s conservative point of view, shying from emancipatory movements and severely limiting women’s sphere of activity, which resulted in “Bluszcz” being a non-feminist periodical, despite public opinion to the contrary. The paper highlights these and related issues, adjudicating some and merely touching on the others.Biogramy Marii Ilnickiej, znanej przede wszystkim jako redaktorka „Bluszczu”, mają wiele usterek i niedookreśleń wynikających z zaniedbań kwerend archiwalnych, jak również pobieżnego zaledwie dotknięcia poszczególnych zagadnień. Niedostatecznie zbadana też została atrybucja manifestu powstańczego z 1863 r. –przypisanie autorstwa Ilnickiej. Dopowiedzeń wymaga także formuła propagowania konserwatywnego światopoglądu publicystki, stroniącej od ruchów emancypacyjnych, a projektującej kobietom bardzo wąskie pole aktywności, przez co „Bluszcz” był – wbrew powszechnym sądom – pismem niefeministycznym. Artykuł podejmuje te kwestie, pewne rozstrzygając, inne zaś sygnalizując

„Ultimus” by Maria Konopnicka: a short story on depravation

In her early short story entitled Ultimus Konopnicka accomplished the concept of Falkentheorie by Paul Heyse in an original way, using the motif of a crane as the thematic and composition keystone. Inspired to a large extent by Orzeszkowa’s Romanowa, Konopnicka writes about moral depravation of a young nobleman, using parallelism: man-animal in two orders – naturalistic and symbolic. The empathic reception of the text diverging from previous interpretations allows to place Ultimus among texts which stand up for miserables personas.W swojej wczesnej noweli Ultimus podjęła Konopnicka oryginalną realizację koncepcji Falkentheorie Paula Heysego, wykorzystując motyw żurawia jako tematyczny i kompozycyjny zwornik. Konopnicka, zainspirowana w dużej mierze Romanową Orzeszkowej, opowiada o deprawacji moralnej młodego szlachcica, wykorzystując paralelizm: człowiek-zwierzę w dwu porządkach: naturalistycznym i symbolicznym. Empatyczny odbiór lektury odbiegający od interpretacji dawnych pozwala usytuować Ultimusa w przestrzeni tekstów, które upominają się o miserables personas

Feigned Relationing in Jerzy Sosnowski’s Aglaya’s Apocryph

Apokryf Agłai, techno-triller Sosnowskiego, to nie tylko postmodernistyczny palimpsest intertekstualiów, z odwołaniami między innymi do Stanisława Lema, nie tylko jawna gra z kiczem, lecz przede wszystkim rzecz o transgresjach tożsamości wskutek symulacyjnych relacji z wykorzystaniem gynoida. Nie są tu ważne klisze kulturowe, ale raczej perspektywa transhumanistyczna. Eksperyment z wykorzystaniem cyborga, mającego uwieść młodego pianistę, staje się zarówno dla nieświadomej ofiary, jak i dla nawigatorki robota przyczyną dezintegracji osobowości. Poprzez awatar Irena może przeżyć fascynujący stan immersji, Krzysztof realizuje swoje miłosne fantazmaty. Powieść jest refleksją nad przebiegiem i skutkami przekraczania granic człowieczeństwa poprzez technologię: łączenie ludzkiego z nie-ludzkim.Aglaya’s Apocryph, a techno-thriller by Jerzy Sosnowski, is more than a postmodern intertextual palimpsest openly flirting with kitsch, fraught with references to, among others, Stanisław Lem. It is, above all, a story of transgressions of identity by simulating relations with a gynoid. The ostensible feminist elements and cultural clichés matter far less than the posthumanist perspective. The psychological experiment deploying a female cyborg tasked with seducing a young pianist results in personality disintegration both for the ignorant victim and the robot’s navigator. Irena uses the avatar to feel the initially fascinating immersion, while Krzysztof can realize his amatory phantasms. The novel reflects on the process and results of crossing human borders with the aid of technology: combining the human with the inhuman