Raspodela dužinskih frekvencija, dužinsko težinski odnosi, odnos polova i dužina dostizanja polne zrelosti oslića (Merluccius merluccius, linnaeus 1758)

U radu se iznose rezultati analize oslića (Merluccius merluccius, Linnaeus 1758). Analizirani su uzorci oslića iz ulova komercijalnih koćara. Uzorci su uzimani tokom dvanaest meseci, od 2007. do 2008. godine sa koćara iz tri najvažnije ribarske luke u Crnoj Gori (Bara, Budve i Herceg Novog). Analizirana je raspodela dužinskih frekvencija, izračunati su i dužinsko težinski odnosi, odnos polova i dužine dostizanja polne zrelosti

Opšti pregled biološkog uzorkovanja najvažnijih vrsta Crnogorske obale (2007-2008)

Pilot Studija prikupljanja bioloških i ekonomskih podataka ima za cilj da postavi bazu za jasan sistem monitoringa ribarstva u Crnoj Gori koji bi omogucio i olakšao sprovođenje politike odgovornog ribarstva na ovim prostorima, kao i lakše sprovođenje direktiva GFCM-a i EU. Tokom Pilot Studije prikupljani su biološki, sociološki i ekonomski podaci vezani za celokupni ribarski sektor koji imaju za cilj precizniju procenu ribarstvenih resursa, njihovo upravljanje i konzervaciju

Neki biološki parametri srdele, sardina pilchardus walb. 1792, u Crnogorskim vodama

Srdela, Sardina pilchardus, je jedna od najrasprostranjenijih i komercijalno najvažnijih vrsta riba u Jadranskom moru (FishStat Plus, FAO). Industrijski ribolov srdele i inćuna u Crnoj Gori je još uvek nerazvijen, pa se ove vrste uglavnom love alatima malog obalnog ribolova, tj. mrežama potegačama male veličine oka (5-6 mm) u Bokokotorskom zalivu. Podaci predstavljeni u ovom radu rezultat su istraživanja sprovedenog u okviru Pilot studije AdriaMed projekta u periodu septembar 2007. – septembar 2008. godine. Tokom Pilot studije putem intervjua sa ribarima prikupljane su informacije o ulovu i ribolovnom naporu svih aktivnih tipova brodova, a takođe su uzimani i biološki uzorci komercijalno važnih vrsta kako bi se proučavale njihove biološke karakteristike. Uzorci srdele prikupljeni su u području Bokokotorskog zaliva (koji predstavlja jedno od najproduktivnijih područja na crnogorskom primorju, pa je mrestilište i hranilište mnogih ribljih vrsta. Uzorci su prikupljani mesečnom dinamikom. Prikupljeni su sledeći podaci: totalna dužina tela sa preciznošću 0.1 cm, totalna težina sa preciznošću 0.01 g, pol i stadijum zrelosti gonada (upotrebljena je skala sa četiri stadijuma zrelosti, 1 – nezrele, 2 – sazrevanje, 3 – zrele i 4 – izmrešćene jedinke). Na osnovu ovih podataka određen je dužinski raspon, distribucija dužinskih frekvenci, odnos polova, dužina dostizanja polne zrelosti (L50% dužina pri kojoj je 50% populacije polno zrelo, kao i L25% L75%), kao i dužinsko-težinski odnos prema formuli log W = log a + b log LT. Srdela je bila najzastupljenija u ulovu u periodu april – jul. Dužinski raspon iznosio je od 7.3 do 16.6 cm, sa srednjom vrednošću od 13.1 cm. Kod oba pola prisutne su dve grupe individua (Sl. 2). Kod ženki prvu grupu čine individue dužinskog rapona 7.5 – 12 cm, a druga grupa obuhvata adultne jedinke dužine 12.5 – 16.5 cm. Kod mužjaka prvu grupu čine mlade jedinke dužine manje od 12.5 am, dok drugu, mnogoizraženiju grupu, čine jedinke dužinskog raspona 13 – 16 cm. Od ukupnog broja jedinki (613) ženke čine 51.4% a mužjaci 48.6% (Tab. 1). U većim dužinskim klasama (>15 cm) ženke su zastupljenije od mužjaka (78%) (Sl. 3, 4). Zrele jedinke srdele obuhvataju dužinu 7.3 – 15 cm kod mužjaka, a kod ženki 8 – 16.6 cm. Nezrele jedinke čine oko 21% ukupnog uzorka, dok je izmrešćenih jedinki pronađeno 26 tokom čitavog istraživanja. Najveći broj uzorkovanih jedinki bio je u drugom stadijumu zrelosti. Jedinke u fazi mresta najzastupljenije su bile u periodu februar – mart. Procenjeno je da je dužina pri kojoj 50% populacije srdele dostigne polnu zrelost 12. 29 cm, dok su L25% i L75% procenjeni na 11.59 i 12.98 cm (Sl. 5). Koeficijent b dužinsko-težinskog odnosa kod mužjaka iznosio je 3.138, a kod ženki 2.973

Mortality of red mullet (mullus barbatus linnaeus, 1758) on the Montenegrin shelf (south Adriatic) (vol 61, pg 493, 2009)

Red mullet, Mullus barbatus Linnaeus, 1758, is an economically very important species in trawl fisheries in the Adriatic Sea. Material for analysis was collected from October 2002 until May 2004 with a bottom trawl net from commercial trawlers on the Montenegrin shelf Mortality of this species was analyzed for the first time in this area, separately for males and females and for both sexes together. Until now, only the spatial distribution and catch per unit of effort (CPUE) of Mullus barbatus have been studied in Montenegrin waters. Estimated total mortality rates were Z(males) = 0.653 and Z(females) = 0.712. The average mortality rate for both sexes was Z m+f = 0.749, while the natural mortality rate was Mm+f = 0.342. Values of Z in the Montenegrin shelf area are considerably lower than Z values for the Croatian and Italian parts of the Adriatic Sea, indicating that on the Montenegrin shelf fishing of this species is significantly less intensive than in other trawl-fishing areas of the Adriatic Sea

Mortality of red mullet (mullus barbatus linnaeus, 1758) on the Montenegrin shelf (south Adriatic)

Red mullet, Mullus barbatus Linnaeus, 1758, is an economically very important species in trawl fisheries in the Adriatic Sea. Material for analysis was collected from October 2002 until May 2004 with a bottom trawl net from commercial trawlers on the Montenegrin shelf Mortality of this species was analyzed for the first time in this area, separately for males and females and for both sexes together. Until now, only the spatial distribution and catch per unit of effort (CPUE) of Mullus barbatus have been studied in Montenegrin waters. Estimated total mortality rates were Z(males) = 0.653 and Z(females) = 0.712. The average mortality rate for both sexes was Z m+f = 0.749, while the natural mortality rate was Mm+f = 0.342. Values of Z in the Montenegrin shelf area are considerably lower than Z values for the Croatian and Italian parts of the Adriatic Sea, indicating that on the Montenegrin shelf fishing of this species is significantly less intensive than in other trawl-fishing areas of the Adriatic Sea

Neki aspekti biologije šnjura pučinara, trachurus mediterraneus (steindachner, 1868) u vodama Crnogorskog primorja (južni Jadran)

Šnjur pučinar, Trachurus mediterraneus (Steindachner, 1868) je semi-pelagična riba koja se u Jadranu najčešće lovi na dubinama od 20 do 200 m. U Jadranskom moru, ova vrsta je važan objekat i demerzalnog i pelagičnog ribolova. Iako su biloške karakteristike ove vrste dokumentovane za Jadran, ipak za Crnogorsko primorje nema takvih podataka. U radu se iznose rezultati analize nekih bioloških aspekata (raspodjela dužinskih frekvencija, dužinsko-težinski odnos, odnos polova, dužina pri kojoj 50% jedinki doživi polnu zrelost) šnjura pučinara, u vodama Crnogorskog primorja u okviru Pilot Studije FAO AdriaMed projekta. Uzorci su uzimani mjesečno sa komercijalnih brodova u periodu od jedne godine tj. od septembra 2007 do septembra 2008. Ukupno je analizirano 429 jedinki, odnosno 287 ženki i 162 mužjaka. Totalna dužina uzorkovanih jedinki je bila od 11.0 do 31.0 cm sa srednjom vrijednošću od 17.66 cm TL. Dužinski raspon kod ženki je bio od 11.0 do 31.0 cm, a kod mužjaka od 11.5 do 28.6 cm. Kod ženki, u ulovu su najzastupljenije bile jedinke od 15.5 do 18.0 cm dok su kod mužjaka bile od 15.5 do 19.0 cm. Odnos polova je bio 0.38. Ženke su procentualno zastupljenije skoro u svim dužinskim klasama. Zrele jedinke šnjura (stadijumi 2-sazrijevanje, 3-zrele i 4-izmriješćene) se nalaze u dužinskom rasponu od 14.4 do 28.6 cm kod mužjaka i od 13.9 do 29.4 cm kod ženki. Nezrele jedinke (stadijum 1) sačinjavaju skoro 23% ukupnog uzorka, dok je najveći dio uzorkovanih jedinki bio u drugom stadijumu zrelosti. Dužina pri kojoj 50% jedinki dostigne prvu polnu zrelost je procijenjena na 13.38 cm TL, odnosno 16.24 cm kod mužjaka i 14.32 cm kod ženki. Koeficijent b dužinsko-težinskog odnosa je kod ženki iznosio 2.8546, a kod mužjaka 3.0413

Procjena biomase inćuna (engraulis encrasicolus, l.) primjenom dep (daily egg production) metode na području južnog Jadrana (2005-2010.)

DEP metoda (daily egg production method, DEPM) je zasnovana na istraživanju ihtioplanktona (jaja i larve riba) i koristi se širom svijeta za procjenu biomase male plave ribe (Hunter and Lo, 1993; Lasker, 1985; Somarakis et al, 2004). Ova metoda se uspješno primjenjuje već 25 godina u čitavom svijetu i prvenstveno je dizajnirana za ribe koje imaju neodređen fekunditet, kakva je većina vrsta iz reda Clupeiformes. Zbog toga se najčešće upotrebljava za procjenu biomase male plave ribe, u prvom redu inćuna (Engraulidae) i srdela (Cupeidae). Pored procjene biomase ova metoda daje značajne podatke o karakteristikama i načinu mrijesta, kao i bitne reproduktivne parametre ribljih populacija. Podaci dobijeni DEP metodom mogu pomoći u razumijevanju mehanizama kojim prirodne promjene utiču na reproduktivnu biologiju i stepen preživljavanja ranih razvojnih stadijuma male plave ribe (Regner, 1985; Somarakis et al, 2004). Inćun (Engraulis encrasicolus, L.) je jedini predstavnik roda Engraulis u Mediteranu. Inćun je, uz srdelu, ekonomski najznačajnija vrsta riba u Jadranu i Mediteranu. Dostiže dužinu do 20 cm, migratorna je i planktofag. Mrijesti se od početka proljeća, obično od aprila do oktobra, a nekada od marta do novembra (Zavodnik, 1970; Merker and Vujošević, 1972; Regner, 1972, 1985, Piccinetti et al.., 1979). Mrijesti se više puta tokom sezone mriješćenja („multiple spawner“ Blaxter and Hunter, 1982). U okviru FAO AdriaMed Projekta (koji se realizuje već sedam godina između Crne Gore, Italije, Albanije, Hrvatske i Slovenije) u vodama crnogorskog primorja DEP metoda je prvi put primjenjena 2005 godine za procjenu biomase inćuna. Nakon toga, istraživanje je prošireno na albanske teritorijalne i susjedne međunarodne vode u julu 2008 godine. U julu 2010 godine procjena biomase inćuna primjenom DEP metode u okviru istog projekta proširena je na područje cijelog južnog Jadrana (GFCM geografska subregija 18). Procjenjena biomasa inćuna u avgustu 2005 godine iznosila je 3842 t., u julu 2008 godine 52 273.2 t dok je u julu 2010 godine iznosila 100 352.07 t

Preliminarni rezultati istraživanja demerzalnih resursa na Crnogorskom primorju – projekat Medits 2008

The MEDITS survey programme (International bottom trawl survey in the Mediterranean) intends to produce basic information on benthic and demersal species in term of population distribution as well as demographic structure, on the continental shelves and along the upper slopes at a global scale in the Mediterranean Sea, through systematic bottom trawl surveys. Although this project started in 1993, Adriatic sea was included not until 1996 Of all Adriatic countries, Montenegro was included last, in 2007. Therefore, the first MEDITS survey was performed in June 2008. Total catches from Montenegrin MEDITS survey showed abundance and biomass mean indices of 7678 N/km2 and 381 kg/km2, respectively. The species Merluccius merluccius was the most abundant and densiest species in the entire area of Montenegrin waters

Dalji prilog u razmatranju identifikacije uslova za upotrebu rečnih barži kao ribnjačkog objekta

U poslednjim godinama, zasnovano na međunarodnim iskustvima, iskazuje se potreba za uvođenje novih tehnologija u sektoru akvakulture u Srbiji. Pokrenut je projekat sa ciljem da se ukaže na mogućnost korišćenja rashodovanih rečnih barži kao objekata za akvakulturu. Predloženi vid intenzivnog gajenja konzumnog šarana, upotrebom rečnih šlepova kao protočnih sistema, predstavlja novinu u Srbiji. Budući da predstavlja nov pristup, a u svrhu određivanja adekvatne tehnologije, istraživanja su fokusirana na uticaj osnovnih faktora sredine koji utiču na rast šarana. Praćen je uticaj sadržaja kiseonika i temperature na rast šarana u konkretnim uslovima uzgojnog procesa. Tehničkim rešenjem priključenja vazdušnih kompresora na tanjiraste fino perforirane difuzore fiksirane na dnu barže, u potpunosti je rešen problem oksigenacije uzgojne vode. Temperatura je, pošto nije dostizala optimalne vrednosti za rast šarana, bila limitirajući faktor. Za 100 eksperimentalnih dana (67 dana sa ishranom), prosečna težina nasađenih riba bila je 1350.5 ± 269.47 g, postignuti individualni i ukupni prirast iznosili su 65.81% i 59.61% (mortalitet 4.22%), dok je konverzioni faktor hrane iznosio 1.52. Budući da je barža porinuta u rečni tok, kao i da se radi o protočnom sistemu, celokupni uzgojni proces je u velikoj zavisnosti od klimatskih uslova., što ukazuje na sezonsku primenu ovog tipa uzgoja za intenzivan uzgoj konzumne ribe, ili za intenzivan uzgoj mlađi za potrebe nasađivanja tokom najtoplijeg dela godine

Nalazi alohtonih vrsta riba na Crnogorskom primorju (južni Jadran)

At the end of 2007 and the beginning of 2008, the Institute of marine biology Kotor received unusual reports from Budva and Bar fishermen regarding certain fish species they have not encountered before. After a thorough examination at the Institute, it was determined that the species in question were the bluespotted cornetfish (Fistularia commersonii Rüppel, 1835) and the blunthead puffer (Sphoeroides pachygaster, Müller & Troschel, 1848), both allochtonous species and — until now — unknown in this part of the Adriatic Sea. Fistularia commersonii is a lessepsian migrant that came to the Mediterranean and the Adriatic Sea from the Red Sea through the Suez Canal. Sphoeroides pachygaster, a tropical species with poisonous internal organs, is classified as an east–Atlantic migrant species, which denotes species that arrived to the Mediterranean and the Adriatic Sea though the Strait of Gibraltar