Changeability of the selected springs' regime in the area of Gorce and Beskid Wyspowy Mountains

Opracowanie charakteryzuje reżim źródeł wypływających na terenie górnych części dwóch zlewni potoków Mszanka oraz Kamienica położonych w zachodniej części Beskidu Wyspowego oraz północno-wschodniej Gorców. Na badany reżim składają się pomiary wydajności i temperatury wody źródeł (ilościowe) oraz wyniki analiz chemicznych prób wody (jakościowe). Reżim ilościowy źródeł badany był jednorazowo, wielokrotnie oraz systematycznie (stacjonarnie), natomiast jakościowy wielokrotnie dwu- do sześciokrotnie. Przeprowadzone badania wskazują na występowanie na badanym terenie zlewni Mszanki 192 źródeł, natomiast Kamienicy 33 źródeł. Wydajności źródeł badanych jednorazowo w zlewni Mszanki wahały się w zakresie 2,0–200,0 dm3 · min-1, przy temperaturach wody 5,0–13,0ºC. Źródła najczęściej zstępujące i zboczowe zakwalifikowane wg Meinzera do klas V–VI wypływały najczęściej z warstw krośnieńskich, w dalszej kolejności z warstw z Kaniny i eoceńskich łupków pstrych. Na terenie zlewni Kamienicy natomiast, wydajności źródeł badanych jednorazowo wahały się w zakresie 2,0–120,0 dm3·min-1, przy temperaturach wody 3,0–12,5ºC. Źródła zstępujące i zboczowe, zakwalifikowane według Meinzera do klas V-VII, wypływały najczęściej z warstw inoceramowych oraz łupków pstrych. Na zlewni Mszanki badaniami stacjonarnymi objęto 3 źródła, natomiast Kamienicy 2 źródła. Wydajności ich wahały się w zakresie 1,0–247,0 dm3·min-1, przy temperaturach wód 3,0–11,8ºC. Wskaźniki zmienności rocznej wydajności źródeł wynosiły na badanych zlewniach od 2,8 do 56,0, dotyczą więc źródeł od mało zmiennych do bardzo zmiennych. Badania jakościowe wód źródeł wskazują na występowanie na badanym terenie wód od ultra słodkich, poprzez bardzo słodkie do okresowo normalnie słodkich. Pod względem twardości ogólnej badane wody są od miękkich (100 mg·dm-3) po twarde i bardzo twarde (580 mg·dm-3). Odczyn pH wody wskazuje na wody od słabo kwaśnych po słabo zasadowe (pH 6,4-8,2). W badanych wodach źródeł zlewni Mszanki występują podwyższone do 0,4 mg·dm-3 stężenia jonów żelaza i do 1,1 mg·dm-3 jonów manganu.The paper considers the regime of springs which flow out in the area of the top parts of two catchments of Mszanka and Kamienica springs located in the western part of The Beskid Wyspowy Mountains and in the north-eastern part of The Gorce Mountains. The analyzed regime consists of the measurements of the spring water efficiency and temperature (quantitative) and the results of the chemical analyses of the water samples (qualitative). The quantitative regime of springs was measured once, frequently and systematically (stationary), whereas the qualitative regime was measured frequently two to six times. The carried out research indicates that in the tested area of Mszanka catchment 192 springs occur and in the Kamienica catchment – 33 springs. The efficiency of springs which were analyzed once in the Mszanka catchment ranged between 2,0–200,0 dm3 · min-1, with the water temperature of 5,0–13,0ºC. Most frequently the gravity springs and hillside springs, qualified by Meinzer to V–VI classes flew out of the Krosno Beds, then from the Kanina Beds and from eocene spilosites. On the other hand, in the area of the Kamienica catchment, the efficiency of the springs which were measured once, ranged between 2,0 and120,0 dm3·min-1, with the water temperature of 3,0– 12,5ºC. The gravity and hillside springs, qualified by Meinzer do classes V–VII, most frequently flew out of the inoceramus beds and from spilosites. In the Mszanka catchment, the stationary measurements enclosed the 3 springs and in the Kamienica catchment – 2 springs. Their efficiencies varied from 1,0 to 247,0 dm3·min-1, with the water temperature of 3,0–11,8ºC. The yearly changeability indexes of the springs’ efficiency in the tested catchments varied from 2,8 to 56,0, therefore they refer to the springs which can be described as slightly changeable to very changeable. The qualitative analyzes of the spring water indicate the presence of ultra fresh water, very fresh water, and periodically normally fresh water in the tested area. Considering the general hardness of water, the tested samples were soft (100 mg·dm-3) hard and very hard (580 mg·dm-3). The reaction of water shows that the samples were from lightly acid to alkalescent (pH 6,4–8,2). The increased concentration of ferric ions (0,4 mg·dm-3) and manganese ions (1,1 mg·dm-3) occurred in the tested water samples from the Mszanka catchment

Brines from sauerkraut fermentation as a threat for the environment

Celem badań było określenie stężeń niektórych wybranych zanieczyszczeń zawartych w ściekach powstałych przy kwaszenia kapusty zwanych odciekami, które odprowadzane są z gospodarstw producentów kapusty kwaszonej zlokalizowanych na terenie gminy Charsznica w województwie małopolskim. Badaniami objęto próbki ścieków surowych powstałych podczas kwaszenia kapusty pobranych u trzech największych producentów. Analizie poddano parametry będące substancjami i wskaźnikami zanieczyszczającymi, takie jak: BZT5, ChZT, odczyn pH, zawiesina ogólna oraz stężenia jonów chlorkowych, azotu azotanowego i amonowego. Uzyskane wyniki poddano szczegółowej analizie oraz porównano je z wartościami dopuszczalnymi zawartymi w obowiązujących normach dotyczących odprowadzenia ścieków do wód i ziemi. Wskazują one na kilkuset krotne przekroczenia wartości dopuszczalnych BZT5, ChZT i stężeń chlorków w odprowadzanych odciekach z kwaszenia kapusty oraz kilku i kilkudziesięciokrotne przekroczenia w zakresie stężeń NH4+ i NO3- oraz wielkości zawiesiny i odczynu pH. Odcieki z kwaszenia kapusty powstałe u producentów z gminy Charsznica w województwie małopolskim nie można bezpośrednio poddawać metodom oczyszczania biologicznego, lecz należałoby je uprzednio rozcieńczyć i dopiero wtedy poddać neutralizacji.The aim of this study was to evaluate the concentration of selected contaminants in sewers produced during sauerkraut fermentation. The samples were collected in three farms located in the Charsznica district (Malopolska province), from biggest producers of sauerkraut on this area. During the experiments BOD5, COD, pH, total suspended matter as well as the concentration of chloride, nitrate and ammonium ions were determined. The obtained results were submitted a detailed analysis and were compared with the standard values which are valid for sewers drained to the waters and ground. Allowed limits of BOD5, COD and chloride concentration were exceeded several hundred times in analysed brines after fermentation, it was also found that the samples were characterized by over several or dozen times higher levels of NH4 + i NO3 - ions, total suspended matter and pH compare to standard values. Brines obtained after sauerkraut fermentation in the Charsznica district (Malopolska province) cannot be directly treated using biological methods, but should be earlier diluted and then neutralized

Variability of the unitary average daily water consumption by Olkusznian man

W pracy przedstawiono wielkość oraz zmienność zużycia wody przez dwie grupy użytkowników podłączonych do wodociągu w miejscowości Olkusz. Zużycia wody określono na podstawie odczytów z wodomierzy prowadzonych w latach 2005–2007 w grupie budynków jednorodzinnych, a w latach 2004–2007 w grupie mieszkań budynków wielorodzinnych (bloków). Przeprowadzona analiza zużycia wody wykazała, że jednostkowe średnie dobowe zużycie wody w budynkach jednorodzinnych wynoszące 75,96 dm3·d-1·M-1 a w budynkach wielorodzinnych 87,78 dm3·d-1·M-1 kształtowało się na podobnym poziomie jak zużycie wody występujące w innych miejscowościach, takich jak Mszana Dolna i Górna, Jordanów oraz Kocmyrzów-Luborzyca województwa małopolskiego. W analizowanej grupie budynków jednorodzinnych w badanym wieloleciu odnotowano 5,2% spadek zużycia wody, natomiast w budynkach wielorodzinnych wzrost o 6,6%. Jednostkowe zużycie wody w budynkach jedno i wielorodzinnych maleje wraz ze wzrostem liczby mieszkańców. Średnie rzeczywiste jednostkowe zużycie wody w budynkach jednorodzinnych było niższe o 24%, a w budynkach wielorodzinnych niższe o 45,1% od zużycia normowego. Zmienność zużycia wody określona została na podstawie wielkości statystycznego współczynnika zmienności. W budynkach jednorodzinnych była ona najczęściej średnia (73,3% ogółu budynków), a w budynkach wielorodzinnych mała (63,3% ogółu mieszkań).In the elaboration the size and variability of water consumption by the two groups of users connected to the main water supply in Olkusz were presented. The consumption of water has been estimated on the basis of the readings of water meters conducted in 2005-2007 within the group of detached houses and in 2004–– 2007 within the group of residential building block of flats). A detailed analysis of water consumption demonstrated, that the unitary average daily water consumption within detached houses amounted to 75,96 dm3·d-1·M-1 whereas in residential buildings it amounted to 87,78 dm3·d-1·M-1. Both consumptions have been remaining on the similar level in comparison to the water consumption of other cities in the Małopolska region. In the analyzed group of detached houses within the studied period there has been a 5,2% decrease in water consumption, while in the residential buildings the 6,6% increase was detected. The unitary daily water consumption within the group of detached houses and residential buildings decreases with the increasing of the number of residents. An average real unitary water consumption within detached houses has been 24% lower from the standard consumption, whereas within residential buildings the result amounted to 45,1% from standard water consumption. The variability of water consumption within detached houses has been generally average (73,3% of total detached houses), and within the residential buildings has been small (63,3% of total block of flats)

The balance of sewage inflowing and brought to the treatment plant based on example of the chosen object

W pracy przedstawiono wyniki badań dotyczące ilości ścieków dopływających systemem kanalizacyjnym oraz ilości ścieków dowożonych taborem asenizacyjnym do zbiorczej oczyszczalni ścieków w Nowym Brzesku. Analizowana oczyszczalnia ścieków zlokalizowana jest na terenie miejscowości Nowe Brzesko w Nowobrzeskim Obszarze Gospodarczym na lewym brzegu rzeki Wisły. Do obiektu odprowadzane są ścieki bytowo-gospodarcze z 250 budynków mieszkalnych. Analizę ilości ścieków prowadzono w okresie od stycznia 2005 roku do grudnia 2007 roku. W okresie tym określono ilość ścieków dopływających i dowożonych w poszczególnych miesiącach celem porównania ich z ilością projektowaną. Ponadto w pracy opisano częstość występowania określonych wielkości dopływów ścieków, a także prawdopodobieństwo ich wystąpienia. Analiza wykazała, iż badany obiekt jest niedociążony hydraulicznie. W roku 2005 faktyczna ilość ścieków oczyszczanych stanowiła zaledwie 20,4% zakładanej przepustowości oczyszczalni, w roku 2006 wartość ta wyniosła 22%, a w roku 2007 stanowiła 26,7%. W okresie 3 lat odnotowano dużą nierównomierność ilości ścieków dopływających oraz ścieków dowożonych w poszczególnych miesiącach. Wahania ilości ścieków dopływających w poszczególnych latach wyniosły w roku 2005 od 28,8 m3·d-1 do 64,6 m3·d-1, dla roku 2006 od 40,1 m3·d-1 do 66,5 m3·d-1 i dla roku 2007 od 49,8 m3·d-1 do 84,9 m3·d-1. Natomiast wartości ekstremalne ilości ścieków dowożonych kształtowały się w zakresie od 2,6 m3·d-1 do 6,4 m3·d-1 w roku 2005, od 3,0 m3·d-1 do 7,8 m3·d-1 w roku 2006 i od 4,3 m3·d-1 do 10,3 m3·d-1 w roku 2007. Stwierdzono, iż ścieki dowożone stanowią od 8,2% do 11,5% całości faktycznego obciążenia oczyszczalni. Najczęściej dopływ ścieków występuje w przedziałach od 30 m3·d-1 do 60 m3·d-1 oraz w przedziale od 60 m3·d-1 do 90 m3·d-1. Odnotowano w nim blisko 85% wszystkich dopływów ścieków jakie zdarzyły się w analizowanym okresie.The paper presents the results of the research regarding the amount of sewage inflowing by the sewerage system and the amount of sewage brought to the collective sewage treatment plant in Nowe Brzesko with the sanitation vehicle. The analyzed treatment plant is located in the area of Nowe Brzesko town in Nowe Brzesko Economic Area on the left bank of the Vistula River. Domestic sewage from 250 buildings are drained into this object. The analysis of the amount of sewage was carried out in the period from January 2005 to December 2007. In this period the amount of sewage inflowing and brought in each month was defined in order to compare this amount with the designed one. Moreover, the paper presents the frequency of the defined amounts of inflowing sewage occurrence, as well as the probability of their occurrence. After data analysis, it was stated that the tested object is hydraulically under-loaded. In 2005 the actual amount of treated sewage constituted only 20,4% of the established treatment plant capacity, in 2006 this amount was 22% and in 2007 – 26,7%. In the period of 3 years high irregularity of the amount of incoming and brought sewage in each month was noticed. Fluctuations of the amount of inflowing sewage valued respectively: for 2005 from 28,8 m3·d-1 to 64,6 m3·d-1, for 2006 from 40,1 m3·d-1 to 66,5 m3·d-1 and for 2007 from 49,8 m3·d-1 to 84,9 m3·d-1. On the other hand the extreme values of the brought sewage were: from 2,6 m3·d-1 to 6,4 m3·d-1 in 2005, from 3,0 m3·d-1 to 7,8 m3·d-1 in 2006 and from 4,3 m3·d-1 to 10,3 m3·d-1 in 2007. The brought sewage was found to account from 8,2% to 11,5% of the total actual hydraulic loading of the sewage treatment plant. Additionally, it was stated that the most often occurring inflow was from 30 m3·d-1 to 60 m3·d-1 sewage inflow or from 60 m3·d-1 to 90 m3·d-1. These ranges covered for almost 85% of all incoming sewage which happened in the analyzed period. The other average-daily amounts of inflowing sewage happened incidentally