4 research outputs found
The Effects of Apo E Genotype and Physical Activity on Homocysteine, hs-CRP, Plasma Antioxidants and Lipid Profile of the Aged with Mild Cognitive Impairment
The degenerative Alzheimer's disease(AD) gradually occur and progress, and mild cognitive impairment is clinically important as an indicator of AD. This study attempted to classify a mild cognitive impairment(MCI) group of 10 and another normal control(NC) group of 10 after MMSE tests and utilize Borg's scale of physical activity on which the aged over 65 participated in 'Uri Dance Gymnastics' with 12 to 14 intensity, twice a week, 120 minutes a day in the period of 12 weeks. Accordingly, repeated measured ANOVA(RM ANOVA), independent and paired t-tests at the significant level of a=.05 revealed following findings.
First, the most frequent Apo E genotypes included E3, E4 and E2 in order. In specific, E2 frequently occurred in NC but E4 in MCI.
Second, RM ANOVA revealed a significant effect of group factor on levels of Homocysteine. In specific, it was found that the MCI group had significantly higher levels of Homocysteine in both pre and post physical activity but levels of Homocysteine significantly decreased only in the NC group.
Third, RM ANOVA revealed a significant effect of group factor on levels of hs-CRP. However, following post-hoc tests indicated no significant effects of both physical activity and group factors.
Fourth, RM ANOVA revealed significant effects of group factor on levels of uric acid and Total bilirubin. The MCI group had significantly higher levels of uric acid but lower levels of Total bilirubin in both pre and post physical activity.
Fifth, a significant interaction effect was found in Total cholesterol and a significant decrease occurred only in the NC group. HDL-C had a significant group effect and the NC group had significantly higher levels of HDL-C. In addition, LDL-C had a significant interaction effect between physical activity and group factors but a significant difference occurred only in the NC group.
In conclusion, it is implied that the physical activity can generate positive effects on biochemical factors associated with AD. Therefore, it is expected that the aged over 65 with a high mobility rate of AD can benefit from participating in physical activities and physical activities can contribute to preventing degenerative diseases in the aged society.LIST OF TABLES โ
ฒ
LIST OF FIGURES โ
ณ
ABSTRACT โ
ด
โ
. ์๋ก 1
1. ์ฐ๊ตฌ์ ํ์์ฑ 1
2. ์ฐ๊ตฌ์ ๋ชฉ์ 3
3. ์ฐ๊ตฌ์ ๋ฌธ์ 4
4. ์ฉ์ด์ ์ ์ 4
โ
ก. ์ด๋ก ์ ๋ฐฐ๊ฒฝ 5
1. ์ธ์ง๊ธฐ๋ฅ 5
2. Apolipoprotein E 6
3. Homocysteine 9
4. hs-CRP 11
5. Plasma antioxidants 12
โ
ข. ์ฐ๊ตฌ๋ฐฉ๋ฒ 14
1. ์ฐ๊ตฌ๋์ 14
2. ์ฐ๊ตฌ์ ์ฐจ 15
3. ์ธก์ ๋ฐฉ๋ฒ 16
4. ์ ์ฒดํ๋ ํ๋ก๊ทธ๋จ 25
5. ์๋ฃ๋ถ์ 26
โ
ฃ. ๊ฒฐ๊ณผ 27
1. Apo E genotype์ ์๋๋น๋์ 27
2. Homocysteine 29
3. hs-CRP 30
4. Plasma antioxidants 31
5. Lipid profile 34
โ
ค. ๋
ผ์ 38
1. Apo E genotype 38
2. Homocysteine 39
3. hs-CRP 40
4. Plasma antioxdants 41
5. Lipid profile 42
โ
ฅ. ๊ฒฐ๋ก 45
์ฐธ๊ณ ๋ฌธํ 47
LIST OF TABLES
Table 1. The codon type of Apo E allele 7
Table 2. Physical characteristics of subjects 14
Table 3. PCR master mix solution 18
Table 4. Cycle for PCR 19
Table 5. Program configuration 25
Table 6. Number of Apo E genotype 27
Table 7. Comparisons of homocysteine 29
Table 8. Result of two-way repeated ANOVA for homocysteine 29
Table 9. Comparisons of hs-CRP 30
Table 10. Result of two-way repeated ANOVA for hs-CRP 30
Table 11. Comparisons of albumin 31
Table 12. Result of two-way repeated ANOVA for albumin 31
Table 13. Comparisons of uric acid 32
Table 14. Result of two-way repeated ANOVA for uric acid 32
Table 15. Comparisons of total bilirubin 33
Table 16. Result of two-way repeated ANOVA for total bilirubin 33
Table 17. Comparisons of total cholesterol 34
Table 18. Result of two-way repeated ANOVA for total cholesterol 34
Table 19. Comparisons of HDL-C 35
Table 20. Result of two-way repeated ANOVA for HDL-C 35
Table 21. Comparisons of LDL-C 36
Table 22. Result of two-way repeated ANOVA for LDL-C 36
Table 23. Comparisons of triglyceride 37
Table 24. Result of two-way repeated ANOVA for triglyceride 37
LIST OF FIGURES
Figure 1. Metabolism of homocysteine 10
Figure 2. Research procedures 15
Figure 3. Examples of results with the Apo E 20
Figure 4. BCG method for albumin 21
Figure 5. Enzymatic method for uric acid 22
Figure 6. Colorimetric method for total bilirubin 22
Figure 7. Enzymatic method for total cholesterol 23
Figure 8. Apo E genotype distribution 2
์คยท๋ ธ๋ ๊ธฐ ์ฌ๋ณ๊ณผ ์ธ์ง๊ธฐ๋ฅ์ ๊ด๊ณ-์ฌํ์ ์ํธ์์ฉ์ ์กฐ์ ํจ๊ณผ๋ฅผ ์ค์ฌ์ผ๋ก
ํ์๋
ผ๋ฌธ (์์ฌ)-- ์์ธ๋ํ๊ต ๋ํ์ : ์ฌํ๋ณต์งํ๊ณผ, 2017. 2. ๊นํ๋.์ํ ๊ธฐ์ ์ ๋ฐ์ ์ผ๋ก ํ๊ท ์๋ช
์ด ๋์ด๋๋ฉด์, ์ด๋ฅธ๋ฐ 100์ธ ์๋์ ์ฅ์ ์๋๋ฅผ ๋ง๊ฒ ๋์๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ด์ ๋ ๋จ์ํ ์ค๋ ์ฌ๋ ์๋ช
์ ์์ ์ธก๋ฉด๋ณด๋ค, ์ด๋ป๊ฒ ์ฌ๋ ๊ฐ์ ์ง์ ์ธก๋ฉด์ด ์ค์ํ๊ฒ ์ฌ๊ฒจ์ง๊ณ ์๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ด์ฒ๋ผ ํ๊ท ์๋ช
์ด ๋์ด๋๊ณ ์์์๋ ๋ถ๊ตฌํ๊ณ ๋ฐฐ์ฐ์ ์ฌ๋ณ ์ธ๊ตฌ ์ญ์ ๋๋ ์ด ์ฆ๊ฐํ๋ ์ถ์ธ์ด๋ค. ์ฌ๋ณ์ ์คยท๋
ธ๋
๊ธฐ์ ๋ง์ดํ๊ฒ ๋๋ ๋ถ๊ฐํผํ ์์ ์ฌ๊ฑด์ธ ๋์์, ๋จ๊ฒจ์ง ์ฌ๋ณ์์ ์ถ์ ์ปค๋ค๋ ๋ณํ๋ฅผ ์ผ๊ธฐํ๋ค. ๋จ๊ฒจ์ง ์ฌ๋ณ์์ ์ง์๋๋ ์ถ์ ๋ํ ์ ์๊ณผ ์๋
์ ์ด๋ป๊ฒ ๋๋ชจํ๊ณ ์ ์งํ ์ ์์ ๊ฒ์ธ๊ฐ๊ฐ ์๋ช
์ ์ง์ ์ธ ์ธก๋ฉด์ ๋ณด์ฅํ๋ ์๋ฏธ์์ ์ค์ํ๋ค๊ณ ๋ณผ ์ ์๋ค. ๋
ธ๋
๊ธฐ ์ธ๊ตฌ์ ์ฆ๊ฐ๋ก ๋
ธ์ธ ๊ด๋ จ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ ํ๋ฐํ ์ด๋ค์ง๋ฉด์, ๋์์ ์ฌ๋ณ์ ๋ํ ๊ด์ฌ๊ณผ ์ฐ๊ตฌ์ ํ์์ฑ ์ญ์ ์ฆ๊ฐํ๋ ์ถ์ธ์ด๋ค.
๋
ธ๋
๊ธฐ ๋
๋ฆฝ์ ์ธ ์ถ์ ์์์ ๊ฒฐ์ ์ ์ธ ์ธ์ง๊ธฐ๋ฅ์ ์ฑ๊ณต์ ๋
ธํ์ ์ฃผ์ ์๊ฑด์ผ๋ก ์๊ผฝํ๋ค. ๊ทธ๋ฐ๋ฐ ์ ํ์ฐ๊ตฌ๋ค์ ์ข
ํฉํ์ฌ ๊ณ ์ฐฐํ ๊ฒฐ๊ณผ, ์ฌ๋ณ์ด ์ฌ๋ณ์๋ก ํ์ฌ๊ธ ๋ถ์ ์ ์ ์์ ์คํธ๋ ์ค ๋ฑ์ ๊ฐ๊ฒ ํด ์ธ์ง๊ธฐ๋ฅ์ ๋ถ์ ์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ด๋ฌํ ์ฌ๋ณ์ด ๋ฏธ์น๋ ๋ถ์ ์ ์ํฅ์ผ๋ก๋ถํฐ ์ธ์ง๊ธฐ๋ฅ์ ๋ณดํธํ๊ธฐ ์ํด์๋ ์ฃผ์ ์ฌํ์ ์ํธ์์ฉ์ ๋์์ด์๋ ๋ฐฐ์ฐ์์ ๋ถ์ฌ๋ฅผ ๋ค๋ฅธ ์ฌํ์ ์ํธ์์ฉ๋ค๋ก ๋์ฒดํจ์ผ๋ก์ ์ต์ํํ๋ ๊ฒ์ด ์ค์ํ๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์์ง๊น์ง ๊ตญ๋ด์์๋ ์ฌ๋ณ ๊ด๋ จ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ ๋ถ์กฑํ๊ณ , ์ฌ๋ณ๊ณผ ์ธ์ง๊ธฐ๋ฅ์ ๊ด๊ณ๋ฅผ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ ์ญ์ ๋๋ฌผ๋ค. ์ฌํ์ ์ํธ์์ฉ์ ๋ค๋ฃฌ ์ฐ๊ตฌ์ ์์ด์๋, ํน์ ์กฐ๊ฑด ํ์์ ์ฌํ์ ์ํธ์์ฉ์ ์๋ํ๋ ๊ธฐ์ ๋ฅผ ์ดํด๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ๋ง์ง ์์ ์ค์ ์ด๋ค. ์ด๋ฌํ ํ๊ณ๋ฅผ ์ผ๋์ ๋๊ณ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ (1)์คยท๋
ธ๋
๊ธฐ์ ์ฌ๋ณ ์ฌ๋ถ์ ๋ฐ๋ผ ์ธ์ง๊ธฐ๋ฅ์ ์์ค์ ์ฐจ์ด๊ฐ ์๋์ง ๋น๊ตํ๊ณ , (2)์ฌ๋ณ๊ณผ ์ธ์ง๊ธฐ๋ฅ์ ๊ด๊ณ๋ฅผ ์ฌํ์ ์ํธ์์ฉ์ด ์กฐ์ ํ๋์ง ํ์ธํ๊ณ ์ ํ์๋ค. ๋ํ, ์ฌ๋ณ์์ ์ธ์ง๊ธฐ๋ฅ ์์ค ์
ํ๋ฅผ ์๋ฐฉํ๊ธฐ ์ํ ์๋ก์ด ๊ฐ์
์ง์ ์ ์ฐพ๊ณ , ์ฌํ์ ์ํธ์์ฉ์ ์ข
๋ฅ์ ๋ฐ๋ผ ์ฌ๋ณ์ ๋ถ์ ์ ์ํฅ์ ์กฐ์ ํ๋ ํจ๊ณผ๊ฐ ๋ค๋ฅธ์ง ์ดํด๋ณด์๋ค. ์ด๋ฅผ ์ํด ์ฌํ์ ์ํธ์์ฉ์ (1)์ฐธ์ฌํ๋ ์ฌํํ๋์ ๊ฐ์, (2)์ฌํํ๋ ์ฐธ์ฌ๋น๋, (3)์๋
์ ์ฐ๋ฝํ๊ณ ๋ง๋๋ ์ ์ด๋น๋, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ (4)๊ฐ์กฑ ์ด์ธ ์ธ๊ฐ๊ด๊ณ์์ ์ ์ด๋น๋์ 4๊ฐ์ง ๋ณ์๋ก ์ธก์ ํ์ฌ ๊ฐ๊ฐ์ ์กฐ์ ํจ๊ณผ๋ฅผ ์ดํด๋ณด์๋ค.
์์ ๋ถ์์๋ฃ๋ ๊ณ ๋ นํ์ฐ๊ตฌํจ๋์กฐ์ฌ(KLoSA)์ 5์ฐจ(2014๋
) ๊ธฐ๋ณธ์กฐ์ฌ๋ฅผ ํ์ฉํ์์ผ๋ฉฐ, ๊ฒฐ๊ณผ ๋ฐ ํด์์์์ ํผ๋์ ๋ง๊ณ ์ฌ๋ณ์ ๋ฐ๋ฅธ ๋ฐฐ์ฐ์ ์ ๋ฌด์ ์ด์ ์ ๋๊ณ ์ ์ดํผ์ด๋ ๋ณ๊ฑฐ, ๋
์ ๋ฑ์ ๊ฒฝ์ฐ๋ ๋ถ์์์ ์ ์ธํ์๋ค. ์ฐ๊ตฌ ๋์์๋ ๋ง 53์ธ์์ 97์ธ์ ์ฌ๋ณ์ 622๋ช
, ์ ๋ฐฐ์ฐ์ 1,495๋ช
์ผ๋ก ์ด 2,117๋ช
์ด์๋ค. ์๋ฃ์ ๋น๋ ๋ฐ ๊ธฐ์ ํต๊ณ๋ฅผ ํตํด ๋ถ์๋์์ ํน์ฑ์ ์ดํด๋ณด๊ณ , ์๊ณ์ ํ๊ท๋ถ์์ ํตํด ๋ณ์ธ ๊ฐ์ ๊ด๊ณ๋ฅผ ์ดํด๋ณด์๋ค.
๋ถ์ ๊ฒฐ๊ณผ, ์ธ์ง๊ธฐ๋ฅ์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ๋ณ์๋ค์ ํต์ ํ ์ํ์์ ์คยท๋
ธ๋
๊ธฐ ์ฌ๋ณ์๋ ์ ๋ฐฐ์ฐ์์ ๋นํด ์ธ์ง๊ธฐ๋ฅ์ ์์ค์ด ๋ฎ๊ฒ ๋ํ๋ฌ๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ด๋ฌํ ์ฌ๋ณ์ ๋ถ์ ์ ์ํฅ์ผ๋ก๋ถํฐ ์ฐธ์ฌํ๋ ์ฌํํ๋ ๊ฐ์, ์ฌํํ๋ ์ฐธ์ฌ๋น๋, ์๋
์ ์ด๋น๋๋ ์ธ์ง๊ธฐ๋ฅ์ ๋ณดํธํ๋ ์ญํ ์ด ํต๊ณ์ ์ผ๋ก ์ ์ํ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ์ผ๋, ๊ฐ์กฑ ์ด์ธ ์ธ๊ฐ๊ด๊ณ์ ์กฐ์ ํจ๊ณผ๋ ํต๊ณ์ ์ผ๋ก ์ ์ํ์ง ์์๋ค.
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ 2์ฐจ ์๋ฃ ๋ถ์์ ํ๊ณ๋ฅผ ๋ณด์ํ์ฌ, ํ๋ถํ ์ฐ๊ตฌ ๊ฒฐ๊ณผ์ ๋์ถ๊ณผ, ๊น์ ์ฐ๊ตฌ ๊ฒฐ๊ณผ์ ํด์ํ๊ธฐ ์ํด FGI๋ฅผ ํ์ฉํ ์ง์ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ํจ๊ป ์ค์ํ์๋ค. FGI ๋ฉด๋ด์ ์ด 1์๊ฐ 30๋ถ ๋์ ์ด๋ฃจ์ด์ก์ผ๋ฉฐ, ์ถฉ์ฒญ๋ถ๋ โโ์์ ๊ฑฐ์ฃผํ๊ณ ๋ฐฐ์ฐ์ ์ฌ๋ณ์ ๊ฒฝํํ ๋ง 65์ธ ๋ฏธ๋ง์ ์ค๋
์ธต์ด 2๋ช
, ๋ง 65์ธ ์ด์์ ๋
ธ๋
์ธต์ด 6๋ช
์ ๋์์ผ๋ก ํ์๋ค. ์ง์ ์ฐ๊ตฌ ๋ถ์๊ฒฐ๊ณผ, ์ฐ๊ตฌ ์ฐธ์ฌ์๋ค์ ์ฌ๋ณ๋ก ์ธํ ์ถฉ๊ฒฉ์ผ๋ก ๊ฐ์๊ธฐ ๋จ์ด๊ฐ ๊ธฐ์ต์ด ์ ๋๊ฑฐ๋, ๊ธ์ ์ฝ์ง ๋ชปํ๋ ๋ฑ์ ์ธ์ง๊ธฐ๋ฅ์ ๋ณํ๊ฐ ๋ํ๋ฌ๋ค๊ณ ์ด์ผ๊ธฐํ์๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ฌ๋ฌ ์ฌํํ๋์ ์ฐธ์ฌํจ์ผ๋ก์ ๋ค์ํ ์ฌ๋์ ๋ง๋๋ ๊ฒ์ด ๊ธฐ๋ถ์ ์ ํ์ํค๊ณ ์ก๋
์ ์ฌ๋ผ์ง๊ฒ ํ๋ค๊ณ ํ์๋ค. ์ฌํํ๋์ ์์ฃผ ์ฐธ์ฌํ๋ ๊ฒ์ ํ๋ ฅ์ ์ป๊ฒ ํ๋ฉฐ ํผ์ ๋ ์ถ์ ์๋๋ก ํ๋ฉฐ, ์๋
์ ์์ฃผ ์ฐ๋ฝํ๊ณ ๋ง๋๋ ๊ฒ์ ์์ ์ด ์ฌ์ ์ผ๋ก ๋๋ด ๋ฐ๊ณ ์๋ค๋ ๋๋์ผ๋ก ๊ฐ์ฌํ ๋ง์์ด ๋ค๊ฒ ํ๋ค๊ณ ํ์๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ๊ฐ์กฑ ์ด์ธ ์ธ๊ฐ๊ด๊ณ์ ๋ํด์๋ ์ฐ๊ตฌ ์ฐธ์ฌ์๋ค์ ์๊ฐ์ด ์๋ก ๋ฌ๋๋๋ฐ, ์น๊ตฌ๋ค์ ๋ง๋ ์คํธ๋ ์ค๋ฅผ ํด์ํ๊ฒ ๋๊ณ ๊ณต๊ฐ ๋ฐ๋ ๋๋์ผ๋ก ์์์ ์ป๋๋ค๋ ์ฐ๊ตฌ ์ฐธ์ฌ์๊ฐ ์๋ ํํธ, ์๋ฌด๋ฆฌ ๊ฐ๊น์ด ์น๊ตฌ๋ผ ํด๋ ๋จ์ด๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ํ๊ณ๊ฐ ์๋ค๊ณ ์๊ฐํ๋ค๋ ์ฐ๊ตฌ ์ฐธ์ฌ์๋ ์กด์ฌํ๋ค.
์คยท๋
ธ๋
๊ธฐ ์ฌ๋ณ์ด ์ธ์ง๊ธฐ๋ฅ์ ๋ฏธ์น๋ ๋ถ์ ์ ์ํฅ์ ์์ถฉํ๊ธฐ ์ํ ์ค์ฒ์ ์ธ ํจ์๋ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค. ์ฒซ์งธ, ์ธ์ง๊ธฐ๋ฅ ๋ฟ ์๋๋ผ ์ฌ๋ณ์ด ์ฌ๋ณ์์๊ฒ ๋ฏธ์น๋ ์ฌ๋ฌ ์ํฅ๋ค์ ๋ํ ๋ฉด๋ฐํ ์ ๊ทผ์ด ํ์ํ๋ค๋ ์ ์ด๋ค. ์ฌ๋ณ์์ ์ธ์ง๊ธฐ๋ฅ ๋จ์ํ ๋
ธํ์ ๋ฐ๋ผ ์์ฐ ๋ฐ์ํ๋ ๊ฐ์ธ์ ์์ ์ฌ๊ฑด์ผ๋ก ์ฌ๊ธธ ๊ฒ์ด ์๋๋ผ, ์ฌ๋ณ์๊ฐ ์ฌ๋ณ์ด๋ ์์ ์ฌ๊ฑด์ผ๋ก ์ธํด ๊ฒช๊ฒ ๋๋ ์ฌ๋ฌ ์ด์ฐจ์ ๋ฌธ์ ๋ค์ ๋ํ ์ฌํ์ ๊ด์ฌ๊ณผ ์ ๊ทผ์ด ํ์ํ๋ค. ๋์งธ, ์ฌ๋ณ์ด ์ธ์ง๊ธฐ๋ฅ ์ ํ์ ๋ฏธ์น๋ ์ํฅ์ ์์ถฉํ๊ธฐ ์ํ ์ฌ๋ฌ ์ฌํ์ ์ํธ์์ฉ ๊ด๋ จ ํ๋ก๊ทธ๋จ ๊ฐ๋ฐ๋ ํ์๊ฐ ์๋ค. ๊ฐ๋ น, ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์ ์ฐธ์ฌํ๋ ์ฌํํ๋์ ๊ฐ์๊ฐ ๋ง์์๋ก ์ฌ๋ณ์ด ๋ฏธ์น๋ ๋ถ์ ์ ์ํฅ์ผ๋ก๋ถํฐ ์ธ์ง๊ธฐ๋ฅ์ด ๋ณดํธ๋๋ ๊ฒ์ ์ ์ ์์๋ค. ์ด๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก, ์ฌ๋ณ์๊ฐ ์ฐธ์ฌํ ์ ์๋ ์ฌํํ๋์ ์ข
๋ฅ๋ฅผ ๋น์ฌ์ ์๊ตฌ์ ๊ทผ๊ฑฐํ์ฌ ๋ค์ํ๊ฒ ๊ฐ๋ฐํ ์ ์์ ๊ฒ์ด๋ค. ๋ํ ์ฌ๋ณ์ ์๋
๋ค์ ๋์์ผ๋ก ํ๋ ์ฌ๋ณ์ ์ดํด ๊ด๋ จ ๊ต์ก์ ์ค์ํจ์ผ๋ก์จ, ์๋
๋ค๊ณผ์ ๊พธ์คํ ๋ง๋จ๊ณผ ์ฐ๋ฝ์ด ์ฌ๋ณ์์ ์ง์๋๋ ์ถ์ ๋ณดํธ์ ์ญํ ์ ํจ์ ๊ฐ์กฐํ๊ณ ์ค์ ๋ก ๊ทธ๋ฌํ ์ ์ด์ด ์ง์์ ์ผ๋ก ์ด๋ค์ง ์ ์๋๋ก ํด์ผ ํ๋ค. ์
์งธ, ์ฌ๋ณ์๋ฅผ ์ํ ํ๋ก๊ทธ๋จ์ ๋๋ถ๋ถ์ด ๋ณ์์ด๋ ์ข
๊ต๋จ์ฒด ๋ฑ์์ ์ฃผ๋ก ์ ๊ณต๋๊ณ ์์ด ๋ณด๋ค ์ง์ญ์ฌํ ์ค์ฌ์ผ๋ก ์ ๊ทน์ ์ด๊ณ ๋ณดํธ์ ์ผ๋ก ํ์ฐ๋์ด์ผ ํ๋ค๋ ์ ์ด๋ค. ๋ ๋ง์ ์ฌ๋ณ์๋ค์ด ๋ณดํธ์ ์ผ๋ก ์ด์ฉํ๊ณ ์ฌ๋ณ์ ๋์ฒํ ์ ์๋๋ก ํ๋ ์ ๋์ ์ง์๊ณผ ๊ธฐ๋ฐ์ด ํ์ฑ๋ ํ์๊ฐ ์๋ค.์ 1์ฅ. ์๋ก 1
์ 1์ . ์ฐ๊ตฌ์ ๋ฐฐ๊ฒฝ ๋ฐ ํ์์ฑ 1
์ 2์ . ์ฐ๊ตฌ๋ฌธ์ 4
์ 2์ฅ. ์ด๋ก ์ ๋ฐฐ๊ฒฝ 5
์ 1์ . ์คยท๋
ธ๋
๊ธฐ์ ์ฌ๋ณ๊ณผ ์ธ์ง๊ธฐ๋ฅ 5
1. ์คยท๋
ธ๋
๊ธฐ์ ์ธ์ง๊ธฐ๋ฅ 5
2. ์คยท๋
ธ๋
๊ธฐ์ ์ฌ๋ณ๊ณผ ์ธ์ง๊ธฐ๋ฅ 7
์ 2์ . ์ ์์ ์ฐ์ฑ ๋ชจํ(Resilience Model) 11
์ 3์ . ์ฌํ์ ์ํธ์์ฉ(Social Interaction) 13
1. ์ฌํ์ ์ํธ์์ฉ์ ์ ์ 13
2. ์ฌํ์ ์ํธ์์ฉ์ ์กฐ์ ํจ๊ณผ 14
์ 4์ . ์คโง๋
ธ๋
๊ธฐ ์ธ์ง๊ธฐ๋ฅ์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ๋ณ์๋ค 18
์ 5์ . ๊ธฐ์กด ์ฐ๊ตฌ์ ํ๊ณ 20
์ 3์ฅ. ์ฐ๊ตฌ๊ฐ์ค ๋ฐ ์ฐ๊ตฌ๋ชจํ 22
์ 1์ . ์ฐ๊ตฌ๋ฌธ์ ๋ฐ ๊ฐ์ค 22
์ 2์ . ์ฐ๊ตฌ๋ชจํ 23
์ 4์ฅ. ์ฐ๊ตฌ ๋ฐฉ๋ฒ 24
์ 1์ . ์๋ฃ ๋ฐ ๋ณ์ ์ธก์ 24
1. ์์ ์ฐ๊ตฌ 24
2) ๋ณ์์ ์ธก์ 25
2. ์ง์ ์ฐ๊ตฌ 30
์ 2์ . ๋ถ์ ๋ฐฉ๋ฒ 33
1. ์์ ์ฐ๊ตฌ 33
2. ์ง์ ์ฐ๊ตฌ 34
์ 5์ฅ. ์์ ์ฐ๊ตฌ ๊ฒฐ๊ณผ 35
์ 1์ . ์ฐ๊ตฌ๋์์์ ์ธ๊ตฌ์ฌํํ์ ํน์ฑ 35
์ 2์ . ์ฃผ์ ๋ณ์์ ๊ธฐ์ ํต๊ณ ๋ฐ ๋ณ์ ๊ฐ ์๊ด๊ด๊ณ 39
1. ์ฃผ์ ๋ณ์์ ๊ธฐ์ ํต๊ณ 39
2. ์ฃผ์ ๋ณ์ ๊ฐ ์๊ด๊ด๊ณ 40
์ 3์ . ๊ฐ์ค๊ฒ์ฆ 44
1. ์คยท๋
ธ๋
๊ธฐ ์ฌ๋ณ๊ณผ ์ธ์ง๊ธฐ๋ฅ์ ๊ด๊ณ 44
2. ์ฌ๋ณ๋ก๋ถํฐ ์ธ์ง๊ธฐ๋ฅ์ ๋ณดํธํ๋ ์ฌํ์ ์ํธ์์ฉ 47
์ 6์ฅ. ์ง์ ์ฐ๊ตฌ ๊ฒฐ๊ณผ 51
1. ์ฐ๊ตฌ ์ฐธ์ฌ์ 51
2. ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ 51
์ 7์ฅ. ๋
ผ์ ๋ฐ ๊ฒฐ๋ก 57
์ 1์ . ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ ์์ฝ 57
1. ์์ ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ ์์ฝ 57
2. ์ง์ ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ ์์ฝ 60
์ 2์ . ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ ๋
ผ์ 62
1. ์คยท๋
ธ๋
๊ธฐ ์ฌ๋ณ๊ณผ ์ธ์ง๊ธฐ๋ฅ์ ๊ด๊ณ 62
2. ์ฌ๋ณ๋ก๋ถํฐ ์ธ์ง๊ธฐ๋ฅ์ ๋ณดํธํ๋ ์ฌํ์ ์ํธ์์ฉ 63
์ 3์ . ์ฐ๊ตฌ์ ํจ์ 66
1. ์ด๋ก ์ ํจ์ 66
2. ์ค์ฒ์ ํจ์ 67
์ 4์ . ์ฐ๊ตฌ์ ํ๊ณ ๋ฐ ํ์์ฐ๊ตฌ ์ ์ธ 69
์ฐธ๊ณ ๋ฌธํ 71
๋ถ๋ก: ์ธก์ ๋๊ตฌ 86
Abstract 103Maste