Składniki diety kobiet ciężarnych oraz kwasy tłuszczowe mleka pierwotnego: analiza czynnikowa

Wstęp: Zmiana składników w mleku kobiet karmiących jest rezultatem zmian w metabolizmie gruczołów piersiowych, funkcjonowaniu łożyska oraz diecie kobiet ciężarnych. Liczne czynniki modulują skład kwasów tłuszczowych, będących jednym z najważniejszych komponentów mleka kobiecego. W naszych badaniach chcieliśmy określić wzajemne relacje pomiędzy składnikami diety a kwasami tłuszczowymi mleka pierwotnego kobiet, które urodziły dzieci o czasie, przed czasem oraz urodziły dzieci małe w stosunku do wieku ciążowego. Materiały i metody: Do badań zakwalifikowano 95 kobiet, które urodziły zdrowe dzieci o czasie (AGA) (grupa A),przed czasem (grupa B) oraz dzieci małe w stosunku do wieku ciążowego (SGA) (grupa C). Jakość i ilość składników diety matek była określana za pomocą kwestionariusza żywieniowego. Skład kwasów tłuszczowych mleka pierwotnego określono techniką chromatografii gazowej sprzężonej z detektorem mas. Wyniki badań składników diety oraz kwasów tłuszczowych mleka poddano analizie czynnikowej. Wyniki: W grupie A otrzymano 10 korelacji (5 pozytywnych i 5 negatywnych) pomiędzy składnikami diety a kwasami tłuszczowymi mleka matek (współczynnik korelacji kształtował się na poziomie 0,285 – 0,366). W grupie B wszystkie otrzymane korelacje miały znak ujemny oraz charakteryzowały się większą wartością współczynnika korelacji (0.354 – 0.500). Największą liczbę korelujących ze sobą związków wykryto w grupie C. W grupie tej obserwowano także najwyższe wartości współczynników korelacji (0,537 – 0,800). Wnioski: Natura korelacji pomiędzy badanymi zmiennymi w grupie A, B i C jest inna dla każdej z badanych grup.Introduction: The variation in the nutrients contained in the milk is the result of changes to the breast metabolism, placenta metabolism and the diet of pregnant women. Various factors influence fatty acid composition which are one of the major components of woman’s breast milk. In our research, we wanted to determine the relationship between the components of the diet of and the transitional milk fatty acid composition mothers who delivered healthy full-term babies, preterm and small for gestational age neonates. Materials and methods: The study group comprised of 95 healthy women who were divided into three subgroups: mothers of appropriate for gestational age (AGA) neonates (group A); mothers of preterm neonates (group B); and mothers who gave birth to small for gestational age (SGA) babies (Group C). The women’s elements diet and the content of biochemical components were estimated based on the dietary questionnaire. The FAs in the mother’s milk were analyzed using GCMS chromatography. The results of the studies of the dietary components and fatty acids of the milk underwent factor analysis. Results: In group A, 10 correlations (5 positive and 5 negative) were found between the components of the mother’s diet and the FAs in the milk (correlation varying from 0.285 - 0.366). In group B, only negative correlations were observed and these had higher absolute correlation values (0.354-0.500). The most correlations between dietary components and FAs in the milk were found in group C (0.537 - 0.800). Conclusion: Nature of the correlations between the variables examined in groups A, B and C are different

Ocena składników diety kobiet ciężarnych jako czynnik predykcyjny porodu przedwczesnego i dziecka z niską masą urodzeniow

Objective: The diet of pregnant women is an important factor in the development of the fetus. In our study, we wanted to determine the diet of women who gave birth to healthy children at term (AGA), preterm (PTB) and small for gestational age neonates (SGA). Based on the analysis of dietary components we wanted predict the likelihood of giving birth AGA, PTB and SGA. Methods: The content of components in the women’s diets were estimated based on the dietary questionnaire. The large number of variables analyzed in the diet was reduced using factor analysis. Next, the prediction of prematurity and SGA based on previously selected factors was analyzed. For this purpose, two independent methods were used: discriminant function analysis and ROC analysis. Results: Factor analysis resulted in nine factors containing at least one variable of the factor load being greater than 0.7. Analysis of variance only showed differences between the AGA and preterm groups. The study of discriminant function showed that three factors significantly affect the discriminative power to classify cases into AGA and preterm groups. ROC analysis confirmed diagnostic usefulness factor 1 (fatty acids) in classifying cases into AGA and preterm groups. Conclusion: Based on the analysis of dietary components of women one can predict the likelihood of giving birth to a healthy child at term and prematurely. For AGA the predicting factor is a higher content of short and medium chain fatty acids in a woman’s diet.Wstęp: Dieta kobiet ciężarnych jest ważnym czynnikiem wpływającym na rozwój płodu. Celem niniejszych badań było określenie prawdopodobieństwa urodzenia zdrowego dziecka o czasie (AGA), przed czasem (PTB) oraz urodzenia dziecka z niską masą urodzeniową (SGA) na podstawie analizy diety kobiet ciężarnych. Metody: Zawartość składników diety oceniano na podstawie kwestionariusza żywieniowego przygotowanego przez Instytut Żywności i Żywienia w Warszawie. Dużą liczbę analizowanych w diecie zmiennych zredukowano stosując analizę czynnikową, dzięki czemu wyłoniono czynniki najbardziej reprezentatywne, stosowane w dalszej części badań. Następnie, przeprowadzono analizę prognozy urodzenia dzieci AGA, PTB oraz SGA na podstawie wyłonionych czynników diety. W tym celu zastosowano dwie niezależne metody: analizę funkcji dyskryminacyjnej oraz analizę ROC. Wyniki: Analiza czynnikowa wyłoniła 9 czynników zawierających przynajmniej jedną zmienną o wartości ładunku czynnikowego FL>0.7. Analiza wariancji wykazała zróżnicowanie jedynie pomiędzy grupą AGA i PTB. Badanie funkcji dyskryminacyjnej dla 9 czynników wykazało, że trzy czynniki istotnie wpływają na moc dyskryminacyjną, klasyfikując przypadki do grupy AGA i PTB. Analiza ROC arbitralnie wybranego czynnika 1 potwierdziła jego przydatność diagnostyczną w klasyfikowaniu przypadków do grupy AGA i PTB. Wnioski: Na podstawie analizy składników diety kobiet ciężarnych, można prognozować prawdopodobieństwo urodzenia dziecka zdrowego o czasie oraz przed czasem. Czynnikiem prognostycznym AGA jest większa zawartość kwasów krótko- i średniołańcuchowych w diecie kobiet

Are AAMA and GAMA Levels in Urine after Childbirth a Suitable Marker to Assess Exposure to Acrylamide from Passive Smoking during Pregnancy?—A Pilot Study

Introduction: Acrylamide (AA) is a “probably carcinogenic to humans” monomer that can form in heated starchy food and in tobacco smoke. N-Acetyl-S-(2-carbamoylethyl)-L-cysteine (AAMA) and N-Acetyl-S-(2-carbamoyl-2-hydroxyethyl)-L-cysteine (GAMA), acrylamide metabolites in urine, are recognized as good markers of exposure to acrylamide. Aim: The aim of the study is a preliminary assessment whether the levels of AAMA and GAMA in urine after childbirth are good markers of acrylamide exposure due to passive smoking during pregnancy. Material and method: The study group consisted 67 non-smokers and 10 passive-smoker women during pregnancy. AAMA and GAMA levels in urine samples were determined using liquid chromatography coupled with tandem mass spectrometry (LC-MS/MS). Results: The median AAMA levels in urine of non-smoking and passively smoking women were 30.7 μg/g creatinine and 25.2 μg/g creatinine, respectively. Much lower values were determined for GAMA: 11.4 μg/g creatinine and 10.3 μg/g creatinine, respectively. There is no significant difference between AAMA and GAMA content in urine samples between both groups of women as well as in the anthropometric parameters of newborns between those two groups of mothers. Conclusion: Our pilot study did not confirm that postpartum AAMA and GAMA concentrations in urine are good markers of exposure to acrylamide from passive smoking during pregnancy. It is probably due to the different ways of acrylamide absorption from tobacco smoke by active and passive smokers. Exposure of pregnant women to acrylamide from passive smoking requires further research

Obowiązek należytej staranności przedsiębiorstw wielonarodowych w zakresie ochrony praw człowieka i środowiska. Przypadek prac prawodawczych Unii Europejskiej

The international and domestic efforts directed toward establishing effective regulations of multinational enterprises (MNEs) activity in the human rights and environmental realms are currently entering an intriguing phase. The trend toward setting forth legally binding obligations applicable across their complex, transnational structures is gaining momentum, and the upcoming EU Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CSDDD) may significantly contribute to this process. The research aim of this study is to examine how the draft CSDDD is woven into the present regulatory landscape, and what impact it may potentially have. Due to multicentricity of the legal sources’ systems in the member states, the EU law underway will also affect their constitutional orders. To tackle the research task, it is crucial to delineate the broader context of the challenges surrounding the enforcement of social and environmental accountability throughout global value chains, which arise at the intersection of the existing governance mechanisms’ quality, and the legal as well as organisational MNEs’ logics. These interconnected issues are addressed in the first section of the paper. The second section covers CSDDD as reflecting and potentially accelerating regulatory trends.Podejmowane na poziomie międzynarodowym i państwowym wysiłki zorientowane na ustanowienie efektywnych regulacji aktywności przedsiębiorstw wielonarodowych w obszarze praw człowieka i ochrony środowiska, wkraczają obecnie w intrygującą fazę. Tendencja w zakresie wprowadzania prawnych zobowiązań znajdujących zastosowanie w ich złożonych, transnarodowych strukturach nabiera tempa, a nadchodząca Dyrektywa Unii Europejskiej w sprawie należytej staranności przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju może mieć istotne znaczenie dla tego procesu. Celem badawczym niniejszego studium jest wykazanie, w jaki sposób analizowany projekt wpisuje się w obecny krajobraz regulacji odpowiedzialności przedsiębiorstw wielonarodowych, i jak może na niego oddziaływać. Z uwagi na multicentryczność systemów źródeł prawa w państwach członkowskich, analizowane prace prawodawcze UE wpłyną również na ich porządki konstytucyjne. Dla realizacji tego zadania badawczego kluczowe jest nakreślenie szerszego kontekstu wyzwań związanych z egzekwowaniem społecznej i ekologicznej odpowiedzialności w ramach łańcuchów wartości, które to wyzwania są wypadkową jakości istniejących mechanizmów sterowania oraz prawnej i organizacyjnej logiki przedsiębiorstw wielonarodowych. Te wzajemnie sprzężone problemy stanowią przedmiot pierwszej części opracowania. W drugiej części wskazano trendy regulacyjne, które odzwierciedla i potencjalnie wzmacnia przyszła dyrektywa

Transnarodowe reżimy ekologiczne w kontekście konstytucyjnych funkcji państwa

Environmental governance has been marked by the rise of novel forms of institutions within the last three decades. In this paper, a growing proportion of those institutional innovations is supplied by non-state actors creating specific regulatory structures, referred to as transnational environmental regimes (TER). The purpose of the article is to identify their functional correlations with states, seen through the lenses of the state’s constitutional functions. The study is divided into three sections. The first one explains the rationale for analyzing TER in the constitutional context. The second section covers the essence of TER. The third aims at delineating patterns of relations between TER and the constitutional functions of states.Tendencją charakterystyczną dla struktur sterowania ochroną środowiska w ciągu ostatnich trzech dekad było powstawanie nowych form instytucji. Rosnącym na znaczeniu źródłem tych instytucjonalnych innowacji są podmioty niepaństwowe tworzące specyficzne struktury regulacji, w niniejszym opracowaniu określone mianem transnarodowych reżimów ekologicznych (TRE). Celem artykułu jest identyfikacja ich funkcjonalnych powiązań z państwami, rozpatrywanych przez pryzmat konstytucyjnych funkcji państwa. Studium zostało podzielone na trzy części. Pierwsza wyjaśnia zasadność analizowania TRE w kontekście konstytucyjnym. Druga dotyczy istoty TRE. W trzeciej podjęto próbę nakreślenia wzorców relacji między TRE i konstytucyjnymi funkcjami państw

Społeczna odpowiedzialność biznesu i jej kontekst konstytucyjny

Climate change, the global pandemic, economic crisis and worldwide social unrest create uneasy and challenging environment for business to operate. These processes also add a new dimension to the debate on corporate social responsibility (CSR), that since at least the middle of the 20th century has been growing in importance and gradually became a permanent component of the reformulated business-society relations lexicon. The aim of the article is to outline ambiguous nature of CSR and to examine the theoretical possibilities of relating the constitutional norms of modern democratic states to this complex social problem, in particular in the context of such issues as application of the constitution, constitutional clauses, the vertical and horizontal effect of constitutional norms, constitutional rights and obligations.Zmiany klimatyczne, globalna pandemia, kryzys gospodarczy i ogólnoświatowe niepokoje społeczne tworzą niełatwe i wymagające środowisko dla działalności przedsiębiorstw. Procesy te dostarczają również nowych uwarunkowań dla debaty na temat społecznej odpowiedzialności biznesu, która co najmniej od połowy XX wieku zyskiwała na znaczeniu i stopniowo stała się trwałym elementem przeformułowanego dyskursu na temat relacji biznes-społeczeństwo. Celem artykułu jest zarysowanie niejednoznacznej istoty zagadnień z zakresu społecznej odpowiedzialności biznesu oraz zbadanie teoretycznych możliwości odniesienia norm konstytucyjnych współczesnych państw demokratycznych do tego złożonego problemu społecznego, w szczególności w kontekście takich zagadnień jak stosowanie konstytucji, klauzule konstytucyjne, wertykalny i horyzontalny skutek norm konstytucyjnych, konstytucyjne prawa i obowiązki

Bezpieczeństwo wodne w Polsce. Konceptualizacja i ogólne warunki konstytucyjne

The summer 2019 in Poland was hot and dry. A similar trend was also observed in previous years, so Poles partly got used to the view of extremely low levels of rivers. But at the beginning of June, Skierniewice – a town of 47 000 people, ran out of water. Similar situations, which are expected to happen in Poland repeatedly, undermine the social sense of security, indicating that access to water may be at risk and it cannot be taken for granted. They also trigger discussion on the state’s responsibility to secure water of adequate quality and quantity to meet social and environmental water-related needs, in other words – to provide water security. The purpose of this article is to analyze a complex issue of “water security” in Poland, through the lenses of its general constitutional conditions. The article is divided into four sections. The first section considers the concept of “water security” as a theoretical framework and increasingly significant water governance paradigm; the second one briefly outlines the most pressing water security problems in Poland; the third one is focused on the constitutional characteristics of water security as a special task norm of the Polish basic law; finally, the fourth section analyzes water security as the constitutional right of an individual.Lato 2019 r. w Polsce było rekordowo upalne i suche. Podobne tendencje widoczne były w poprzednich latach, dlatego po części przywykliśmy do widoku ekstremalnie niskich poziomów rzek. Jednak na początku czerwca w Skierniewicach – mieście zamieszkałym przez 47 000 osób, po prostu zabrakło wody. Tego typu sytuacje, które mają powtarzać się w Polsce, zakłócają społeczne poczucie bezpieczeństwa, wskazując, że dostęp do wody może być zagrożony i nie można go uznać za absolutny pewnik. Sprzyjają także dyskusji na temat odpowiedzialności państwa za zapewnienie bezpieczeństwa dostępu do wody. Celem artykułu jest analiza złożonego zjawiska bezpieczeństwa dostępu do wody w Polsce, przez pryzmat jego ogólnych uwarunkowań konstytucyjnych. Rozważania podzielono na cztery części. W pierwszej analizie poddano koncepcję bezpieczeństwa dostępu do wody jako formułę teoretyczną i zyskujący na znaczeniu paradygmat zarządzania zasobami wodnymi; w drugiej zwięźle omówiono najistotniejsze problemy bezpieczeństwa dostępu do wody w Polsce; w trzeciej dokonano ogólnej konstytucyjnej charakterystyki bezpieczeństwa wodnego jako szczególnej normy programowej polskiej ustawy zasadniczej, a w czwartej jako konstytucyjnego prawa jednostki

Studies of acrylamide level in coffee and coffee substitutes: influence of raw material and manufacturing conditions

Background. Many animal studies have shown that acrylamide is both neurotoxic and carcinogenic. The first reports of acrylamide actually having been found in foodstuffs were published in 2002 by the Swedish National Food Agency in conjunction with scientists from the University of Stockholm. It has since been demonstrated that acrylamide arises in foodstuffs by the Maillard reaction, ie. between free asparagine and reducing sugars at temperatures >120°C. Coffee in fact, forms one of the principal dietary sources of acrylamide, where it is normally drunk in large quantities throughout many countries worldwide that includes Poland. Thus, it constitutes a major dietary component in a wide range of population groups, mainly ranging from late adolescents to the elderly. Objectives. To determine the acrylamide level in commercial samples of roasted and instant coffee and in coffee substitutes by LC-MS/MS method. The influence of coffee species and colour intensity of coffee on acrylamide level was also detailed. Materials and methods. A total of 42 samples of coffee were analysed which included 28 that were ground roasted coffee, 11 instant coffees and 3 coffee substitutes (grain coffee). Analytical separation of acrylamide from coffee was performed by liquid chromatography followed by tandem mass spectrometry (LC-MS/MS). To evaluate the colour intensity of ground roasted coffee and instant coffee we used method of arranging (sequence). Results. The highest mean acrylamide concentrations were found in coffee substitutes (818 pg/kg) followed by instant coffee (358 pg/kg) and then roasted coffee (179 pg/kg). One single cup of coffee (160 ml) delivered on average from 0.45 pg acrylamide in roasted coffee to3.21 pg in coffee substitutes. There were no significant differences in acrylamide level between the coffee species ie. Arabica vs Robusta or a mixture thereof. The various methods of coffee manufacture also showed no differences in acrylamide (ie. freeze-dried coffee vs agglomerated coffee). A significant negative correlation was observed between acrylamide levels and the intensity of colour in roasted coffee; this was not the case however for instant coffee. Conclusions. It was demonstrated that roasting process had the most significant effect on acrylamide levels in natural coffee, however there were no relationships found with coffee species. Due to the high acrylamide levels demonstrated in coffee substitutes, recommended amounts should be defined and manufacturers should be obliged to reduce such levels in these products.Wprowadzenie. W licznych badaniach na zwierzętach wykazano, że akryloamid ma działanie neurotoksyczne i kancerogenne. W kwietniu 2002 r. Szwedzka Narodowa Agencja ds. Żywności oraz naukowcy z Uniwersytetu w Sztokholmie po raz pierwszy opublikowali dane o zawartości akryloamidu w produktach spożywczych. Akryloamid powstaje w żywności w reakcji Maillarda pomiędzy wolną asparaginą i cukrami redukującymi pod wpływem temperatury > 120°C. Wysokie spożycie tego napoju w wielu krajach, tym także w Polsce, sprawia że produkt ten może być znaczącym źródłem akryloamidu w diecie, zwłaszcza u osób dorosłych, ale także starszej młodzieży. Cel badań. Oznaczenie zawartości akryloamidu w różnych rodzajach kawy metodą LC-MS/MS oraz ocena wpływu gatunku kawy, sposobu produkcji oraz barwy produktu finalnego na poziom badanego związku. Materiał i metody. Materiał do badań stanowiły 42 próbki kawy, w tym 28 próbek mielonej kawy palonej, 11 próbek kawy rozpuszczalnej i 3 próbki substytutów kawy (kawa zbożowa). Akryloamid oznaczono metodą chromatografii cieczowej sprzężonej z tandemową spektrometrią mas (LC-MS/MS). Do oceny barwy próbek kawy wykorzystano metodę kolejności (szeregowania). Wyniki. Wśród przebadanych próbek różnych rodzajów kawy, najwyższą średnią zawartość akryloamidu stwierdzono w kawie zbożowej (818 pg/kg), a następnie w kawie rozpuszczalnej (358 pg/kg) i kawie palonej (179 pg/kg). Jedna filiżanka (160 ml) naparu kawy dostarczała, w zależności od rodzaju kawy, przeciętnie od 0,45 pg (kawa palona) do 3,21 pg (kawa zbożowa) akryloamidu. Nie stwierdzono istotnych różnic w zawartości akryloamidu w zależności od gatunku ziarna {Arabica vs Robusta vs mieszanka Arabica i Robusta). Sposób produkcji kawy rozpuszczalnej (liofilizowana vs. aglomeryzowana) nie wpływał na zawartość akryloamidu w produkcie finalnym. Stwierdzono istotną (p < 0,05) ujemną korelację pomiędzy zawartością akryloamidu a intensywnością barwy kawy palonej. Związku takiego nie stwierdzono dla kawy rozpuszczalnej. Wnioski. Uzyskane wyniki potwierdzają, że proces wypalania kawy ma najistotniejszy wpływ na zawartość akryloamidu w kawie naturalnej. Nie potwierdzono natomiast związku pomiędzy poziomem akryloamidu a gatunkiem kawy. Z uwagi na wysoką zawartość akryloamidu w substytutach kawy (kawa zbożowa) zasadne wydaje się opracowanie wartości wskaźnikowych dla tej grupy produktów spożywczych oraz podjęcie przez producentów działań na rzecz obniżenia akryloamidu, szczególnie w tym rodzaju kawy

Determination of acrylamide content in potato products using GC-MS/MS and LC-MS/MS methods

Celem pracy było sprawdzenie przydatności technik GCQ-MS/MS i LC-MS/MS do oznaczania akryloamidu w żywności oraz oznaczenie zawartości akryloamidu w produktach ziemniaczanych, pobranych na terenie całego kraju w latach 2007- 2008. W wyniku przeprowadzonej walidacji stwierdzono, że obydwie stosowane metody charakteryzowały się niską granicą oznaczalności oraz dobrą precyzją i dokładnością. Najwyższą przeciętną zawartość akryloamidu stwierdzono w chipsach ziemniaczanych - 770 µg/kg (113 ÷ 1890 µg/kg), najniższą natomiast frytki smażone pobrane z zakładów gastronomicznych - 401 µg/kg (134 ÷ 679 µg/kg). W roku 2008 oznaczone zawartości akryloamidu w chipsach i frytkach gotowych do spożycia były wyższe w porównaniu z rokiem 2007, jednak różnica ta nie była istotna statystycznie. W przypadku frytek smażonych w laboratorium z mrożonych półproduktów stwierdzono istotne (p < 0,05) obniżenie zawartości akryloamidu w 2008r. w porównaniu z rokiem 2007.The aim of our study was to check a useful of GCQ-MS/MS and LC-MS/MS methods to determination of acrylamide in foodstuffs and determined acrylamide content in potato products randomly collected in Poland in 2007-2008. As a result of validation of these methods we found the both using methods were characterized by low quantification limit and well precision. The highest acrylamide level was in potato crisps - 770 µg/kg (113 ÷ 1890 µg/kg), but the lowest - was in French fries collected from bars and restaurants - 401 µg/kg (134 ÷ 679 µg/kg). Acrylamide content analyzed in 2008 in potato crisp and French fries ready to eat was higher than in 2007. The difference was not statistically significant. In French fries fried in laboratory from pre-cooked French fries in 2008 acrylamide level was lower that in these products analyzed in 2007

Change trends in acrylamide level in potato products in Poland in 2004-2016

Celem pracy była analiza i ocena trendów zmian zawartości akryloamidu w czipsach i frytkach gotowych do spożycia, przebadanych w ramach ogólnopolskich badań monitoringowych w latach 2004 - 2016. Ocenę istotności różnic między zawartościami akryloamidu w poszczególnych kategoriach produktów ziemniaczanych przeprowadzono z zastosowaniem nieparametrycznego testu średnich rang KruskalaWallisa, przyjmując istotność różnic na poziomie p < 0,05. Największą przeciętną statycznie istotną (p < 0,05) zawartość akryloamidu stwierdzono w czipsach ziemniaczanych (398 μg/kg), a w następnej kolejności we frytkach pobranych z barów i restauracji (292 μg/kg) oraz we frytkach przygotowanych w laboratorium z handlowych półproduktów mrożonych (200 μg/kg). We wszystkich trzech przebadanych kategoriach produktów ziemniaczanych stwierdzono tendencję malejącą zawartości akryloamidu, przy czym istotną (p < 0,001) różnicę pomiędzy początkowym i końcowym okresem badań stwierdzono w przypadku czipsów i frytek smażonych z półproduktów. Nie obserwowano istotnego trendu zmniejszania/zwiększania zawartości akryloamidu w produktach ziemniaczanych na przestrzeni 13 badanych lat. Istotny (p < 0,0001) trend zmniejszania zawartości akryloamidu był stwierdzony wyłącznie w latach 2007 - 2012 i tylko w grupie frytek smażonych z handlowych półproduktów mrożonych. W celu zmniejszenia zawartości akryloamidu w żywności powinny być podejmowane skuteczniejsze działania, zarówno ze strony producentów produktów ziemniaczanych, jak i legislatorów. Biorąc pod uwagę niekorzystne działanie akryloamidu na zdrowie człowieka, obniżenie jego poziomu w żywności powinno być priorytetem w zarządzaniu ryzykiem.The objective of the research study was to analyse and evaluate the trends as regards changes in acrylamide level in ready-to-eat potato crisps and French fries tested under the national monitoring studies in the years 2004 to 2016. The significance of differences between the contents of acrylamide in the individual food categories was evaluated using a Kruskal-Wallis H test by ranks with the significance of differences assumed to be p < 0.05. The highest statistically significant (p < 0.05) median of the content of acrylamide was found in the potato crisps (398 μg/kg) followed by the French fries from bars and restaurants (292 μg/kg) as well as in the French fries (200 μg/kg) prepared from the frozen semi-finished products in a laboratory. In the three categories of potato products analyzed, it was found that the acrylamide content level tended to decrease whereas a significant (p < 0.001) difference between the initial and the final testing period was reported in the potato crisps and French fries prepared from the semi-finished products. No significant tendency was reported as regards the decreasing/increasing content of acrylamide in potato products over a period of 13 years of analyses. A significant (p < 0.0001) trend was found only in the group of French fries prepared from the frozen semi-finished products: the content of the acrylamide tended to decrease in those products exclusively in a period between 2007 and 2012. In order to decrease the content of acrylamide in food, more effective actions should be taken by both the producers of potato products and the legislators. Considering the adverse effect of acrylamide on human health, the lowering of the acrylamide level should be regarded as priority in food risk management