„Między miejscem rzeczywistym a pejzażem mentalnym”: Nowoczesna podniosłość w opisach Petera Boardmana i Joe Taskera wchodzenia na Changabang

This article focuses on the accounts of climbing the particularly difficult West Wall of Changabang, a mountain in the Garhwal Himalaya, by a team of two British mountaineers: Peter Boardman and Joe Tasker. Close-reading of these non-fiction narratives is aimed at tracing the echoes of the best-known theories of the sublime developed by Edmund Burke and Immanuel Kant, as well as the modern interpretation of the concept by Jean-François Lyotard. It appears that, though never explicitly referring to the sublime, Boardman’s and Tasker’s portrayals of their Changabang expedition not only contain some of its conventional elements, but also highlight the impossibility of representation and internal contradictions that are now emphasized as its important characteristic features. Based on Tsang Lap Chuen’s theory of the sublime, the article is an example of reclaiming the now mostly art-related concept so that it is more closely linked with real-life experience. In this way, mountain literature can be read as a reflection of the process at the origin of a cultural construct.Przedmiotem analizy są relacje ze wspinaczki wyjątkowo trudną Ścianą Zachodnią himalajskiej góry Changabang przez dwuosobową wyprawę brytyjską – Petera Boardmana i Joego Taskera. Szczegółowa analiza opisów autentycznych wydarzeń pozwala odnaleźć elementy zarówno najbardziej znanych teorii wzniołości (sublime) sformułowanych przez Edmunda Burke’a oraz Immanuela Kanta, jak i współczesnej interpretacji tego pojęcia przez Jean-François Lyotarda. Choć sama koncepcja wzniosłości nie jest bezpośrednio przywoływana przez Boardmana i Taskera, ich relacje z wyprawy na Lśniącą Górę zawierają odniesienia do poszczególnych konwencjonalnych motywów, a także uwypuklają niemożność pełnego odzwierciedlenia przeżyć oraz wewnętrzne sprzeczności Bazując na teorii wzniosłości zaproponowanej przez Tsanga Lap Chuena podjęto próbę odzyskania pojęcia wzniosłości, używanego obecnie głównie w kontekście sztuki, na potrzeby opisu autentycznych doświadczeń i przeżyć. W tym ujęciu literaturę górską można interpretować jako odwzorowanie procesu, który ukształtował sublime jako kulturową konstrukcję myślową