Dalji prilog u razmatranju identifikacije uslova za upotrebu rečnih barži kao ribnjačkog objekta

U poslednjim godinama, zasnovano na međunarodnim iskustvima, iskazuje se potreba za uvođenje novih tehnologija u sektoru akvakulture u Srbiji. Pokrenut je projekat sa ciljem da se ukaže na mogućnost korišćenja rashodovanih rečnih barži kao objekata za akvakulturu. Predloženi vid intenzivnog gajenja konzumnog šarana, upotrebom rečnih šlepova kao protočnih sistema, predstavlja novinu u Srbiji. Budući da predstavlja nov pristup, a u svrhu određivanja adekvatne tehnologije, istraživanja su fokusirana na uticaj osnovnih faktora sredine koji utiču na rast šarana. Praćen je uticaj sadržaja kiseonika i temperature na rast šarana u konkretnim uslovima uzgojnog procesa. Tehničkim rešenjem priključenja vazdušnih kompresora na tanjiraste fino perforirane difuzore fiksirane na dnu barže, u potpunosti je rešen problem oksigenacije uzgojne vode. Temperatura je, pošto nije dostizala optimalne vrednosti za rast šarana, bila limitirajući faktor. Za 100 eksperimentalnih dana (67 dana sa ishranom), prosečna težina nasađenih riba bila je 1350.5 ± 269.47 g, postignuti individualni i ukupni prirast iznosili su 65.81% i 59.61% (mortalitet 4.22%), dok je konverzioni faktor hrane iznosio 1.52. Budući da je barža porinuta u rečni tok, kao i da se radi o protočnom sistemu, celokupni uzgojni proces je u velikoj zavisnosti od klimatskih uslova., što ukazuje na sezonsku primenu ovog tipa uzgoja za intenzivan uzgoj konzumne ribe, ili za intenzivan uzgoj mlađi za potrebe nasađivanja tokom najtoplijeg dela godine

Preliminanarni rezultati o uspešnom nasađivanju smuđa (sander lucioperca) u akumulaciju Zlatar

Zlatarsko jezero je nastalo izgradnjom hidroelektrane „Kokin Brod“ koja je počela sa radom 1962. godine. Brana izgrađena na reci Uvac dugačka je 1264 m i visoka je 83 m. Jezero se nalazi na nadmorskoj visini od 880 m. Prosečan godišnji doticaj Uvca je 12.45 m3/s, a površina sliva jezera je 1057 km2. U basenu jezera akumulirano je 250 miliona m3 vode. Voda jezera je visokog kvaliteta i kreće se u granicama druge klase (Stanković, 2005). Riblje naselje koje se danas sreće u akumulaciji je nastalo na bazi ribljih vrsta koje su ishodno naseljavale tok Uvca i na bazi vrsta koje su unete različitim višekratnim poribljavanjima (Mićković i Hegediš, 2007). U cilju regulisanja brojnosti i gustine prenamnožene populacije ukljeve (Alburnus alburnus) u jezero je 2005. godine introdukovan smuđ (Sander lucioperca). Na bazi uporednog pregleda sastava ribljeg naselja u akumulaciji „Zlatar“ u periodu od 2003. do 2010. godine konstatovano je da je introdukcija smuđa donela značajne promene u strukturi zajednice riba: jasna dominacija domaćih (klen, plotica, skobalj, rečna mrena) i unetih (šaran, babuška) ciprinidnih riba po abundanciji (72,7% i 86,9% u 2003. odnosno 2007.) i masenom udelu (51,4%, odnosno 82%) je značajno smanjena u 2010. godini (abundancija 40,3%, maseni udeo 58,3%), zastupljenost salmonidnih riba (jezerske zlatovčice) kontinuirano opada (abundancija 27, 3%, 10,9%, 0,6%, maseni udeo 48,6%, 17,9%, 1,8%, u 2003, 2007 i 2010, respektivno). Karakteristike dužinsko-težinskog odnosa i rasta smuđa u Zlatarskom jezeru su takve da se u uzrastu 3+ dostiže lovna veličina od 40 cm sa masom tela od oko 450 g, dok se uzrast 4+ karakteriše prosečnom dužinom oko 50 cm i masom oko 1 kg, što se može oceniti kao sasvim zadovoljavajućim odlikama rasta. Koeficijent alometrije od 3,081 ukazuje na proporcionalan prirast mase u odnosu na dužinu tela. Inspekcijom digestivnog trakta utvrđeno je da 95,3 % ishrane smuđa u jezeru čini ukljeva: od ukupno 21 primerka riba u ishrani bilo je 20 ukljeva i jedan primerak jezerske zlatovčice. Prema Richa et al., (2009) ihtiocenoza akumulacije „Zlatar“ se, sa aspekta stabilnosti zajednice riba, do unošenja smuđa nalazila u visoko stabilnoj „cyprinid-phase“, odnosno „riverine species phase“ u skladu sa Kubečka (1993). Introdukcija i aklimatizacija smuđa je tu stabilnost pomerila ka tranzitnoj „percid-cyprinid-phase“ (Kubečka, 1993). Dalja istraživanja pokazaće da li se zajednica riba kreće ka visoko dinamičnoj i nestabilnoj „perch-phase“ ili se vraća stabilnoj „cyprinid-phase“ (Richa et al., 2009). Od toka pomenutog procesa zavise mere ribarstvenog gazdovanja koje će se primeniti u akumulaciji „Zlatar“

Odnos veličine otolita i totalne dužine kod manića (lota lota) iz Dunava

Otoliti se rutinski koriste pri determinaciji vrsta, za određivanje starosti i rasta riba. Sve ove informacije su od velikog značaja za upravljanje i gazdovanje ribljim populacijama, kao i za istraživanja vezana za predator-plen odnose. Odnos između dimenzija otolita i dužine još uvek je nepoznat za većinu naših vrsta riba. Za ispitivanje ovog odnosa, odabran je manić (L. lota) koji je poznat kao dobra indikatorska vrsta degradacije sredine; kao vrsta koja je rani indikator uticaja klimatskih promena na hladnovodne vrste riba; kao vrste koja je u poslednje vreme (10-tak godina) postala predmet privrednog ribolova u Dunavu; kao vrsta koja predstavlja redovan i uobičajen plen u ishrani kormorana tokom njihove sezone prezimljavanja. Ispitivan je odnos dužine, širine i težine otolita i totalne dužine tela adultnih primeraka manića. Odnos sva tri morfološka parametra otolita i dužine bio je linearan, visoko korelisan (r2 > 0.700) i statistički značajan (ANOVA, P 0.800). Nije utvrđeno postojanje statistički značajnih razlika determinisanih odnosa za leve i desne otolite (t-test, P < 0.05) i određene su zajedničke jednačine regresione prave: Y = 6.494X – 14.545 za odnos dužina otolita – dužina tela, Y = 13.964X – 11.762 za odnos širina otolita – dužina tela i Y = 17.006 + 0.559X za odnos težina otolita – dužina tela. Dobijene jednačine omogućavaju izračunjavanje totalne dužine adultnih manića na osnovu kompleta podataka o morfološkim karakteristikama otolita

Istorijski aspekti razvoja zajednice riba u akumulaciji „Perućac“

Akumulacija „Perućac“ je nastala pregrađivanjem rečnog korita reke Drine betonskom branom. Radovi na izgradnji brane vršeni su od 1952. do 1962. godine. Brana je duga 461 m i visoka 93 m. Izgradnjom brane stvoreno je akumulaciono jezero dugo oko 52 km, sa dubinom do 85 m i širinom od 60 do 1800 m. U jezerskom basenu akumulira se oko 340 miliona m3 vode. Prosečan godišnji proticaj Drine na mestu gde se nalazi brana je 349 m3/sek (Stanković, 2005). Sa druge strane, akumulacija „Perućac“ predstavlja glavnu ribolovnu vodu na teritoriji Nacionalnog parka „Tara“. Struktura naselja riba u akumulaciji „Perućac“ je tokom godina pretrpela mnoge promene. Naselje riba u akumulaciji u početku je formirano na bazi vrsta koje su naseljavale reku Drinu pre pregrađivanja i formiranja jezera. Njega su do 1978. godine činile autohtone salmonidne (5,1 %) i ciprinidne ribe (94,9 %). Prema raspoloživim podacima to naselje je gotovo u potpunosti devastirano prilikom pražnjenja jezera 1978. godine (Kosorić, 1979). Interesantno je da neke od tada registrovanih ciprinidnih vrsta (potočna mrena Barbus peloponnesius, nosara Vimba vimba, krkuša Gobio gobio, pliska Alburnoides bipunctatus, crvenperka Scardinius erythrophthalmus) više nisu beležene u kasnijim godinama. Može se reći da one danas ne naseljavaju jezero ili su vrlo retke. Stanje koje je zatečeno 2007. godine predstavlja riblju zajednicu koja je formirana na bazi ishodnih autohtonih salmonidnih i ciprinidnih vrsta i vrsta koje su u jezero unete poribljavanjima. Abundancija autohtonih ciprinida je značajno smanjena na račun akcidentalno unetih Percida (grgeč, Perca fluviatilis) i Centrarchida (sunčica, Lepomis gibosus). Stanje u 2010. godini predstavlja nastavak ovog procesa u kome Percide i Centrarhide preuzimaju dominaciju po brojnosti. Slična situacija se zapaža kada je u pitanju masena zastupljenost pojedinih familija riba. U početku u zajednici riba su po biomasi dominirale autohtone ciprinide i salmonide. Kasnije, nakon poribljavanja, značajnu ulogu u ihtiocenozi imaju Percidae, Siluridae (som Silurus glanis) i Centrarchidae. Glavni razlozi za unošenje šarana i soma su svakako bili ribolovnog karaktera, a u cilju povećanja raznovrsnosti ribolovno značajnih vrsta. Međutim, poribljavanja šaranom vršila su se sa jednogodišnjom mlađi prosečne mase tela oko 50 g. Nažalost, praksa je pokazala da je sasvim uobičajeno da se prilikom isporuke takve mlađi u transportnim tankovima nađe nekoliko procenata jedinki vrsta koje nikako ne bi trebalo unositi u ribolovne vode (sunčica, grgeč, babuška Carassius gibelio). U tom slučaju bandar i sunčica, zahvaljujući velikom reproduktivnom potencijalu, nakon nekoliko godina postaju vrlo značajne i po brojnosti i po biomasi i igraju vrlo važnu ulogu u jezerskoj ihtiocenozi. Tako ove dve vrste po brojnosti 2007. godine čine oko 40 %, a 2010. godine i preko 50% naselja riba. I po biomasi ove dve vrste imaju velikog značaja za naselje riba čineći oko 21 % masenog udela. Negativan uticaj ovako formiranog naselja posebno se odražava na salmonidne ribe čija se zastupljenost konstantno smanjuje: 5,1 %, 2,7 %, 0,3 %, po brojnosti, odnosno 9,6 %, 3,5 %, 0,4 % po biomasi, respektivno po godinama. Som kao glavna predatorska riba, iako sa značajnim masenim udelom koji se u vremenu povećava, nema dovoljnog populacionog kapaciteta da značajnije utiče na regulaciju brojnosti nepoželjnih vrsta kao što su bandar i sunčica

Marketinški kanali ribe ulovljene na otvorenim vodama u Srbiji

Ribolov na otvorenim vodama u Srbiji obuhvata privredni, rekreativni i sanacioni ribolov. Zakonski je definisano da se prometom mogu baviti proizvođači, privredna društva i preduzetnici registrovani za promet ribe, kao i privredna društva i preduzetnici koji obavljaju privredni ribolov. Istraživanje je bazirano na prikupljanju podataka o prometu, anketiranjem prodajnih objekata (ribarnice i restorani u Beogradu) i anketiranjem ribara koji ribare na Dunavu. Cilj rada je da istraži marketinške kanale prodaje ribe ulovljene na otvorenim vodama u Srbiji, obrađivanjem podataka prikupljenih anketiranjem različitih nivoa prodaje. Aktivnosti vezane za ribolov su u nadležnosti 4 ministarstva što stvara ambijent koji je za ribare netransparentan. Organizovan otkup ribe ne postoji, najveći deo ulova ide tokovima sivog tržišta. Većina prometa ribe ulovljene na Dunavu prolazi kroz kratke marketinške kanale, zbog čega ribari ostvaruju malu zaradu

Contribution to the Analysis of Depopulation in Rural Areas of the Balkans: Case Study of the Municipality of Niksic, Montenegro

This paper analyses demographic trends and population decline of the rural area surrounding Niksic, Montenegro, from the second half of the 20th century to the first two decades of the 21st century. After World War II, industry in Niksic began to develop strongly. A large number of state enterprises started to operate, and the consequent industrialisation and improved living conditions triggered a wave of migration from the surrounding rural areas to Niksic. The paper describes the depopulation of rural areas and the causes and consequences of migration within the Municipality of Niksic based on an analysis of population movement and density, the rural and urban populations, and the age structure of the population. Transformations of the economy after 1990 indicate that the neglect of agriculture and the destruction of agricultural land are mistakes that will prove difficult to correct. The results of our research reveal that, today, revitalisation of the countryside is only possible if non-agricultural activities are brought to the area centres and the quality of life is improved in the villages, which would reduce unemployment in the city. A solid traffic infrastructure between individual settlements and their connection with the city is also necessary. Between 2003 and 2011, the agricultural population increased by 1.2%, which gives hope because agriculture is now being recognised as significant, and a movement for changing the inherited negative perception of it is being created. This research is addressed to the state and municipal administrations of the region with the message to implement responsible and timely measures to revitalise the countryside and stop the extinction of the villages

Growth and Weight-Length Relationship of Burbot Lota lota (L.) (Lotidae) in the Danube River at Backa Palanka (Serbia)

The basic life history data of the burbot inhabiting the Danube River at the Baoka Palanka locality were studied. Totally, 124 specimens (45.2\% males, 48.4\% females and 6.4\% of undeterminable sex) were collected from commercial landings. The total length and weight ranges were 22.5-63 cm and 92-1709 g, respectively, while the age range was 1-6 years (otolith readings). For each age class, there were no differences in the average length and weight between sexes. The average length-at-age and weight-at-age were 26.97 cm, 32.35 cm, 38.34 cm, 52.5 cm and 139.8 g, 225.2 g, 371.8 g and 1041 g for the age classes 1, 2, 3 and 6, respectively. The weight-length relationship was described as W = 0.01 TL2.861 (r(2) = 0.9566). The von Bertalanffy growth parameters were L-infinity = 66.58 cm, k = 0.17, t(0)= -2.01, and the phi-prime index was calculated as Phi = 2.88. The obtained data were compared with available results from elsewhere.Ministry of Education, Science and Technological Development {[}TR37009]; Serbian Academy of Sciences and Art

Growth and Weight-Length Relationship of Burbot Lota lota (L.) (Lotidae) in the Danube River at Backa Palanka (Serbia)

The basic life history data of the burbot inhabiting the Danube River at the Baoka Palanka locality were studied. Totally, 124 specimens (45.2\% males, 48.4\% females and 6.4\% of undeterminable sex) were collected from commercial landings. The total length and weight ranges were 22.5-63 cm and 92-1709 g, respectively, while the age range was 1-6 years (otolith readings). For each age class, there were no differences in the average length and weight between sexes. The average length-at-age and weight-at-age were 26.97 cm, 32.35 cm, 38.34 cm, 52.5 cm and 139.8 g, 225.2 g, 371.8 g and 1041 g for the age classes 1, 2, 3 and 6, respectively. The weight-length relationship was described as W = 0.01 TL2.861 (r(2) = 0.9566). The von Bertalanffy growth parameters were L-infinity = 66.58 cm, k = 0.17, t(0)= -2.01, and the phi-prime index was calculated as Phi = 2.88. The obtained data were compared with available results from elsewhere.Ministry of Education, Science and Technological Development {[}TR37009]; Serbian Academy of Sciences and Art

Session B7: Restoration of Longitudinal Connectivity of the Danube River by the Construction of Free Passages for Migratory Fish Species at the Iron Gates Dams

Abstract: The first impassable obstacles for the fish migration along the River Danube from the Black Sea are represented by the Iron Gates I and II hydroelectrical dams, constructed in 1972 and 1984 on 943 and 863 river kilometers, respectively. Construction of fish passages on these dams would make more than 800 river kilometers upstream reopened for fish migrations. The Iron Gates dams are jointly operated by Romania and Serbia and they represent the largest hydropower dam and reservoir system along the Danube River basin. Among migratory fish species affected by these dams are three critically endangered sturgeon species and Pontic shad (Alosa immaculata) as anadromous species, catadromous European eel (Anguilla anguilla) and more than 10 potamodromous fish species. Differences in time of upstream and downstream migrations have to be taken into account while considering the provision for free passage through the dams, as well as total lengths of upstream migrants, especially of species such as beluga sturgeon (Huso huso) that can reach total length of more than 3 m. Preliminary fish passage feasibility study could involve investigation of local hydraulic conditions at different discharges and operating conditions of dams, as well as investigation of fish behavior when they approach dams during migrations by fish tracking, telemetry, and Didson or Aris camera. Romania and Serbia could develop research teams for continual monitoring of fish behavior in the vicinity of dams, as well as in the reservoir between the two dams, based on the best experiences from other countries. Common work of biologists, ecologists, hydrologists and civil engineers is necessary regarding data collection, review of existing data, as well as for evaluation of the fish passage alternatives. Involvement of governmental agencies, local authorities, hydropower managers, researchers and NGO\u27s from both countries is one of the prerequisites for successful completion of fish passages