Wat bezielt ons?

In de hedendaagse wetenschap heeft de vertrouwde tegenstelling tussen geest en lichaam plaats gemaakt voor een nieuwe tweedeling: die tussen ons redenerende, rationele, afstandelijke en trage denkende zelf en het gepassioneerde, bevooroordeelde, snelle en efficiënte reagerende zelf1. Dit laatste noemt men ook “het adaptief onbewuste” (Wilson 2002, Fine 2006) of, in eigen land, “het slimme onbewuste” (Dijksterhuis 2007). Het paradigma van het adaptief onbewuste bundelt een grote diversiteit van ontwikkelingen in de cognitieve, gedrags en neurowetenschappen. Wat deze ontwikkelingen met elkaar gemeen hebben is de visie dat onbewuste processen ons gedrag en handelen (én denken) verregaand beïnvloeden. ‘Onbewuste processen’ wil hier zeggen: processen die zich buiten onze aandacht voltrekken en waar wij derhalve niet direct verslag van kunnen doen en/of feitelijk verslag van doen, wanneer ons gevraagd wordt naar de redenen voor onze gedragingen en handelen

Responsibility, Determinism and Freedom

This book shows why we can justify blaming people for their wrong actions even if free will turns out not to exist. Contrary to most contemporary thinking, we do this by focusing on the ordinary everyday wrongs each of us commits, not on the extra-ordinary, "moral monster"-like crimes and weak-willed actions of some. This enables us to justify our everyday practices without the need to deny that free will might be relevant to considerations about personal desert.Value inquiry book series, ISSN 0929-8436 ; vol. 166. Studies in applied ethic

Hoezo vrije wil?

Bestaat de vrije wil? Stel die vraag aan een filosoof en het antwoord is een wedervraag: Wat bedoel je precies met ‘de vrije wil’? Dit boek legt uit waarom die wedervraag wordt gesteld. Zo’n uitleg is hoognodig, want er gaat nauwelijks een dag voorbij zonder dat wetenschappers claimen te hebben aangetoond dat ‘de vrije wil niet bestaat’, omdat ‘ons brein voor ons beslist’ of ‘aanwijsbare oorzaken in onze omgeving ons doen en laten bepalen’. Filosofen fungeren in deze berichtgeving vaak als de laatsten die geloven in een cartesiaans ego dat zich onttrekt aan materie en oorzakelijkheid -- alsof er sinds Descartes in de filosofie geen woord meer vuil is gemaakt aan het onderwerp. Helemaal verwonderlijk is dit niet. De hedendaagse filosofische discussie over de onderwerpen die schuilgaan onder de noemer ‘de vrije wil’ is vaak gedetailleerd, technisch en lastig te volgen. Bovendien is er in die bijdragen vaak weinig aandacht voor het wetenschappelijke onderzoek zelf dat zoveel publieke aandacht voor de vrije wil losmaakt, en ook niet voor de praktische implicaties van de abstracte filosofische argumenten

Einsteins gemoedsrust. Drie perspectieven op het probleem van de vrije wil

Inleidend: ‘Het brein van pedoseksuelen wijkt af,’ ‘Stress vermindert zelfcontrole dramatisch,’ ‘Mannelijke omhelzing produceert hechting.’ Elke dag hebben de Nederlandse media (de betere krant incluis) wel een kleine traktatie voor diegene die zichzelf een kleine of flinke zonde moet vergeven. Val je op de verkeerde man? De oorzaak: zijn stevige omhelzingen. Lustgevoelens ten aanzien van kinderen? Het is je brein! Toch weer een peukie opgestoken? Te veel stress op je bordje! De vrije wil op een of andere wijze tot illusie verklaren, dat is marketingtechnisch een beproefd recept geworden. Kijk maar naar de titel van Daniel Wegners boek The Illusion of Conscious Will (Wegner 2002, zie de bijdrage van Slors in deze bundel) en het recent in Nederland verschenen De vrije wil bestaat niet van Victor Lamme (Lamme 2010, zie de bijdrage van Keizer in deze bundel)

Justifying Blame: why free will matters and why it does not

This book shows why we can justify blaming people for their wrong actions even if free will turns out not to exist. Contrary to most contemporary philosophizing about this issue, we do this not by denying that free will is relevant to considerations about personal desert. Instead we reconsider the preconditions of our ascriptions of responsibility to one another, before discussing the metaphysical consequences of its conditions. We argue that the kind of actions we generally blame one another for are quite ordinary wrong ones: actions we consider to be impolite, insensitive, anti-social, and so on. This blame, we argue, we can justify irrespective of whether we believe that free will exists. We should not make the mistake though, to extend this justification of our blame, to wrong actions that are much more difficult to understand, for example, "moral monster"-like ones.This book shows why we can justify blaming people for their wrong actions even if free will turns out not to exist. Contrary to most contemporary thinking, we do this by focusing on the ordinary, everyday wrongs each of us commits, not on the extra-ordinary, "morally monstrous-like" crimes and weak-willed actions of some

The BCN Challenge to Compatibilist Free Will and Personal Responsibility

Many philosophers ignore developments in the behavioral, cognitive, and neurosciences that purport to challenge our ideas of free will and responsibility. The reason for this is that the challenge is often framed as a denial of the idea that we are able to act differently than we do. However, most philosophers think that the ability to do otherwise is irrelevant to responsibility and free will. Rather it is our ability to act for reasons that is crucial. We argue that the scientific findings indicate that it is not so obvious that our views of free will and responsibility can be grounded in the ability to act for reasons without introducing metaphysical obscurities. This poses a challenge to philosophers. We draw the conclusion that philosophers are wrong not to address the recent scientific developments and that scientists are mistaken in formulating their challenge in terms of the freedom to do otherwise

Moral Hypocrisy and Acting for Reasons: How Moralizing Can Invite Self-Deception

According to some, contemporary social psychology is aptly described as a study in moral hypocrisy. In this paper we argue that this is unfortunate when understood as establishing that we only care about appearing to act morally, not about true moral action. A philosophically more interesting interpretation of the “moral hypocrisy”-findings understands it to establish that we care so much about morality that it might lead to (1) self-deception about the moral nature of our motives and/or (2) misperceptions regarding what we should or should not do in everyday or experimental situations. In this paper we argue for this claim by elaborating on a fascinating series of experiments by Daniel Batson and his colleagues who have consistently contributed to the moral hypocrisy findings since the late nineties, and showing in what way they contribute to a better understanding of moral agency, rather than undermine the idea that we are moral agents