Wyniki leczenia neurochirurgicznego gruczolaków kortykotropowych przysadki w zespole Nelsona — pułapki terapeutyczne

  Introduction: Nelson’s syndrome (NS) is a rare clinical syndrome caused by an enlarging, aggressive corticotroph pituitary adenoma that can occur following bilateral adrenalectomy performed in the treatment of refractory Cushing’s disease (CD). Such tumours respond poorly to currently available therapeutic options, which include surgery, radiotherapy, pharmacotherapy, and chemotherapy. They are a challenging problem in neurosurgical practice. The aim of this work was to evaluate the early and long-term results of microsurgery in a single surgeon’s series of patients with NS. Material and methods: During the period from January 2000 to December 2005, 10 patients with NS underwent surgery. The authors analysed surgical outcomes in the NS group of seven women and three men with the mean age of 47.99 years (range 39–66, SD ± 8.47 years). NS was diagnosed based on clinical signs and symptoms, especially hyperpigmentation of the skin, elevated serum ACTH levels, and pituitary tumour growth. Parasellar extension of the adenomas was assessed in both groups according to Knosp’s and Hardy-Wilson classifications. Pituitary function and radiographs were evaluated in the early postoperative period, 30 days after the operation, and during follow-up. Histological examination was based on the WHO (2004) criteria. Results: According to the criteria for Nelson’s syndrome remission, five patients (50%) were cured. No perioperative mortality was reported. Three patients developed pituitary insufficiency and two patients developed diabetes insipidus. There was one case of postoperative cerebrospinal fluid leakage. One patient was diagnosed with pituitary carcinoma. Conclusions: Transsphenoidal microsurgical removal of pituitary adenomas is a safe and effective treatment of Nelson’ syndrome. (Endokrynol Pol 2015; 66 (6): 504–513)    Wstęp: Zespół Nelsona (NS) to rzadko występująca jednostka chorobowa spowodowana agresywnym, inwazyjnym rozrostem gruczolaka kortykotropowego przysadki u pacjentów podanych obustronnej ratunkowej adrenalektomii w następstwie przetrwałej choroby Cushinga. Skuteczność dostępnym metod terapeutycznych: leczenia chirurgicznego, radioterapii, leczenia farmakologicznego i chemioterapii jest w tych przypadkach ograniczona. Leczenie chorych z NS pozostaje wyzwaniem w praktyce neurochirurgicznej. Celem pracy była ocena wczesnych i odległych wyników leczenia mikrochirurgicznego gruczolaków kortykotropowych przebiegających z objawami NS. Materiał i metody: Analizie poddano wyniki 10 chorych (7 kobiet i 3 mężczyzn, średnia wieku 47,99 lat (w zakresie 39–66, SD ± 8.47 lat) operowanych w okresie od stycznia 2000 do grudnia 2005 roku przez jednego chirurga. Zespół Nelsona rozpoznano na podstawie objawów klinicznych (hiperpigmentacji skóry i błon śluzowych), wyników badań biochemicznych (wysokie wartości ACTH w surowicy) oraz wzrostu gruczolaka przysadki. Okołosiodłowy rozrost guza przysadki oceniano na podstawie skali Knospa i Hardyego-Wilsona. Czynność hormonalną przysadki analizowano we wczesnym okresie pooperacyjnym, 30 dni po operacji oraz w okresie obserwacji odległej. Ocenę histopatologiczną przeprowadzono według wytycznych klasyfikacji WHO (2004). Wyniki: Remisję zespołu Nelsona uzyskano u 5 chorych. W analizowanej grupie nie było powikłań śmiertelnych w okresie okołooperacyjnym. Po operacji w 3 przypadkach wystąpiła niedoczynność przysadki, a moczówka prosta u 2 chorych. W jednym przypadku po operacji wystąpił płynotok pooperacyjny. U jednej chorej w okresie obserwacji stwierdzono ewolucję guza w rak przysadki. Wnioski: Leczenie mikrochirurgiczne gruczolaków przysadki w NS jest metodą skuteczną i bezpieczną. (Endokrynol Pol 2015; 66 (6): 504–513)

Choroba Cushinga - jak ocenić skuteczność operacji przezklinowej

Cushing’s disease (CD) is caused by a pituitary adenoma secreting corticotrophin (ACTH) that leads to cortisol excess. Despite a characteristic clinical picture, it is often difficult to make a proper diagnosis, as it requires complex and long-lasting diagnostic procedures. Selective transsphenoidal surgery (TSS) remains the treatment of choice for CD. Untreated or improperly treated Cushing’s disease leads to the development of serious complications, which lower patients’ quality of life. Mortality in this group is high, reaching 50% within a 5-year follow-up period. In this study, we present our own experience and discuss the importance of preoperative hormone measurements, magnetic resonance imaging (MRI) of the pituitary, results of histopathological examination (immunohistochemical and ultrastructural in electron microscopy) and postoperative early and late hormonal assessment in the aspect of TSS efficacy. The performed analysis is based on the current criteria for remission of Cushing’s disease. Our study emphasises the need for long-term postoperative endocrinological follow-up, which facilitates early detection of recurrent hypercortisolemia. (Endokrynol Pol 2012; 63 (5): 398-403)Przyczyną choroby Cushinga jest gruczolak przysadki wydzielający kortykotropinę (ACTH) i prowadzący do nadczynności kory nadnerczy. Mimo charakterystycznego obrazu klinicznego trudne jest prawidłowe rozpoznanie, wymaga złożonej i długotrwałej diagnostyki endokrynologicznej. Leczeniem z wyboru pozostaje selektywna, przezklinowa operacja guza przysadki. Nieleczona lub źle leczona choroba Cushinga prowadzi do rozwoju poważnych powikłań, które przyczyniają się do obniżenia jakości życia pacjentów. Śmiertelność w tej grupie dotyczy 50% chorych w czasie 5-letniej obserwacji. Autorzy opracowania prezentują doświadczenia własne i omawiają znaczenie przedoperacyjnych oznaczeń hormonalnych, obrazowania przysadki mózgowej metodą rezonansu magnetycznego, wyników badania histopatologicznego (oceny immunohistochemicznej i ultrastrukturalnej w mikroskopie elektronowym) oraz pooperacyjnej wczesnej i odległej oceny hormonalnej w aspekcie skuteczności leczenia neurochirurgicznego. Dokonana analiza opiera się na obowiązujących kryteriach remisji choroby Cushinga. W opracowaniu podkreślono konieczność długoletniego, pooperacyjnego nadzoru endokrynologicznego, który umożliwia wczesne wykrycie nawrotu hiperkortyzolemii. (Endokrynol Pol 2012; 63 (5): 398-403

Pituitary tumours — a large retrospective single-centre study of over 2300 cases. Experience of a tertiary reference centre

Introduction: Pituitary adenomas (PAs), also known as a pituitary neuroendocrine tumours (PitNET), are usually benign tumours of the anterior lobe of the pituitary gland and account for the third most common intracranial neoplasm. The most common type of pituitary adenoma is lactotroph adenoma, in which dopamine agonists are the first-line treatment. Nevertheless, in selected cases surgery or even radiotherapy may be required. In the current study, we aimed to analyse all patients who underwent surgery due to intrasellar mass in order to evaluate frequency of particular pituitary tumours, clinical diagnosis, and pathology findings. Material and methods: We retrospectively analysed all cases of patients consecutively operated due to intrasellar mass between 1st January 2010 and 31st December 2018 at the Department of Neurosurgery, Military Institute of Medicine in Warsaw, Poland. Results: Our database included 2348 cases: 1390 women (59.2%) and 958 men (40.8%). The mean age for women was 48.4 years (SD ± 15.72; median 49) and for men 50.9 years (SD ± 14.94; median 53). In our cohort we found: 869 gonadotroph and null cell adenomas, 751 somatotroph and mammosomatotroph adenomas, 386 corticotroph adenomas, 71 plurihormonal adenomas, 59 craniopharyngiomas, 44 lactotroph adenomas, 18 purely thyrotroph adenomas, and other rare cases of pituitary tumours including one pituitary carcinoma metastasising to the liver (corticotroph origin). Conclusions: We provide a comprehensive analysis of both clinical and pathological findings of the largest cohort of patients operated on for pituitary adenomas in one tertiary reference centre. To the best of our knowledge, this is the largest up-to-date published analysis in our country.

Niezwykłe współwystępowanie nietypowego guza przysadki wydzielającego TSH i przewlekłej białaczki limfatycznej

Thyrotropin-secreting adenomas (TSH-oma) are very rare pituitary tumours. They are macroadenomas usually presenting with signs and symptoms of hyperthyroidism, and mass effects. They can co-secrete other hormones such as growth hormone or prolactin. Different malignancies, including haematological ones, are reported in patients with pituitary diseases. Chronic lymphocytic leukemia (CLL) occurs mostly in older patients, more often in males. CLL is associated with increased risk of second malignancies such as other blood neoplasms, skin and solid tumours. We present a successful neurosurgical outcome in a patient with an interesting coincidence of atypical TSH-oma and asymptomatic CLL. (Endokrynol Pol 2014; 65 (2): 144–147)Gruczolaki wydzielające TSH (TSH-oma) są rzadkimi guzami przysadki. Zwykle są makrogruczolakami dającymi objawy nadczynności tarczycy i następstwa masy guza. Mogą wydzielać także inne hormony, jak hormon wzrostu czy prolaktynę. U chorych z chorobami przysadki występują inne nowotwory, także układu krwionośnego. Przewlekła białaczka limfatyczna (CLL) występuje głównie u osób w starszym wieku, częściej u mężczyzn. Występowanie CLL wiąże się ze zwiększonym zagrożeniem innymi nowotworami: krwi, skóry, guzami litymi. W pracy przedstawiono opis skutecznego leczenia neurochirurgicznego pacjenta z interesującym współwystępowaniem nietypowego guza przysadki wydzielającego TSH oraz chorującego na bezobjawową postać CLL. (Endokrynol Pol 2014; 65 (2): 144–147

Relevance of mutations in protein deubiquitinases genes and TP53 in corticotroph pituitary tumors

IntroductionCorticotroph pituitary neuroendocrine tumors (PitNETs) develop from ACTH-producing cells. They commonly cause Cushing’s disease (CD), however, some remain clinically silent. Recurrent USP8, USP48, BRAF and TP53 mutations occur in corticotroph PitNETs. The aim of our study was to determine frequency and relevance of these mutations in a possibly large series of corticotroph PitNETs.MethodsStudy included 147 patients (100 CD and 47 silent tumors) that were screened for hot-spot mutations in USP8, USP48 and BRAF with Sanger sequencing, while 128 of these patients were screened for TP53 mutations with next generation sequencing and immunohistochemistry.ResultsUSP8 mutations were found in 41% CD and 8,5% silent tumors, while USP48 mutations were found in 6% CD patients only. Both were more prevalent in women. They were related to higher rate of biochemical remission, non-invasive tumor growth, its smaller size and densely granulated histology, suggesting that these mutation may be favorable clinical features. Multivariate survival analyses did not confirm possible prognostic value of mutation in protein deubiquitinases. No BRAF mutations were found. Four TP53 mutations were identified (2 in CD, 2 in silent tumors) in tumors with size >10mm including 3 invasive ones. They were found in Crooke’s cell and sparsely granulated tumors. Tumors with missense TP53 mutations had higher TP53 immunoreactivity score than wild-type tumors. Tumor with frameshift TP53 variant had low protein expression. TP53 mutation was a poor prognostic factor in CD according to uni- and multivariate survival analyses in spite of low mutations frequency.ConclusionsWe confirmed high prevalence of USP8 mutations and low incidence of USP48 and TP53 mutations. Changes in protein deubiquitinases genes appear to be favorable prognostic factors in CD. TP53 mutations are rare, occur in both functioning and silent tumors and are related to poor clinical outcome in CD

On Evolution of Migrating Population with Two Competing Species

Computer experiment study of population evolution and its dynamics  is presented for two competing species A and B which share two habitats (1 and 2) of limited environmental capacity. The Penna model of biological aging,  based on concept of defective mutation accumulation was adopted for migrating population. In this paper we assume and concentrate on the case when only one species A is mobile. For isolated habitats and for any initial population, we get at equilibrium spatial population distribution (A,  B) between the two locations - A occupies location 1 while B-species is present in 2. The effect of migration between habitats is reported  for  some migration   scenarios. With increasing migration we get a sequence (A, B) -> (A, A&B) -> (A, A) -> (B, B) distribution. Another scenarios bring different sequences of population distribution, size and characteristics

Usefulness of electron microscopy methods in the diagnostics of pituitary adenomas

Pituitary adenomas represent the most common neoplasms of sella turcica. They are clinically differentiated mainly on the basis of their size, radiological features and hormonal secretion. The patients present symptoms of acromegaly, hyperprolactinemia, Cushing's disease, Nelson syndrome, TSH hypersecretion or clinically nonfunctioning adenomas. The lack of clinicopathological correlations in this tumors limit the importance of routine histological diagnosis. In the current WHO (2004) classification of pituitary adenomas immuno-histochemical evaluation is the “gold diagnostic standard”. However, immunohistochemical profiles may overlap, but ultrastructural features of these tumors are essential to reach a correct diagnosis. EM methods are capable of providing specific diagnosis in the majority of the rare adenoma subtypes with specific biological behavior, invasiveness, aggressive growth potential and recurrences. Our material consists of 2010 consecutive cases of surgically resected pituitary and sellar region tumors diagnosed in our department. Among them 1783 cases of pituitary adenomas were diagnosed. Ultrastructural evaluation was useful in: GH secreting adenomas - sparsely vs. densely granulated; bi-hormonal GH and PRL secreting adenomas; clinically nonfunctioning immunopositive (silent) adenomas; clinically nonfunctioning adenomas - nononcocytic vs. oncocytic; unusual plurihormonal adenomas - monomorphous vs. mixed cell. Immunoelectron microscopy was valuable in bi-hormonal adenomas: GH and PRL immunopositive. Conclusions: Currently, there are no accepted means of predicting adenoma’s invasiveness and long-term aggressiveness, but morphologic separation of some subtypes of pituitary adenomas by EM provided useful knowledge for classification and management. Our own data confirmed the usefulness of ultrastructural methods in diagnostic and prognostic evaluation of pituitary adenomas.Gruczolaki przysadki są najczęstszymi nowotworami występującymi w okolicy siodła tureckiego. Klinicznie są one klasyfikowane głównie na podstawie rozmiarów, cech radiologicznych i czynności hormonalnej. Pacjenci prezentują objawy akromegalii, hiperprolaktynemii, choroby Cushinga, zespołu Nelsona, hipertyreozy lub objawy guzów klinicznie niemych. Brak w tych guzach korelacji między obrazem klinicznym i patomorfologicznym, co ogranicza znaczenie rutynowej diagnostyki histologicznej. W aktualnej klasyfikacji Światowej Organizacji Zdrowia (2004) „złoty standard diagnostyczny” stanowi immunohistochemia. JednakŜe profile immunohistochemiczne mogą się pokrywać, zaś cechy ultrastrukturalne tych guzów mogą stanowić podstawę prawidłowego rozpoznania. Metody mikroskopowo-elektronowe umoŜliwiają rozpoznanie większości rzadkich podtypów gruczolaków o swoistej biologii i inwazyjności, agresywnym potencjale wzrostowym oraz skłonności do nawrotów. Materiał własny obejmuje 2010 nieselekcjonowanych przypadków guzów przysadki i okolicy siodła tureckiego leczonych chirurgicznie w latach 1998-2010, wśród których rozpoznano 1783 gruczolaki. Ocena ultrastrukturalna była przydatna w: gruczolakach wydzielających GH – skąpoziarniste vs. bogatoziarniste, dwu-hormonalnych gruczolakach wydzielających GH i PRL, gruczolakach klinicznie nieczynnych hormonalnie, ale immunododatnich (niemych), klinicznie nieczynnych – onkocytarne vs. nieonkocytarne; rzadkich gruczolakach wielohormonalnych – monomorficzne vs. mieszane. Metoda immunomikroskopowo- elektronowa była przydatna w dwu-hormonalnych gruczolakach wydzielających GH i PRL. Wnioski: Obecnie brak ogólnie akceptowanych metod oceny przewidywania inwazyjności lub agresywności, ale rozpoznanie niektórych podtypów gruczolaków metodą mikroskopii elektronowej dostarcza podstawowych informacji umoŜliwiających ich sklasyfikowanie i prawidłowe postępowanie pooperacyjne. Nasze własne obserwacje oraz dane z piśmiennictwa potwierdzają przydatność metod ultrastrukturalnych w diagnostycznej i prognostycznej ocenie tych guzów

Mother’s Loneliness: Involuntary Separation of Pregnant Women in Maternity Care Settings and Its Effects on the Experience of Mothers during the COVID-19 Pandemic

The aim of the study was to investigate the challenges of involuntary separation experienced by women during pregnancy and childbirth in the time of the COVID-19 pandemic. The study was conducted by the means of a self-administered questionnaire. One thousand and eleven women (1011) from Poland took part in the study, with an average age of approximately 30 years. The study was approved by the Research Ethics Committee of Warmia and Mazury University in Olsztyn, Poland. The results show that the majority of the surveyed women experienced involuntary separation from their partners during pregnancy and childbirth: 66.27% had no choice but to give birth alone and 84.37% had not been able to attend medical appointments with their partners. Solitary encounters with healthcare were associated with the feeling of fear (36.4%), anger (41%), a sense of injustice (52.2%), acute sadness (36.6%) and a sense of loss (42.6%), with all the reported levels higher in younger women. Over 74% of respondents were afraid of childbirth without a partner present. Almost 70% felt depressed because of a lonely delivery experience. Nearly a quarter of the mothers surveyed declared that if they could go back in time, they would not have made the decision to become pregnant during the pandemic. Based on our study, we found that adjustments to prenatal and neonatal care arrangements under COVID-19-related regimens are needed. Our proposal is to implement at least three fundamental actions: (1) risk calculations for pandemic-related cautionary measures should take into account the benefits of the accompanied medical appointments and births, which should be restored and maintained if plausible; (2) medical personnel should be pre-trained to recognise and respond to the needs of patients as a part of crisis preparedness. If the situation does not allow the patient to stay with her family during important moments of maternity care, other forms of contact, including new technologies, should be used; (3) psychological consultation should be available to all patients and their partners. These solutions should be included in the care plan for pregnant women, taking into account a risk-benefit assessment

Związek skuteczności operacyjnego leczenia choroby Cushinga zpatomorfologicznym – immunohistochiemicznym i ultrastrukturalnym – potwierdzeniem obecności gruczolaka kortykotropowego przysadki

Background and purpose The most common cause of Cushing disease (CD) is ACTH-secreting pituitary adenoma. Transsphenoidal selective adenomectomy is the treatment of choice. Frequency of remission varies from 60% to 90%, depending on the site and the surgeon's experience. This study aims to answer the question whether confirmation of corticotroph adenoma in pathological examinations increases the probability of surgical cure for CD. Material and methods The prospective study involved 36 patients with CD operated on with the transsphenoidal approach and followed up for at least 18 months. Following the surgical procedure, the specimen was examined by a pathologist. The study evaluated the significance of positive histological (immunohistochemical and ultrastructural) examination results for achieving surgical cure for CD. Results Twenty-three of 36 patients (63.9%) were regarded as being surgically cured of CD. Persistent CD was confirmed in 13 patients (36.1%). Pituitary insufficiency was found in 5 patients (13.9%), whereas 3 patients (8.3%) were diagnosed with diabetes insipidus. A significant difference was demonstrated between the cured and the non-cured group with reference to the results of pathological examination of surgical specimens. Pathomorphological confirmation of corticotroph adenoma was significantly more frequently observed in the cured group in comparison with the non-cured group (p = 0.028). Conclusions Pathological confirmation of corticotroph pituitary adenoma may be regarded as an important predictor of the surgical cure of CD.Wstęp i cel pracy Najczęstszą przyczyną choroby Cushinga jest gruczolak przysadki wydzielający kortykotropinę (ACTH), a leczeniem z wyboru – przezklinowa selektywna adenomektomia. Częstość remisji waha się od 60% do 90% w zależności od ośrodka i doświadczenia operatora. Celem pracy była odpowiedź na pytanie, czy stwierdzenie gruczolaka kortykotropowego w badaniu histopatologicznym, immunohistochemicznym i ultrastrukturalnym wiąże się z większym prawdopodobieństwem operacyjnego wyleczenia choroby Cushinga. Materiał i metody Prospektywne badanie obserwacyjne, do którego włączono 36 kolejnych pacjentów z chorobą Cushinga operowanych z dostępu przezklinowego, a następnie obserwowanych przez co najmniej 18 miesięcy. Doświadczony patolog ocenił materiał operacyjny. Przeanalizowano związek dodatniego wyniku badania histologicznego, immunohistochemicznego i ultrastrukturalnego z klinicznymi wskaźnikami operacyjnego wyleczenia choroby Cushinga. Wyniki Za wyleczonych operacyjnie z choroby Cushinga uznano 23 z 36 badanych pacjentów (63,9%). U 13 osób (36,1%) potwierdzono przetrwałą chorobę Cushinga. Pooperacyjną niedoczynność przysadki stwierdzono w 5 (13,9%), a trwałą moczówkę prostą w 3 przypadkach (8,3%). Wykazano różnicę pomiędzy grupą wyleczoną i niewyleczoną w odniesieniu do patomorfologicznej oceny materiału pobranego śródoperacyjnie. W grupie wyleczonej istotnie częściej obserwowano obecność histologicznych, immunohistoche-micznych i ultrastrukturalnych cech gruczolaka kortykotropowego w porównaniu z grupą niewyleczoną (p = 0,028). Wnioski Potwierdzenie obecności gruczolaka kortykotropowego przysadki w badaniu patomorfologicznym może być uważane za jeden z czynników rokowniczych operacyjnego wyleczenia choroby Cushinga

Długotrwała całkowita remisja guza kortykotropowego z komórek Crooke’a po leczeniu temozolomidem

  Introduction: Crooke’s corticotropinomas are the unique cause of Cushing’s disease. The majority of them are aggressive macroadenomas, refractory to conventional therapy, with a high recurrence rate. The aim of the study was the presentation, in relation to data from the literature, of a case of a patient with ACTH-dependent Cushing’s syndrome caused by recurrent Crooke’s cells corticotropinoma, who achieved 33-month complete remission after treatment with temozolomide (TMZ). Case report: A 54-year-old man was diagnosed with Cushing’s disease five years earlier on the basis of a typical clinical picture and hormonal tests. MRI revealed 32 × 29 × 24 mm macroadenoma. The patient underwent three subtotal selective transsphenoidal adenomectomies without retirement of hypercortisolaemia. A postoperative pathologic exploration revealed a densely granulated corticotroph Crooke’s cells adenoma with MIB-1 index < 1%. Because of the large size of the tumour with its expansion to both cavernous sinuses and suprasellar region together with a compression of the optic chiasm, the patient was disqualified for gamma–knife. Due to an exhaustion of all conventional therapeutic options the patient was qualified to TMZ therapy. The standard dose of TMZ (150 g/m2) for five days every 28 days was implemented. After three courses of TMZ pronounced regression of tumour size with a marked hormonal and clinical improvement was certified. After six courses, consecutive tumour regression was observed. Nine courses resulted in a total radiological tumour shrinkage and hormonal normalisation. Despite the cassation of TMZ treatment the complete remission of the disease maintained for 33 months. Conclusion. Temozolomide can be an effective treatment option in invasive Crooke’s cell corticotropinoma. (Endokrynol Pol 2016; 67 (5): 526–533)    Wstęp. Guzy kortykotropowe z komórek Crooke’a są rzadką przyczyną choroby Cushinga. Większość z nich stanowią agresywne makrogruczolaki, oporne na konwencjonalne leczenie, o wysokiej częstości nawrotów. Celem pracy była prezentacja, w odniesieniu do danych z literatury, przypadku pacjenta z ACTH-zależnym zespołem Cushinga spowodowanym nawrotowym makrogruczolakiem kortykotropowym przysadki z komórek Crooke’a, który uzyskał 33-miesięczną całkowitą remisję po terapii temozolomidem (TMZ). Opis przypadku: Mężczyzna w wieku 54 lat z chorobą Cushinga rozpoznaną pięć lat wcześniej na podstawie typowego obrazu klinicznego i badań hormonalnych. Rezonans magnetyczny wykazał obecność gruczolaka przysadki wielkości 32 × 29 × 24 mm. Pacjent przebył trzy przezklinowe zabiegi subtotalnej selektywnej adenomektomii bez normalizacji kortyzolemii. W pooperacyjnym badaniu histopatologicznym potwierdzono obecność bogatoziarnistego gruczolaka kortykotropowego z komórek Crooke’a z MIB-1< 1%. Ze względu na duży rozmiar guza i jego ekspansję do zatok jamistych i okolicy nadsiodłowej oraz uciskiem na skrzyżowanie nerwów wzrokowych, pacjenta zdyskwalifikowano od leczenia gamma-knife. Z uwagi na wyczerpanie wszystkich konwencjonalnych możliwości terapii, chorego zakwalifikowano do leczenia TMZ. Zastosowano typowy schemat i dawkę TMZ 150 mg/m2 przez pięć kolejnych dni, co 28 dni. Już po 3 kursach zaobserwowano znaczącą regresję wielkości guza z wyraźną poprawą kliniczną i hormonalną. Po 6 kursach potwierdzono dalsze zmniejszenie rozmiarów gruczolaka. dziewięć kursów spowodowało całkowitą radiologiczną i hormonalną remisję choroby. Mimo zakończenia leczenia TMZ pełna remisja choroby utrzymuje się od 33 miesięcy. Wniosek: Temozolomid może być skuteczną opcją terapeutyczną w inwazyjnych gruczolakach kortykotropowych z komórek Crooke’a. (Endokrynol Pol 2016; 67 (5): 526–533)