O RYZYKU (KRYJĄCYM SIĘ ZA MITOLOGIZACJĄ/POLITYZACJĄ HISTORII) SŁÓW KILKA

Arguments about history (as like as politics) is certainly not newfangled or unexpected. The competing visions of the past (winners and losers) are not, however, just a dispute over what and how it happened. On the contrary, it is not diffi cult to see that they infl uence not only upon the domination of the “piloted” vision of the past, but also on a particular social/political order. Th erefore in this article I try to show some risk behind the mythologization and politicization of the historical discourse.Arguments about history (as like as politics) is certainly not newfangled or unexpected. The competing visions of the past (winners and losers) are not, however, just a dispute over what and how it happened. On the contrary, it is not diffi cult to see that they infl uence not only upon the domination of the “piloted” vision of the past, but also on a particular social/political order. Th erefore in this article I try to show some risk behind the mythologization and politicization of the historical discourse

25 lat działalności samorządu terytorialnego

The 25 years of activity of self-government in Poland occupy a special place in Polish history. It has been a period of dynamic political, social and economic changes and self-government units have been to a large extent creators of that change. Undoubtedly, the first years, which were also the most difficult ones, played a crucial role, and never again has it been possible to achieve the same level of enthusiasm and social involvement in the process. I was lucky to participate in the building of self-governing structures in Poland from the very beginning and at all levels.There was huge responsibility placed on the shoulders of those who were appointed to the function of a local self-government officer. The credit of trust given to them was charged with enormous social expectations. The stake 25 years ago was not only the possibility of free elections; it was the fundamental changes in all aspect of life. Decentralisation and democtratisation of the Polish state would not have been possible without active engagement of self-government, which involved the entire society in the process of change, they taught responsibility and transparency.The building of self-government in Poland was a huge logistic project, on a scale not previously encountered. Over 100 thousand state clerks transformed into independent officials, learning new skills and competences, also drawing on experiences of other countries. In result of the processof passing state property to local governments, communes and municipalities (gmina) received several millions of plots of land and over acquired over 1,500 enterprises. The experiences gained in the legislative and organisational work of the first stage of the self-governance reform, enabled Poland to enter the second stage of the reform in 1989 and to commence work of the building of district (powiat) and regional (voivodship) self-government structures. That process was completed 8 years later. Self-governance at the regional level was being developed when Poland was about to receive pre-accession funds from the European Union, a lucky moment since it was self-government that was to play a vital role in their distribution. Regional self-government is also responsible for facilitating suitable and supporting conditions for regional development and competitiveness of regions.Today, we are facing another challenge which is an optimal use of the EU funds allocated to Poland from the 2014-2020 budget. I have no doubts that we shall do it well.25 lat działalności samorządu terytorialnego w Polsce to okres w historii Polski szczególny – czas dynamicznych zmian politycznych, społecznych i gospodarczych, których samorządy w znaczącym stopniu były kreatorami. I trzeba przyznać, że to właśnie te pierwsze, najtrudniejsze przecież lata nie miały sobie równych, bo tak ogromnego entuzjazmu i zaangażowania społecznego nie udało się osiągnąć już nigdy później. Miałem szczęście uczestniczyć w budowaniu samorządu terytorialnego w Polsce niemal od początku, na wszystkich jego szczeblach.Na obejmujących swe funkcje samorządowcach spoczęła ogromna odpowiedzialność, bo kredyt zaufania, jakim ich obdarzono, związany był z ogromnymi oczekiwaniami społecznymi: 25 lat temu nie chodziło przecież tylko o możliwość przeprowadzenia wyborów samorządowych, ale o fundamentalne zmiany we wszystkich dziedzinach życia. Decentralizacja i demokratyzacja polskiego państwa nie byłyby możliwe bez samorządów. To one włączały w przemiany całe społeczeństwo, uczyły odpowiedzialności i transparentności działania.Budowa samorządu terytorialnego w Polsce była też ogromną operacją logistyczną, na niespotykana dotąd skalę ‒ 25 lat temu ponad 100 tysięcy osób z urzędników państwowych zmieniło się w samorządowych, zdobywając nowe umiejętności i kompetencje, m.in. korzystając z wcześniejszych doświadczeń innych krajów. W wyniku komunalizacji mienia gminy przejęły wtedy kilka milionów nieruchomości i ponad 1500 przedsiębiorstw.Doświadczenia legislacyjne i organizacyjne pierwszego etapu reformy pozwoliły już jednak w 1991 r. rozpocząć prace nad jej drugim etapem – tworzeniem samorządów powiatowych i wojewódzkich, co nastąpiło po ośmiu latach. Samorząd regionalny powstawał już w momencie, gdy Polska przygotowywała się na przyjęcie unijnych środków przedakcesyjnych, w których podziale samorządy regionalne miały odgrywać znaczącą rolę. To na samorządach regionalnych spoczęła odpowiedzialność za tworzenie warunków do rozwoju województwa i wzrostu jego konkurencyjności.A przed nami kolejne ogromne wyzwanie – optymalne wykorzystanie środków unijnych z okresu budżetowego 2014-2020. Nie mam żadnych wątpliwości, że zrobimy to dobrze

Językowy (?) obraz przeszłości (?), czyli o tym, co się kryje za narracją historyczną…

The article addresses problems concerning consequences of the so-called „language turn” for the reflections on broadly understood historical narrative. In general remarks I indicate reasons for changes that have taken place (and are still ongoing) in the area of historiography/historical writing, mainly those related to the inclusion of the non-classical approach – based on different principles than the classical/traditional ones – to the language of historical narrative/historical writing/historiography, and the related consequences for the historians’ research practice. I also point out one of the (possible) ways which serves to explain the changes that took place in the field of historiography in the last decades, being in fact the consequence of discussions/reflections on the foundations of (scholarly) cognition that is/can be a reference to a certain rivalry between an objectivist and constructivist model of cognition. Simplifying the problem quite considerably, I argue that one of the most important, and – subsequently – also meaningful, elements of dispute between the objectivist model of cognition and the constructivist model of cognition was the discussion/reflection on the role of language in cognition (including the learning of the past). I assume that the possible answers – should the title of the article be recognised as a question – are dependent on a complex notion of culture and language, and the interest of historians in the narrative’s language shifted scholars’ interest from „reconstruction of the past” to the linguistic (language understood broadly there as a cultural code) images of history. Researchers’ interests in the „images of the past”/„linguistic images of the past” allowed not only to notice and reflect on the limitations of historical knowledge (also in order to identify and marginalise them) or to rationalise the adopted (consciously or not) assumptions/prejudices, but simultaneously opened historical field towards new research areas, thus broadening the cognitive horizon of historiography.W artykule poruszam problemy związane z konsekwencjami tzw. „zwrotu językowego” dla refleksji nad szeroko rozumianą narracją historyczną. W uwagach o charakterze ogólnym wskazuję przyczyny zmian jakie się dokonały (i wciąż dokonują) na gruncie historiografii/pisarstwa historycznego, przede wszystkim tych związanych z uwzględnieniem nieklasycznego podejścia – opartego na odmiennych do klasycznych/tradycyjnych założeniach – do języka opowieści historycznej/pisarstwa historycznego/historiografii, oraz związanych z tym skutków dla praktyki badawczej historyków. Wskazuję przy tym, że jedną z (możliwych) dróg służących wyjaśnieniu zmian jakie dokonały się na gruncie historiografii w ostatnich dekadach, będących w gruncie rzeczy rezultatem dyskusji/refleksji nad fundamentami poznania (naukowego), jest/może być odniesienie do swoistej rywalizacji między obiektywistycznym i konstruktywistycznym modelem poznania. Mocno upraszczając problem argumentuję, że jednym z istotniejszych, a w efekcie także znaczących elementów sporu między obiektywistycznym modelem poznania i konstruktywistycznym modelem poznania, była dyskusja/refleksja nad rolą języka w poznaniu (w tym w poznawaniu przeszłości). Zakładam, że możliwe odpowiedzi – jeśli uznać, że tytuł artykułu jest pytaniem – są uzależnione od złożonej koncepcji kultury oraz języka, a zainteresowanie historyków językiem narracji, przesunęło zainteresowania badaczy z „rekonstrukcji przeszłości” na rzecz językowych (język szeroko rozumiany jako kod kultury) obrazów dziejów. Zainteresowanie badaczy „obrazami przeszłości”/„językowymi obrazami przeszłości”, nie tylko pozwoliło dostrzec i poddać refleksji ograniczenia wiedzy historycznej (także w celu ich identyfikacji i marginalizacji), czy zracjonalizować przyjmowane (świadomie lub nie) założenia/przesądy, ale jednocześnie otworzyło naukę historyczną w kierunku nowych obszarów badawczych, poszerzając tym samym horyzont poznawczy historiografii

Water and Fire – The History of a Mound of Ash: Water Management in Hellenistic Berenike, Its Environmental and Logistical Setting

Archaeological work since 2014 in the Hellenistic areas of Berenike, a key port on Egypt’s Red Sea coast, founded by Ptolemy II Philadelphus in c. 275 BC, has brought extensive evidence of water-related structures: a rock-cut well located inside a rebuilt early-Hellenistic gate and a nearby cistern with an associated rainwater-collection system, that has changed the way in which the sources and uses of water in Hellenistic Berenike is understood today. The research started with the excavation of an ash mound, a characteristic landmark in the western part of the site, which is now believed to be the rubbish dump from the furnace that heated a Hellenistic bathhouse. At this stage in the research, it can be argued that Hellenistic Berenike had sufficient water available on site not only for drinking (hence potable), and agricultural and industrial uses, but also for public bathing. This article summarises the current state of research, presenting recent discoveries of a Hellenistic date at the site within their archaeological, architectural and environmental contexts

Metodologia a historia: horyzont oczekiwań, przestrzeń doświadczeń

In this article I attempt to present an expanse which is drawn between the expectations of the historians towards methodology of history and the possibilities of their realization by the methodologists. The most characteristic attitude of the historians towards the methodologist was (and to some extent still is) distrust. Its sources were most of all placed in a deeply rooted belief in a traditional model of research and emerging from it conviction about the need of rejecting every reflexion on a “more general nature” and a problem of imposing a certain theoretical perspective together with a certain ideological and axiological baggage. Ignorance was a main reason- methodology was/still is considered as everything which appears as a more general form of reflecting upon a scholarly background of a historian, his work or histories. Some role was also played by the attitude of the methodologists themselves. It is enough to mention here at least a barrier associated with a language used by them, incongruent with the one used on every-day terms by the practicing historians. Additionally, regardless of the fact that the expectations of the historians and their practical approach do not always go along with the interests of the methodologists, it is not difficult to notice that the theoretically-methodological texts are often addressed to the group of methodologists, and read and evaluated by them. Perhaps a change in this dimension or meeting the expectations of historians- of course within a scope associated with the methodology of history research subject- could perhaps break the barriers which have been in existence in the mutual relationships between historians and methodologists since practically the very beginning.Artykuł nie posiada streszczenia w języku polskim

Mapowanie przeszłości. Systemy Informacji Geograficznej (GIS) a badanie przeszłości

Interactive online maps enable new perspectives and allow for multi-dimensional interaction with source data, becoming – thanks to that – an intuitive analytical resource for the purpose of exploring relations between the information, which were obscured up to this moment. Visualization of data in the form of interactive maps is becoming not only an attractive means for presenting the knowledge – e.g., in the form of diagrams, tables, and images – but, first and foremost, provides the user with a possibility to perform a more profound analysis of historical phenomena. Visualizations of this kind, revealing unnoticed relations and patterns, provoke new questions and prompt historians to search for the answers. Newly created interactive historical maps can become a starting point to formulate new representations of past phenomena and processes. They can also serve to organize the knowledge and to integrate source materials of different sorts. As they link various forms of data (linguistic, visual, geographical), they form an analytical tool used to interpret historical processes and phenomena that have been of interest, but also to explore new ones.Interaktywne mapy internetowe otwierają nowe perspektywy i wielowymiarową interakcję z danymi źródłowymi, stając się dzięki temu intuicyjnym narzędziem analitycznym pozwalającym dostrzec ukryte do tej pory relacje między nimi. Wizualizacja danych w formie interaktywnych map staje się nie tylko atrakcyjnym narzędziem prezentacji wiedzy – m.in. w formie wykresów, tabel, obrazów – ale przede wszystkim daje możliwość pogłębionych analiz zjawisk historycznych. Tego rodzaju wizualizacje, ujawniając niedostrzegane dotychczas relacje i wzory, prowokują do zadawania nowych pytań i szukania na nie odpowiedzi. Interaktywne mapy historyczne powstałe w oparciu o to narzędzie mogą stać się punktem wyjścia do sformułowania odmiennej od klasycznej reprezentacji zjawisk i procesów z przeszłości, ale także służyć porządkowaniu wiedzy i integrowaniu różnego rodzaju danych źródłowych. Łącząc dane (językowe, wizualne, geograficzne), stają się jednocześnie narzędziem analitycznym służącym interpretowaniu interesujących nas procesów i zjawisk historycznych oraz poszukiwaniem nowych

A jeśli prawda nie istnieje…, czyli o roli wartości w historiografii (w obronie prawdy historycznej)

In the article, I try to answer questions about the role/functions of values in historical writing, about their place in the narrative, and I wonder whether historiography free from (historical) truth is at all possible. I assume, referring primarily to the sociology of knowledge and tools offered by the constructivist model of cognition, that the position regarding truth/value in historical research is realised in three (at least) attitudes, namely conservative, liberal and pragmatic. The superstitions present in each of them determine the attitude to truth/values and their functions in cognitive processes. The observations presented in the article show that the truth/truths/values turn out to be essentially rhetorical arguments used in disputes between competing visions/images of the past/the world. Their functions come down to strengthening/creating the authority of the Historian and, consequently, to conducting a (proper) historical policy.W artykule próbuję odpowiedzieć na pytania o rolę/funkcje wartości w pisarstwie historycznym, o ich miejsce w narracji oraz zastanawiam się, czy jest/lub jak jest możliwa historiografia wolna od prawdy (historycznej), będącej konsekwencją nie tyle procesu dochodzenia do niej, ale raczej opartej na zakładanej przez historyka wizji świata i człowieka/światooglądu, ideale nauki oraz preferowanej (wyznawanej) aksjologii. Zakładam zatem, odwołując się przede wszystkim do socjologii wiedzy i narzędzi oferowanych przez konstruktywistyczny model poznania, że stosunek do prawdy/wartości w badaniach historycznych realizuje się w trzech (przynajmniej) postawach, a mianowicie: konserwatywnej, liberalnej oraz pragmatycznej. Przesądy obecne w każdej z nich decydują o stosunku do prawdy/wartości oraz pełnionych przez nie funkcji w procesach poznawczych. Z przedstawionych obserwacji wynika bowiem, że prawda/prawdy/wartości okazują się w zasadzie retorycznymi argumentami wykorzystywanymi w sporach między konkurencyjnymi wizjami/wizerunkami przeszłości/świata. Ich funkcje sprowadza się do umacniania/kreowania autorytetu Historyka, a w konsekwencji do prowadzenia (właściwej) polityki historycznej