Obszary depopulacyjne w Polsce w latach 2002–2014

Depopulation is understood as a real population loss in an area represented by a negative population change. In the present-day Poland, the process is particularly distinct in the economically underperforming areas situated on the peripheries of large urban centres, but some of the most populous cities are also affected by it. The purpose of the presented research using Webb’s typology was to identify Polish poviats that were depopulating in all the years from 2002 to 2014 as a result of natural population decline and negative migration balance (two-factor depopulation). In the research, special attention was given to the rate of change in the number of population (total and by age group) and to a net natural and migration loss in the selected poviats. Selected characteristics of the 2014 population age structure in Poland were also evaluated. The basis for all findings presented in the paper is vital and migratory statistics for the years 2002 to 2014 and the data on poviats’ population age structure from 2002 and 2014 published by the Central Statistical Office

The types of fertility patterns in Europe

The aim of this paper is to present the types of fertility patterns that characterise European countries and their NUTS-1 units in the early 21st c. and in the near future. The types of fertility patterns were defined by ordering six five-year age groups of women aged from 15 to 44 years, according to the groups’ fertility rates (from the highest to the lowest). The analysis resulted in the creation of 14 different types of fertility patterns. Countries located in the same European region tend to have the same or similar type of fertility pattern. In most European countries, the postponement transition can be observed, and it will probably continue in the future. Differences between the fertility rates of the age groups were assessed within countries and between countries with the same type of fertility pattern by calculating the so-called fertility rate ratios. The paper also provides an overview of the main theories and concepts explaining the course of family formation processes in Europe and indicates factors that shape fertility patterns in European countries today

Obszary depopulacyjne w makroregionie centralnym i ich analiza pod kątem zaawansowania starości demograficznej w drugiej dekadzie XXI w.

Depopulating areas in the Central Macroregion and their analysis in terms of demographic ageing in the second decade of the 21st c. Poland’s Central Macroregion comprising the Łódzkie and Świętokrzyskie voivodeships has long faced deepening depopulation processes. With the highest net population loss and the oldest demographic age of the population, it stands out among other macroregions. This study seeks to determine the intensity and causes of depopulation processes affecting the Central Macroregion in the second decade of the 21st c. and to identify municipalities experiencing annual decreases in population. Its secondary objective is to evaluate the municipalities in terms of demographic ageing. The analysis uses the indicators of the intensity of population change and age structure. To create the typology of municipalities according to the causes of population increase and decline, the author developed an approach inspired by Webb’s method (1963). The data on population changes and age structure in the Central Macroregion from 2011 to 2020 were sourced from Statistics Poland’s publications. Main conclusions. Most municipalities in the Central Macroregion experienced population losses in the years and periods, caused by migration and a natural decrease at the same time. Net population declines mainly occurred in the municipalities located along the borders of Łódzkie and Świętokrzyskie and towns. The majority of the demographically old municipalities recorded annual population declines driven by a combination of migration and natural decrease.W opracowaniu postawione zostały dwa cele badawcze: analiza natężenia procesów depopulacyjnych w makroregionie centralnym w drugiej dekadzie XXI w. (w szczególności: identyfikacja gmin charakteryzujących się corocznym ubytkiem populacji oraz wskazanie czynników (typów) depopulacji na tych obszarach), a także analiza zaawansowania tych jednostek administracyjnych pod względem procesu demograficzne- go starzenia się. W badaniu wykorzystano wskaźniki natężenia i struktury. Dokonano też klasyfikacji gmin według typów przyrostu i ubytku populacji, której podstawę stanowiła koncepcja własna nawiązująca do metody Webba (1963). W opracowaniu użyto danych GUS dla województw i gmin makroregionu centralnego w latach 2011–2020

The evaluation of homogeneity within Polish regions in terms of population age structure

Cities, especially capitals of voivodeships, constitute an important element of each region in economic, social, and demographic terms. A big city functions as a growth centre, influencing the environment at various levels. However, the strength of their polarizing influence often reaches beyond the respective administrative boundaries. Urbanization and suburbanization significantly affect the course of population processes.Poland is differentiated territorially by the age structure of the population. This is visible both at the voivodeship level and within these administrative units. For several decades, the progress of the population aging process has been observed – especially in cities, which are characterized by a higher advancement of demographic old age.The paper aims to evaluate the degree of the homogeneity (or heterogeneity) of Polish voivodships in terms of the population age structure. First, as an introduction to the main analysis, a demographic description of Polish voivodships (understood also as regions) was conducted, including with their capital cities in the year 2002 and 2018. The description incorporates age structures with particular emphasis on the aging process of the population. Within each region the classification procedure was conducted (Ward’s method was used), but only the results for voivodships with the most populated capitals and voivodships located in the eastern part of Poland were presented. It was also attempted to evaluate the similarity between regions and their central cities with respect to the age structure of the population. GUS publications served as the source of the data analysis.The obtained results showed that Polish voivodships vary in terms of the population age structure. In this matter, compared to all poviats in a given region, cities stand out (especially large ones). In most of the analyzed regions, the population age structure of their capitals differs from the one of poviats located within these voivodships. Those differences are much greater in the case of large cities.Eastern Polish regions have greater homogeneity (in terms of similarities between their poviats and the capitals of individual voivodeships regarding the population age structure) than the regions with capitals of the highest population. Eastern Poland’s voivodship capitals have a lower economic, demographic, and social impact on rest of the region than large cities. Among the analyzed cities, Warsaw is characterized by a particular difference in the population age structure, both in comparison with the poviats of the Mazowieckie voivodship and with other voivodship capitals.Miasta, zwłaszcza te pełniące funkcję stolicy województwa, stanowią istotny element każdego regionu, zarówno pod względem gospodarczym, społecznym, jak i demografia siła ich polaryzacyjnego oddziaływania często sięga poza administracyjne granice regionu. Celem opracowania jest ocena homogeniczności (lub dywergencji) województw z punktu widzenia struktury wieku populacji, a także ocena stopnia podobieństwa struktury wieku populacji zamieszkującej powiaty do tejże struktury mieszkańców stolic wojewódzkich. Analizy poprzedzone zostały charakterystyką województw Polski oraz ich stolic w latach 2002 i 2018 z punktu widzenia struktury wieku ludności, ze szczególnym uwzględnieniem procesu starzenia się populacji. Następnie dla danych z 2018 r., przy wykorzystaniu metody Warda, przeprowadzona została klasyfikacja powiatów leżących w granicach województw których stolicami są największe pod względem liczby mieszkańców miasta oraz województw Polski Wschodniej. Dokonano też oceny podobieństwa powiatów leżących na obszarze wymienionych województw do ich stolic pod względem struktury wieku ludności w 2018 r. Uzyskane rezultaty wykazały większą homogeniczność regionów Polski Wschodniej pod względem podobieństwa powiatów leżących w ich granicach do stolic poszczególnych województw z punktu widzenia struktury wieku ludności, niż regiony których stolicami są największe pod względem liczby ludności miasta

Przemiany w stanie i strukturze wieku populacji makroregionu północnego w dwóch pierwszych dekadach XXI wieku

Podstawowe cele artykułu to analiza przemian w stanie i strukturze wieku populacji obszarów makroregionu północnego (tworzonego przez województwa pomorskie, kujawsko‑pomorskie i warmińsko‑mazurskie) i ich ocena pod względem zaawansowania starości demograficznej w dwóch pierwszych dekadach XXI wieku. Cel dodatkowy stanowi ocena natężenia czynników wzrostu i ubytku populacji w badanych obszarach. W badaniu wykorzystano wskaźniki natężenia i struktury oraz indeksy dynamiki. Podstawę analiz stanowiły dane GUS z zakresu struktury populacji według wieku oraz ruchu naturalnego i migracyjnego ludności w województwach, powiatach i gminach makroregionu północnego. W makroregionie północnym zaawansowanie starości demograficznej, podobnie jak natężenie zdarzeń z zakresu ruchu naturalnego i migracyjnego ludności, jest wysoce zróżnicowane wewnątrzregionalnie. Relatywnie młodsze obszary to przede wszystkim gminy wiejskie zlokalizowane w pobliżu miast, najstarsze zaś to głównie miasta lub gminy położone na obrzeżach województw lub peryferyjnie względem miast. Stosunkowo najkorzystniejszą sytuacją demograficzną odznacza się województwo pomorskie, najmniej korzystną zaś warmińsko‑mazurskie. Gminy cechujące się najwyższym zaawansowaniem starości demograficznej to najczęściej obszary doświadczające corocznego ubytku populacji

Starzenie sie populacji krajów Unii Europejskiej – nieodległa przeszłość i prognoza

The aim of this paper is to describe population ageing in member countries of the European Union and its dynamics in the period 1990–2030. Furthermore, we show chosen social consequences and challenges caused by demographic ageing. In the introduction, we present definition of the population ageing and describe measures used in the paper. The analytical part consists of three sections. The first one is about growth of older population (at the age of 65 and over, and 80 and over) in the years 1990–2030. The next one comprises an evaluation of progress in demographic change in the EU countries, which is based on chosen measures of population structure – aging index (population 65 and over to population 0–14), and potential support ratio (population 15–64 years to population 65 and over). In the analysis, we use also positional measures. The last part focuses on explaining regional differences in progress of demographic ageing of particular countries. The last section of the paper focuses on chosen socioeconomic consequences of ageing in the EU countries. One of them is an expected increase in number of disabled people. Another one is growth in the number of single person households of the elderly, who need familial and extra-familial care

Depopulacja i demograficzne następstwa tego procesu w makroregionie wschodnim Polski w drugiej dekadzie XXI wieku

Makroregion wschodni, tworzony przez województwa lubelskie, podkarpackie i podlaskie, doświadcza corocznego ubytku rzeczywistego populacji od 1999 r. Jest to obszar mało atrakcyjny osiedleńczo (wspomniane jednostki administracyjne od ponad dwóch dekad odznaczają się ujemnym saldem migracji, a w lubelskim i podlaskim obserwowany jest również ubytek naturalny ludności). Makroregion ten cechuje się znacznym wewnątrzregionalnym zróżnicowaniem, zarówno pod względem natężenia ubytku ludności, jak i zaawansowania starości demograficznej. Podstawowy cel opracowania stanowiła analiza natężenia procesu depopulacji w województwach, powiatach i gminach makroregionu wschodniego, w tym identyfikacja tych jednostek administracyjnych, które w drugiej dekadzie bieżącego stulecia doświadczały corocznego ubytku ludności. Celem dodatkowym była ocena zaawansowania starości demograficznej i postępu tego procesu w gminach depopulacyjnych. W badaniu zastosowano indeksy dynamiki, wskaźniki natężenia oraz wskaźniki struktury. Podstawę analiz stanowiły dane statystyczne GUS. Uzyskane wyniki wykazały, że w drugiej dekadzie XXI w. najmniej korzystną sytuacją demograficzną charakteryzowały się gminy (głównie wiejskie) położone w obrębie województw lubelskiego i podlaskiego doświadczające długotrwałej depopulacji

Miary i skale zaawansowania starości demograficznej

Przedstawione w tekście miary i skale oceniające zaawansowanie starości demograficznej przydatne są w formułowaniu diagnoz ilościowych na temat badanego procesu. Rozpoznania takie, których próby w formie przykładów zostały wcześniej przedstawione, winny stanowić punkt wyjścia w analizach (bieżących i prospektywnych) różnorodnych konsekwencji starzenia demograficznego dla funkcjonowania dziedzin stanowiących elementy składowe życia społeczno-gospodarczego, takich jak: rynki pracy, systemy zabezpieczenia społecznego, rozmiary popytu na dobra i usługi, w szczególności w zakresie ochrony zdrowia – generowane przez osoby starsze.Książka dofinansowana przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego w roku 2012 z dotacji na restrukturyzacj

The ageing of potential labour force in european countries

Współcześnie kraje europejskie są znacznie zróżnicowane pod względem zaawansowania starości demograficznej. We wszystkich tych jednostkach proces starzenia się (definiowany jako sukcesywny wzrost udziałów osób starszych w populacji) implikuje wiele niekorzystnych następstw, zarówno ekonomicznych, jak i społecznych. Wśród tych pierwszych do najpoważniejszych należą zmniejszanie się potencjalnych zasobów pracy oraz spadek wydolności finansowej systemów emerytalnych. Celem artykułu jest analiza przemian w strukturach wieku populacji krajów europejskich zaobserwowanych na przestrzeni minionych dwóch dekad oraz zmian prognozowanych w perspektywie kolejnych 20 lat. Szczególna uwaga w tym względzie została zwrócona na starzenie się potencjalnych zasobów pracy.This paper aims to present the analysis of both: the changes in population structure of the European countries over the past two decades and the changes projected over the next 20 years. It also stresses the problem of the ageing of potential labour force, which is valid in all European countries. The changes in population age structure (which are visible in progressing population ageing process) influence the countries on many levels, referring to the various parts of socio-economic life. The most salient economic consequences of these changes seem a decrease in the potential labour resources and a decline in the financial stability of the social security system