Inspiracje. Historyzujące i artystyczne oprawy kodeksów

Wystawa „Inspiracje” prezentująca prace z zakresu introligatorstwa studentów Zakładu Konserwacji Papieru i Skóry UMK w Toruniu i Katedry Konserwacji i Restauracji Starych Druków i Grafiki ASP w Warszawiepo raz pierwszyzostała zaprezentowana w Toruniu  23 – 24 października2014 r., jako impreza towarzysząca targom konserwatorskim „Konserwacje” i konferencji naukowej „Wczoraj i dziś konserwacji – restauracji zabytkowych kodeksów”. Na wystawie pokazywane są historyzujące oprawy książek wykonane przez studentów warszawskiej ASP oraz oprawy artystyczne wykonane przez studentów uczelni toruńskiej. Prezentowane artefakty to efekt działań studentów w obu pracowniach, których celem zasadniczym jest wprowadzenie przyszłych konserwatorów-restauratorów w świat dawnej książki i jej oprawy poprzez praktyczne realizacje wykonane zgodnie z historycznymi technikami introligatorskimi. Ponadto, co owe artefakty dobitnie pokazują, pracownie dają możliwość zrealizowania talentu artystycznego tkwiącego w młodych adeptach zawodu konserwatora-restauratora dziedzictwa kultury.Exhibition “Inspirations”, presenting bookbinding works made by the students of the Department of Paper and Leather Conservation of Nicolaus Copernicus University in Toruń and the Department of Conservation and Restoration of Old Prints and Graphics of the Academy of Fine Arts in Warsaw, was first introduced in Toruń on 23 – 24 October 2014, as an attraction accompanying the “Conservations” fairs and the scientific conference “Then and now in conservation-restoration of historic codices”. The exhibition shows historicized book bindings made by the students of Warsaw’s Academy of Fine Arts and artistic bindings made by the students of the university in Toruń. Presented objects are the effect of the work of students from both ateliers, the purpose of which is to introduce the future conservators-restorers to the world of the old book and its binding through practical realisations, carried out in accordance with the historic bookbinding techniques. Moreover, what is clearly shown by the mentioned objects, the ateliers allow to realise the artistic talents of young apprentices to the cultural heritage conservator-restorer profession

Nowe kierunki w obszarze konserwacji-restauracji zabytkowych kodeksów

After World War II, the rules of conservation-restoration of historic objects in Poland were liberalised. The so called “Polish school of conservation” allowed significant interferences in the historic objects, which was often dictated not only by the will to obtain good technical condition of an object, but also – especially when compared to contemporary tendencies – excessive enhancement of aesthetic qualities. That approach to conservation practice existed in dissonance with the conservation theory in Western Europe at the time. This fact was noticed in Poland and sorted out, starting with the creation of conservation doctrines and rules, and also a code of ethics for the profession. In practice, however, there are still examples of actions anchored in the former aesthetics, carried out not according to the compulsory rules. Awareness of the changes made in the field of conservation-restoration must also reach non-conservation domains: principals, owners, collection keepers. They need to be aware of these changes, because it is their role to provide preventive conservation and commission conservations, and thus co-decide on the programme. The article’s goal is to inform the keepers of historic book collections about the changes, so that together, as a result of cooperation between various fields deciding about the condition of collections, it will be possible to create the best possible programmes of conservational care on every level (from preventive conservation to conservation-restoration).Po drugiej wojnie światowej nastąpiło w Polsce zliberalizowanie zasad konserwacji-restauracji zabytków. Tzw. „polska szkoła konserwacji” dopuszczała dużą ingerencję w zabytek, co często podyktowane było nie tylko uzyskaniem dobrego stanu technicznego zabytku, ale nadmiernej – szczególnie w kontekście dzisiejszych odniesień – jego estetyzacji. Takie podejście do praktyki konserwatorskiej pozostawało w rozdźwięku do definiowanej, w tym czasie, w Europie zachodniej teorii konserwatorskiej. Zjawisko to jednak w Polsce dostrzeżono i uporządkowano, zaczynając od stworzenia doktryn i zasad konserwatorskich oraz kodeksu etyki zawodowej. W praktyce spotyka się ciągle jednak działania poza obowiązującymi zasadami, tkwiące w dawnej estetyce. Świadomość dokonanych zmian na polu konserwacji-restauracji musi przeniknąć także do środowisk pozakonserwatorskich: zleceniodawców, właścicieli, opiekunów zabytków. Muszą oni mieć świadomość zmian, bo po ich stronie leży konserwacja zapobiegawcza oraz zlecanie prac konserwatorskich, a tym samym współdecydowanie o ich programie. Celem artykułu jest uświadomienie opiekunom zabytkowych księgozbiorów dokonanych zmian, aby wspólnie – w wyniku współpracy różnych środowisk decydujących o kondycji kolekcji – stworzyć jak najlepsze programy opieki konserwatorskiej, na wszystkich poziomach (od konserwacji profilaktycznej po konserwację-restaurację)

Rola zabytkoznawczej analizy wartościującej w ustalaniu priorytetów konserwatorskich. Przypadek księgozbioru starych druków z Opactwa Benedyktynek w Żarnowcu

Protection of antique book collections is a complicated and multistage process that demands deliberated maintenance among users, caretakers and owners as well as the appropriate conservation procedures. Undoubtedly, the common goal of everyone who is involved in this process is to keep the collection it in the best possible condition. Unfortunately, storage conditions of books and their state of preservation require in many cases the immediate intervention. Systematization of demanded actions and establishment of conservation priorities are difficult and very hard to objectivize tasks. In this article we would like to present a method (heritage studies-based evaluation analysis) that may help in solving above mentioned problems. This method is shown in the example of the Żarnowiec Convents old print collection. It has enabled determination of the scope of work and designated objects to be firstly taken care of under the conservation programme.Opieka nad zabytkowymi księgozbiorami to skomplikowany, wieloetapowy proces wymagający świadomego i odpowiedniego postępowania od właścicieli, opiekunów i użytkowników, ale także dobrze rozplanowanych działań konserwatorów. Wspólnym celem wszystkich osób związanych z każdą kolekcją jest bez wątpienia zachowanie jej w możliwie najlepszej kondycji. Niestety warunki przechowywania i stan zachowania artefaktów w wielu przypadkach wymagają natychmiastowej interwencji konserwatorskiej. Usystematyzowanie tych działań i ustalenie priorytetów konserwatorskich nie jest łatwe do wykonania, a jeszcze trudniejsze do zobiektywizowania. Ułatwieniem może być prezentowane w niniejszym artykule narzędzie, czyli zabytkoznawcza analiza wartościująca i badania konserwatorskie, które pozwoliły na ustalenie zakresu prac i wyznaczenie obiektów, które w pierwszej kolejności zostały poddane pracom w ramach projektu konserwacji zachowawczej dla księgozbioru starych druków z Opactwa Benedyktynek w Żarnowcu.

Przegląd metod badań technologicznych zabytkowych kodeksów na przykładzie Codex Aureus Gnesnensis

In 2012 Codex Aureus Gnesnensis called the „Gold Codex” from the Archdiocesian Archive of Gniezno (item „BK Ms 1a”) was investigated by scientific workers from the Nicolaus Copernicus University in Toruń. The codex was made on parchment, reachly illuminated, block covered with wooden boards and leather, and decorative silver elements were set to the cover. All basic elements and substances of the object were investigated: metal elements, wooden boards, leather, pigments and binders, parchment, paper products, textile materials, materials used for reparation. Attempts were also put on investigation of degradation products of materials and decayed areas. Several methods applied to characterise meterials the object consists of. They were as follows: A). non-invasive methods: observation in ViS light, rentgenography (RTG), reflectography in the UV light, UV induced fluorescence, NIR reflectography, X-ray fluorescence, FTIR spectroscopy, False IR analysis, pH measure of paper products, B). microdestrucive analyses on samples: X-ray fluorescence, observation of morphological features under optical microscopes (VIS, PL, UV), SEM with energy dispersive X-ray spectrometer (EDX), FTIR spectroscopy, False IR analysis, gas chromatography, collagen shrinkage temperature (MHT), fiber identification of paper products and textiles (morphological features, Herzberg stain, Schweizer reagent), lignin detection in paper products (phloroglucin), microchemical identification of organic substances (saponification test, hydroxyroline test, ninhydrin, sudan black, malachite green, amido black). Also the microbiological investigations were performed (nondestructive: ATP, insects identification; microdestructive:  observation of sampled microorganisms under optical microscope). Results of investigations allowed dating of parts of the codex as well as realisation of the conservation-restoration project.W 2012 r. Codex Aureus Gnesnensis nazywany Złotym Kodeksem pochodzący z Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie (obiekt z syg. „BK Ms 1a”) został zbadany przez grupę pracowników naukowych z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Kodeks został wykonany na pergaminie, bogato iluminowany, blok oprawiono w drewniane deski i skórę, a dekoracyjne elementy metalowe zostały dosztukowane do oprawy. Wszystkie główne rodzaje materiałów / substancji poddano badaniom: elementy metalowe, deski drewniane, skórę, pigmenty i spoiwa, pergamin, wytwory papiernicze, materiały tekstylne, materiały użyte do napraw. Nacisk położono również na badanie zniszczonych miejsc i produktów degradacji materiałów. Zastosowano różne metody badań w celu scharakteryzowania materiałów z których składa się obiekt. Były to: A). metody nieinwazyjne: obserwacje w świetle VIS, rentgenografia (RTG), reflektografia w świetle UV, fluorescencja wzbudzona promieniami UV, reflektografia w bliskiej podczerwieni, fluorescencja rentgenowska (XRF), fourierowska spektroskopia absorpcyjna w podczerwieni (FTIR-ATR), kolorowa podczerwień, pH wytworów papierniczych; B). mikroniszczące badania próbek: fluorescencja rentgenowska, badania obrazu próbek w mikroskopach optycznych (VIS, PL, UV), badania z użyciem skaningowego mikroskopu elektronowego ze spektrometrem rentgenowskim (SEM/EDX), fourierowska spektroskopia absorpcyjna w podczerwieni, kolorowa podczerwień, chromatografia gazowa (GC), badanie temperatury skurczu włókien kolagenowych (MHT), identyfikacja włókien wytworów papierniczych i tekstylnych (obserwacja cech morfologicznych, odczynniki – Hezrzberga i Schweizera), wykrywanie ligniny w produktach papierniczych (floroglucyna), identyfikacja substancji organicznych (zmydlanie, test na hydroksyprolinę, ninhydryna, czerń sudanowa, zieleń malachitowa, czerń amidowa). Przeprowadzono także badania mikrobiologiczne (nieniszczące: ATP, identyfikacja owadów; mikroniszczące: obserwacje próbek mikroorganizmów pod mikroskopem optycznym). Badania pozwoliły na określenie czasu powstania wszystkich elementów kodeksu oraz przygotowanie programu prac konserwatorsko-restauratorskich i ich realizację

Archiwum Akt Dawnych Diecezji Toruńskiej (2001-2016)

Archiwa diecezjalne w dzisiejszym znaczeniu są efektem wprowadzonych Kodeksem Prawa Kanonicznego z 1917 roku postanowień o zakładaniu w diecezjach archiwów historycznych. W Polsce powołano w 1925 roku Archiwum Archidiecezjalne w Poznaniu, które jest najstarszym działającym archiwum szczebla diecezjalnego w naszym kraju. Archiwa te odpowiadają za gromadzenie archiwaliów z instytucji centralnych w diecezji, agend diecezjalnych oraz dekanatów i parafii istniejących na podległych im terenach. Celem publikacji jest przybliżenie wiedzy o archiwach kościelnych, a zwłaszcza Archiwum Akt Dawnych Diecezji Toruńskiej, które w 2016 roku obchodziło 15-lecie swojej działalności. Pierwsze trzy teksty traktują o archiwach diecezjalnych. Wiesława Kwiatkowska przedstawiła metodykę opracowania archiwaliów kościelnych nakreśloną w literaturze naukowej. Jest to synteza zawierająca gotowe przykłady praktyk możliwych do zastosowania w archiwach kościelnych. Ks. Robert R. Kufel przedstawił dzieje, zasób i organizację Archiwum Diecezjalnego w Zielonej Górze, zaś dla toruńskiego archiwum uczynił to Mateusz Zmudziński. Kolejne trzy rozdziały odnoszą się do prac konserwatorskich i badań mikrobiologicznych prowadzonych w toruńskim archiwum diecezjalnym. R. Białkowski, M. Borycka i M. Pronobis-Gajdzis w bardzo ciekawej części charakteryzują prace wykonane podczas audytu konserwatorskiego w Archiwum Akt Dawnych Diecezji Toruńskiej. Na uwagę zasługują propozycje zmian i modyfikacji. J. Karbowska-Berent, D. Jezierska i T. Sawoszczuk przedstawili wyniki badań mikrobiologicznych prowadzonych w archiwum i na obiektach w nim przechowywanych. A. Zięba i E. Jabłońska omówiły efekty konserwacji zachowawczej przeprowadzonej na części zasobu przez studentów Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Ostatnie trzy części traktują o toruńskich archiwaliach. Kinga Michalak scharakteryzowała księgi metrykalne parafii farnej w Lidzbarku k. Działdowa, Marta Ruczyńska przedstawiła marginalia z metrykaliów parafii w Radomnie, zaś P. Czekaj i M. Zmudziński opublikowali spis akt z parafii farnej w Wąbrzeźnie

Endogenous Endophthalmitis—The Clinical Significance of the Primary Source of Infection

Endophthalmitis is a severe form of ocular inflammation. The source of pathogens in endogenous endophthalmitis is located inside the body, and infection spreads hematogenously. Although rare, endogenous endophthalmitis is a very serious condition, as this type of inflammation is very devastating for ocular tissues. Prognosis is very poor, and the patients are often in a serious general condition, so they require special care and an individual approach in the treatment process. Thanks to the knowledge of the risks associated with infections of individual tissues and organs as well as potential pathogens and the clinical picture, it is possible to make a correct diagnosis faster and implement the correct treatment. In the case of endogenous endophthalmitis, reaction time is absolutely crucial for prognosis. In this review, we focus primarily on the importance of the primary source of infection for the course of the disease and prognosis

Zachować dla przyszłości. Sprawozdanie z prac konserwatorskich-restauratorskich prowadzonych przy dwóch rękopisach karaimskich w roku 2016

Niniejszy komunikat jest sprawozdaniem z przebiegu prac konserwatorsko--restauratorskich prowadzonych przeze mnie przy dwóch rękopisach w 2016 r. Projekt został zrealizowany przez Związek Karaimów Polskich z dotacji celowej Ministerstwa Kultury i Sztuki.This report provides information on the conservation work on two Karaim manuscripts carried out by the author and financed by the Ministry of Culture and National Heritage

Zachować dla przyszłych pokoleń. Sprawozdanie z prac konserwatorsko-restauratorskich prowadzonych w roku 2017 przy rękopisie karaimskim JSul.I.28

This report provides information on the conservation work on a Karaim manuscript carried out by the author and financed by the Ministry of Culture and National Heritage

To Preserve for the Future

This report provides information on the conservation work on Karaim manuscripts carried out by the author in 2018 and financed by the Ministry of Culture and National Heritage