Stres psychiczny a czynność gonad męskich

Stress is generally a natural phenomenon that affects behaviour, physiological processes, and neuroendocrine, neurochemical, neurological and immune responses. Many somatic and mental disorders are thought to result from chronic stress. Stress-induced gonadal dysfunction is not restricted to humans, but is observed in all higher animals. Stress-induced gonadal dysfunction comprises disturbances of the hypothalamic-pituitary-gonadal axis and of spermatogenesis. Various stressors induce changes in the secretion of neurotransmitters and hormones, such as CRH, ADH, beta-endorphins, somatostatin, VIP, PRL, GH, TSH, dopamine, serotonin, neuropeptide Y, melatonin, ACTH, glucocorticosteroids, catecholamines and androgens. In acute stress, testicular function is principally modified by cytokines and fluctuating concentrations of gonadotropins, while in chronic stress, hypogonadotropic hypogonadism and disruption of spermatogenesis of varying severity, including spermatogenetic arrest, are observed. In spite of the decades-long interest in the relationships between psychological stress and the function of male gonads, many questions in this area remain unanswered.Stres jest generalnie zjawiskiem naturalnym, wpływającym na zachowanie, procesy fizjologiczne, reakcje neuroendokrynne, neurochemiczne, neurologiczne i immunologiczne. Jednocześnie uważa się, że wiele schorzeń somatycznych i psychicznych jest efektem przewlekłego stresu. Wywołana stresem dysfunkcja gonad dotyczy nie tylko ludzi, ale jest obserwowana u wszystkich zwierząt wyższych. Obejmuje ona zaburzenia czynności osi podwzgórzowo-przysadkowo-gonadalnej i spermatogenezy. Pod wpływem różnorodnych stresorów dochodzi do zmian stężeń neurotransmiterów i hormonów, które działają obwodowo m.in.: CRH, ADH, beta-endorfin, somatostatyny, VIP, PRL, GH, TSH, dopaminy, serotoniny, neuropeptydu Y, melatoniny, ACTH, glikokortykosteroidów, katecholamin, androgenów. W stresie ostrym czynność jąder jest modyfikowana głównie przez cytokiny i wahania stężeń gonadotropin. W stresie przewlekłym często obserwuje się hipogonadyzm hipogonadotropowy i różnego stopnia zaburzenia funkcji plemnikotwórczej, aż do zatrzymania spermatogenezy włącznie. Duże zainteresowanie relacjami między stresem psychologicznym a czynnością gonad utrzymuje się od kilkudziesięciu lat. Wiele kwestii w tej sferze wciąż pozostaje jednak niewyjaśnionych

Wprowadzenie do neuroendokrynologii

Autor przedstawił powiązania między układami endokrynologicznym i nerwowym, które najdobitniej uwidaczniają się w zakresie budowy i czynności układu podwzgórzowo-przysadkowego. Związki te są dostrzegalne także we wszystkich fazach rozwoju osobniczego. W okresie płodowym różnicowanie płciowe mózgu jest uwarunkowane między innymi czynnością androgenną, a hormony tarczycy płodowej modulują rozwój ośrodkowego układu nerwowego. Opóźnione lub przedwczesne dojrzewanie płciowe w wielu przypadkach ma tło ośrodkowe, podobnie jak wiele zaburzeń funkcji rozrodczych (u obu płci). Autor zwrócił również uwagę na wywodzące się neuroektodermy, występujące w różnych miejscach organizmu, nowotwory, które tworzą grupę guzów neuroendokrynnych, a także wyeksponował tło ośrodkowe, występującego w sporcie wyczynowym, zespołu przetrenowania związanego prawdopodobnie z podwyższeniem stężenia serotoniny (5-HT) (także kwasu gammaminobutyrowego [GABA, gamma aminobutyric acid]) oraz obniżeniem stężeń dopaminy i noradrenaliny. Na zakończenie uwagę poświęcono zmianom psychicznym wywoływanym zaburzeniami hormonalnymi, a także coraz częstszym stosowaniem substancji androgenno-anabolicznych, szczególnie przez osoby młode

Transseksualizm - aspekty diagnostyczne i terapeutyczne

Gender identity disorder (GID, transsexualism) is a multidisciplinary problem of an unclear aetiology. Although the diagnosis of GID is generally established by psychiatrists, the diagnostic team always includes an endocrinologist, who is responsible for hormonal therapy. Hormonal therapy is the first step in the sex reassignment procedure and requires careful monitoring in the initial phase and in later years of treatment. In this paper we review the latest aspects of the diagnosis and treatment of transsexualism and the most common complications of hormonal intervention. (Pol J Endocrinol 2010; 61 (4): 412-416)Zaburzenie tożsamości płciowej ([GID, grander identity disorder], transseksualizm) jest problemem wielodyscyplinarnym o słabo poznanej etiologii. Chociaż diagnoza GID jest zasadniczo ustalana przez psychiatrę, w skład zespołu orzekającego zawsze wchodzi endokrynolog, który odpowiada za prowadzenie terapii hormonalnej. Jest ona pierwszym etapem tak zwanej procedury zmiany płci i wymaga skrupulatnego monitorowania w okresie wdrażania, ale także w trakcie jej wieloletniej kontynuacji. Autorzy zaprezentowali współczesne aspekty diagnostyki i terapii przypadków transseksualizmu oraz najczęstsze powikłania interwencji hormonalnej. (Endokrynol Pol 2010; 61 (4): 412-416

Kliniczne aspekty zaburzeń neuroendokrynologicznych

Schorzenia neuroendokrynologiczne w tradycyjnym ujęciu to głównie choroby podwzgórza i przysadki mózgowej. Jednak powiązania układów endokrynnego i nerwowego ujawniają się we wszystkich schorzeniach endokrynologicznych. Na przykładzie zaburzeń hormonalnych okresu płodowego autor przedstawił niektóre tego typu relacje związane z ukształtowaniem się identyfikacji psychoseksualnej(wrodzony przerost kory nadnerczy, niedobór 5-a-reduktazy, dysgenezja gonad, defekt receptora estrogenowego, zespół Morrisa, transseksualizm). Zaprezentowano także związki niedoczynności tarczycy w okresie płodowym z rozwojem ośrodkowego układu nerwowego oraz rolę układu nerwowego w procesach pokwitania. Na zakończenie przedstawiono neuroendokrynne aspekty chorób tarczycy, włącznie z encefalopatią Hashimoto. Polski Przegląd Neurologiczny 2010; 6 (4): 165–17

Stres psychologiczny a czynność gonad męskich

Stress is generally a natural phenomenon that affects behaviour, physiological processes, and neuroendocrine, neurochemical, neurological and immune responses. Many somatic and mental disorders are thought to result from chronic stress. Stress-induced gonadal dysfunction is not restricted to humans, but is observed in all higher animals. Stress-induced gonadal dysfunction comprises disturbances of the hypothalamic-pituitary-gonadal axis and of spermatogenesis. Various stressors induce changes in the secretion of neurotransmitters and hormones, such as CRH, ADH, beta-endorphins, somatostatin, VIP, PRL, GH, TSH, dopamine, serotonin, neuropeptide Y, melatonin, ACTH, glucocorticosteroids, catecholamines and androgens. In acute stress, testicular function is principally modified by cytokines and fluctuating concentrations of gonadotropins, while in chronic stress, hypogonadotropic hypogonadism and disruption of spermatogenesis of varying severity, including spermatogenetic arrest, are observed. In spite of the decades-long interest in the relationships between psychological stress and the function of male gonads, many questions in this area remain unanswered. (Pol J Endocrinol 2012; 63 (zeszyt edukacyjny I) 1–6)Stres jest generalnie zjawiskiem naturalnym, wpływającym na zachowanie, procesy fizjologiczne, reakcje neuroendokrynne, neurochemiczne, neurologiczne i immunologiczne. Jednocześnie uważa się, że wiele schorzeń somatycznych i psychicznych jest efektem przewlekłego stresu. Wywołana stresem dysfunkcja gonad dotyczy nie tylko ludzi, ale jest obserwowana u wszystkich zwierząt wyższych. Obejmuje ona zaburzenia czynności osi podwzgórzowo-przysadkowo-gonadalnej i spermatogenezy. Pod wpływem różnorodnych stresorów dochodzi do zmian stężeń neurotransmiterów i hormonów, które działają obwodowo m.in.: CRH, ADH, beta-endorfin, somatostatyny, VIP, PRL, GH, TSH, dopaminy, serotoniny, neuropeptydu Y, melatoniny, ACTH, glikokortykosteroidów, katecholamin, androgenów. W stresie ostrym czynność jąder jest modyfikowana głównie przez cytokiny i wahania stężeń gonadotropin. W stresie przewlekłym często obserwuje się hipogonadyzm hipogonadotropowy i różnego stopnia zaburzenia funkcji plemnikotwórczej, aż do zatrzymania spermatogenezy włącznie. Duże zainteresowanie relacjami między stresem psychologicznym a czynnością gonad utrzymuje się od kilkudziesięciu lat. Wiele kwestii w tej sferze wciąż pozostaje jednak niewyjaśnionych. (Endokrynol Pol 2012; 63 (zeszyt edukacyjny I) 1–6

Metabolizm testosteronu w aspekcie kontroli antydopingowej

Glucuronidation is one of the most important metabolic processes which eliminates androgens from the human organism. Three enzymes (UDP-glucuronosyltransferases) are responsible for transfering the glucuronic group from glucuronic acid to androgens: UGT2B7, UGT2B15 and UGT2B17. Glucuronide products are more polar, water soluble, less toxic and easily extracted form the body. Testosterone is a common androgen abused in sport. The norm for urinary testosterone/epitestosterone ratio is below 4.0. Large testosterone excretion is associated with a deletion polymorphism of the UGT2B17 gene. This polymorphism decreases T/E ratio level.Jednym z głównych elementów metabolizmu androgenów jest przyłączenie do nich reszty glukuronylowej. Proces ten katalizują trzy enzymy z grupy transferaz: UGT2B7, UGT2B15, UBT2B17. Uglukuronylowane związki cechują się silniejszą polaryzacją, a przez to są łatwiej rozpuszczalne w wodzie i usuwalne z organizmu. Jednym z podstawowych androgenów używanych w dopingu jest testosteron. Jego wydalanie w postaci formy uglukuronylowanej w warunkach fizjologicznych jest stałe. Współczynnik obecności testosteronu do epitestosteronu w moczu powinien wynosić poniżej 4,0. Wyższe wartości świadczą o używaniu dopingu. Zaobserwowano, że delecja genu kodującego enzym UGT2B17 powoduje zmniejszenie stężenia wydalania testosteronu, a w związku z tym sztuczne zmniejszenie współczynnika E/T

Growth hormone and IGF-1 as doping agents in competitive sport

Sportowcy często wykorzystują hormon wzrostu (GH, growth hormone) i insulinopodobny czynnik wzrostu 1 (IGF-1, insulin-like growth factor 1) w celach dopingowych. Według niektórych szacunków nawet 25% osób stosujących steroidy androgenno-anaboliczne przyjmuje jednocześnie preparaty GH. Dostępne dane z piśmiennictwa nie potwierdzają wpływu preparatów GH czy IGF-1 na poprawę wyników sportowych. Istnieją natomiast dowody na pojawianie się wielu działań niepożądanych u sportowców korzystających z tej formy dopingu. Od kilku lat dostępne są testy umożliwiające wykrywanie dopingu GH w próbkach krwi. Zaskakujący jest fakt, że dotychczas żadnemu zawodnikowi nie udowodniono nielegalnego wspomagania środkami wpływającymi na oś GH/IGF-1.Growth hormone (GH) and insulin-like growth factor 1 (IGF-1) are often used by athletes as doping agents. It is estimated that up to 25% of sportsmen using anabolic-androgenic steroids also take GH. Available data do not confirm the influence of GH or IGF-1 preparations on physical performance improvement. However, there is some evidences for many adverse effects in athletes using this form of doping. Blood tests to detect growth hormone abuse are available since several years. Surprisingly, no one has been proven to use illegal doping agents influencing GH/IGF-1 axis

Niektóre problemy związane z oznaczaniem testosteronu

Testosterone is the main male sex hormone which determination is useful for assessment of androgen status. It seems that serum levels of testosterone, when assayed by commonly used methods, do not correlate with clinical parameters. One of the causes may be that these assays are suitable for determination of total testosterone, but not for measurement of biologically active forms of this hormone. The aim of this review is to present usefulness of testosterone measurement and its bioactive forms determination as well as factors influencing on their levels.Testosteron jest głównym męskim hormonem płciowym, którego oznaczanie ma istotne znaczenie do oceny stopnia androgenizacji w różnych stanach chorobowych. W powszechnym odczuciu lekarzy praktyków stężenie tego hormonu, oznaczane dostępnymi metodami, nie zawsze koreluje z parametrami klinicznymi. Jedną z przyczyn takiego stanu rzeczy jest fakt, że wyżej wymienione metody diagnostyczne pozwalają na oznaczanie głównie testosteronu całkowitego, nie dają zaś informacji o stężeniu aktywnej biologicznie frakcji tego hormonu. W niniejszej pracy przedstawiono celowość i metody oznaczania testosteronu oraz jego frakcji, jak również czynniki wpływające na wyniki tych oznaczeń. (Endokrynol Pol 2007; 58 (5): 440-445

Zastosowanie testosteronu i steroidów androgenno-anabolicznych w sporcie

Anabolic androgenic steroids (AAS) and testosterone are the most frequently detected prohibited doping agents in sport. Professional competitors have been taking them since the fifties of the 20th century, they are used at present mainly by sport amateurs. Anabolic Androgenic Steroids are very often used in combination with other doping agents (erythropoietin, growth hormone, thyroxin). Apart from desirable for athletes anabolic and anticatabolic properties AAS have many side effects. In extreme cases doping with AAS can be life-threatening.Steroidy androgenno-anaboliczne (AAS, anabolic androgenic steroids) i testosteron są najczęściej wykrywanymi niedozwolonymi środkami dopingującymi w sporcie. Profesjonalni zawodnicy wykorzystują je od lat 50. XX wieku, jednak aktualnie większość konsumentów AAS to osoby uprawiające sport rekreacyjnie. Steroidy androgenno-anaboliczne są bardzo często stosowane łącznie z innymi środkami dopingującymi (erytropoetyna, hormon wzrostu, tyroksyna). Obok pożądanych przez sportowców właściwości anabolicznych i antykatabolicznych AAS wywołują także wiele działań niepożądanych. W skrajnych przypadkach doping AAS może stanowić zagrożenie dla życia

Wpływ nurkowania na wstrzymanym oddechu (freediving) na stężenia androgenów - doniesienie wstępne

Introduction: Breath-hold diving (freediving) is a discipline that makes considerable demands on sportsmen, which can amount to extreme distress. It is also known that psychological and physical strain affects hormonal milieus. We wanted to assess the impact of a stressful event (such as breath-hold diving) on the androgen status of men. Material and methods: We evaluated serum gonadotropins and androgen concentrations in four divers before diving, immediately post, and 60 minutes after diving. Results: We found that neither gonadotropins nor total testosterone, free testosterone, calculated free testosterone or bioavailable testosterone concentrations changed significantly during diving practice. Conclusions: We conclude that the acute distress associated with breath-hold diving does not impact upon gonadotropins or androgen concentrations. (Pol J Endocrinol 2012; 63 (5): 381-385)Wstęp: Nurkowanie na wstrzymanym oddechu (freediving) jest dyscypliną sportową, której towarzyszy znaczący stres. Jednocześnie wiadomo, że psychologiczny i fizyczny stres wpływa na stan hormonalny organizmu. Materiał i metody: Oceniano wpływ stresującej sytuacji (freediving) na stężenia gonadotropin i androgenów u czterech nurków przed, bezpośrednio po oraz po 60 minutach od nurkowania. Wyniki: Nie zaobserwowano znaczących zmian stężeń gonadotropin, testosteronu całkowitego, testosteronu wolnego, kalkulowanego wolnego testostosteronu ani stężenia testosteronu biodostępnego podczas treningu freediving. Wnioski: Silny stres związany z nurkowaniem na wstrzymanym oddechu nie wpływa na stężenia gonadotropin i androgenów we krwi. (Endokrynol Pol 2012; 63 (5): 381-385