YÜKSEKOKUL ÖĞRENCİLERİNİN MADDE BAĞIMLILIĞI ALGILARININ METAFOR YOLUYLA BELİRLENMESİ

ÖZ: Madde bağımlılığı, sağlığı etkileyebilecek farklı kullanım yöntemi ve miktarda uyuşturucu, uyarıcı veya keyif verici madde kullanımıdır. Madde kullanımının fiziksel ve psikolojik kapsamının yanında bir süreci içermesi, soyut niteliğe de sahip olması bu kavramı anlamlandırmayı güçleştirmektedir. Bu araştırma, yüksekokul öğrencilerinin “madde bağımlılığı” kavramını ne şekilde algılayıp, nasıl betimlemeye çalıştıklarını incelemeyi amaçlamıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2021-2022 eğitim öğretim yılında Yozgat Bozok Üniversitesi Sorgun Meslek Yüksekokulu ve Şefaatli Meslek Yüksekokulu’nda öğrenimlerine devam eden 73 erkek ve 57 kız olmak üzere toplam 130 öğrenci oluşturmaktadır. Nitel araştırma desenlerinden fenomenolojik model kullanılarak tasarlanan araştırmada veri toplama aracı olarak yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Toplanan verilerin çözümlenmesinde nitel araştırma tekniklerinden içerik analizi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda katılımcıların “madde bağımlılığı” kavramına ilişkin ürettikleri metaforik algılar incelendiğinde erkek öğrencilerin 73, kız öğrencilerin ise 57 olmak üzere toplam 130 adet metaforik algı ürettikleri tespit edilmiştir. Üretilen 130 metafordan benzer olanları ayıklandığında 80 adet farklı metaforik algının geliştirilmiş olduğu görülmüştür. Bu doğrultuda katılımcıların en fazla sıklıkta ürettikleri metaforların çiçek, aşk ve ağaç olduğu belirlenmiştir. Ayrıca öğrencilerin “madde bağımlılığı” kavramına ilişkin geliştirdikleri metaforik temsilleri 9 farklı kategori altında incelenmiştir. Bütün kategorilerde her iki cinsiyet grubu tarafından metaforlar üretildiği ayrıca kız öğrencilerin erkek öğrencilere kıyasla sadece “Gıda Algısı Olarak Madde Bağımlılığı” ve “Materyal Algısı Olarak Madde Bağımlılığı” kategorilerinde daha sık metaforik temsilde bulunduğu tespit edilmiştir. ABSTRACT: Substance abuse is the use of different methods and amounts of drugs, stimulants or recreational substances that can affect health. The fact that substance use includes a process in addition to its physical and psychological scope and has an abstract nature makes it difficult to make sense of this concept. The purpose of this study was to investigate how vocational high school students try to describe the concept of "substance abuse" and how they perceive it. The study group of the research consists of 130 students, 73 boys and 57 girls, who continue their education at Yozgat Bozok University Sorgun Vocational School and Intercession Vocational School in the 2021-2022 academic year. A structured interview form was used as a data collection tool in the research, which was designed using a phenomenological model, one of the qualitative research designs. Content analysis, one of the qualitative research techniques, was used in the analysis of the collected data. As a result of the research, when the metaphorical perceptions produced by the participants regarding the concept of "substance abuse” were examined, it was determined that 73 of the male students and 57 of the female students produced a total of 130 metaphorical perceptions. When similar ones were excluded from the 130 metaphors produced, it was seen that 80 different metaphorical perceptions were developed. In this direction, it was determined that the most frequently produced metaphors by the participants were flower, love and tree. In addition, the metaphorical representations developed by the students regarding the concept of "substance addiction" were examined under 9 different categories. In all categories, metaphors were produced by both gender groups, and it was determined that female students made more frequent metaphorical representations only in the categories of "Substance Addiction as Food Perception" and "Substance Addiction as Material Perception" compared to male students