Wielohormonalność gruczolaków przysadki w świetle badań immunohistochemicznych

Introduction: Plurihormonality of pituitary adenomas can be defined as the ability of an adenoma to express more than one pituitary hormone. The application of immunohistochemistry to diagnose surgically removed pituitary tumours revealed that a great number of pituitary adenomas are in fact plurihormonal. However, data on the incidence and the clinical relevance of the pituitary adenoma plurihormonality are still scarce and controversial. Material and methods: Hundred fifty-five pituitary adenomas, surgically removed, were studied immunohistochemically with the antibodies against pituitary hormones or their subunits. Additionally, 40 adenomas were immunostained with Ki-67 antibody to evaluate the proliferative potential. Results: According to the World Health Organization (WHO) recommendations, we did not consider tumours expressing both FSH and LH (gonadotropinomas) or somatoprolactinomas expressing both GH and prolactin as plurihormonal. Even with this limitation, plurihormonality was found to be a frequent finding in both hormonally active and clinically non-functioning pituitary adenomas. It was shown that over one-third (36.1%) of the investigated adenomas expressed more than one hormone. Plurihormonality, especially that which is connected with co-expression of ACTH, seems to be more frequent in the recurrent tumours. Plurihormonal adenomas also possess higher Ki-67 indices, as compared to monohormonal tumours. Conclusions: Plurihormonality is a frequent phenomenon in both hormonally active and clinically non-functioning pituitary adenomas. It also seems to predict a higher risk of tumour recurrence. (Pol J Endocrinol 2010; 61 (1): 63-66)Wstęp: Wielohormonalność gruczolaków przysadki jest definiowana jako ich zdolność do ekspresji więcej niż jednego hormonu przysadkowego. Zastosowanie immunohistochemii do diagnostyki usuniętych chirurgicznie guzów przysadki pozwoliło na stwierdzenie, że w istocie znaczną część guczolaków przysadki jest wielohormonalna. Jednak dane o częstości występowania i znaczeniu klinicznym wielohormonalności są skąpe i częściowo sprzeczne. Materiał i metody: Sto pięćdziesiąt pięć chirurgicznie usuniętych gruczolaków przysadki zbadano immunohistochemicznie z użyciem przeciwciał przeciw hormonom przysadkowym i/lub ich podjednostkom. Dodatkowo 40 gruczolaków zbadano za pomocą przeciwciała Ki-67, w celu ustalenia ich potencjału proliferacyjnego. Wyniki: Zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia (WHO, World Health Organization) nie zaliczono do gruczolaków wielohormonalnych guzów z łączną ekspresją FSH i LH (gonadotropinoma) ani somatoprolactinoma wykazujących łączną ekspresję GH i prolaktyny. Nawet przy tym ograniczeniu, wielohormonalność jest częstym zjawiskiem zarówno w przypadku hormonalnie czynnych, jak i klinicznie nieczynnych gruczolaków przysadki. Wykazano, że w ponad jednej trzeciej (36.1%) badanych gruczolaków przysadki wykrywa się obecność więcej niż jednego hormonu. Wielohormonalność, zwłaszcza związana z współwystępowaniem ACTH, jest częstsza w guzach nawrotowych. Guzy wielohormonalne wykazują także wyższy indeks Ki-67 w porównaniu z guzami monohormonalnymi. Wnioski: Wielohormonalność jest częstym zjawiskiem zarówno w grupie guzów klinicznie czynnych, jak i grupie guzów klinicznie nieczynnych hormonalnie. Ponadto wielohormonalność wydaje się wiązać z wyższym ryzykiem nawrotu guza. (Endokrynol Pol 2010; 61 (1): 63-66

Chromogranin A in pituitary adenomas: immunohistochemical detection and plasma concentrations.

Forty one pituitary adenomas excised surgically were immunostained to reveal pituitary hormones and chromogranin A (CgA). In 23 patients, plasma CgA concentration was determined before surgery by ELISA method. The CgA immunopositivity was found in 70.7% of investigated tumors. It was observed in all tumors of gonadotropinoma type and in the majority of null cell adenomas. Elevated (>18 U/L) plasma CgA concentration was observed in approx. a half of the examined patients, being more frequent in gonadotropinomas and null cell adenomas. It may have some, although limited, diagnostic value in these types of pituitary tumors

Ekspresja różnych podtypów receptora somatostatynowego w gruczolakach przysadki - badania immunohistochemiczne

Background: The highly variable expression of SSTR subtypes in pituitary adenomas (PA) may partially explain why the subgroup of somatotropinomas or other adenomas do not respond to the therapeutic action of currently used long-acting somatostatin analogues like octreotide or lanreotide. Material and methods: Our study summarizes the data on expression of all somatostatin receptor subtypes (SSTR 1-5), extended for 2A and 2B SSTR isoforms, revealed by means of immunohistochemistry in dependence to different hormonal phenotype of the tumour. Results: The pattern of SSTR immunostaining (estimated according to the percentage frequency of appearance) was in acromegaly: SSTR 5 > SSTR 1 > SSTR 2A = SSTR 3 > SSTR 2B, in prolactinomas: SSTR 2B = SSTR 3 = SSTR 5 > SSTR 1 = SSTR 2A, in gonadotropinomas: SSTR 3 > SSTR 2B > SSTR 1 = SSTR 2A > SSTR 5, in corticotropinomas: SSTR 2A > SSTR 1 = SSTR 3 > SSTR 5 > SSTR 2B. In PA immunonegative for pituitary hormones, we noticed only a weak staining of all receptor subtypes including SSTR 4. In plurihormonal adenomas with positive GH phenotype the staining pattern was: SSTR 5 > SSTR 1 = SSTR 2B and in plurihormonal PA with negative GH phenotype: SSTR 1 = SSTR 5 > SSTR 2A = SSTR 2B = SSTR 3. In plurihormonal adenoma with ACTH immunopositivity, the staining pattern was: SSTR = SSTR 2A = SSTR 3 = SSTR 5. SSTR 1 and SSTR 5 were the most frequent subtypes of somatostatin receptor in plurihormonal adenomas without ACTH expression. Conclusions: Human PA represents a group of tumours with a much more differentiated appearance of somatostatin receptor subtypes. It is very important to determine the SSTR profile individually for each tumour to make an appropriate decision as to therapeutic strategy choice. Apart from applying SSTR 2 and SSTR 5-preferring octreotide and lanreotide - newly synthesized multiligand analogues, such as SOM 230, KE 108, or other SST selective analogues, may represent a further useful approach for the treatment, especially in cases other than somatotropinoma or thyrotropinoma.Wstęp: Duża różnorodność ekspresji podtypów receptora somatostatynowego SSTR 1-5 w gruczolakach przysadki (PA) może częściowo wyjaśniać, dlaczego w guzach somatotropowych lub innych obserwuje się brak odpowiedzi na działanie analogów somatostatyny o przedłużonym działaniu, takich jak octreotyd i lanreotyd, wiążących się głównie z podtypem receptora 2 i 5. Materiał i metody: W pracy podsumowano wyniki badania metodą immunohistochemiczną ekspresji wszystkich podtypów receptora somatostatynowego SSTR 1-5, łącznie z izoformami 2A i 2B, w zależności od fenotypu hormonalnego guza. Wyniki: Wzory immunoekspresji SSTR 1-5, określone na podstawie procentowej częstości występowania, przedstawiały się następująco: w akromegalii - SSTR 5 > SSTR 1 > SSTR 2A = SSTR 3 > SSTR 2B, w guzach prolaktynowych: SSTR 2B = SSTR 3 = SSTR 5 > SSTR 1 = = SSTR 2A, w guzach gonadotropowych - SSTR 3 > SSTR 2B > SSTR 1 = SSTR 2A > SSTR 5, w guzach kortykotropowych - SSTR 2A > SSTR 1 = SSTR 3 > SSTR 5 > SSTR 2B. W guzach immunonegatywnych dla hormonów przysadkowych zanotowano jedynie słaby odczyn dla wszystkich podtypów receptora, łącznie z SSTR 4. W guzach wielohormonalnych GH-dodatnich, ekspresja receptora była następująca - SSTR 5 > SSTR 1 = SSTR 2B, a w guzach wielohormonalnych GH-ujemnych - SSTR 1 = SSTR 5 > SSTR 2A = SSTR 2B = SSTR 3. W guzach wielohormonalnych o fenotypie ACTH-dodatnim - SSTR 1 = SSTR 2A = SSTR 3 = SSTR 5. W guzach wielohormonalnych ACTH-ujemnych najczęściej występowały SSTR 1 i SSTR 5. Wnioski: Podtypy receptora somatatostatynowego SSTR 1 i SSTR 5 występują w ludzkich gruczolakach przysadki w sposób bardzo zróżnicowany. Dlatego też, aby podjąć właściwą decyzję dotyczącą sposobu ich leczenia, należy określić indywidualny dla każdego guza, profil SSTR. Nowo zsyntetyzowane multiligandy, takie jak SOM 230, KE 180 lub selektywne analogi, mogą być użyteczne w leczeniu zwłaszcza innych guzów, niż te wydzielające GH lub TSH

Somatostatin receptors in GH-secreting pituitary adenomas - their relationship to the response to octreotide

Zbadano 20 gruczolaków przysadki, usuniętych operacyjne u chorych z akromegalią. Na skrawkach parafinowych guzów wykonano odczyny immunohistochemiczne z użyciem przeciwciał anty-GH i anty-PRL oraz przeciwciał przeciwko poszczególnym podtypom receptorów somatostatynowych (rsst1–5). Nasilenie odczynu na rsst oceniano z użyciem następującej skali: 0 - odczyn negatywny, 1 - odczyn słaby, 2 - odczyn umiarkowany, 3 - odczyn silny. U 15 chorych zbadano korelacje między nasileniem odczynów na rsst a odpowiedzią GH na podanie 200 mg oktreotydu. Wszystkie badane guzy były immunopozytywne dla GH, a większość wykazywała także ko-ekspresję PRL (14/20). Wszystkie badane gruczolaki wykazywały ekspresję rsst2A (20/20) i rsst5 (12/12). Receptory sst2B i rsst3 występowały także we wszystkich badanych guzach poza jednym (odpowiednio: 19/20 i 11/12). W żadnym z badanych w tym kierunku guzów nie stwierdzono obecności rsst4. Mieszane gruczolaki (GH/PRL) wykazywały tendencje do wyższej ekspresji rsst2A + rsst2B i zarazem silniejszej odpowiedzi na oktreotyd, niż guzy monohormonalne. Stwierdzono znamienną korelację dodatnią między sumą ekspresji rsst2A + rsst2B a spadkiem GH po podaniu oktreotydu. Podsumowując, hamujący wydzielanie GH efekt oktreotydu zależy od nasilenia ekspresji receptorów sst2A i sst2B. Obie izoformy receptora sst2 w guzach wydzielających hormon wzrostu pośredniczą w tej samej odpowiedzi biologicznej (hamowaniu wydzielania GH).Twenty pituitary adenomas, surgically removed from patients suffering from acromegaly, were studied. The tumours were immunostained with anti-GH and anti-PRL antibodies and with antibodies raised against particular subtypes of somatostatin receptors (rsst1–5). Expression of rsst immunoreactivity was scored using the following scale: 0 - negative reaction, 1 - weak reaction, 2 - moderate reaction, 3 - strong reaction. In 15 patients in whom the GH response to the acute administration of 200 ug octreotide was tested the correlation between the expression of rsst and the percentage of GH drop was estimated. All the tumours were GH-immunopositive and in the majority (14/20) co-expression of PRL was also found. All the adenomas examined expressed rsst2A (20/20) and rsst5 (12/12) receptor proteins. Receptors sst2B and rsst3 were found in all but one of the tumours examined (19/20 and 11/12, respectively). None of tumours investigated presented rsst4 immunopositivity. The mixed (GH/PRL) adenomas showed a tendency to a higher expression of rsst2A + + rsst2B and a greater response to octreotide administration. A significant positive correlation was found between rsst2A + rsst2B expressions and a drop in GH after octreotide. To conclude, the GH-inhibiting effect of octreotide depends on the intensity of expression of both rsst2A and rsst2B. Both isoforms of rsst2 mediate the same biological response (inhibition of GH secretion) in GH-secreting and GH/PRL-secreting adenomas

The effect of octreotide and bromocriptine on expression of a pro-apoptotic Bax protein in rat prolactinoma.

It is well established that disruption of apoptosis may lead to tumor initiation, progression or metastasis. It is also well documented that many anticancer drugs induce apoptosis. In the earlier studies, the dopamine D2 receptor agonist bromocriptine (BC) and somatostatin analog octreotide (OCT) were found to inhibit the growth of the estrogen-induced rat prolactinoma. Our previous investigations, applying the TUNEL method showed the involvement of the pro-apoptotic effect in the action of BC, and to a lesser degree, in the action of OCT. The aim of the present study was to investigate whether the pro-apoptotic action of these drugs involves the increased expression of Bax--a member of Bcl-2 protein family which is known to play an important role in the regulation of apoptosis. Male four-week Fisher 344 rats were used in the experiment. Capsules containing diethylstilboestrol (DES) were implanted subcutaneously. Six weeks after the implantation the rats were given OCT (2 x 25 microg/animal/24), BC (3 mg/kg b.w./24 h) or OCT and BC at the above doses for 10 days. Bax expression was detected by immunohistochemistry. Prolactin (PRL) in blood serum was measured by radioimmunoassay (RIA). It has been found that both OCT and BC, alone or in combination, significantly reduce the tumor weight. Both OCT and BC suppressed PRL levels, but the inhibitory effect of BC was stronger than that of OCT. It has been found that the treatment with OCT and BC, alone or in combination, causes a significant increase in Bax expression in the rat prolactinoma cells. Our findings indicate that anti-tumoral action of bromocriptine and to some extent the action of octreotide in the experimental rat prolactinoma is connected with the induction of apoptosis and is associated with increased Bax expression

Ocena stężenia podjednostki alfa po podaniu TRH: przydatny test w przedoperacyjnej diagnostyce gonadotropinoma?

Objectives: Clinically nonfunctioning pituitary adenomas (CNFPAs) represent about 30% of pituitary macroadenomas, gonadotropinomas being the most frequent among them. The aim of the present study is to re-evaluate the usefulness of the measurement of α-SU serum level in response to TRH stimulation in detecting the gonadotropic nature of nonfunctioning pituitary adenomas before the neurosurgical treatment.Material and methods: We have studied 14 patients with CNFPAs. The response of α-SU to the administration of TRH was studied in each patient before the surgery. α-SU blood serum level increase over 50% of the baseline level after TRH treatment was considered to be significant.Results: The patients were divided into 2 groups, each including 7 subjects. The first group included the patients with gonadotropinomas (tumors immunopositive for FSH and/or LH or their free subunits). The second group included the patients with adenomas immunonegative for gonadotropins and α-SU. The basal level of α-SU was elevated over the upper limit of normal range in two patients of the first group (gonadotroph adenomas) and in one in the second group. All but one patient from the first group and none of seven patients with tumors immunonegative for FSH, LH or α-SU, had a significant α-SU (over 50%) response to TRH. In three of seven patients with gonadotropins immunonegative tumors a decrease of α-SU serum level after TRH was observed.Conclusion: The measurement of α-SU serum level in response to TRH administration seems to be useful in preoperative identification of gonadotroph adenomas among other nonfunctioning pituitary adenomas.Wstęp: Klinicznie nieczynne gruczolaki przysadki (clinically nonfunctioning pituitary adenomas, CNFPAs) stanowią około 30% makrogruczolaków przysadki i są najczęściej guzami typu gonadotropinoma. Celem pracy była weryfikacja użyteczności pomiaru stężenia podjednostki alfa hormonów glikoproteinowych (α-SU) w surowicy w odpowiedzi na pobudzenie egzogennym TRH w rozpoznawaniu gonadotropowego charakteru CNFPAs przed leczeniem neurochirurgicznym.Materiał i metody: Badania przeprowadzono u 14 pacjentów z klinicznie nieczynnymi gruczolakami przysadki. U każdego chorego przed zabiegiem chirurgicznym oceniono stężenie α-SU w surowicy w odpowiedzi na podanie TRH. Jako odpowiedź znamienną przyjęto arbitralnie wzrost stężenia α-SU o ponad 50% w stosunku do wartości wyjściowej.Wyniki: Pacjenci zostali podzieleni na dwie grupy, po 7 chorych każda. Grupę pierwszą stanowili pacjenci z guzami typu gonadotropinoma (guzy immunopozytywne dla FSH i/lub LH bądź ich wolnych podjednostek). W grupie drugiej znaleźli się chorzy z gruczolakami immunonegatywnymi dla gonadotropin i α-SU. Podstawowe stężenie α-SU powyżej normy stwierdzono u dwóch pacjentów w grupie pierwszej (gruczolaki gonadotropowe) oraz u jednego w grupie drugiej. Wzrost stężenia α-SU po podaniu TRH o ponad 50% obserwowano u wszystkich z wyjątkiem jednego badanego w grupie pierwszej oraz u żadnego z siedmiu chorych z guzami immunonegatywnymi dla FSH, LH lub α-SU. U trzech z siedmiu pacjentów z gruczolakami immunonegatywnymi dla gonadotropin stwierdzono obniżenie stężenia α-SU w surowicy po podaniu TRH.Wniosek: Pomiar stężenia α-SU w odpowiedzi na podanie TRH może być przydatny w przedoperacyjnej identyfikacji guzów gonadotropowych wśród innych nieczynnych hormonalnie gruczolaków przysadki

Przysadkowa oporność na hormony tarczycy - opis przypadku

Pituitary resistance to thyroid hormone is a very rare cause of hyperthyroidism. It is characterized by normal, or elevated TSH concentration with high concentration of T3 and T4. Here, we present a case of a 24-year-old woman who suffered from mild thyrotoxicosis and diffuse goiter for several years. She had elevated fT3 and fT4 with slightly elevated TSH concentration. Pituitary adenoma was excluded as magnetic resonance imaging showed normal pituitary gland, alpha subunit was within normal range and TSH concentration increased after TRH administration. Sonography revealed normoechogenic, slightly enlarged thyroid gland. Previously, she was given thiamazole, but without any significant amelioration. Thus, the diagnosis of the syndrome of pituitary resistance to thyroid hormone was established. The patient was given bromocriptine at a dose of 10 mg per day. After 2 months of treatment she achieved a state of constant euthyrosis and following next few months thyroid volume diminished.Przysadkowa oporność na hormony tarczycy jest rzadką przyczyną nadczynności tarczycy. Cechuje się prawidłowym lub podwyższonym stężeniem TSH, któremu towarzyszą wysokie stężenia T4 i T3. W niniejszej pracy przedstawiamy przypadek 24-letniej chorej z kilkuletnim wywiadem wola, klinicznymi cechami nadczynności tarczycy oraz podwyższonym stężeniem TSH i wolnych hormonów tarczycy. Rezonans magnetyczny głowy oraz prawidłowe stężenie podjednostki alfa i wynik testu z TRH pozwoliły wyłączyć podejrzenie tyreotropinoma. Badanie usg ujawniło nieco powiększoną, jednorodną tarczycę o prawidłowej echogeniczności. Chora otrzymywała początkowo tiamazol, jednakże bez istotnej poprawy, gdyż nadal utrzymywały się podwyższone stężenia TSH, T4 i T3. Po rozpoznaniu przysadkowej oporności na hormony tarczycy rozpoczęto leczenie bromokryptyną w dawce 10 mg na dobę. Po 2 miesiącach leczenia chora osiągnęła stan pełnej klinicznej i biochemicznej eutyreozy, który utrzymuje się do chwili obecnej, a wole uległo istotnemu zmniejszeniu

Positron emission tomography (18FDG-PET) in the detection of medullary thyroid carcinoma metastases

Wstęp: Rak rdzeniasty tarczycy zwykle jest rozpoznawany w stadium bardziej zaawansowanego guza niż raki zróżnicowane i często z przerzutami. Leczeniem z wyboru jest całkowite wycięcie tarczycy i regionalnych węzłów chłonnych. Skuteczność tych zabiegów bywa ograniczona, co wiąże się z agresywnością choroby i jej zaawansowaniem w momencie operacji. Utrzymujące się lub ponownie podwyższone stężenia kalcytoniny (CT) i antygenu rakowo-płodowego (CEA) wskazują na obecność resztkowej choroby lub wznowę procesu. Jednak nie zawsze rutynowo wykonywane badania obrazowe (USG, TK, MRI, scyntygrafia MIBI) prowadzą do znalezienia źródła kalcytoniny. Większą czułość wykazuje scyntygrafia DMSA, receptorów somatostatynowych i pozytonowa tomografia emisyjna (PET). Celem niniejszej pracy była ocena przydatności badania PET w celu zlokalizowania ognisk wznowy i/lub przerzutów raka rdzeniastego u chorych z podwyższonymi stężeniami kalcytoniny po leczeniu operacyjnym, u których rutynowymi metodami nie znaleziono ogniska nowotworu. Materiał i metody: Badanie PET z wykorzystaniem 18F-fluoro-2-deoksy-D-glukozy, połączone z tomografi komputerową (18FDG-PET/CT), przeprowadzono w Zakładzie Medycyny Nuklearnej Centrum Onkologii w Bydgoszczy między styczniem a październikiem 2004 roku. Badanie to wykonano u 5 chorych, u których obserwowano podwyższone pooperacyjne stężenia kalcytoniny (164,0 - > 2000,0 ng/l; norma < 10,0 ng/l), a rutynowe badania obrazowe nie lokalizowały podejrzanych ognisk.Wyniki: U 4 spośród 5 chorych wykazano w tym badaniu obecność ognisk o zwiększonym metabolizmie 18FDG, które wskazywały na umiejscowienie zmiany nowotworowej. W jednym przypadku nie stwierdzono wyraźnego ogniska wzmożonego metabolizmu znacznika, mimo wysokich stężeń kalcytoniny. Rozpoznane ogniska zlokalizowane były w dwóch przypadkach na szyi i w śródpiersiu, w jednym w płucu i lewym nadnerczu, a w jednym na szyi i w wątrobie. W wyniku przeprowadzonych powtórnych operacji, u wszystkich chorych potwierdzono histopatologicznie prawidłowość rozpoznania, a w 3 przypadkach stwierdzono obniżenie stężeń kalcytoniny i CEA, co świadczy o skuteczności leczenia chirurgicznego opartego na obrazach z badania PET/CT. Wnioski: Pozytonowa tomografia emisyjna stanowi cenną metodę diagnostyki obrazowej w poszukiwaniu przerzutów raka rdzeniastego tarczycy o trudnej do ustalenia lokalizacji.Introduction: Medullary thyroid carcinoma (MTC) is usually more advanced at presentation than differentiated thyroid cancers and often has distant metastases. The primary treatment of MTC is total thyroidectomy and regional lymph node dissection. The efficacy of these procedures has been limited by the aggressiveness of the disease and metastatic spread at the time of surgery. Persistently elevated levels of calcitonin (CT) and carcinoembryonic antigen (CEA) or their increase postoperatively are indicative for residual or recurrent disease. Conventional imaging methods such as ultrasonography, computed tomography, magnetic resonance imaging and MIBI scintigraphy usually fail to find the source of calcitonin. Better imaging properties have been shown by DMSA scintigraphy, somatostatin receptor scintigraphy or by positron emission tomography (PET). The aim of the study was to evaluate the diagnostic accuracy of PET for the localisation of occult MTC in patients after surgery with increased concentrations of CT, in whom conventional imaging procedures have not been successful. Material and methods: The PET investigation using 18F-fluoro- 2-deoxy-D-glucose combined with computed tomography (18FDG-PET/CT) was performed at the Department of Nuclear Medicine (Oncology Centre in Bydgoszcz) between January and October 2004. In five patients with postoperative calcitonin ranging from 164 to > 2000 ng/l (normal < 10 ng/l) no tumour lesions were found using other imaging methods. Results: In four of five cases, responsible lesions with a higher metabolism of FDG, indicating MTC tissue (remnants or metastases), were localised. In one patient no focus of FDG accumulation was found despite high CT concentration. PET detected tumour manifestations in the neck and the mediastinum in two patients, in the lung and the left adrenal gland in one case and in the neck and the liver in another patient. As a result of surgery for the removal of a residual tumour or metastases the accuracy of diagnosis was confirmed by histopathology in all four cases and a decrease in CT and CEA levels was observed in 3/4 cases. The metabolic imaging findings by PET/CT ensured that the surgery on these patients was successful. Conclusions: For the detection of occult residual or metastatic MTC lesions, 18FDG-PET is a valuable procedure in imaging diagnostics

Stężenia gonadotropin i α podjednostki w surowicy krwi u pacjentów z gruczolakami gonadotropowymi przysadki w zależności od immunoreaktywności guza

Introduction: Although active gonadotropin-secreting pituitary adenomas are considered very rare, the vast majority of pituitary tumours diagnosed as “non-functioning” express gonadotropins or their free β or α subunits. However, systemic investigations comparing the serum concentrations of follitropin (FSH), lutropin (LH), and α–subunit (αSU) before surgery with the immunoreactivity of the respective substances in the excised tumours are still lacking. Material and methods: Immunostaining of FSH, LH, and αSU was compared in 43 surgically removed gonadotropin — expressing pitu­itary adenomas with serum concentrations of the above-mentioned substances before surgery in the same patients. Results: The serum concentrations of FSH were elevated (&gt; 11.6 mU/mL) in 8/12 (66.7%) cases of FSH-positive adenomas. By contrast, in FSH–negative tumours the elevation of FSH is absent. Moreover, only 1/25 (4%) patients with LH–positive adenoma had the elevated serum concentration of LH (51.5 mU/mL). The overproduction of LH was not observed in adenomas expressing free β LH or in LH-negative tumours. In patients with αSU-positive adenomas elevated serum levels of αSU were observed in 3/15 (20%) cases. No αSU elevations were observed in patients with αSU–negative adenomas. The mean serum FSH, LH, and αSU concentrations were higher in patients with FSH, LH, and/or αSU immunopositive tumours in comparison with immunonegative. However, the differences are not statistically significant. Conclusions: Although “silent” gonadotropinomas constitute a frequent subtype of pituitary adenomas, the “active” subtype (i.e. manifesting by gonadotropin excess) are rare (approx. 4% of all pituitary adenomas). Gonadotropinomas are difficult to diagnose before surgery. The measurement of gonadotropins including αSU is needed but often not sufficient for presurgical diagnosis.Wstęp: Jakkolwiek „aktywne” gruczolaki przysadki wydzielające gonadotropiny uważane są za bardzo rzadkie to większość guzów przy­sadki rozpoznawanych jako „nieczynne wydzielniczo” w rzeczywistości wykazuje ekspresję gonadotropin lub ich wolnych podjednostek β lub α. Brak jednak dotąd systematycznych badań, które porównywałyby przedoperacyjne stężenia folitropiny (FSH), lutropiny (LH) i ich podjednostki α (αSU) w surowicy krwi z immunoreaktywnością usuniętych operacyjnie guzów. Materiał i metody: W usuniętych operacyjnie 43 gruczolakach gonadotropowych przysadki, porównano odczyny immunohistochemiczne na FSH, LH i αSU ze stężeniami tych hormonów oznaczonymi we krwi pacjentów przed operacją. Wyniki: Podwyższone stężenie FSH we krwi (> 11,6 mU/mL) stwierdzono u 8/12 (66,7%) pacjentów z dodatnim odczynem na FSH w guzie. W grupie chorych z gruczolakami ujemnymi dla FSH nie obserwowano podwyższonego stężenia FSH w surowicy w żadnym przypadku. W przypadku gruczolaków LH-pozytywnych, podwyższenie LH we krwi stwierdzono tylko w 1 przypadku na 25 (4%) (51,5 mU/mL). Podwyższonego stężenia LH nie obserwowano także w przypadkach gruczolaków z ekspresją wolnej podjednostki β-LH oraz LH-negatywnych. W przypadkach gruczolaków αSU-pozytywnych podwyższone stężenia αSU w surowicy krwi (> 1 mU/mL), stwierdzono w 3 przypadkach na 15 (20%), natomiast w guzach αSU-negatywnych podwyższonych stężeń nie obserwowano w żadnym przypadku. Średnie stężenia FSH, LH i a αSU w surowicy krwi były wyższe u pacjentów z guzami odpowiednio FSH, LH i αSU pozytyw­nymi w porównaniu z pacjentami z guzami immunonegatywnymi dla tych hormonów; różnice nie były jednak statystycznie znamienne. Wnioski: Jakkolwiek „ciche” gonadotropinoma stanowią częsty podtyp gruczolaków przysadki, to „aktywne” (tj. manifestujące się nad­miarem gonadotropin) gonadotropinoma są rzadkością (ok. 4% wszystkich gruczolaków przysadki). Gruczolaki gonadotropowe są trudne do zdiagnozowania przed operacją. Oznaczenie gonadotropin oraz αSU są konieczne, lecz najczęściej niewystarczające do rozpoznania przedoperacyjnego

Ocena efektów leczenia analogami somatostatyny nieczynnych hormonalnie gruczolaków przysadki w porównaniu z akromegalią

  Introduction: Non-functioning pituitary adenomas (NFPA) are often diagnosed late as invasive macroadenomas. The surgical resection is usually incomplete and about 50% of patients require additional surgery. Recent data suggest that somatostatin analogues (SSA), so important in the pharmacotherapy of acromegaly, can also be effective in the management of NFPA. Material and methods: We analysed data of patients who had been treated up to 10 years previously with SSA: 40 with acromegaly (23 — primary, 17 — recurrent tumours) and 22 with NFPA (4 — primary, 18 — recurrent tumours). Hormonal profile, dynamics of tumour size change, ophthalmic syndromes, somatostatin receptor (SSTR) scintigraphy, and immunohistochemistry of SSTR subtypes of operated tumours as well as side effects were investigated. Results: Biochemical cure of acromegaly was achieved in 57.5% of patients, while reduction of tumour size was observed in 37% of patients and it was more frequent in not-operated cases. Regarding NFPA, stabilisation of tumour size was noticed in 68% of patients. Tumour shrinkage was reported in 9% of cases, but in 23% of the study group the adenoma size increased with indication for reoperation. Conclusions: The efficacy of SSA in NFPA is much lower in comparison to their well-established effects in the treatment of acromegaly. Stabilisation of tumour size, which is observed in the majority of NFPA, is significantly more frequent in comparison to the natural history of untreated NFPA and our previous studies as well. Analysis of SSTR subtypes is an argument in favour of introduction of novel broad-spectrum SSA that may be more effective in the treatment of NFPA. Referring to acromegaly, adenoma size decrease was reported more frequently in primary therapy. Considering recurrent tumours better outcomes were achieved in patients who were pre-treated with SSA before planned surgery. (Endokrynol Pol 2016; 67 (3): 292–298)    Wstęp: Nieczynne hormonalnie gruczolaki przysadki (NFPA) są często diagnozowane późno w stadium inwazyjnych makrogruczolaków. Mają charakter guzów nawrotowych po niedoszczętnych zabiegach operacyjnych i w około 50% przypadków wymagają reoperacji. W ostatnim czasie pojawiają się doniesienia sugerujące, że analogi somatostatyny (SSA), będące podstawą farmakoterapii akromegalii, są również skuteczne w leczeniu NFPA. Materiał i metody: Analizowano wpływ SSA stosowanych do 10 lat u 40 chorych z akromegalią (23 — guzy pierwotne, 17 — nawrotowe) i 22 chorych z NFPA (4 — guzy pierwotne, 18 — nawrotowe). Badano profil hormonalny, dynamikę zmian wielkości guza, objawy okulistyczne ze zmianami w polu widzenia, scyntygrafię receptorów somatostatynowych (SSTR), podtypy SSTR w badaniu immunohistochemicznym operowanych guzów oraz występowanie objawów niepożądanych. Wyniki: Biochemiczne kryteria wyleczenia akromegalii uzyskano u 57,5% pacjentów, a redukcję wielkości guza obserwowano u 37,5% chorych i była ona częstsza u pacjentów nieoperowanych. U chorych z NFPA stabilizację wielkości guza i zaburzeń pola widzenia odnotowano u 68% pacjentów, u 9% obserwowano zmniejszenie wielkości gruczolaka, a u 23% doszło do wzrostu guza ze wskazaniem do kolejnej operacji. Wnioski: Analogi somatostatyny są mniej skuteczne w leczeniu chorych z NFPA w porównaniu z dobrze znanymi efektami leczenia w akromegalii. Stabilizacja wielkości guza dotycząca większości przypadków NFPA leczonych SSA jest obserwowana znacząco częściej w porównaniu z naturalnym przebiegiem nieleczonych farmakologicznie NFPA, jak również w porównaniu z wynikami naszych poprzednich badań. Analiza podtypów SSTR w NFPA przemawia za wprowadzeniem nowych SSA o szerokim spektrum działania receptorowego, które mogłyby być bardziej skuteczne w leczeniu NFPA. W odniesieniu do akromegalii zmniejszenie wielkości gruczolaka w trakcie farmakoterapii jest częściej obserwowane w terapii pierwotnej. W guzach nawrotowych lepsze wyniki uzyskano w przypadkach stosowania SSA przed operacją. (Endokrynol Pol 2016; 67 (3): 292–298)