Hołdy stanów śląskich w okresie dominacji cesarsko-królewskiej Habsburgów (1600–1740). Podstawy i procedura prawna, postępowanie administracyjne a powstały zwyczaj i praktyka kulturowa

This article deals with the hitherto unknown phenomenon of paying tribute to kings, princes, and free state lords in Silesia in the period 1600–1740. It is important that the formula for submitting the homage in the times cited changed dramatically, and the observation of the legal custom allowed us to distinguish three types of this type of ceremony. We distinguish, therefore, the tributes paid to the hands of royal-imperial dignitaries in the Superior Office in Wrocław by feudal princes (apart from the tributes paid in Vienna itself), tributes paid by princely vassals in hereditary principalities to the royal starosts, where the prince was almost always Habsburg during the period in question (exception: Duchy of Opole and Racibórz, 1645–1666). The third type of tribute were those that took place with the seizure of one of the six free state states (estates with rights similar to principalities). Attentions gets also the so-called “reverse guarantees” provided by newly acquiring principalities or their representatives. Apart from the legal and administrative aspects, the work also presents the cultural image of paying homage. It contains a description of the custom regarding the place of worship, the manner of gathering, or the texts of the oaths and homage replicas of the rulers, first time in the Polish translation.Artykuł dotyczy nieznanego dotąd zjawiska składania danin królom, książętom i wolnym panom stanowym na Śląsku w latach 1600–1740. Co istotne, formuła składania hołdu w tych czasach zmieniła się diametralnie, a obserwacja zwyczaju prawnego pozwoliła wyróżnić trzy rodzaje tego typu ceremonii. Wyróżniamy więc daniny składane na ręce dygnitarzy królewsko-cesarskich w Urzędzie Zwierzchnim we Wrocławiu przez książęta lenne (abstrahując od hołdów składanych w samym Wiedniu), daniny składane przez lenników książęcych w księstwach dziedzicznych przed starostami królewskimi, gdzie w omawianym okresie księciem był prawie zawsze Habsburg (wyjątek: księstwo opolsko-raciborskie, 1645–1666). Trzecim typem daniny były te, które miały miejsce wraz z zajęciem jednego z sześciu wolnych państw stanowych (stanów o prawach zbliżonych do księstw). Uwagę zwracają także tzw. gwarancje odwrotne udzielane przez nowo przejmujących księstwa lub ich reprezentantów. Oprócz aspektu prawnego i administracyjnego w pracy przytoczony został również obraz kulturowy składania hołdu. Zawiera on opis obyczaju dotyczącego miejsca hołdu i sposobu gromadzenia się, a także po raz pierwszy w tłumaczeniu na język polski tekst przysiąg i homagialnych replik władców

Struktura dóbr szlacheckich w księstwie głogowskim i podstawy ich prawnego funkcjonowania w czasach habsburskich (1526–1740)

The article discusses the problem of land ownership in the hands of the nobility in the Habsburg period in the Duchy of Głogów, which remained a separate administrative part of the then Czech rule. The issues were mainly connected with the population potential of the principality and with its territory, on the basis of which the development of small, medium and large landed property was analyzed. The noble property of the Głogów principality was entrusted in possession on the basis of three legal orders. The main division was on the line of unconditional inheritance, feudal heredity and transitory form. At the root of such diversity was the complicated history of the Duchy of Głogów in the middle and late Middle Ages, and thus its belonging to the Czech Crown, the rule of the Głogów Piasts, and then entrusting it to the members of the Polish-Lithuanian Jagiellonian Dynasty (Jan Olbracht and Zygmunt Jagiellończyk, Władysław Jagiellończyk and Ludwik II). The discussed diversity in terms of the size of assets and their legal position vis-à-vis the King of the Czech Republic was associated with the occurrence of such forms as powers, fideicommissions, majorates and a free state. The owners of each of them had different land rights, and their estates – along with raising their rank – could even become separate administrative units whose owners could acquire princely rights (including, for example, a separate position in public life by obtaining a vote during the Silesian parliament).W artykule omówiono problem kształtowania się własności ziemskiej w rękach szlachty w okresie habsburskim na obszarze księstwa głogowskiego, pozostającego wydzieloną częścią administracyjną ówczesnego władztwa czeskiego. Poruszono głównie kwestie związane z potencjałem ludnościowym księstwa, z jego terytorium, na bazie czego dokonano analizy rozwoju drobnej, średniej i wielkiej własności ziemskiej. Majątki szlacheckie księstwa głogowskiego powierzane były w posiadanie na podstawie trzech porządków prawnych. Główny podział przebiegał na linii dziedziczności bezwarunkowej, dziedziczności lennej oraz formy przejściowej. U podstaw takiego zróżnicowania leżała skomplikowana historia księstwa głogowskiego tak w środkowym, jak i późnym średniowieczu, a więc jego przynależność do Korony Czech, władania nim przez Piastów głogowskich, a następnie powierzenie go w ręce członków polsko-litewskiej dynastii Jagiellonów (Jana Olbrachta i Zygmunta Jagiellończyka, Władysława Jagiellończyka i Ludwika II). Opisane zróżnicowanie pod względem wielkości majątków i ich pozycji prawnej względem króla Czech związane było z występowaniem tutaj takich form, jak tzw. władztwa, fideikomisy, majoraty i wolne państwo stanowe. Właściciele każdego z nich dysponowali odmiennymi prawami do ziemi, a ich majątki – wraz z podnoszeniem rangi – mogły stać się nawet odrębnymi jednostkami administracyjnymi, których właściciele mogli pozyskać dla siebie prawa równe książęcym (w tym np. osobną pozycję w życiu publicznym przez uzyskanie głosu indywidualnego podczas obrad sejmu śląskiego)

Szlachta w życiu społeczno-gospodarczym księstwa głogowskiego w epoce habsburskiej 1526-1740

dodany wstęp

Archiwum Herminy von Reuss : korespondencja rodzin Reuss, Schönaich-Carolath, Hohenzollern oraz Prittwitz und Gaffron w zbiorach WiMBP im. C. Norwida w Zielonej Górze

Zielonogórskie Studia Bibliotekoznawcze ; z. 4

Pro Libris: Lubuskie Pismo Literacko-Kulturalne, nr 4 (2008)

172 s. : il

Herrenstand - Panský Stav – Lords Estates of the Realm (stan panów). Difficulties in Translating and Putting into Scientific Circulation of Historical Notions and Concepts of a Complex Legal, Administrative and Socio-Cultural Character.

The "state of gentlemen," translated into Polish directly from its German and Czech counterparts, is a term not well known in Polish historical sciences. With the development of research on the social elites of Europe, it was impossible not only to understand, but also to skillfully explain many processes without clear knowledge of the Herrenstand.It is a concept that did not find matches in the Polish language for a long time, and the basic problem of its Polish audience was a complex one. In order to be able to use it freely, the scientific description on the one hand must include a detailed explanation of the aspects and legal framework in which it is situated, as well as the functioning of the concept in the world of state administration. On the other hand, we must carefully look at the parallel issues of the structure of the social state of gentlemen (wide division of degrees and aristocratic rank) and the his place in the culture of Central Europe

Barons in representative offices and administration Holy Roman Empire of the German Nation at the central and local level under the direct rule of the Habsburg dynasty in the modern era (16th-18th centuries)

Artykuł traktuje o partycypacji „stanu baronów” (Herrenstand, Freiherrenstand) w zgromadzeniach reprezentanckich Rzeszy Niemieckiej oraz krajów dziedzicznych Habsburgów od XVI do XVIII w. Dokonano w nim wartościowania udziału baronów w urzędach i najważniejszych gremiach Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego, ze szczególnym uwzględnieniem pierwszych, najważniejszych urzędów w takich instancjach, jak sąd kameralny Rzeszy, rada nadworna Rzeszy, sąd dworski, a z drugiej strony przedstawiono rolę, jaką odegrali baronowie w życiu urzędniczym ziem dziedzicznych. Starano się w ten sposób, poprzez połączenie obu wątków, zwrócić uwagę na trudną do przecenienia wartość tej grupy dla istnienia państwa oraz wskazać jej szerokie aspiracje i zaangażowanie w życie publiczne. Taka bowiem samorealizacja odegrała niebagatelną rolę w wyznaczaniu kierunków polityki cesarzy, na trzy stulecia, tworząc częściową supremację baronów na urzędach centralnych i lokalnych.The article deals with the participation of the "state of barons" (Herrenstand-, Freiherrenstand) in the representative assemblies of the German Reich and the Habsburg Hereditary Countries, which collectively constituted the Holy Roman Empire of the German Nation in the period of the 16th-18th centuries. Similarly, the participation of barons in the offices of the most important bodies has been evaluated including such instances as the Reich Chamber Court, Reichs Court Council, Court Court, and on the other hand, the role played by the barons in the clerical life of the Hereditary Lands. In this way, by combining the two images, we attempt to draw attention to the value of this group, which is difficult to overstate, for the existence of the state and indicate its broad aspirations and involvement in the public life of the state. For such self-realization played a significant role in the directions of the emperors' policy for three centuries, creating a partial supremacy of barons in both central and local offices

Tributes to the Silesian Principalities during Habsburgs Imperial and Royal Domination (1600–1740): Legal Basis and Procedure, Administrative Procedure and the Emergence of Custom and Cultural Practice

Artykuł dotyczy nieznanego dotąd zjawiska składania danin królom, książętom i wolnym panom stanowym na Śląsku w latach 1600–1740. Co istotne, formuła składania hołdu w tych czasach zmieniła się diametralnie, a obserwacja zwyczaju prawnego pozwoliła wyróżnić trzy rodzaje tego typu ceremonii. Wyróżniamy więc daniny składane na ręce dygnitarzy królewsko-cesarskich w Urzędzie Zwierzchnim we Wrocławiu przez książęta lenne (abstrahując od hołdów składanych w samym Wiedniu), daniny składane przez lenników książęcych w księstwach dziedzicznych przed starostami królewskimi, gdzie w omawianym okresie księciem był prawie zawsze Habsburg (wyjątek: księstwo opolsko-raciborskie, 1645–1666). Trzecim typem daniny były te, które miały miejsce wraz z zajęciem jednego z sześciu wolnych państw stanowych (stanów o prawach zbliżonych do księstw). Uwagę zwracają także tzw. gwarancje odwrotne udzielane przez nowo przejmujących księstwa lub ich reprezentantów. Oprócz aspektu prawnego i administracyjnego w pracy przytoczony został również obraz kulturowy składania hołdu. Zawiera on opis obyczaju dotyczącego miejsca hołdu i sposobu gromadzenia się, a także po raz pierwszy w tłumaczeniu na język polski tekst przysiąg i homagialnych replik władców.This article deals with the hitherto unknown phenomenon of paying tribute to kings, princes, and free state lords in Silesia in the period 1600–1740. It is important that the formula for submitting the homage in the times cited changed dramatically, and the observation of the legal custom allowed us to distinguish three types of this type of ceremony. We distinguish, therefore, the tributes paid to the hands of royal-imperial dignitaries in the Superior Office in Wrocław by feudal princes (apart from the tributes paid in Vienna itself), tributes paid by princely vassals in hereditary principalities to the royal starosts, where the prince was almost always Habsburg during the period in question (exception: Duchy of Opole and Racibórz, 1645–1666). The third type of tribute were those that took place with the seizure of one of the six free state states (estates with rights similar to principalities). Attentions gets also the so-called “reverse guarantees” provided by newly acquiring principalities or their representatives. Apart from the legal and administrative aspects, the work also presents the cultural image of paying homage. It contains a description of the custom regarding the place of worship, the manner of gathering, or the texts of the oaths and homage replicas of the rulers, first time in the Polish translation

Struktura dóbr szlacheckich w księstwie głogowskim i podstawy prawnego ich funkcjonowania w czasach habsburskich (1526-1740)

The article discusses the problem of land ownership in the hands of the nobility in the Habsburg period in the Duchy of Głogów, which remained a separate administrative part of the then Czech rule. The issues connected mainly with the population potential of the principality from its territory were discussed, on the basis of which the development of small, medium and large landed property was analyzed. The noble property of the Głogów principality was entrusted in possession on the basis of three legal orders. The main division was on the line of unconditional inheritance, feudal heredity and transitory form. At the root of such diversity was the complicated history of the Duchy of Głogów in the middle and late Middle Ages, and thus his belonging to the Czech Crown, the rule of the Głogów Piasts, and then entrusting it to the members of the Polish-Lithuanian Dynasty of Jagiellon (Jan Olbracht and Zygmunt Jagiellończyk, Władysław Jagiellończyk and Ludwik II). The discussed diversity in terms of the size of assets and their legal position vis-à-vis the King of the Czech Republic was associated with the occurrence of such forms as powers, fideicommissions, majorates and free state. The owners of each of them had different land rights, and their estates - along with raising their rank - could even become separate administrative units whose owners could acquire princely rights (including, for example, a separate position in public life by obtaining a vote). during the Silesian parliament)W artykule omówiony został problem kształtowania się własności ziemskiej w rękach szlachty w okresie habsburskim na obszarze księstwa głogowskiego, pozostającego wydzieloną częścią administracyjną ówczesnego władztwa czeskiego. Poruszone zostały głównie kwestie związane z potencjałem ludnościowym księstwa, z jego terytorium, na bazie czego dokonano analizy rozwoju drobnej, średniej i wielkiej własności ziemskiej. Majątki szlacheckie księstwa głogowskiego powierzane były w posiadanie na podstawie trzech porządków prawnych. Główny podział przebiegał na linii dziedziczności bezwarunkowej, dziedziczności lennej oraz formy przejściowej. U podstaw takiego zróżnicowania leżała skomplikowana historia księstwa głogowskiego tak w środkowym, jak i późnym średniowieczu, a więc jego przynależność do Korony Czech, władaniu Piastów głogowskich, a następnie powierzanie go w ręce członków polsko-litewskiej dynastii Jagiellonów (Jana Olbrachta i Zygmunta Jagiellończyka, Władysława Jagiellończyka i Ludwika II). Omówione zróżnicowanie pod względem wielkości majątków, jak i ich pozycji prawnej względem Króla Czech związana była z występowaniem tutaj takich form jak tzw. władztwa, fideikomisy, majoraty i wolne państwo stanowe. Właściciele każdego z nich dysponowali odmiennymi prawami do ziemi, a ich majątki – w raz z podnoszeniem rangi – mogły stać się nawet odrębnymi jednostkami administracyjnymi, których właściciele mogli pozyskać dla siebie prawa równe książęcym (w tym przykładowo osobną pozycję w życiu publicznym, przez uzyskanie głosu indywidualnego podczas obrad sejmu śląskiego)