Ocena bezpieczeństwa i efektywność jabłczanu sunitynibu w przerzutowych guzach neuroendokrynnych trzustki (NEN G1/G2) w zależności od liczby i rodzaju wcześniejszych linii terapeutycznych — doniesienie wstępne

Introduction: The objective of this paper was to assess the safety and efficacy of sunitinib malate in patients with well-differentiated metastatic pancreatic neuroendocrine neoplasms (PNENs) who relapsed on standard therapy.Material and methods: Overall, eight patients with well-differentiated pancreatic neuroendocrine tumours/neoplasm (NET/NEN G1/G2, Ki-67 < 20%), who had relapsed on a standard therapy approach, were treated. All had non-resectable, progressive disease. All received therapy using a standard dose of sunitinib malate. Adverse events were evaluated using NCI-CTC AE v. 3.0.Results: Of the eight patients, seven had non-secretor and single secretor tumour (gastrinoma). Partial remission (PR) was noted in three patients (one after a single therapeutic line, two after two lines), five patients had stabilisation (SD) — including three individuals after three lines, one patient after two lines and another after a single line. Haematological adverse events: leukopenia (25%) — occurred in one patient after three lines and in one patient after two lines; anaemia (25%) — in one patient after three lines and in one patient after one therapeutic line. Mucocutaneous lesions were noted in 37.5% of patients after 2–3 lines of treatment. All of them experienced fatigue syndrome irrespective of the number of therapies. The majority of the patients simultaneously received somatostatin analogues, which did not exacerbate the toxicity profile. The median progression-free survival time (PFS) was 11 months.Conclusions: Sunitinib may be considered as a fairly well-tolerated and effective therapeutic option in progressive non-resectable PNEN patients in the second and subsequent lines of treatment, irrespective of the types of treatment previously applied. (Endokrynol Pol 2014; 65 (6): 472–478)Wstęp: Celem pracy była ocena bezpieczeństwa oraz analiza skuteczności jabłczanu sunitynibu u chorych z przerzutowymi wysokozróżnicowanymi guzami neuroendokrynnymi trzustki (PNET) w drugiej i kolejnych liniach leczenia.Materiał i metody: Analizie poddano 8 pacjentów z wysoko zróżnicowanymi guzami neuroendokrynnymi trzustki (NEN G1/G2, Ki-67 < 20%), u których wystąpiła progresja choroby i otrzymali sunitynib. Wszyscy chorzy byli w stadium nieoperacyjnym. Sunitynib był podawany w standardowej dawce. Działania niepożądane oceniono na podstawie kryteriów NCI-CTC AE v. 3.0.Wyniki: Leczono 8 pacjentów; 7 guzów nieaktywnych hormonalnie i 1 o typie gastrinoma. Częściową remisję (PR) uzyskano u 3 chorych (1 po 1 linii terapeutycznej, 2 — po 2 liniach), 5 chorych miało stabilizację (SD) — w tym 3 było po 3 liniach, 1 po 2 liniach i 1 po 1 linii terapeutycznej. Powikłania hematologiczne: leukopenia (25%) — wystąpiły u 1 pacjenta po 3 liniach i u 1 pacjenta po 2 liniach; niedokrwistość (25%) — u 1 pacjenta po 3 liniach i u 1 pacjenta po 1 linii terapeutycznej. U 37,5% chorych wystąpiły zmiany skórno-śluzówkowe po 2–3 liniach leczenia. U 100% chorych obserwowano zespół zmęczenia niezależnie od liczby terapii. Większość chorych jednocześnie otrzymywała SSA, co nie pogorszyło profilu toksyczności. Mediana czasu wolnego od progresji PFS (progression free survival) – wyniosła 11 miesięcy.Wnioski: Sunitynib może być rozważany, jako dość dobrze tolerowana, skuteczna opcja terapeutyczna u chorych z nieresekcyjnymi PNET w drugiej oraz kolejnych liniach leczenia, niezależnie od rodzaju uprzednio zastosowanych metod. (Endokrynol Pol 2014; 65 (6): 472–478

Nowotwory neuroendokrynne żołądka i dwunastnicy z uwzględnieniem gastrinoma — zasady postępowania (rekomendowane przez Polską Sieć Guzów Neuroendokrynnych)

W niniejszej pracy przedstawiono uaktualnione zalecenia grupy ekspertów Polskiej Sieci Guzów Neuroendokrynnych dotyczące zasad postępowania w nowotworach neuroendokrynnych żołądka i dwunastnicy z uwzględnieniem gastrinoma. Omówiono epidemiologię, patogenezę i obraz kliniczny tych nowotworów. Przedstawiono zalecenia dotyczące zasad postępowania diagnostycznego, z uwzględnieniem diagnostyki biochemicznej, histopatologicznej oraz lokalizacyjnej. Uwzględniono także zasady postępowania terapeutycznego, w tym leczenie endoskopowe i chirurgiczne, oraz omówiono możliwości leczenia farmakologicznego i radioizotopowego. Przedstawiono także zalecenia odnośnie monitorowania chorych z NEN żołądka, dwunastnicy z uwzględnieniem gastrinoma

Neuroendocrine neoplasms of the small intestine and appendix — management guidelines (recommended by the Polish Network of Neuroendocrine Tumours)

W pracy przedstawiono uaktualnione polskie zalecenia postępowania z chorymi na nowotwory neuroendokrynne (NEN) jelita cienkiego i wyrostka robaczkowego. Jelito cienkie, a w szczególności jelito kręte, należą do najczęstszych lokalizacji tych nowotworów. Większość z nich to nowotwory wysokozróżnicowane i wolno rosnące; rzadko są to raki neuroendokrynne. Ich objawy mogą być nietypowe, a rozpoznanie opóźnione albo przypadkowe. Zapalenie wyrostka robaczkowego jest najczęściej pierwszą manifestacją NEN o tym umiej­scowieniu. Typowe objawy zespołu rakowiaka występują u około 20–30% pacjentów z NEN jelita cienkiego z przerzutami odległymi. Jedną z głównych przyczyn zgonu u pacjentów z zespołem rakowiaka są choroby serca — rakowiakowa choroba serca. W diagnostyce laboratoryjnej najbardziej przydatne jest oznaczenie stężenia chromograniny A, badanie stężenia kwasu 5-hydroksyindolooctowego jest pomocne w diagnostyce zespołu rakowiaka. W obrazowaniu stosuje się ultrasonografię, tomografię komputerową, rezonans magnetyczny, kolonoskopię, wideoendoskopię kapsułkową, enteroskopię dwubalonową, scyntygrafię receptorów somatostatynowych. Szczegółowe badanie histologiczne jest kluczowe dla właściwego rozpoznania i leczenia chorych z NEN jelita cienkiego i wyrostka robaczkowego. Leczeniem z wyboru jest postępowanie chirurgiczne, radykalne lub paliatywne. W leczeniu farmakologicznym czynnych i nieczyn­nych hormonalnie NEN jelita cienkiego i wyrostka robaczkowego podstawowe znaczenie mają długodziałające analogi somatostatyny. U chorych z NET jelita cienkiego w okresie uogólnienia z progresją w trakcie leczenia SSA, z wysoką ekspresją receptorów somatostatynowych należy rozważyć w pierwszej kolejności leczenie radioizotopowe, a następnie terapie celowane — ewerolimus. Po wyczerpaniu powyższych dostępnych terapii w wybranych przypadkach można rozważyć chemioterapię. Przedstawiono także zalecenia odnośnie do monitorowania chorych.This study presents the revised Polish guidelines regarding the management of patients suffering from neuroendocrine neoplasms (NENs) of the small intestine and appendix. The small intestine, especially the ileum, is the most common location for these neoplasms. Most are well differentiated and slow growing. Their symptoms may be atypical, which can result in delayed or accidental diagnosis. Appendicitis is usually the first manifestation of NEN in this location. Typical symptoms of carcinoid syndrome occur in approximately 20–30% of patients suffering from small intestinal NENs with distant metastases. The main cause of death in patients with carcinoid syndrome is carcinoid heart disease. The most useful laboratory test is the determination of chromogranin A, while concentration of 5-hydroxyindoleacetic acid is helpful in the diagnostics of carcinoid syndrome. For visualisation, ultrasound, computed tomography, magnetic resonance imaging, colonoscopy, video capsule endoscopy, double-balloon enteroscopy, and somatostatin receptor scintigraphy may be used. A detailed his­tological report is crucial for the proper diagnostics and therapy of NENs of the small intestine and appendix. The treatment of choice is surgical management, either radical or palliative. The pharmacological treatment of the hormonally active and non-active small intestinal NENs as well as NENs of the appendix is based on long-acting somatostatin analogues. In patients with generalised NENs of the small intestine in progress during the SSA treatment, with good expression of somatostatin receptors, the first-line treatment should be radio­isotope therapy, while targeted therapies, such as everolimus, should be considered afterwards. When the above therapies are exhausted, in certain cases chemotherapy may be considered

Neuroendocrine neoplasms of the small intestine and the appendix — management guidelines (recommended by the Polish Network of Neuroendocrine Tumours)

W pracy przedstawiono uaktualnione polskie zalecenia postępowania z chorymi na nowotwory neuroendokrynne (NEN) jelita cienkiego i wyrostka robaczkowego. Jelito cienkie, a przede wszystkim jelito kręte jest miejscem najczęstszego występowania tych nowotworów. Większość z nich to nowotwory wysokozróżnicowane i wolno rosnące. Rzadko są to nowotwory niskozróżnicowane, szybko rosnące o niekorzystnym rokowaniu. Ich objawy mogą być nietypowe, a rozpoznanie przypadkowe. Typowe objawy zespołu rakowiaka występują w mniej niż 10% przypadków. W diagnostyce laboratoryjnej najbardziej przydatne jest oznaczenie stężenia chromograniny A, badanie stężenia kwasu 5-hydroksyindolooctowego jest pomocne w monitorowaniu zespołu rakowiaka. W obrazowaniu stosuje się ultrasonografię, tomografię komputerową, rezonans magnetyczny, kolonoskopię, wideoendoskopię kapsułkową, enteroskopię dwubalonową, scyntygrafię receptorów somatostatynowych. Szczegółowe badanie histologiczne jest kluczowym dla właściwego rozpoznania i leczenia chorych z NEN jelita cienkiego i wyrostka robaczkowego. Leczeniem z wyboru jest postępowanie chirurgiczne, radykalne lub paliatywne. W leczeniu farmakologicznym czynnych i nieczynnych hormonalnie NEN jelita cienkiego i wyrostka robaczkowego podstawowe znaczenie mają analogi somatostatyny. Terapia radioizotopowa u chorych z dobrą ekspresją receptorów somatostatynowych stanowi kolejną opcję terapeutyczną. Chemioterapia jest na ogół nieskuteczna. U pacjentów z rozsianym NEN jelita cienkiego i progresją choroby oraz nieskutecznością innych metod terapii można zastosować ewerolimus. Przedstawiono także zalecenia odnośnie monitorowania chorych z NEN jelita cienkiego i wyrostka robaczkowego. (Endokrynol Pol 2013; 64 (6): 444–493)We present revised Polish guidelines regarding the management of patients harbouring neuroendocrine neoplasms (NENs) of the small intestine and appendix. The small intestine, especially the ileum, is the most common origin of these neoplasms. Most of them are well differentiated with slow growth. Rarely, they are less differentiated, growing fast with a poor prognosis. Since symptoms can be atypical, the diagnosis is often accidental. Typical symptoms of carcinoid syndrome occur in less than 10% of patients. The most useful laboratory marker is chromogranin A; 5-hydroxyindoleacetic acid is helpful in the monitoring of carcinoid syndrome. Ultrasound, computed tomography, magnetic resonance imaging, colonoscopy, video capsule endoscopy, balloon enteroscopy and somatostatin receptors scintigraphy are used in the visualisation. A histological report is crucial for the proper diagnostics and therapy of NENs, and it has been extensively described. The treatment of choice is surgery, either radical or palliative. Somatostatin analogues are crucial in the pharmacological treatment of the hormonally active and non-active small intestine NENs and NENs of the appendix. Radioisotope therapy is possible in patients with a good expression of somatostatin receptors. Chemotherapy is not effective in general. Everolimus therapy can be applied in patients with generalised NENs of the small intestine in progression and where there has been a failure or an inability to use other treatment options. Finally, we make recommendations regarding the monitoring of patients with NENs of the small intestine and appendix. (Endokrynol Pol 2013; 64 (6): 480–493

Gastroduodenal neuroendocrine neoplasms, including gastrinoma — management guidelines (recommended by the Polish Network of Neuroendocrine Tumours)

W niniejszej pracy przedstawiono uaktualnione zalecenia grupy ekspertów Polskiej Sieci Guzów Neuroendokrynnych dotyczące zasad postępowania w nowotworach neuroendokrynnych żołądka i dwunastnicy z uwzględnieniem gastrinoma. Omówiono epidemiologię, patogenezę i obraz kliniczny tych nowotworów. Przedstawiono zalecenia dotyczące zasad postępowania diagnostycznego, z uwzględ­nieniem diagnostyki biochemicznej, histopatologicznej oraz lokalizacyjnej. Przedstawiono także zasady postępowania terapeutycznego, w tym leczenie endoskopowe i chirurgiczne, oraz omówiono możliwości leczenia farmakologicznego i radioizotopowego. Przedstawiono także zalecenia odnośnie do monitorowania chorych z NEN żołądka, dwunastnicy z uwzględnieniem gastrinoma.This paper presents the updated Polish Neuroendocrine Tumour Network expert panel recommendations on the management of neuroendocrine neoplasms (NENs) of the stomach and duodenum, including gastrinoma. The recommendations discuss the epidemiology, pathogenesis, and clinical presentation of these tumours as well as their diagnosis, including biochemical, histopathological, and localisation diagnoses. The principles of treatment are discussed, including endoscopic, surgical, pharmacological, and radionuclide treatments. Finally, there are also recommendations on patient monitoring

Nowotwory neuroendokrynne żołądka i dwunastnicy z uwzględnieniem gastrinoma — zasady postępowania (rekomendowane przez Polską Sieć Guzów Neuroendokrynnych)

This paper presents the updated Polish Neuroendocrine Tumour Network expert panel recommendations on the management of neuroendocrine neoplasms (NENs) of the stomach and duodenum, including gastrinoma. The recommendations discuss the epidemiology, pathogenesis and clinical presentation of these tumours as well as their diagnosis, including biochemical, histopathological and localisation diagnosis. The principles of treatment are discussed, including endoscopic, surgical, pharmacological and radionuclide treatment. Finally, recommendations on patient monitoring are given. (Endokrynol Pol 2013; 64 (6): 444–458)W niniejszej pracy przedstawiono uaktualnione zalecenia grupy ekspertów Polskiej Sieci Guzów Neuroendokrynnych dotyczące zasad postępowania w nowotworach neuroendokrynnych żołądka i dwunastnicy z uwzględnieniem gastrinoma. Omówiono epidemiologię, patogenezę i obraz kliniczny tych nowotworów. Przedstawiono zalecenia dotyczące zasad postępowania diagnostycznego, z uwzględnieniem diagnostyki biochemicznej, histopatologicznej oraz lokalizacyjnej. Uwzględniono także zasady postępowania terapeutycznego, w tym leczenie endoskopowe i chirurgiczne, oraz omówiono możliwości leczenia farmakologicznego i radioizotopowego. Przedstawiono także zalecenia odnośnie monitorowania chorych z NEN żołądka, dwunastnicy z uwzględnieniem gastrinoma. (Endokrynol Pol 2013; 64 (6): 444–458

Colorectal neuroendocrine neoplasms — management guidelines (recommended by the Polish Network of Neuroendocrine Tumours)

Nowotwory/guzy neuroendokrynne (NEN/NET) jelita grubego są rozpoznawane coraz częściej, szczególnie guzy odbytnicy. To zjawisko jest najprawdopodobniej związane z powszechnym wykonywaniem kolonoskopii przesiewowych. Coraz więcej przemawia za tym, że NEN odbytnicy i okrężnicy to dwie odrębne choroby. Nowotwory neuroendokrynne odbytnicy są najczęściej zmianami niewielkich roz­miarów, cechują się niskim lub umiarkowanym stopniem złośliwości histologicznej, dobrym rokowaniem i większość z nich kwalifikuje się do leczenia endoskopowego. Natomiast NEN okrężnicy to często nowotwory agresywne, niskozróżnicowane, o złej lub niepewnej prognozie, wymagające operacji. Zasady postępowania z tymi chorymi stale się zmieniają. Opierając się na najnowszym piśmiennictwie oraz ustaleniach wypracowanych na spotkaniu roboczym Polskiej Sieci Guzów Neuroendokrynnych (grudzień 2016 r.) w pracy uzupełniono i uaktualniono dane i wytyczne postępowania dotyczące NEN jelita grubego, opublikowane w Endokrynologii Polskiej 2013; 64: 494–504.Neuroendocrine neoplasms/tumours (NENs/NETs) of the large intestine are detected increasingly often, especially rectal tumours, which is probably associated with the widespread use of screening colonoscopy. There is a growing body of evidence supporting the thesis that the NENs of the rectum and the NENs of the colon are two different diseases. Rectal NENs are usually small lesions, of low to moderate histological malignancy, associated with good prognosis, and most may be treated endoscopically. NENs of the colon, however, are often aggressive, poorly differentiated, associated with a poor or uncer­tain prognosis, and require surgical treatment. The management guidelines regarding these groups of patients are constantly changing. On the basis of the recent literature data and conclusions reached by the working meeting of the Polish Network of Neuroendocrine Tumours (December 2016), this study completes and updates the data and management guidelines regarding colorectal NENs published in Endokrynologia Polska 2013; 64: 358–368.

Diagnostic and therapeutic guidelines for gastro-entero-pancreatic neuroendocrine neoplasms (recommended by the Polish Network of Neuroendocrine Tumours)

Postęp w diagnostyce i leczeniu nowotworów neuroendokrynnych (NEN), opublikowanie wyników nowych randomizowanych badań klinicznych oraz powstanie nowych zaleceń ENETS skłoniło ekspertów skupionych w Polskiej Sieci Guzów Neuroendokrynnych do uaktualnienia opublikowanych w 2013 roku zaleceń dotyczących postępowania w nowotworach neuroendokrynnych. W niniejszym artykule przedstawiono zalecenia ogólne postępowania w NEN będące wynikiem ustaleń ekspertów uczestniczących w III Konferencji Okrągłego Stołu pt. „Diagnostyka i leczenie nowotworów neuroendokrynnych układu pokarmowego: rekomendacje polskie w świetle aktualnych zaleceń europejskich”, która odbyła się w Żelechowie koło Warszawy w grudniu 2016 roku. Korzystając z bogatego doświadczenia ośrodków zajmujących się tymi nowotworami, mamy nadzieję, że udało nam się wypracować najbardziej optymalny sposób postępowania u chorych z NEN, uwzględniający najnowsze osiągnięcia medycyny, który będzie mógł być skutecznie realizowany w naszym kraju. W kolejnych częściach tego opracowania przedstawiono zasady postępowania w: NEN żołądka i dwunastnicy (z uwzględnieniem gastrinoma), trzustki; jelita cienkiego i wyrostka robaczkowego oraz jelita grubego.Progress in the diagnostics and therapy of gastro-entero-pancreatic (GEP) neuroendocrine neoplasms (NEN), the published results of new randomised clinical trials, and the new guidelines issued by the European Neuroendocrine Tumour Society (ENETS) have led the Polish Network of Neuroendocrine Tumours to update the 2013 guidelines regarding management of these neoplasms. We present the general recommendations for the management of NENs, developed by experts during the Third Round Table Conference — Diagnostics and therapy of gastro-entero-pancreatic neuroendocrine neoplasms: Polish recommendations in view of current European recommenda­tions, which took place in December 2016 in Żelechów near Warsaw. Drawing from the extensive experience of centres dealing with this type of neoplasms, we hope that we have managed to develop the optimal management system, applying the most recent achievements in the field of medicine, for these patients, and that it can be implemented effectively in Poland. These management guidelines have been arranged in the following order: gastric and duodenal NENs (including gastrinoma); pancreatic NENs; NENs of the small intestine and appendix, and colorectal NENs