Steunlessen Wiskunde en NASK binnen de praktijklessen

Inleiding Bij de praktijkvakken in de sector Techniek van het vmbo komen regelmatig begrippen en vaardigheden aan bod met een wiskundige, natuurkundige of scheikundige achtergrond. Hoewel deze meestal al wel aan bod zijn geweest in de lessen wiskunde en Natuur-Scheikunde (NaSk), weten de leerlingen vaak niet uit zichzelf het verband te leggen tussen deze onderdelen uit de avo-lessen3 en dat waar ze mee bezig zijn in de praktijkvakken. Daarvoor zijn de contexten en de leeromstandigheden te uiteenlopend. Ook de docenten zijn zich soms niet bewust van de overeenkomsten en verbindingen. In het kader van het aanbrengen van meer samenhang tussen de avo vakken wiskunde en NaSk enerzijds en de praktijkvakken op het gebied van Metaal, Bouw en Elektro anderzijds is in het Axis project ‘Winst voor het vmbo4’ op bescheiden schaal ervaring opgedaan met het geven van steunlessen wiskunde en NaSk door de avo-docenten binnen de praktijklessen. De resultaten waren dermate positief, dat een verder systematisch onderzoek naar de mogelijkheden en effecten van dit soort steunlessen zinvol leek te zijn. Dit onderzoek is een vervolg op de ervaringen die zijn opgedaan met steunlessen door de avo- docent binnen de praktijklessen. Het onderzoek spitst zich toe op de volgende onderzoeksvragen: Onderzoeksvraag 1: Voor welke begrippen en vaardigheden uit wiskunde en NaSk is het zinvol om aanvullende ondersteuning te geven binnen de praktijkvakken in de sector Techniek? Om deze vraag te beantwoorden is een onderzoek uitgevoerd naar gemeenschappelijke en voor steunlessen geschikte begrippen en vaardigheden in de wiskunde, NaSk en praktijkvakken. Hiervoor is een analyse van de gebruikte schoolboeken gecombineerd met interviews met de betreffende docenten. Daarbij zijn onder meer knelpunten binnen het praktijkvak geïnventariseerd die mogelijk verband houden met (het niet beschikbaar zijn van) kennis en vaardigheden op het gebied van wiskunde en/of NaSk. Op basis van deze inventarisatie van noodzaak en geschiktheid zijn onderwerpen voor ondersteunende activiteiten geselecteerd en is hiervoor een inhoudelijk ontwerp ontwikkeld. 3 Met avo-lessen en avo-vakken worden de lessen en vakken bedoeld uit het algemeen vormend deel van het onderwijs, dit zijn vakken als Nederlands, Engels, Wiskunde, NaSk. In dit onderzoek zijn de avo-vakken wiskunde en NaSk betrokken. 4 Het project Winst voor het vmbo is in de periode 2000-2002 uitgevoerd door een projectteam bestaande uit medewerkers van slo en Freudenthal instituut in samenwerking met docenten van vier projectscholen. Voor meer informatie zie www.fi.uu.nl/winst/ Steunlessen binnen praktijklessen 4 Onderzoeksvraag 2: Op welke wijze kan deze ondersteuning worden gerealiseerd binnen de praktijkvakken? In overleg met de betrokken docenten is steeds een organisatievorm voor de ondersteuning gekozen die past bij de onderwijssituatie, het gekozen onderwerp en het doel van de ondersteuning. Gestreefd is naar een zo groot mogelijke variatie in werkvormen. De ondersteunende activiteiten en de nabespreking met de betrokken docenten zijn geobserveerd en in de meeste gevallen met behulp van video vastgelegd. Onderzoeksvraag 3: Wat is het effect van deze ondersteuning op de resultaten van de leerling voor het praktijkvak en voor wiskunde en NaSk? Om deze vraag te beantwoorden is een inventarisatie van effectieve aanpak en leermomenten gemaakt op basis van een analyse van de observaties en video opnamen van de lessen en de interviews met docenten en leerlingen. In deze brochure vindt u: ? In hoofdstuk 1 een schets van de context waarin het onderzoek is uitgevoerd, met name toegespitst op de ‘kloof’ tussen wiskunde en NaSk enerzijds en de beroepsgerichte vakken anderzijds; ? In hoofdstuk 2 een vakinhoudelijke analyse van de relatie en mogelijke samenhang tussen wiskunde/NaSk en de beroepsgerichte vakken; ? In hoofdstuk 3 een schets van mogelijke scenario’s die tot een verbetering van deze samenhang zouden kunnen leiden; ? In hoofdstuk 4 een verslag van de ervaringen met de steunlessen zoals uitgevoerd in het kader van dit onderzoek. Tot slot vindt u in hoofdstuk 5 conclusies en aanbevelingen aansluitend bij de hierboven gestelde onderzoeksvragen. De definitieve versies van het gebruikte lesmateriaal zijn, voor zover ze digitaal beschikbaar zijn, als bijlagen opgenomen. Deze brochure is geen onderzoeksverslag. Er is gekozen voor een voor docenten toegankelijke brochure. Antwoorden op de hierboven gestelde onderzoeksvragen zijn in de brochure verwerkt. De brochure heeft tot doel docenten een beeld te geven van de mogelijkheden en effecten van ondersteunende activiteiten op het gebied van wiskunde en NaSk in de praktijklessen. We hopen hiermee docenten verder op weg te helpen naar een betere afstemming en integratie van de avo-vakken en de beroepsgerichte vakken. Steunlessen binnen praktijklessen Dit is een Ico-Isor rappor

Uitelggen van wiskunde.

This study is a report of experiences of teachers and student-teachers as explainers of mathematics. 'Explaining mathematics' is considered as a special kind of speech-act in the classroom-situation. In other words: explaining mathematics is a kind of rule-governed conduct of language-handling through which the teacher aims to bring about a kind of understanding by the pupils. This point of view forms the basis for observations and analyses of class-room discourse and it can provide a framework for studying the complexity and interconnectedness of the various educational components as a whole. The aim of this study is to obtain a deeper understanding of the human processes through which the explaining of mathematics takes place. ... Zie: Summary