Modelowy projekt prewencji chorób układu krążenia na przykładzie doświadczeń Programu SOPKARD. Część pierwsza

Choroby serca i naczyń są najczęstszą przyczyną zgonów w Polsce. W 2001 roku umieralność z powodu chorób układu krążenia wyniosła 48%, a umieralność przedwczesna z tego samego powodu 2,5-krotnie przekroczyła odpowiednie wskaźniki w „starej” Unii Europejskiej. Najważniejszymi czynnikami odpowiedzialnymi za tak dużą liczbę zgonów są zawały serca i udary mózgu. Znaczna częstość incydentów kardiologicznych i neurologicznych wynika głównie z dużego rozpowszechnienia oraz małej wykrywalności i skuteczności leczenia czynników ryzyka sercowo-naczyniowego. Poprawa obecnej sytuacji epidemiologicznej wymaga rozpoczęcia odpowiednich działań profilaktycznych, zanim rozwiną się zaburzenia lub ich szybkiego rozpoznawania i leczenia.W niniejszej pracy, na przykładzie projektu SOPKARD, przedstawiono schemat optymalnego w polskich warunkach programu przesiewowego, opartego na najnowszych standardach diagnostycznych europejskich towarzystw naukowych. Modelowy projekt można wdrożyć zarówno w małych miejscowościach w postaci jednoośrodkowego centrum prewencji, jak i w dużych miastach, angażując do współpracy wiele ośrodków lub grupy lekarzy rodzinnych

Screening of Cardiovascular Risk Factors Among Political and Opinion Leaders as Constructive Lobbing for Efficient Cardiovascular Prevention in Poland

Wstęp Choroby układu krążenia są głównym zagrożeniem zdrowia Polaków. Co drugi dorosły Polak umiera z powodu chorób serca i naczyń. Posługując się nowoczesnymi metodami socjotechnicznymi, podjęto próbę przedstawienia elitom politycznym i opiniotwórczym w Polsce aktualnej sytuacji epidemiologicznej w dziedzinie chorób układu krążenia, przez indywidualną i grupową ocenę ryzyka sercowo-naczyniowego. Materiał i metody Badaniami objęto: członków Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”, członków Rady OPZZ, uczestników Zjazdu Polskiego Towarzystwa Higieny, przedstawicieli Zarządu Kasy Chorych Samorządów Pomorza, środowisko dziennikarskie oraz Posłów i Senatorów Parlamentu RP. Badania obejmowały: wypełnienie kwestionariusza pomiary ciśnienia tętniczego oraz antropometryczne, a także stężenia cholesterolu i glukozy. W dniu akcji szczegółowe wyniki odniesione do sytuacji ogólnopolskiej prezentowano badanym podczas konferencji edukacyjnej. Wyniki W poszczególnych grupach znajomość własnego ciśnienia tętniczego deklarowało 41–81% badanych. Podwyższone ciśnienie tętnicze (≥ 140/90 mm Hg lub aktualne leczenie) stwierdzono u 32–66%. Nadwagę otyłość (BMI ≥ 25 kg/m2) wykazano u 31–85% badanych osób. Palenie tytoniu podawało 17–32%. Podwyższone stężenie cholesterolu (> 190 mg%) stwierdzono u 53–72% badanych. Wnioski 1. Rozpowszechnienie podwyższonych wartości ciśnienia tętniczego, nadwagi i otyłości było większe w badanych grupach opiniotwórczych w porównaniu z odpowiednimi pod względem wieku podgrupami dorosłych Polaków. 2. Znajomość własnego ciśnienia tętniczego oraz świadomość nadwagi była lepsza w badanych grupach opiniotwórczych niż w odpowiednich pod względem wieku podgrupach dorosłych Polaków. 3. Przedstawienie aktualnej sytuacji epidemiologicznej w dziedzinie chorób układu krążenia w Polsce, przez indywidualną i grupową ocenę ryzyka sercowo-naczyniowego, było skuteczną metodą edukacji i konstruktywnego lobbingu na rzecz walki z epidemią zawałów serca i udarów mózgu w Polsce.Background Cardiovascular diseases (CVD) are the main health problem in Poland. Every second death in Poland is caused by CVD. We decided to use modern social marketing methods to present current epidemiological situation to political leaders and key opinion leaders in Poland. We also assessed their individual and collective CVD risk. Material and methods The research was carried out on the following groups: members of executive bodies of two largest trade unions in Poland (members of the National Commission of NSZZ “Solidarność”, members of the OPZZ Council), participants of the Polish Hygiene Society Congress, representatives of Health Insurance Board and Local Government in the administrative district (voivodeship) of Pomerania, journalists (press and radio), Members of the Polish Parliament. The study consisted of: a questionnaire, anthropometric measurements, blood pressure measurements, cholesterol and glucose level tests. The results were presented to examined subjects in the form of an educational conference held on the same day. Results In the examined groups: awareness of one’s own blood pressure was declared 41–81% of the subjects. Increased blood pressure (BP ≥ 140/90 mm Hg, or antihypertensive medication) was found in 32–66% of cases. Overweight and obesity (BMI ≥ 25 kg/m2) was found in 31–85% of the examined persons. Cigarette smoking was declared by 17–32%. Elevated cholesterol level was found in 53–72%. Conclusions 1. Prevalence of increased blood pressure, overweight and obesity among the examined groups of opinion leaders was higher than among corresponding age subgroups representative for the general Polish population. 2. Awareness of one’s own BP and awareness of overweight among the examined groups of opinion leaders was better than among corresponding age subgroups representative of the general Polish population. 3. The idea to present of current epidemiological situation by assessment of individual and collective CVD risk appeared to be an effective method of education and constructive lobbing for fight against an epidemic of myocardial infarctions and strokes in Poland

New Preventive Programs of the Polish Hypertension Society in Gdansk. Part I: SOPKARD

Badania ogólnopolskie przeprowadzone metodą sondażu reprezentatywnego pod koniec 1997 roku wskazały na utrzymywanie się niedostatecznego wykrywania (46%) oraz niewielkiej skuteczności leczenia (8,5%) nadciśnienia tętniczego, a także na pogarszanie się sytuacji, szczególnie w małych miastach i na wsi. Realizując pilną potrzebę wprowadzania kompleksowych działań na rzecz skutecznej prewencji nadciśnienia, Oddział Gdański PTNT opracował i wdrożył, na podstawie sprawdzonych wzorów szwedzkich, tak zwany Program Sopocki (SOPKARD). Program ma charakter usługowy i badawczy. Jego celem jest poprawa wykrywania i skuteczności leczenia nadciśnienia tętniczego, cukrzycy i hipercholesterolemii. Co roku na badania w Sopocie zapraszani są wszyscy mieszkańcy kończący w danym roku kalendarzowym 40 i 50 lat. Projekt realizują pielęgniarki i lekarze podstawowej opieki zdrowotnej we współpracy z Akademią Medyczną w Gdańsku, Pomorską Kasą Chorych i samorządem lokalnym. Program ma charakter pilotowy dla innych miast Pomorza. Działania edukacyjne z wykorzystaniem mediów i akcje pomiarów ciśnienia obejmują wszystkich mieszkańców miasta. Badanie epidemiologiczne przeprowadzone przed rozpoczęciem programu jednoznacznie potwierdziło celowość i potencjalną opłacalność tego typu działań. W Sopocie, w grupie 50-latków połowa pali papierosy, tylko dwie trzecie mieszkańców mierzy sobie ciśnienie, u 45% stwierdzono nadciśnienie tętnicze (kryterium 140/90 mm Hg), tylko 5% spośród osób z nadciśnieniem jest skutecznie leczonych; o cukrzycy wie 4%, podczas gdy u 13% mieszkańców glikemia na czczo wynosi powyżej 126 mg/dl. Zorganizowana we wrześniu bieżącego roku w Sopocie konferencja z udziałem Minister Zdrowia Franciszki Cegielskiej, przedstawicieli Sejmu i Senatu RP, Kas Chorych oraz autorytetów medycznych i dziennikarzy miała na celu zintegrowanie różnych środowisk w celu skutecznej prewencji chorób serca i naczyń w Polsce.Representative survey performed in 1997 in Poland showed still low awareness of hypertension (46%) and poor control ofhigh blood pressure (8.5%), with the worst situation in small towns and villages. To intensify preventive measures we have implemented a new preventive program in Sopot (small town nearby Gdansk) based on models worked out in Sweden. Its aim is to increase detection and control of arterial hypertension, diabetes mellitus and hypercholesterolaemia. It is also a pilot program for other cities in Gdansk region. The program (SOPKARD) is intended to provide service to the community of Sopot, and to yield valid research material. It is based on co-operation between primary health care, university authorities and health insurance companies. Estimated minimum duration is 10 years. SOPKARD is addressed to those Sopot inhabitants who within the period 1999-2009 will reach the age of 40 and 50 years. The representative survey performed to measure the prevalence of cardiovascular risk factors among citizens of Sopot fully confirmed the necessity of such programs. In the group of 50-year-old inhabitants, half of them smoked cigarettes, only two thirds were aware of their blood pressure level, 45% were hypertensives (criterion 140/90 mm Hg). Among hypertensive subjects, only in 5% blood pressure was well controlled. Fasting blood glu- cose > 126 mg/dl was found in 13% of respondents, and only 4% declared to have diabetes. The aim of the conference, which inaugurated the program, was to develop an agreement between medical experts, journalists and representatives from different political groups to improve control ofcardiovascular diseases in our region and in Poland

WPŁYW INTERWENCJI SPOŁECZNEJ NA WYKRYWALNOŚĆ I SKUTECZNOŚĆ LECZENIA NADCIŚNIENIA TĘTNICZEGO Główne wyniki Polskiego Projektu 4 Miast

Background: Cardiovascular diseases are the main cause of death in the adult Polish population. Beside lipid disorders and cigarette smoking, hypertension represents the most important risk factor leading to cardiovascular complications. Representative studies conducted in Poland in 1994-2002 showed that in 2002 the number of respondents in the survey who stated they knew their own blood pressure values dropped by 3.5 million, compared with 1994. This decrease was predominantly seen in small towns and in the countryside. Preventive programmes should therefore be addressed mainly to the most vulnerable communities. Modern methods of social marketing may play a substantial role in the creation of a healthy lifestyle.Aim: The aim of the Polish Four Cities Programme (PP4M), conducted in 2000-2001, was to develop the most effective methods of detection of and improvement in treatment for hypertension among the residents of small towns and rural areas. One of the programme tasks was to compare the effectiveness of a standard medical screening intervention with a similar approach combined with the use of social marketing methods.Methods: The programme was conducted by an nterdisciplinary team in three small Polish towns - Kartuzy, Oborniki Wlkp. and Braniewo, as well as in one of the districts of a large city Ło´dz´ - Olecho´w. Medical intervention combined with social marketing (community intervention) took place in Oborniki Wlkp. whereas the residents of Kartuzy and Ło´dz´ were subjected only to the traditional medical intervention. Braniewo served as a control location - neither medical nor community intervention was implemented. Community intervention with elements of social marketing consisted of a three-month, intensive education and information campaign, initiated four weeks prior to the start of medical intervention. Epidemiological situation was assessed in all the four cities before and after the completion of the preventive interventions (screening), using representative surveys, with the objective to assess the changes in the awareness of one's own blood pressure values, detection of hypertension and knowledge concerning cardiovascular risk factors.Results: In two survey locations - Kartuzy and Łódź - awareness of one's own blood pressure values after the medical intervention did not significantly change (61% and 67.6% at baseline versus 62.1% and 71.6% after the intervention, respectively). In contrast, social marketing activities conducted in Oborniki significantly increased this parameter from 61.5% to 79.8% (