„To nie była Ameryka”. Z Michaelem Charlesem Steinlaufem rozmawia Elżbieta Janicka (Warszawa – Nowy Jork – Warszawa, 2014–2015)

“This was not America.” Michael Charles Steinlauf in conversation with Elżbieta Janicka (Warsaw – New York – Warsaw, 2014–2015)Born in Paris in 1947, Michael Charles Steinlauf talks about his childhood in New York City, in the south of Brooklyn (Brighton Beach), in a milieu of Polish Jewish Holocaust survivors. His later experiences were largely associated with American counterculture, the New Left, an anti-war and antiracist student movement of the 1960s (Students for a Democratic Society, SDS) as well as the anticapitalist underground of the 1970s (“Sunfighter”, “No Separate Peace”). In the 1980s, having undertaken Judaic Studies at Brandeis University, Steinlauf arrived in Poland, where he became part of the democratic opposition circles centred around the Jewish Flying University (Żydowski Uniwersytet Latający, ŻUL). In the independent Third Republic of Poland, he contributed to the creation of the Museum of the History of Polish Jews in Warsaw.Michael C. Steinlauf’s research interests focus on the work of Mark Arnshteyn (Andrzej Marek) and of Yitskhok Leybush Peretz, Yiddish theatre as well as Polish narratives of the Holocaust. The latter were the subject of his monograph Bondage to the dead: Poland and the memory of the Holocaust (1997, Polish edition 2001 as Pamięć nieprzyswojona. Polska pamięć Zagłady). An important topic of the conversation is the dispute concerning the categories used to describe the Holocaust, including the conceptualisation of Polish majority experience of the Holocaust as a collective trauma. Controversies also arise in connection with the contemporary phenomena popularly conceptualised as the “revival of Jewish culture in Poland” and “Polish–Jewish dialogue.” Another subject of the conversation is Michał Sztajnlauf (1940–1942), Michael C. Steinlauf’s stepbrother. The fate of the brothers was introduced into the canon of Polish culture by Hanna Krall’s short story Dybuk (1995, English edition 2005 as The Dybbuk) and its eponymous stage adaptation by Krzysztof Warlikowski (2003). Looking beyond artistic convention, the interlocutors try to learn more about Michał himself. This is the first time the readers have an opportunity to see his photographs from the Warsaw Ghetto.The conversation is illustrated with numerous archival materials from periods before and after World War Two as well as from German-occupied Poland. „To nie była Ameryka”. Z Michaelem Charlesem Steinlaufem rozmawia Elżbieta Janicka (Warszawa – Nowy Jork – Warszawa, 2014–2015)Urodzony w 1947 roku w Paryżu, Michael Charles Steinlauf opowiada o dzieciństwie spędzonym w Nowym Jorku, na południowym Brooklynie (Brighton Beach), w środowisku ocalałych z Zagłady polskich Żydów. Istotna część jego późniejszych doświadczeń związana była z amerykańską kontrkulturą, Nową Lewicą, studenckim ruchem antywojennym i antyrasistowskim lat sześćdziesiątych (Students for a Democratic Society, SDS) oraz podziemiem antykapitalistycznym lat siedemdziesiątych („Sunfighter”, „No Separate Peace”). W latach osiemdziesiątych, w związku z podjęciem studiów judaistycznych na Brandeis University, Steinlauf przyjechał do Polski, gdzie stał się częścią środowiska opozycji demokratycznej, skupionego wokół Żydowskiego Uniwersytetu Latającego (ŻUL). W III RP miał swój udział w tworzeniu Muzeum Historii Żydów Polskich w Warszawie.Zainteresowania badawcze Michaela C. Steinlaufa ogniskują się wokół twórczości Marka Arnsztejna (Andrzeja Marka), Jicchoka Lejbusza Pereca, teatru jidysz oraz polskich narracji o Zagładzie, którym poświęcił monografię Pamięć nieprzyswojona. Polska pamięć Zagłady (2001, pierwodruk angielski 1997 jako Bondage to the dead: Poland and the memory of the Holocaust). Ważną część rozmowy stanowi spór dotyczący kategorii opisu Zagłady, w tym koncepcji polskiego doświadczenia Zagłady jako traumy zbiorowej. Kontrowersja nie omija zjawisk współczesnych, konceptualizowanych potocznie jako „odrodzenie kultury żydowskiej w Polsce” oraz „dialog polsko-żydowski”.Bohaterem rozmowy jest także Michał Sztajnlauf (1940–1942), przyrodni brat Michaela C. Steinlaufa. Historia braci weszła do kanonu kultury polskiej za sprawą opowiadania Hanny Krall Dybuk (1995) oraz teatralnej inscenizacji Krzysztofa Warlikowskiego pod tym samym tytułem (2003). Abstrahując od konwencji przekazu artystycznego, rozmówcy próbują dowiedzieć się czegoś więcej o samym Michale. Czytelniczki i czytelnicy po raz pierwszy mają możność zobaczyć jego fotografie pochodzące z getta warszawskiego.Rozmowa jest bogato ilustrowana niepublikowanymi dotąd archiwaliami sprzed drugiej wojny światowej i z okresu powojennego, a także z czasów okupacji hitlerowskiej w Polsce

Latający Cyrk im. Kazimierza Wielkiego przedstawia: „Najwęższy dom świata – wydarzenie na skalę globu”. Rekonstrukcja historyczna w 70. rocznicę Akcji Reinhardt

Casimir the Great’s Flying Circus presents: ‘The narrowest house in the world – an event on a global scale’. Historical re-enactment on the occasion of the 70th anniversary of the Aktion ReinhardtThe article provides a multifaceted analysis of the Keret House as an artistic installation and a cultural event. The construction is placed in the analytical context of Jeremy Bentham’s panopticon, Le Corbusier’s machine for living, Krzysztof Wodiczko’s Pojazd dla bezdomnych (Vehicle for the Homeless), Big Brother and XTube. Other interpretative contexts are: the history of the Warsaw ghetto, the Aktion Reinhardt as well as the ensemble of issues connected with the third phase of the Holocaust (i.e. “the margins of the Holocaust”): the history of Jewish hideouts, the hunt for the Jews (Judenjagd), the plunder of Jewish mobile and immobile property, the Polish part of the biography of Etgar Keret’s parents. From such a perspective, the Keret House takes the form of a macabre historical re-enactment. The analytical framework comprises Erving Goffman’s stigma theory as well as the history of the attitude of the Polish majority towards the Jewish minority. With increasing frequency, anti-Semitic symbolic violence assumes the form of philosemitic symbolic violence. The poetics of gift and the category of “a Jewish writer with a sense of humour” function as an instrument of blackmail that place the individual subjected to it in a situation with no way-out. In Polish majority culture, the image of Jews as guests, which corresponds to the representation of Poland as home and Poles as hospitable hosts, heirs of the myth of King Casimir the Great, plays the same role. The Keret House proves to be a machine for the reproduction of the Polish majority narrative about the majority attitude of Poles towards Jews, also during the Holocaust. What is at stake within this narrative is the image of Poland and the Poles.[The project was prepared with a financial support of the National Science Centre; decision no DEC-2011/03/B/HS2/05594] Latający Cyrk im. Kazimierza Wielkiego przedstawia: „Najwęższy dom świata – wydarzenie na skalę globu”. Rekonstrukcja historyczna w 70. rocznicę Akcji ReinhardtArtykuł zawiera wieloaspektową analizę Keret House jako instalacji artystycznej i wydarzenia kulturalnego. Obiekt sytuowany jest w kontekście idei panoptikonu Jeremy’ego Benthama, maszyny do mieszkania Le Corbusiera, Pojazdu dla bezdomnych Krzysztofa Wodiczki, Big Brothera czy XTube. Kolejne konteksty interpretacyjne to historia warszawskiego getta, Akcja Reinhardt i zespół problemów związanych z trzecią fazą Zagłady (the margins of the Holocaust): historia żydowskich kryjówek, polowanie na Żydów (Judenjagd), rabunek żydowskich ruchomości i nieruchomości, polska biografia rodziców Etgara Kereta. W tej perspektywie Keret House przybiera postać makabrycznej rekonstrukcji historycznej. Ramy analizy wyznacza teoria piętna Ervinga Goffmana oraz historia stosunku polskiej większości do żydowskiej mniejszości. Antysemicka przemoc symboliczna coraz częściej przybiera postać symbolicznej przemocy filosemickiej. Poetyka daru i kategoria „żydowskiego pisarza z poczuciem humoru” pełnią funkcję narzędzia szantażu, stawiając poddaną mu jednostkę w sytuacji bez wyjścia. Taką samą rolę odgrywa dominujące w polskiej kulturze większościowej wyobrażenie Żydów jako gości, któremu odpowiada obraz Polski jako domu i Polaków jako gościnnych gospodarzy, spadkobierców mitu króla Kazimierza Wielkiego. Keret House okazuje się maszyną do reprodukcji większościowej polskiej opowieści o stosunku Polaków do Żydów, także w okresie Zagłady. Stawką tej opowieści jest wizerunek Polski i Polaków.[Projekt został sfinansowany ze środków Narodowego Centrum Nauki przyznanych na podstawie decyzji numer DEC-2011/03/B/HS2/05594]

Pamięć przyswojona. Koncepcja polskiego doświadczenia zagłady Żydów jako traumy zbiorowej w świetle rewizji kategorii świadka

Memory acquired. The conception of the Polish experience of the Holocaust as collective trauma in the light of a revision of the concept of bystanderThe paper provides a reconstruction and proposes the deconstruction of the conception of the Polish experience of the Holocaust as collective trauma. The analytical framework is based on the revision of concepts such as Polish witness (bystander/onlooker – according to Hilberg) and indifference on the part of Polish majority society towards the persecution and murder of the Jews. The text postulates that the concept of indifference as well as that of the non-Jewish witness (bystander/onlooker) be dropped from the standard terminology used when describing the Holocaust. It proposes that the concept of the non-Jewish witness (bystander/onlooker) be replaced by the concept of participating observer – with a different understanding from that established within cultural anthropology.Thus, watching would be a form of activity, a way of having an influence on the events, of agency, and therefore participation. A significant part of my argument includes an attempt to address the question of the construction of watching during the Holocaust. From this it follows that watching constitutes the most basic form of power (droit de regard – according to Foucault and Bourdieu). Therefore, the question arises of whether or not one can describe the margins of the Holocaust within the terms of panoptic reality (le panoptisme – according to Foucault). A further question under consideration is whether one can depict the dominant majority as an unofficial authority wielding something akin to social control over the completion of the Holocaust understood as the German Nazi system of persecution and extermination of the Jews.The argument also foregrounds the actual functions of the concepts of the non-Jewish witness (bystander/onlooker) and indifference as well as the idea of the Holocaust as a trauma for the non-Jewish witness (bystander/onlooker). These functions resulted several times in the elimination of the historical concrete and its societal-cultural conditions from the field of vision. In this sense, the conception of unacquired memory (i.e. the Polish trauma of the Holocaust) would be a strategy for acquiring the memory of the Holocaust in such a way that it does not endanger the dominant narrative about the past and the identity of the majority. Furthermore, the paper proposes the deconstruction of the concept of Polish-Jewish dialogue by identifying the phenomena of false symmetry and false universalization that frequently result in defining anti-Semitism and the Holocaust within the categories of a groups conflicts. The inspiration to undertake such a critical analysis came from the paradigmatic work by Michael C. Steinlauf, Bondage to the Dead: Poland and the Memory of the Holocaust, published in 1997. (The Polish-language edition entitled Pamięć nieprzyswojona. Polska pamięć Zagłady [Memory unacquired. The Polish memory of the Holocaust] came out in 2000, translated by Agata Tomaszewska.) Pamięć przyswojona. Koncepcja polskiego doświadczenia zagłady Żydów jako traumy zbiorowej w świetle rewizji kategorii świadkaArtykuł przedstawia rekonstrukcję i proponuje dekonstrukcję koncepcji polskiego doświadczenia Zagłady jako traumy zbiorowej. Kontekst analityczny stanowi rewizja takich kategorii, jak: polski świadek Zagłady (bystander/onlooker – za Hilbergiem) i obojętność wobec Zagłady. Tekst postuluje wykreślenie kategorii obojętności ze słownika opisu Zagłady. Kategorię świadka (bystander/onlooker) proponuje zastąpić kategorią obserwatora uczestniczącego w rozumieniu innym niż przyjęte w antropologii kulturowej. Spojrzenie stanowiłoby tutaj formę aktywności, oddziaływania, sprawczości (agency), a więc uczestnictwa. Istotna część wywodu to próba odpowiedzi na pytanie o konstrukcję owego spojrzenia stanowiącego najbardziej podstawową formę władzy (le droit de regard – za Foucault i Bourdieu). Pojawia się pytanie, czy obrzeża Zagłady można opisać w kategoriach rzeczywistości panoptycznej (le panoptisme – za Foucault). Kolejna rozważanakwestia to, czy większość dominującą można ukazać jako nieformalną instancję sprawującą rodzaj kontroli społecznej nad kompletnością Zagłady jako niemieckiej zbrodni państwowej.W centrum namysłu znajdują się także dotychczasowe funkcje kategorii świadka (bystander/onlooker), kategorii obojętności oraz koncepcji Zagłady jako traumy nieżydowskiego świadka. Funkcje te niejednokrotnie bowiem polegały na eliminacji z pola widzenia historycznego konkretu i jego społeczno-kulturowych uwarunkowań. W tym sensie można mówić o koncepcji pamięci nieprzyswojonej (polskiej traumy Zagłady) jako strategii przyswojenia pamięci Zagłady w sposób niezagrażający dominującej opowieści o przeszłości i tożsamości grupy większościowej. Tekst proponuje ponadto dekonstrukcję kategorii dialogu polsko-żydowskiego ze wskazaniem na zjawiska fałszywej symetrii i fałszywej uniwersalizacji, których częstą konsekwencją jest definiowanie antysemityzmu i Zagłady w kategoriach konfliktu międzygrupowego. Inspiracją do podjęcia namysłu była paradygmatyczna praca Michaela C. Steinlaufa Bondage to the Dead: Poland and the Memory of the Holocaust z 1997 roku, której polskie wydanie – zatytułowane Pamięć nieprzyswojona. Polska pamięć Zagłady – ukazało się w roku 2001 w tłumaczeniu Agaty Tomaszewskiej

Latający Cyrk im. Kazimierza Wielkiego przedstawia: „Najwęższy dom świata – wydarzenie na skalę globu”. Rekonstrukcja historyczna w 70. rocznicę Akcji Reinhardt

Casimir the Great’s Flying Circus presents: ‘The narrowest house in the world – an event on a global scale’. Historical re-enactment on the occasion of the 70th anniversary of the Aktion Reinhardt The article provides a multifaceted analysis of the Keret House as an artistic installation and a cultural event. The construction is placed in the analytical context of Jeremy Bentham’s panopticon, Le Corbusier’s machine for living, Krzysztof Wodiczko’s Pojazd dla bezdomnych (Vehicle for the Homeless), Big Brother and XTube. Other interpretative contexts are: the history of the Warsaw ghetto, the Aktion Reinhardt as well as the ensemble of issues connected with the third phase of the Holocaust (i.e. “the margins of the Holocaust”): the history of Jewish hideouts, the hunt for the Jews (Judenjagd), the plunder of Jewish mobile and immobile property, the Polish part of the biography of Etgar Keret’s parents. From such a perspective, the Keret House takes the form of a macabre historical re-enactment. The analytical framework comprises Erving Goffman’s stigma theory as well as the history of the attitude of the Polish majority towards the Jewish minority. With increasing frequency, anti-Semitic symbolic violence assumes the form of philosemitic symbolic violence. The poetics of gift and the category of “a Jewish writer with a sense of humour” function as an instrument of blackmail that place the individual subjected to it in a situation with no way-out. In Polish majority culture, the image of Jews as guests, which corresponds to the representation of Poland as home and Poles as hospitable hosts, heirs of the myth of King Casimir the Great, plays the same role. The Keret House proves to be a machine for the reproduction of the Polish majority narrative about the majority attitude of Poles towards Jews, also during the Holocaust. What is at stake within this narrative is the image of Poland and the Poles. [The project was prepared with a financial support of the National Science Centre; decision no DEC-2011/03/B/HS2/05594]   Latający Cyrk im. Kazimierza Wielkiego przedstawia: „Najwęższy dom świata – wydarzenie na skalę globu”. Rekonstrukcja historyczna w 70. rocznicę Akcji Reinhardt Artykuł zawiera wieloaspektową analizę Keret House jako instalacji artystycznej i wydarzenia kulturalnego. Obiekt sytuowany jest w kontekście idei panoptikonu Jeremy’ego Benthama, maszyny do mieszkania Le Corbusiera, Pojazdu dla bezdomnych Krzysztofa Wodiczki, Big Brothera czy XTube. Kolejne konteksty interpretacyjne to historia warszawskiego getta, Akcja Reinhardt i zespół problemów związanych z trzecią fazą Zagłady (the margins of the Holocaust): historia żydowskich kryjówek, polowanie na Żydów (Judenjagd), rabunek żydowskich ruchomości i nieruchomości, polska biografia rodziców Etgara Kereta. W tej perspektywie Keret House przybiera postać makabrycznej rekonstrukcji historycznej. Ramy analizy wyznacza teoria piętna Ervinga Goffmana oraz historia stosunku polskiej większości do żydowskiej mniejszości. Antysemicka przemoc symboliczna coraz częściej przybiera postać symbolicznej przemocy filosemickiej. Poetyka daru i kategoria „żydowskiego pisarza z poczuciem humoru” pełnią funkcję narzędzia szantażu, stawiając poddaną mu jednostkę w sytuacji bez wyjścia. Taką samą rolę odgrywa dominujące w polskiej kulturze większościowej wyobrażenie Żydów jako gości, któremu odpowiada obraz Polski jako domu i Polaków jako gościnnych gospodarzy, spadkobierców mitu króla Kazimierza Wielkiego. Keret House okazuje się maszyną do reprodukcji większościowej polskiej opowieści o stosunku Polaków do Żydów, także w okresie Zagłady. Stawką tej opowieści jest wizerunek Polski i Polaków. [Projekt został sfinansowany ze środków Narodowego Centrum Nauki przyznanych na podstawie decyzji numer DEC-2011/03/B/HS2/05594

Przemoc filosemicka

Philo-Semitic abuse The article analyses Jolanta Dylewska’s documentary film Po-lin (2008). The authors offer new conceptual categories facilitating the description of the manner in which the objectification of Jews takes place in Po-lin – and in the broader context of Polish narrative of Jews and the Holocaust – under the guise of their subjectification; exclusion under the guise of inclusion. The described symbolic practices include: 1. Organising a narrative of the Holocaust by means of exteriorisation; universalisation; locating outside the history; considering the Shoah as a natural disaster, and finally as part of the divine plan. 2. Constructing the image of “a Jew” by: homogenisation of the group, folklorisation, aesthetisation and separation. Examining the case out of the context allows for omitting the wider sphere of interaction, in which the exclusion as well as symbolic and physical abuse carried out by the majority group came to light. 3. Creating a figure of “the good Jew”, which shows gratefulness to the domineering group and full understanding of anti-Semitic discriminatory practices. The function of “the good Jew” is to legitimise the majority story and to discipline or repress anyone who undertakes actions to change the status quo. The above-describe devices produce the effects of eliminating real experiences of real people who suffered the anti-Semitic abuse, blocking afterthoughts while preserving the heartening image of Poland and Poles

Przemoc filosemicka

Philo-Semitic abuseThe article analyses Jolanta Dylewska’s documentary film Po-lin (2008). The authors offer new conceptual categories facilitating the description of the manner in which the objectification of Jews takes place in Po-lin – and in the broader context of Polish narrative of Jews and the Holocaust – under the guise of their subjectification; exclusion under the guise of inclusion. The described symbolic practices include:1. Organising a narrative of the Holocaust by means of exteriorisation; universalisation; locating outside the history; considering the Shoah as a natural disaster, and finally as part of the divine plan.2. Constructing the image of “a Jew” by: homogenisation of the group, folklorisation, aesthetisation and separation. Examining the case out of the context allows for omitting the wider sphere of interaction, in which the exclusion as well as symbolic and physical abuse carried out by the majority group came to light.3. Creating a figure of “the good Jew”, which shows gratefulness to the domineering group and full understanding of anti-Semitic discriminatory practices. The function of “the good Jew” is to legitimise the majority story and to discipline or repress anyone who undertakes actions to change the status quo.The above-describe devices produce the effects of eliminating real experiences of real people who suffered the anti-Semitic abuse, blocking afterthoughts while preserving the heartening image of Poland and Poles

Sublokatorstwo jako kategoria kultury polskiej

Eng. title: Subtenancy as a category of Polish cultur

The role of antenatal education as a prevention of emerging disorders during pregnancy

Introduction. The presented work is the result of a literature`s studies in the field of feeding pregnant women and experimental analysis on their knowledge and health behaviors. The study highlighted the importance of preventive actions by medical staff and school instructors in giving birth to the education of future mothers. The aim of the study was to determine the knowledge of pregnant women about the principles of proper nutrition. The analysis verified the ability to use the obtained data in the daily life of the respondents. Materials and method. The research group consisted of 101 pregnant women, including 51 patients from one of the Poznan`s Hospitals of Gynecological and Obstetrics Department and 50 participants of Birth School in the same city. The research tool was an authoritative questionnaire that included questions about the knowledge of pregnant women about the impact of a rational diet for a developing fetus. Results. On the basis of the data obtained it can be stated that students of childbirth schools were more willing and more likely to undertake pro-health activities than those who were never participants in such courses. The effectiveness of knowledge transfer by professionals is an important element of prevention of disorders during pregnancy. In educational programs, emphasis should be placed on the practical application of the acquired knowledge. Conclusions. The future mother should have clearly defined goals and principles in the rush of all the information. Thanks to them she will be able to consciously and without risk of complications as a result of bad eating habits, survive the period of nine consecutive months and enjoy the correct course of pregnancy and its completion

The analysis of the traits determining the development of some plant species typical for the meadow habitats of the Natura 2000 network

The aim of this study was to determine the traits in peculiar species which most influence their survivability during early growth and development. Eight representative plant species typical for four non-afforested habitats of river valleys were tested. The results showed that for the restoration of natural habitats, the following species are best suited: Allium angulosum (Cnidion dubii, 6440) due to its good seed germination capacity and fast growth rate of its seedlings; Galium boreale (Molinion, 6410) due to the fast growth rate of its seedlings; Tragopogon pratensis (Arrhenatherion elatioris, 6510) due to its large seeds, good seed germination capacity and fast growth rate of its seedlings; regarding to tested species of Festuco-Brometea (6210), the obtained results do not give a definite answer

„Sublokatorka” po latach. Z Hanną Krall rozmawiają Elżbieta Janicka i Joanna Tokarska-Bakir. Warszawa, 28 lutego i 8 marca 2013 roku

"Sublokatorka" now. An interview with Hanna Krall: Warsaw, 28 February and 28 March 2013 The interview was conducted by Elżbieta Janicka and Joanna Tokarska-Bakir. Hanna Krall told the story of the issues related to the publication of Sublokatorka, which finally appeared in the Paris-based printing house Libella, owned by Zofia and Kazimierz Romanowicz, in 1985. Hanna Krall also spoke about how the book was received by the public in the unofficial underground discourse in the Communist Poland. Moreover, the author of Sublokatorka told the interviewers about the construction of stories about the Holocaust, as well as about the people who inspired the protagonists of Sublokatorka: Luba Bielicka-Blum, Rywka Urman, Krystyna Krahelska, Krzysztof Kieślowski and Jerzy Stuhr.   „Sublokatorka” po latach. Z Hanną Krall rozmawiają Elżbieta Janicka i Joanna Tokarska-Bakir. Warszawa, 28 lutego i 8 marca 2013 roku Hanna Krall opowiada Elżbiecie Janickiej i Joannie Tokarskiej-Bakir o kłopotach z publikacją Sublokatorki, która ostatecznie ukazała się w paryskim wydawnictwie Zofii i Kazimierza Romanowiczów Libella w 1985 roku. Tematem rozmowy jest także burzliwy, niewolny od werbalnej agresji, odbiór książki w drugim, niezależnym obiegu kultury w PRL. W wywiadzie mowa ponadto o sposobach konstruowania i stawkach opowieści o Zagładzie, a także o pierwowzorach postaci z Sublokatorki takich jak: Luba Bielicka-Blum, Rywka Urman, Krystyna Krahelska, Krzysztof Kieślowski czy Jerzy Stuhr