The use of opioid analgesics in chronic pain therapy — a retrospective, single-center study

Introduction: The use of opioids is fundamental in moderate and severe pain management. There is anincrease in opioids use in highly developed countries, while at the same time in other countries, difficultiesin access to appropriate pain treatment are observed. The aim of the study was to determine the use ofopioids in the treatment of chronic cancer-related and non-cancer pain.Material and methods: The study covered the medical documentation of patients under the care of thePain Medicine Clinic, Palliative Medicine Clinic and Hospice in the period 01.01.2017–30.04.2017 whichreported: sex, age, duration of medical services, primary diagnosis, opioid treatment — pharmacologicalsubstances, a form of supply and side effects.Results: In the study, 634 medical consultations of 196 patients were analyzed and 32 (16%) of them werecancer patients. The predominant cause of pain were degenerative diseases, disorders of the spinal nervesand nerve plexuses. Oxycodone was most often used as a monotherapy for cancer and non-cancer pain.Transdermal buprenorphine was significantly more frequently used in non-cancer pain and transdermalfentanyl was more frequently administered in cancer-related pain. In the group of cancer patients, theprinciples of multi–modal therapy were more often applied and no adverse effects were noted.Conclusions: Opioids are the primary method in pharmacotherapy at the specialist level. Oxycodone iswidely used in monotherapy of cancer-related and non-cancer pain. Various forms of the supply of opioidsin the therapy of chronic cancer pain is not associated with the risk of side effects.Palliat Med Pract 2019; 13, 1: 11–1

Wsparcie prawne w opiece paliatywnej

Wsparcie prawne w opiece paliatywnej oznacza planowanie życia w obliczu zbliżającej się śmierci. Porządkowanie ważnych spraw doczesnych powinno uwzględniać sytuację majątkową i finansową, a mianowicie rozporządzanie przez chorego posiadanym majątkiem, podział zobowiązań prawnych i osobowych, jak również zarządzenie prawami autorskimi przysługującymi choremu. Uporządkowanie prawne w obliczu zbliżającej się śmierci to także pomoc w realizacji zaciągniętych przez chorego zobowiązań niematerialnych. Wsparcie prawne w opiece paliatywnej jest nie tylko koniecznością, ale również ważnym aspektem niosącym osobom ciężko chorym nadzieję na dobre i mądre rozstanie się z światem doczesnym. Wobec problemów prawnych chorych ich opiekunowie są często bezradni. W pracy zarysowano niektóre problemy prawne, z jakimi można się spotkać podczas opieki nad pacjentem w schyłkowym okresie życia

Advanced COPD in a patient treated in the Intensive Care Unit

Chronic obstructive pulmonary disease (COPD) is the 3rd leading cause of death worldwide and 7th inthe classification of years of life lost or lived with disability. Indeed, COPD prevalence is still increasing.Moreover, chronic respiratory failure in advanced COPD is one of the most common indications for palliativecare. The deterioration of general health, including respiratory failure, raises many doubts as to theneed for hospitalization, prognosis and medical interventions. The decision to start palliative care provisionin COPD patients is based on poor prognosis, but it is not clear when it should be started. Properand specialized palliative care in this patient population can limit hospital, Intensive Care Unit (ICU), andemergency admissions.A case of a patient with advanced COPD receiving palliative care and the treatment in the ICU is presented.Due to pneumonia with permanent respiratory hypercapnia, the patient was hospitalized and qualified totracheostomy and invasive ventilation. In bronchofiberoscopy granulation tissue narrowing the airwaysbelow the tracheotomy tube, confirmed by the CT scan. The patient was qualified for rigid bronchofiberoscopyto widen the trachea. Antibiotic therapy with multidirectional pharmacological treatment wasprovided at the ICU. The patient was discharged home in a fairly good general condition, on his breathingwith passive oxygen therapy, periodically requiring assisted mechanical ventilation, without carbon dioxideretention, and with effective cough reflexes. Mechanical causes of respiratory failure in ventilated advancedCOPD patients should be considered. Short–time-intensive therapy treatment may improve the generalcondition of ventilated advanced COPD patients

Single nucleotide polymorphisms as predictors of treatment efficacy and adverse effects of morphine in palliative medicine — a literature review

Introduction: Pain has a significant negative impact on the quality of life of cancer patients and implies numerous clinical consequences. Moderate to severe pain is common in patients receiving palliative care. A major issue is the individual variability resulting in different degrees of response to the analgesic effects of opioids, including morphine, and to the occurrence of their adverse effects. According to one of the theories of pharmacogenomics, single nucleotide polymorphisms (SNPs) are associated with opioid metabolism. Material and methods: A literature review of the PubMed database identified 18 scientific articles concerning SNPs that affect the analgesic effects and adverse effects of morphine or other opioids, per morphine equivalent, from which additional 22 scientific articles were retrieved. Results: The review identified SNPs in the genes OPRM1 A118G, COMT rs4680, ABCB1 C3435T, IL-6, IL-8, TNF-⍺, TAOK3, HTR3B, UGT1A1/UGT1A8 and OPRM1 Arg181Cys, which were found to affect both the occurrence of potential adverse effects and the different demand in palliative care patients for a dose of morphine that will effectively relieve pain. SNPs were found to significantly affect morphine metabolism; the determination of this effect is individual-based. Most studies were conducted in small groups of individuals from ethnically diverse populations, which, if mutations are present, may significantly affect the efficacy of opioid-related SNP assays and the response of patients to the analgesic treatment administered. Conclusions: Findings raise the prospect of the use of SNPs in clinical practice as part of personalised medicine in the future.Ból nowotworowy ma poważny wpływ na jakość życia chorych i implikuje liczne kliniczne konsekwencje. Ból w stopniu od umiarkowanego do ciężkiego doświadcza większość pacjentów medycyny paliatywnej. Problem stanowi zmienność osobnicza powodująca różny stopień odpowiedzi na działanie przeciwbólowe opioidów, w tym morfiny i na wystąpienie ich efektów ubocznych. Jedną z teorii farmakogenomicznych mających na celu wyjaśnienie zmienności są polimorfizmy pojedynczych nukleotydów (SNP – single nucleotide polymorphisms) związane z metabolizmem opioidów. Przegląd literatury przeprowadzony w bazie PubMed zidentyfikował 16 artykułów naukowych dotyczących SNP wpływających na działanie przeciwbólowe i działania niepożądane morfiny bądź innych opioidów z przeliczeniem na ekwiwalent morfiny, z których dodatkowo pozyskano 22 istotne dla przeglądu artykuły naukowe. W przeglądzie zidentyfikowano SNP w genach OPRM1 A118G, COMT rs4680, ABCB1 C3435T, IL-6, IL-8, TNF⍺, TAOK3, HTR3B, UGT1A1/UGT1A8, a także OPRM1 Arg181Cys, które wykazały wpływ na zróżnicowane zapotrzebowanie pacjentów paliatywnych na dawkę morfiny skutecznie kontrolującej ból oraz na wystąpienie potencjalnych działań niepożądanych. Wykazano, że SNP istotnie wpływa na metabolizm morfiny. Określenie tego wpływu jest zależne osobniczo. W przeprowadzonej analizie większość badań opierała się na niewielkich liczebnie grupach pacjentów z różnorodnych etnicznie populacji, co w przypadku występowania mutacji może mieć istotny wpływ na skuteczność oznaczania SNP związanych z opioidami i na odpowiedź pacjentów na zastosowane leczenie przeciwbólowe. Liczba dostępnych dowodów naukowych w literaturze daje nadzieję na wykorzystanie SNP w praktyce klinicznej w przyszłości jako element medycyny spersonalizowanej

Hospitalizacja pacjentów ze schorzeniami nienowotworowymi w hospicjum stacjonarnym — doświadczenia ośrodka w Białymstoku

 Background. Current epidemiological observations indicate an increasing need for palliative care for patients with non-cancer diseases, including end-stage heart failure. One of the forms of palliative care are medical services provided in stationary hospice. The aim of the study was to present the characteristics of patients hospitalized in hospice stationary care, and in particular to determine the proportion of non-cancer patients. Patients and methods. The study consisted in analyzing the annual medical records of patients hospitalized in the stationary hospice and recording information on referrals, diagnoses determining admission to the hospice and time of hospitalization. The obtained data was analyzed with non-parametric tests, assuming p &lt; 0.05 as the level of statistical significance. Results. During the study period, 708 patients were hospitalized in the stationary hospice, significantly more often patients with a diagnosis of a cancer (74%), p &lt; 0.05. Patients diagnosed with cardiology accounted for 12% of the group of non-cancer patients and 2.5% of all hospitalized patients. In the group of cancer patients end-stage heart failure was noticed in 34% cases. In the diagnosis of chronic respiratory failure, 28% of patients had a potential end-stage heart failure cause as a co-morbid diagnosis. The age of patients and their hospitalization time in the stationary hospice did not differ significantly between patients with cancer and non-cancer diseases. Conclusions. The dominant group in palliative care in the stationary hospice are still oncological patients. End-stage heart failure is the primary indication in palliative care and associated diagnosis in patients with cancer and chronic respiratory failure.Wstęp. Aktualne obserwacje epidemiologiczne wskazują na wzrastającą potrzebę prowadzenia zasad opieki paliatywnej wobec pacjentów z schorzeniami inne niż nowotworowe, w tym schyłkową niewydolność serca. Jedną z form prowadzenia opieki paliatywnej są świadczenia medyczne realizowane w ramach Hospicjum Stacjonarnego. Cel. Celem pracy była aktualizacja charakterystyki pacjentów hospitalizowanych w hospicyjnej opiece stacjonarnej, a szczególnie określenie udziału pacjentów nienowotworowych w tym pacjentów z rozpoznaniem schyłkowej choroby kardiologicznej. Metodyka i pacjenci. Badanie polegało na analizie rocznej dokumentacji medycznej pacjentów hospitalizowanych w Hospicjum Stacjonarnym i odnotowaniu informacji dotyczących skierowań, rozpoznań warunkujących przyjęcie do hospicjum oraz czasu hospitalizacji. Uzyskane dane poddano analizie testami nieparametrycznymi, przyjmując p < 0,05 za poziom istotności statystycznej. Wyniki. W badanym okresie hospitalizowano w Hospicjum Stacjonarnym 708 pacjentów, znamiennie częściej pacjentów z rozpoznaniem choroby nowotworowej (74%), p < 0,05. Pacjenci z rozpoznaniem kardiologicznym stanowili 12% grupy pacjentów nienowotworowych i 2,5 % wszystkich hospitalizowanych. W obrębie rozpoznania niewydolności oddechowej 30% pacjentów miało potencjalną przyczynę kardiologiczną jako rozpoznanie współistniejące. Łącznie pacjenci z głównym i współistniejącym rozpoznaniem kardiologicznym stanowili 4% badanej populacji. Wiek chorych i czas ich hospitalizacji w Hospicjum Stacjonarnym nie różnił się znamiennie pomiędzy pacjentami z schorzeniami nowotworowymi i nienowotworowymi. Wnioski. Dominującą grupą korzystającą z opieki paliatywnej w Hospicjum Stacjonarnym są nadal chorzy onkologiczni. Niewydolność serca jest rozpoznaniem głównym kwalifikującym do prowadzenia opieki paliatywnej oraz rozpoznaniem towarzyszącym u pacjentów z chorobą nowotworową i przewlekłą niewydolnością oddechową

Ocena skuteczności fentanylu podawanego przezśluzówkowo w terapii bólów przebijających u chorych na nowotwory

Background. In cancer patients persistent pain can co-exist with acute, severe pain, so called breakthrough pain. This kind of pain is relatively common, and difficult to treat. Breakthrough pain is usually managed with supplemental strong and short-acting analgesic medications. The objective of this work was to evaluate effectiveness of oral transmucosal fentanyl citrate for the management of the breakthrough pain. Materials and methods. 26 adult patients of Hospice of Białystok with persistent cancer pain were recruited into this study. Patients received transdermal fentanyl for persistent pain and oral morphine or transmucosal fentanyl for breakthrough pain. Chronic and breakthrough pain intensity, time to pain relief and patients&#8217; satisfaction scores were recorded. Results. The median of chronic pain intensity was 2.1 and median of breakthrough pain was 6 according to visual analogue scale (VAS). There was no difference between oral morphine and submucosal fentanyl in pain relief, but time to pain relief was significantly shorter in case of fentanyl. Plasma fentanyl concentrations ranged between 0.39 and 1.86 ng/ml and did not increase after transmucosal administration of fentanyl. Conclusions. Transmucosal fentanyl appears effective in the management of breakthrough pain. Cancer patients found this therapy acceptable.Wstęp. Bóle przebijające, które występują u chorych na nowotwory leczonych z powodu bólu przewlekłego, stanowią ważny problem kliniczny. W terapii tego rodzaju bólu stosuje się tzw. dawki ratujące silnie i szybko działających leków przeciwbólowych. Celem badania była ocena przeciwbólowego efektu roztworu cytrynianu fentanylu podawanego przezśluzówkowo. Materiał i metody. Badaniem objęto 26 pacjentów Hospicjum w Białymstoku, u których stosowano fentanyl przezskórny jako podstawową terapię bólu oraz wodny roztwór morfiny doustnie lub roztwór cytrynianu fentanylu przezśluzówkowo w wypadku wystąpienia bólu przebijającego. Oceniano natężenie bólu podstawowego oraz przebijającego, czas od podania leku do ustąpienia bólu przebijającego, preferencje w wyborze leku oraz stężenie fentanylu w surowicy krwi. Wyniki. Średnie natężenie bólu podstawowego oceniono w skali VAS na 2,1, zaś bólu przebijającego na 6. Stopień analgezji po podaniu obu preparatów był analogiczny, przy czym fentanyl podany przezśluzówkowo działał znamiennie szybciej niż morfina podana doustnie. Stężenie fentanylu w surowicy krwi wahało się w granicach 0,39&#8211;1,86 ng/ml i nie ulegało wykrywalnemu podwyższeniu po podaniu dodatkowej dawki preparatu w formie przezśluzówkowej. Wnioski. Fentanyl podawany przezśluzówkowo stanowi skuteczną i akceptowaną przez pacjentów formę terapii bólów przebijających u chorych na nowotwory

Palliative care for people living with cardiac disease

ABSTRACT Many cardiovascular diseases lead to heart failure, which is a progressive syndrome causing significant distress and limiting the quality of life, despite optimal cardiologic treatment. It is estimated that about 26 000 people in Poland suffer from advanced heart failure, and this number is growing. That is why palliative care (PC) dedicated to people living with end‑stage cardiac diseases should be urgently implemented in Poland. Well‑organized PC may not only relieve symptoms and improve quality of life in people living with cardiac diseases not responding to treatment but also support patients and their families during the dying process. Palliative care in patients with cardiac diseases should be continued during the end-of-life period. It should be implemented regardless of prognosis, and adjusted to patients’ needs. Two approaches to PC are presented in this expert opinion. The first one (generic) is provided by all medical professionals incorporating PC principles into the usual patient care. The second approach, namely, specialized PC, is ensured by a multiprofessional team or at least a PC specialist who received appropriate training in PC. The model of needs-based (not prognosis-based) implementation of PC is discussed in this paper. Symptom control, support in decision-making, and sensitive, open communication are considered integral elements of PC interventions. Medical professionals developing PC in Poland should think about groups of patients with special needs like those with valvular heart disease, grown‑up congenital heart disease, and pulmonary arterial hypertension, as well as elderly people. This consensus document presents main recommendations for future PC organization in Poland. Among others, we suggest changing the Polish National Health Fund reimbursement rules regarding PC and improving cardiologist education on PC

Stanowisko Grupy Ekspertów Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego dotyczące opieki paliatywnej w kardiologii

Opiekę paliatywną (OP) definiuje się jako aktywną opiekę całościową nad osobami, które żyją z chorobami nieodpowiadającymi na leczenie przyczynowe. Powinno się ją zapewnić wszystkim osobom żyjącym z chorobami serca, w czasie całego okresu życia z chorobą, zawsze wtedy, kiedy istnieją ku temu wskazania, proporcjonalnie do istniejących potrzeb, niezależnie od rozpoznania ani rokowania co do okresu oczekiwanego przeżycia. Może być sprawowana jako podstawowa OP (zwana podejściem paliatywnym) lub jako opieka specjalistyczna (SOP). Podstawowa OP sprawowana jest przez wszystkich profesjonalnych pracowników ochrony zdrowia wykorzystujących podstawy OP w swojej codziennej pracy. Opieka specjalistyczna sprawowana jest przez wielodyscyplinarny zespół paliatywny lub przez specjalistę OP, który reprezentuje taki zespół lub ściśle z nim współpracuje. Podstawowa OP jest wystarczająca do zaspokojenia potrzeb większości chorych żyjących z chorobami serca. Jedynie niewielka grupa chorych ze złożonymi problemami lub trudnymi do leczenia objawami utrzymującymi się pomimo zapewnienia podstawowej OP wymaga – czasem jedynie ograniczonego w czasie – włączenia SOP do zespołu opiekującego się chorym. Przed rozpoczęciem paliatywnego lub objawowego leczenia danego objawu, lub przynajmniej równolegle z jego początkiem, należy przeanalizować możliwość swoistego leczenia przyczynowego i wdrożyć je, jeśli jest to zasadne. W przypadku dolegliwości mogących stanowić konsekwencję choroby układu krążenia należy się upewnić, że stosowane leczenie kardiologiczne jest optymalne. W celu uniknięcia cierpienia spowodowanego terapią wysokoenergetyczną dopuszcza się deaktywowanie funkcji kardiowersji/defibrylacji w implantowanych kardiowerterach-defibrylatorach. Rozmowę na temat przyszłego stanu zdrowia pacjenta, zwłaszcza na temat krańca jego życia, lekarz powinien rozpocząć z wyprzedzeniem, zanim stan pacjenta się pogorszy, utrudniając tym samym aktywny udział pacjenta w rozmowie. Często proces komunikowania się stanowi wyzwanie zarówno dla pacjenta, jak i dla lekarza. Aby się upewnić, że jakość komunikowania jest wysoka, i ułatwić aktywne angażowanie się pacjentów w proces podejmowania decyzji, konieczne jest szkolenie pracowników kardiologicznej opieki zdrowotnej w zakresie umiejętności komunikowania się. Pomoże im to czuć się bardziej komfortowo, zwłaszcza jeśli komunikowanie się w danej sytuacji stanowi wyzwanie. Opieka paliatywna skierowana jest szczególnie do takich grup chorych, jak dorośli żyjących z wrodzoną wadą serca (GUCH), chorzy z nadciśnieniem płucnym czy zaawansowanymi wadami zastawkowymi serca.Opiekę paliatywną (OP) definiuje się jako aktywną opiekę całościową nad osobami, które żyją z chorobami nieodpowiadającymi na leczenie przyczynowe. Powinno się ją zapewnić wszystkim osobom żyjącym z chorobami serca, w czasie całego okresu życia z chorobą, zawsze wtedy, kiedy istnieją ku temu wskazania, proporcjonalnie do istniejących potrzeb, niezależnie od rozpoznania ani rokowania co do okresu oczekiwanego przeżycia. Może być sprawowana jako podstawowa OP (zwana podejściem paliatywnym) lub jako opieka specjalistyczna (SOP). Podstawowa OP sprawowana jest przez wszystkich profesjonalnych pracowników ochrony zdrowia wykorzystujących podstawy OP w swojej codziennej pracy. Opieka specjalistyczna sprawowana jest przez wielodyscyplinarny zespół paliatywny lub przez specjalistę OP, który reprezentuje taki zespół lub ściśle z nim współpracuje. Podstawowa OP jest wystarczająca do zaspokojenia potrzeb większości chorych żyjących z chorobami serca. Jedynie niewielka grupa chorych ze złożonymi problemami lub trudnymi do leczenia objawami utrzymującymi się pomimo zapewnienia podstawowej OP wymaga – czasem jedynie ograniczonego w czasie – włączenia SOP do zespołu opiekującego się chorym. Przed rozpoczęciem paliatywnego lub objawowego leczenia danego objawu, lub przynajmniej równolegle z jego początkiem, należy przeanalizować możliwość swoistego leczenia przyczynowego i wdrożyć je, jeśli jest to zasadne. W przypadku dolegliwości mogących stanowić konsekwencję choroby układu krążenia należy się upewnić, że stosowane leczenie kardiologiczne jest optymalne. W celu uniknięcia cierpienia spowodowanego terapią wysokoenergetyczną dopuszcza się deaktywowanie funkcji kardiowersji/defibrylacji w implantowanych kardiowerterach-defibrylatorach. Rozmowę na temat przyszłego stanu zdrowia pacjenta, zwłaszcza na temat krańca jego życia, lekarz powinien rozpocząć z wyprzedzeniem, zanim stan pacjenta się pogorszy, utrudniając tym samym aktywny udział pacjenta w rozmowie. Często proces komunikowania się stanowi wyzwanie zarówno dla pacjenta, jak i dla lekarza. Aby się upewnić, że jakość komunikowania jest wysoka, i ułatwić aktywne angażowanie się pacjentów w proces podejmowania decyzji, konieczne jest szkolenie pracowników kardiologicznej opieki zdrowotnej w zakresie umiejętności komunikowania się. Pomoże im to czuć się bardziej komfortowo, zwłaszcza jeśli komunikowanie się w danej sytuacji stanowi wyzwanie. Opieka paliatywna skierowana jest szczególnie do takich grup chorych, jak dorośli żyjących z wrodzoną wadą serca (GUCH), chorzy z nadciśnieniem płucnym czy zaawansowanymi wadami zastawkowymi serca

Czynniki ryzyka powikłań neurologicznych w kardiochirurgii

Background: Postoperative complications are integral to cardiac surgery. The most serious ones are stroke, which develops in about 7.5% of the patients, and postoperative encephalopathy, which affects 10&#8211;30% of the patients. According to bibliographical data, the number of complications is increasing. Aim: To analyse the risk factors and the types of neurological complications in patients undergoing heart surgery. Methods: We assessed retrospectively 323 consecutive patients undergoing surgery at the Department of Cardiac Surgery, University Teaching Hospital, Medical University of Bialystok, Poland, between July 2007 and June 2008. Group 1 comprised patients without neurological complications (n = 287; 89%) and Group 2 consisted of patients with neurological complications (n = 36; 11%). Our analysis included the following: preoperative status (age, sex, co-morbidities), intraoperative course (surgery type, duration of cardiopulmonary bypass [CPB], duration of aortic cross-clamping, types of medications administered, necessity of reinfusion from the cardiotomy reservoir and the necessity of tranexamic acid infusion) and the postoperative course (time to regaining consciousness, duration of mechanical ventilation, development of complications, types of complications). The results were then analysed statistically: arithmetic means and standard deviations were calculated for quantitative variables and the quantitative and percenage distributions were calculated for qualitative variables. The between- group comparisons of the quantitative variables were carried out using the t-Student test, while the qualitative variables were compared using the &#967;2 test. The variables that proved significant in the univariate comparisons were included in the multivariate model. Regression analysis was the final step of the analysis of the risk factors for neurological complications. Based on the analysis of the ROC curve we calculated the cutoff values for the continuous variables. We calculated odds ratios with their 95% confidence intervals. P values of less than 0.05 were considered statistically significant. Results: Among the 36 patients in Group 2, postoperative encephalopathy developed in 22 patients, transient ischaemic attacks in 7 patients, ischaemic stroke in 6 patients (associated with right hemisphere damage in 3 patients and with left hemisphere damage in 3 patients) and haemorrhagic stroke in 1 patient (right hemisphere). Early mortality was 5% with 2 (0.69%) patients dying in Group 1 and 14 (38.9%) in Group 2. Univariate analysis revealed that the preoperative risk factors of neurological complications were: age > 68 years (with a cutoff value of 58.5 years), a history of stroke with paresis, atrial fibrillation (AF) and a euroSCORE of > 6 (with a cutoff value of 4.5). The peri- and postoperative risk factors included: surgery type (complex coronary and valvular surgeries aortic valve surgeries), duration of CPB of > 142 min, duration of aortic crossclamping of > 88 min, mean perfusion pressure during CPB of 14.5 h and duration of artificial ventilation of > 30.5 h. Multivariate analysis revealed the following factors to increase the risk of neurological complications: long duration of ventilation, a history of stroke with paresis, AF, low HCT values and long duration of aortic cross-clamping. The Nagelkerke R2 coefficient of determination was 0.636, the sensitivity was 74.36%, the specificity was 97.545% and the accuracy was 94.74%. Conclusions: In patients undergoing heart surgery, the independent risk factors of neurological complications in the first 30 days include: long duration of ventilation, a history of stroke with paresis, AF, haemodilution manifested by an HCT of < 28% and long duration of aortic cross-clamping. Neurological complications are associated with high postoperative mortality.Wstęp: Powikłania pooperacyjne są nieodzownie związane z leczeniem kardiochirurgicznym. Najpoważniejszym z nich jest udar mózgu, występujący u ok. 7,5% chorych oraz encefalopatia pooperacyjna obserwowana u 10&#8211;30% chorych. Dane z piśmiennictwa wskazują na to, że liczba powikłań stale się zwiększa. Cel: Celem pracy była analiza czynników ryzyka i rodzaju powikłań neurologicznych u chorych poddawanych operacjom serca. Metody: Retrospektywnie oceniano 323 kolejnych chorych operowanych w Klinice Kardiochirurgii Uniwersyteckiego Szpitala w Białymstoku pomiędzy lipcem 2007 a czerwcem 2008 r. Grupę I stanowili chorzy bez powikłań neurologicznych (n = 287; 89%), grupę II pacjenci z powikłaniami neurologicznymi (n = 36; 11%). W analizie uwzględniono: stan przedoperacyjny (wiek, płeć, współistniejące choroby), przebieg śródoperacyjny (rodzaj operacji, czas trwania krążenia pozaustrojowego (CPB), czas klemu aortalnego, rodzaj podanych leków, konieczność reinfuzji ze zbiornika kardiotomijnego oraz potrzebę infuzji kwasu traneksamowego) oraz przebieg pooperacyjny (czas powrotu świadomości, czas mechanicznej wentylacji, wystąpienie powikłań i ich rodzajów). Wyniki poddano analizie statystycznej: dla zmiennych mierzalnych wyliczono średnią arytmetyczną i odchylenie standardowe, dla zmiennych jakościowych &#8212; ich rozkład ilościowo-procentowy. Do porównania między grupami cech mierzalnych zastosowano test t-Studenta, dla cech jakościowych test niezależności c2. Zmienne, które okazały się istotne w porównaniach jednoczynnikowych, włączono do modelu wieloczynnikowego. Ostatnim etapem analizy czynników ryzyka powikłań neurologicznych była analiza regresji. Posługując się analizą krzywej ROC, wyznaczono wartości odcięcia dla zmiennych ciągłych. Wyliczono ilorazy szans wraz z 95-procentowym przedziałem ufności. Za poziom istotny statystycznie przyjęto p < 0,05. Wyniki: Wśród 36 chorych z grupy II encefalopatię pooperacyjną obserwowano u 22, u 7 wystąpiły przemijające ogniskowe objawy neurologiczne, udar niedokrwienny wystąpił u 6 chorych (u 3 był związany z uszkodzeniem lewej półkuli mózgu, u 3 prawej półkuli mózgu), u 1 chorego doszło do udaru krwotocznego prawej półkuli mózgu. Wczesna śmiertelność wyniosła 5%, w grupie I zmarły 2 osoby (0,69%), w grupie II &#8212; 14 osób (38,9%). Analiza jednoczynnikowa wykazała, że do przedoperacyjnych czynników ryzyka powikłań neurologicznych należą: wiek > 68. rż. (z punktem odcięcia 58,5. rż.), przebyty udar mózgu z niedowładem, migotanie przedsionków (AF) oraz EuroScore > 6 punktów (z punktem odcięcia 4,5 punktów). Do okołooperacyjnych i pooperacyjnych czynników ryzyka należały: rodzaj operacji (złożone operacje wieńcowo-zastawkowe oraz operacje zastawki aortalnej), czas trwania CPB > 142 min, czas zaklemowania aorty > 88 min, wartości średniego ciśnienia perfuzyjnego w czasie CPB 14,5 h oraz czas wentylacji > 30,5 h. Analiza wieloczynnikowa wykazała wpływ następujących czynników na wzrost ryzyka wystąpienia powikłań neurologicznych: długi czas wentylacji, przebyty udar mózgu z niedowładem, AF, niskie wartości HTC i długi czas zaklemowania aorty. Współczynnik determinacji R2 Nagelkerke wyniósł 0,636, czułość &#8212; 74,36%, swoistość &#8212; 97,545%, dokładność &#8212; 94,74%. Wnioski: U chorych po operacjach kardiochirurgicznych do niezależnych czynników ryzyka wystąpienia powikłań neurologicznych w okresie pierwszych 30 dni należą: długi czas wentylacji, przebyty udar mózgu z niedowładem, AF, hemodylucja HTC < 28% i długi czas zaklemowania aorty. Powikłania neurologiczne wiążą się z wysoką śmiertelnością pooperacyjną