Porównawcza analiza cech klinicznych występujących u płodnych i niepłodnych kobiet chorych na endometriozę

Abstract Objective: To compare clinical characteristics of infertile and fertile patients with endometriosis. Material and methods: We evaluated medical records of women who underwent surgical treatment of endometriosis (n=284) between January 1999 and December 2003. Our study included only cases of histopathologically proven pelvic endometriosis (n=269). These patients were categorized into two groups named after infertile (n=45) and fertile cases (n=224). Clinical data were compared. Results: Infertile patients are younger (t student. P=0.0000), have lower weight (Wilcoxon test P=0.0150), lower blood pressure -– either systolic (Wilcoxon test P=0.0006) or diastolic (Wilcoxon test P=0.0007), separate noncystic endometriotic leasions occur frequently among these cases (Pearson chi-square P=0.000). Conclusion: Noncystic endometriotic implants are more strongly related to infertility than endometriomas. The relationship between blood pressure and infertility requires further investigation.Streszczenie Cel pracy: Porównanie cech klinicznych występujących u płodnych i niepłodnych kobiet z endometriozą. Materiał i metody: Ocenie poddano historie chorób pacjentek operowanych pomiędzy styczniem 1999 roku a grudniem 2003 roku, u których potwierdzono histopatologicznie endometriozę miednicy mniejszej (n=269). Chore podzielono na dwie grupy: kobiety niepłodne (n=45) oraz płodne (n=224). Porównano cechy kliniczne w obu grupach. Wyniki: Niepłodne pacjentki są młodsze (t student. P=0,0000), mają mniejszą masę ciała (Wilcoxon test P=0,0150), niższe ciśnienie tętnicze krwi: zarówno skurczowe (t student. P=0,0006) jak i rozkurczowe (t student. P=0,0007). Wszczepy endometriotyczne występują częściej w grupie kobiet niepłodnych (Pearson chi-square P=0,000) w przeciwieństwie do torbieli endometrialnych jajników. Wnioski: Niecystyczne wszczepy endometriotyczne są silniej związane z niepłodnością niż torbiele endometrialne jajników. Związek pomiędzy ciśnieniem tętniczym krwi a niepłodnością towarzyszącą endometriozie wymaga dalszych badań zespołu bólowego miednicy mniejszej jest obserwowana szczególnie u kobiet bez współistniejacej endometriozy

Endometriosis and the neoplastic process

Endometriosis is a benign proliferative process, where tissues of the uterine mucosa are present ectopically, generally manifesting by infertility and pain. Awareness of similarity between endometriosis and neoplastic process, as well as of oncological risk associated therewith is low. Since 1925, when Sampson was the first to highlight the fact that endometriosis may transform into a malignant lesion, several papers appeared in the medical literature extensively documenting the correlation between endometriosis and tumors, in particular with ovarian cancer. The aim of this paper was to examine correlations linking endometriosis with the neoplastic process by reviewing medical literature published in English in the aspect of epidemiological evidence of endometriosis – cancer correlation, comparison of clinical-pathological features of both entities and comparison of molecular and genetic features of endometriosis with the “cancer phenotype” as defined by Hanahan and Weinberg in their paper The hallmarks of cancer. A large body of evidence has been collected documenting similarity of endometriosis to the neoplastic process, its association with malignant transformation and increased risk of cancer and other malignant tumors. It is not clear, whether endometriotic lesions may undergo malignant transformation directly, indirectly with an intermediate phase, the so-called atypical endometriosis, or endometriosis and cancer possess common initial antecedent mechanisms and/or predisposing factors (e.g. genetic susceptibility, sensitivity to exposure to environmental toxins) with subsequent divergence on the molecular level. Incidence of endometriosis undoubtedly creates an oncological risk, necessitating elucidation by further genetic and molecular studies.Endometrioza to łagodny proces rozrostowy, w którym tkanki błony śluzowej macicy występują ekotopowo. Schorzenie kojarzone jest powszechnie z niepłodnością oraz z bólem. Mała jest świadomość podobieństw endometriozy do procesu nowotworowego oraz zagrożeń onkologicznych związanych z jej występowaniem. Od 1925 roku, kiedy Sampson jako pierwszy zwrócił uwagę, że endometrioza może przekształcić się w zmianę złośliwą, w literaturze medycznej pojawiły się liczne publikacje obszernie dokumentujące związek gruczolistości z nowotworami, a w szczególności z rakiem jajnika. Celem pracy było zbadanie powiązań endometriozy z procesem nowotworowym poprzez przeszukanie anglojęzycznego piśmiennictwa medycznego pod kątem dowodów epidemiologicznych na związek endometriozy z rakiem, porównania cech kliniczno-patologicznych endometriozy i raka oraz porównanie cech molekularnych i genetycznych endometriozy z cechami „fenotypu raka” zdefiniowanymi przez Hanahana i Weinberga w publikacji zatytułowanej The hallmarks of cancer. Zebrano liczne dowody dużego podobieństwa endometriozy do procesu nowotworowego, związku z transformacją złośliwą oraz ze zwiększonym ryzykiem raka i innych nowotworów złośliwych. Nie jest jasne, czy zmiany endometriotyczne mogą bezpośrednio ulegać przemianie złośliwej, z etapem pośrednim, tzw. atypowej endometriozy, czy też endometrioza oraz rak posiadają wyłącznie wspólne początkowe, antecendentne mechanizmy i/lub czynniki predysponujące (np. genetyczną podatność, wrażliwość na ekspozycję toksynami środowiskowymi) z oczywistą dywergencją w przebiegu molekularnym. Występowanie endometriozy niewątpliwie stwarza zagrożenie onkologiczne, którego źródło powinno być wyjaśnione poprzez dalsze badania genetyczne i molekularne

Prognostic signifi cance of tumor infi ltrating lymphocytes in gynecologic cancers

An interesting field of research in tumor immunology are T-lymphocytes and NK-cells in the area directly adjacent to tumor, i.e. tumor-infiltrating lymphocytes (TIL). An important indicator of immune control of cancer cells is the correlation between intensity of TIL infiltrate and clinical course of the disease. The aim of this paper is a review of particular types of immunocompetent cell infiltrating the tumor and a review of English literature as to data concerning prognostic significance of TIL subpopulations in ovarian, endometrial, cervical and vulvar cancer. Material and method: the PubMed database was searched using key words: CD8+, CD4+, FOXP3+, CD57+, CD56+, NK, combined with phrases: cervical cancer, vulvar cancer, ovarian cancer, endometrial cancer and prognosis. Results: Most important TILs include cytotoxic T-lymphocytes, mostly represented by the CD8+ population, helper T-lymphocytes, designed as CD4+ cells, regulatory lymphocytes Treg, where the most specific maker is transcription regulator forkhead box P3(FOXP3), and NK/NKT cells (naturalkiller/natural killer T-lymphocytes), identified by CD56 and CD57. A close correlation was found between patients’ survival and intensity of infiltrate by CD8+ cells and indicators CD8+/FOXP3+, CD8+/CD4+ and ovarian cancer, endometrial cancer and cervical cancer. An exception to this is vulvar cancer, where CD8+, CD4+ and FOXP3+ have no prognostic significance. Conclusions: Severity of local cytolysis of tumors and inhibition of immunosuppressive activity of regulator cells may be used in future therapeutic strategies in patients with ovarian, endometrial and cervical cancer. In vulvar cancer we should rather focus on non-specific immune response for tumor control.W immunologii nowotworów szczególną uwagę zwraca się na limfocyty T i komórki NK z bezpośredniego otoczenia guza, tzw. limfocyty naciekające guz, czyli komórki TILs (tumor-infiltrating lymphocytes). Ważnym dowodem na nadzór układu odpornościowego nad komórkami raka jest korelacja pomiędzy intensywnością nacieków komórek TILs a przebiegiem choroby. Celem pracy było scharakteryzowanie poszczególnych typów komórek immunokompetentnych, które mogą uczestniczyć w naciekaniu guzów nowotworowych, oraz przeanalizowanie publikacji anglojęzycznych pod kątem danych dotyczących znaczenia prognostycznego subpopulacji TILs w raku jajnika, trzonu macicy, szyjki oraz sromu. Materiał i metoda: Baza PubMed została przeszukana przy użyciu słów kluczowych: CD8+, CD4+, FOXP3+, CD57+, CD56+, NK w połączeniu z frazami: cervical cancer, vulvar cancer, ovarian cancer, endometrial cancer oraz ze słowem prognosis. Wyniki: Do najważniejszych TILs należą cytotoksyczne limfocyty T, w większości reprezentowane w badaniach przez populację komórek CD8+, pomocnicze limfocyty T, oznaczane jako komórki CD4+, limfocyty regulatorowe Tregs, dla których najbardziej specyficznym markerem jest regulator transkrypcji forkhead box P3 (FOXP3), oraz komórki NK/NKT (natural killer/natural killer T lymphocytes), identyfikowane za pomocą CD56 i CD57. W raku jajnika, endometrium oraz szyjki macicy wykazano silny związek pomiędzy czasem przeżycia pacjentów a intensywnością nacieków z komórek CD8+ oraz wskaźnikami CD8+/FOXP3+, CD8+/CD4+. Wyjątek stanowi rak sromu, w którym komórki CD8+, CD4+, FOXP3+ nie posiadały znaczenia prognostycznego. Wnioski: Nasilanie lokalnej cytolizy guzów, a także hamowanie immunosupresyjnego działania komórek regulatorowych może być w przyszłości wykorzystane w strategiach terapeutycznych w raku jajnika, endometrium oraz szyjki macicy. W raku sromu należy ocenić udział komórek nieswoistej odpowiedzi immunologicznej w zwalczaniu guzów nowotworowych

Management of precancerous states of the vulva: pathogenesis, diagnosis and treatment

Vulvar tumors make up for about 5% of all genital malignancies in the females and are a very heterogenous group in terms of histogenesis. This results in great variety of benign and malignant lesions developing within the vulvar area. From the clinical point of view, the most important entity is squamous cell carcinoma of the vulva (SCC), where the coefficient of incidence is estimated at 0.1-2.6 per 100 000, depending on population and location. Worldwide mean incidence is 1.2 per 100 000. Currently, two main forms of SCC are recognized, essentially different in terms of etiology, epidemiological profile, pathogenesis and morphological-clinical appearance: vulvar cancer associated with human papilloma virus (HPV) infection (SCC-HPV-linked) and vulvar cancer not linked with HPV infection (SCC-non-HPVlinked). In its natural course, SCC is preceded by precancerous conditions, defined as vulvar intraepithelial neoplasia (VIN). Histopathological features of VIN also depend on presence or lack of HPV infection. Routine diagnostic workup of VIN includes: clinical examination, colposcopic study (vulvoscopy), photodynamic diagnosis (PDD), cytologic study of cells collected from vulvar surface, histological study of biopsy specimens, other studies (aspiration/fine needle biopsy of lymph nodes), positron emission tomography (PET). Treatment of precancerous conditions may be conservative (Aldara, 5-FU) or surgical. The aim of this paper was to analyze current literature and systematization of information concerning vulvar malignancies, particularly SCC, with particular emphasis on its epidemiology and pathogenesis. Modern diagnostic and therapeutic modalities used in the management of precancerous conditions are presented.Nowotwory sromu stanowią 5% wszystkich nowotworów narządów płciowych i są bardzo zróżnicowane pod względem histogenetycznym. Warunkuje to różnorodność zmian niezłośliwych i złośliwych występujących na sromie. Największe znaczenie kliniczne ma rak płaskonabłonkowy (vulvar squamous cell carcinoma, SCC), dla którego współczynnik zachorowalno- ści waha się w granicach 0,1-2,6/100 000 w różnych populacjach i regionach świata. Przeciętna światowa wynosi 1,2/100 000. Współcześnie wyróżniamy dwie główne grupy raka płaskonabłonkowego sromu (SCC), różniące się zasadniczo etiologią, modelem epidemiologicznym, patogenezą i obrazem morfologiczno-klinicznym: raki sromu związane z infekcją HPV (SCC-HPVlinked) oraz raki niezwiązane z infekcją HPV (SCC-non-HPV-linked). W swej historii naturalnej SCC poprzedzony jest stanami przedrakowymi określanymi mianem „śródnabłonkowej neoplazji sromu” (vulvar intraepithelial neoplasia, VIN). Cechy histopatologiczne zmian VIN są również zależne od obecności lub braku infekcji wirusem HPV. Rutynowe postępowanie diagnostyczne VIN obejmuje: ocenę kliniczną, badanie kolposkopowe (wulwoskopia), metodę fotodynamiczną (photodynamic diagnosis, PDD), badanie cytologiczne komórek pobranych z powierzchni sromu, badanie histologiczne wycinków, inne badania (biopsja aspiracyjna węzłów chłonnych, PET). Leczenie stanów przedrakowych może być zachowawcze (Aldara, 5-FU) lub chirurgiczne. Celem pracy było przeanalizowanie aktualnego piśmiennictwa i usystematyzowanie informacji dotyczących nowotworów sromu, a w szczególności raka płaskonabłonkowego, ze szczególnym uwzględnieniem epidemiologii i etiopatogenezy. Zaprezentowano również współczesne metody diagnostyczne oraz sposoby leczenia stanów przednowotworowych

Immune edition theory – immunosuppressive network in tumor microenvironment. New targets for immunotherapy

Immunotherapy nowadays becomes an increasingly important topic in oncology. Immunotherapeutic strategies implemented to date focused mainly on stimulation or supplementation of function of effector cells. Past decade witnessed a tremendous progress in our understanding of mechanisms whereby tumors acquire an ability to escape host’s immune surveillance. There appeared the notion of cancer-dependent “immunosuppressive network”. An indicator of immunosuppression in tumor microenvironment is the presence of regulator T lymphocytes (Tregs) of the CD4+T subgroup. Expression of FOXP3 is directly associated with suppressive function of these cells. Other studies revealed that indoleamine 2.3-dioxygenase (IDO) induces peripheral immune tolerance to tumor antigens. In physiological conditions, IDO is indispensable in creation of a microenvironment preventing destruction of selected tissues by “hyperactive” immune system. It is currently believed that IDO-dependent increase of immune suppression enables survival and proliferation of cancer cells. Analysis of expression of FOXP3 antigens and IDO will provide an insight to the extent of “immunosuppressive network” in direct neighborhood of vulvar cancer cells and in adjacent lymphatic system. Further research focused on tumor-dependent “immunosuppressive network” is of paramount importance, as it may provide entirely new targets for therapeutic intervention, this time using low-molecular-weight compounds instead of biological factors used hitherto in immune therapies. This paper explains basic concepts of immunoedition theory and describes the role of IDO and regulatory T lymphocytes (Tregs) in the escape of cancer cells from immune surveillance.W ostatnim czasie szczególnego znaczenia w onkologii nabiera immunoterapia. Dotychczasowe strategie immunoterapeutyczne skupiały się głównie na stymulowaniu lub uzupełnianiu funkcji komórek efektorowych. W ostatnim dziesięcioleciu dokonał się ogromny postęp w zrozumieniu sposobu, w jaki guzy nowotworowe nabywają zdolność do ucieczki przed układem immunologicznym. Pojawiło się pojęcie sieci immunosupresyjnej powstającej pod wpływem raka. Wykładnikiem immunosupresji w mikrośrodowisku guzów nowotworowych jest obecność regulatorowych limfocytów T (Tregs), które należą do podgrupy komórek CD4+T. Ekspresja FOXP3 jest bezpośrednio związana z supresyjną funkcją tych komórek. W innych badaniach wykazano, że indoleamina 2,3-dioksygenaza (IDO) powoduje powstawanie obwodowej tolerancji immunologicznej wobec antygenów guza. W stanie fizjologicznym IDO jest niezbędna w tworzeniu środowiska, które ogranicza zniszczenie tkanek przez „nadaktywny” układ odpornościowy. Uważa się, że zwiększanie supresji immunologicznej przez IDO umożliwia przetrwanie i wzrost komórek rakowych. Analiza ekspresji antygenów FOXP3 oraz IDO pozwoli na zbadanie, jak duża jest „sieć immunosupresyjna” w bezpośrednim sąsiedztwie komórek raka sromu oraz w przyległym do nich układzie limfatycznym. Poszukiwanie „sieci immunosupresyjnych” wytwarzanych przez nowotwór wydaje się mieć ogromne znaczenie, ponieważ mogą dostarczyć całkiem nowych miejsc dla terapeutycznej interwencji, tym razem przy użyciu małych związków molekularnych zamiast stosowanych dotychczas (w immunoterapiach) czynników biologicznych. W poniższym artykule autorzy wyjaśniają podstawy teorii immunoedycji oraz opisują udział IDO i regulatorowych limfocytów T (Tregs) w ucieczce komórek nowotworowych spod nadzoru immunologicznego

Charakterystyczne cechy wznów raka płaskonabłonkowego sromu

Abstract Aim: The objective of this study was to find prognostic factors for the development of recurrences in patients who had undergone surgical treatment of vulvar cancer. Methods: The records of patients with primary vulvar cancer (n=104) treated at the Department of Gynaecological Oncology of the Medical University of Gdańsk between 1998 and 2001 were reviewed to identify those with squamous histology. Of the 93 thus identified 27 were excluded because of lack of standard treatment and 7 because of lack of radical surgery. A total number of 59 patients with squamous cell carcinoma were finally analyzed. For each record the age of the patient, size of the lesion, depth of invasion, margins of resection and lymph node status were analyzed. All patients were staged according to FIGO (1996). Recurrences were recorded by localization, whether local, groin or distant, and compared with a group of patients without any recurrences after radical surgery (n=59). Results: Recurrence was recorded in 19 cases (28.8%). A local (vulvar/perineal) recurrence was diagnosed in 10 patients (10/59, 16.9%), while 5 (5/59, 8.5%) developed groin recurrence and 4 (4/59, 6.8%) had distant recurrences. Multifocality of the primary tumour is an independent risk factor for local recurrence (HR: 3.12; 95% CI: 0.84–11.6). A metastatic node was the only independent prognostic risk factor for groin or distant recurrence (HR: 3.16; 95% CI: 0.94–10.2). Conclusion: Close follow-up of patients treated for vulvar cancer is recommended to detect recurrences at an early and potentially curable stage. Deep inguinal-femoral lymphadenectomy could be replaced with superficial inguinal groin dissection.Streszczenie Cel pracy: Celem pracy było określenie czynników prognostycznych dla powstawania wznów raka płaskonabłonkowego sromu u pacjentów leczonych chirurgicznie. Materiał i metoda: Przeanalizowano historie chorób pacjentek leczonych z powodu pierwotnego raka sromu w Klinice Ginekologii i Ginekologii Onkologicznej w latach 1998-2001(n=104) w celu identyfikacji przypadków raka płaskonabłonkowego (n=93). Z dalszej analizy wyłączono 27 kobiet, u których wystąpiły odstępstwa od standardowego schematu leczenia chirurgicznego oraz 7 kobiet, których nie udało się zoperować w sposób radykalny. Ostatecznie analizie poddano 59 chorych, u których oceniono: wiek w momencie rozpoznania choroby, średnicę zmiany pierwotnej, głębokość nacieku podścieliska, margines tkanek wokół guza, wieloogniskowość zmian na sromie oraz stan regionalnych węzłów chłonnych. Zaawansowanie choroby określono zgodnie z FIGO (1996). Odnotowane wznowy podzielono na podstawie ich lokalizacji na: miejscowe, węzłowe i odległe. Porównano cechy kliniczne pacjentek w poszczególnych typach wznowy z cechami klinicznymi pozostałych chorych zoperowanych radykalnie. Wyniki: Wznowy wystąpiły w 19 przypadkach (19/59, 28,8%). Wznowę miejscową rozpoznano u 10 pacjentek, wznowę węzłową u 5 pacjentek (5/59, 8,5%) natomiast wznowa odległa wystąpiła u 4 kobiet (4/59, 6,8%). Wieloogniskowość zmiany pierwotnej jest niezależnym czynnikiem ryzyka wznowy miejscowej (HR: 3,12; 95% CI: 0,84–11,6). Przerzut do węzła chłonnego pachwinowego był jedynym niezależnym czynnikiem prognostycznym ryzyka wznowy węzłowej oraz odległej (HR: 3,16; 95% CI: 0,94–10,2). Wniosek: Stała opieka pooperacyjna nad kobietami poddanymi leczeniu chirurgicznemu z powodu raka sromu jest niezbędna dla wczesnego wykrywania niepowodzeń leczenia. Głęboka limfadenektomia pachwinowo-udowa może być zastąpiona przez powierzchowną limfadenektomię pachwinową

Vulvar cancer – limitations of current management options and potential role of immune therapy

Current standard of management of squamous cell vulvar cancer appears overly aggressive for early clinical stages (FIGO I and II), where true incidence of lymph node metastases is below 20%, and far too conservative for late stages (FIGO III and IV), where no effective complementary treatment is available. In view of these facts, entirely novel therapeutic approach should be developed in order to improve treatment outcomes. Nowadays, the role of immune therapy in oncology is increasing rapidly. New antigens and new therapeutic techniques are introduced. Cancer antigens discovered to date may be classified into: widespread antigens – present both in malignant cells and in several normal tissues (MUC2, PRAME, SART-1, RU-1); differentiating antigens – present in malignant cells and in their normal predecessors (CEA, PSA and melanoma antigens: gp100, MART-1, tyrosinase); cancer-specific antigens – present only in malignant cells (ras oncogene, ß-catenin, CDK4, MUM-1); cancer/testis antigens (C/TA), which normally are present in the testes only. The aim of this paper was to present an update on C/TA, this being a relatively novel, poorly understood and very promising family of antigens. Absence of C/TA antigens beyond cancer tissue and their exquisite ability to induce immune response (both celland humoral-mediated), makes them an attractive target for immune therapy, particularly in the females.Obowiązujący standard leczenia płaskonabłonkowego raka sromu jest zbyt rozległy dla wczesnych stadiów choroby (FIGO I, FIGO II), gdzie rzeczywista częstość występowania przerzutów do węzłów chłonnych nie przekracza 20%, i niewystarczający dla zaawansowanych (FIGO III, FIGO IV), dla których brak jest skutecznego leczenia uzupełniającego. Uwzględniając wszystkie powyższe fakty, należy poszukiwać całkowicie nowych metod terapeutycznych, które mogłyby poprawić wyniki leczenia. W ostatnim czasie szczególnego znaczenia w onkologii nabiera immunoterapia. Pojawiają się nowe antygeny i nowe sposoby terapii. Poznane dotychczas antygeny nowotworowe można podzielić na: powszechnie występujące – obecne zarówno w komórkach nowotworowych, jak i różnych komórkach prawidłowych (MUC2, PRAME, SART-1, RU1); antygeny różnicowania – obecne na komórkach nowotworowych i prawidłowych komórkach, z których wywodzi się nowotwór (CEA, PSA oraz antygeny czerniaka: gp100, MART-1 i tyrozynaza); antygeny swoiste dla nowotworu – obecne tylko w komórkach nowotworowych (onkogen ras, ß-katenina, CDK4, MUM-1); antygeny rakowo-jądrowe C/TA – cancer/testis antigens, które z wyjątkiem jąder nie występują w zdrowych tkankach ludzkich. Celem pracy było przedstawienie najnowszej wiedzy dotyczącej antygenów rakowo-jądrowych, gdyż jest to stosunkowo nowa, mało znana i bardzo obiecująca grupa antygenów. Nieobecność antygenów rakowo-jądrowych C/TA poza tkankami nowotworowymi oraz ich wybitna zdolność do indukowania odpowiedzi immunologicznej (komórkowej i humoralnej) czyni je szczególnie atrakcyjnymi celami dla immunoterapii, zwłaszcza u kobiet

Clinical significance of sentinel node in the treatment of vulvar cancer

Surgical treatment still remains the cornerstone of treatment of vulvar cancer. Several large-scale studies indicate that prognosis in vulvar cancer patients depends on depth of infiltration and invasion of regional inguinal-femoral lymph nodes. Due to considerable radicality of surgical procedures in vulvar cancer, women undergoing such procedures experience early and delayed complications, resulting in prolonged hospital stay and psychosexual alterations, stemming from the sense of mutilation. For the past few years, we are witnessing attempts at limiting the extent of surgical resection. Introduction of the concept of sentinel node in the treatment of vulvar cancer to oncologic gynecology will hopefully contribute to reduction of extent of surgical procedures in the future, i.e. refrain from inguinal-femoral lymphadenectomy, as metastatic lesions are not universally present in this part of the lymphatic system. The paper presents techniques enabling identification of a sentinel node. Based on quoted papers reporting on two multicenter studies encompassing patients with vulvar cancer, in a selected group of patients with negative sentinel node, departure from inguinal-femoral lymphadenectomy is justified. Contrariwise, detection of tumor cells in sentinel nodes warrants radical excision of regional inguinal-femoral lymphatic system, independent of the size of metastatic lesions (micro- or macroscopic). To date, departure from inguinal-femoral lymphadenectomy in vulvar cancer is permissible only if stromal invasion does not exceed 1 mm and tumor diameter is less than 2 cm (FIGO IA1, T1AN0M0).W leczeniu raka sromu niezmiennie obowiązuje zasada operacyjnego postępowania. Na podstawie bogatej literatury autorzy wykazali, że rokowanie u chorych na raka sromu uzależnione jest od głębokości inwazji, a także od zajęcia regionalnych węzłów pachwinowo-udowych. Z uwagi na dużą radykalność zabiegów operacyjnych w raku sromu u operowanych kobiet występują wczesne i późne powikłania, które są powodem długiej hospitalizacji, jak również zmian psychoseksualnych czy poczucia okaleczenia. W ostatnich latach zaczęto poszukiwać sposobów ograniczenia radykalności w postępowaniu operacyjnym. Wprowadzenie do ginekologii onkologicznej koncepcji węzła wartownika w leczeniu raka sromu daje nadzieję, że w przyszłości będzie można ograniczyć rozległość zabiegu operacyjnego, czyli zrezygnować z limfadenektomii pachwinowo-udowej, gdyż w tym regionie układu limfatycznego nie zawsze występują zmiany przerzutowe. W pracy przedstawiono sposoby identyfikacji węzła wartownika. Na podstawie cytowanej literatury omawiającej dwa wieloośrodkowe badania obejmujące chore na raka sromu wykazano, że w wybranej grupie pacjentek przy negatywnym węźle wartowniczym można odstąpić od usuwania węzłów pachwinowo-udowych. Z kolei przy stwierdzeniu obecności przerzutów nowotworowych w węzłach wartowniczych obowiązuje zasada usuwania regionalnego układu limfatycznego pachwinowo-udowego bez względu na wielkość zmian przerzutowych (mikro- czy makroskopowych). Jak dotąd odstąpienie od usuwania węzłów chłonnych pachwinowo-udowych w raku sromu możliwe jest przy inwazji podścieliska poniżej 1 mm i wielkości guza mniejszej lub równej 2 cm (FIGO IA1, T1AN0M0)