Merovingers in een villa 2: Rapportage Archeologische Monumentenzorg 222

In 2012 is ten noorden van Borgharen een onderzoek uitgevoerd naar vroegmiddeleeuwse, Merovingische graven gelegen op het terrein van een Romeinse villa. Deze bijzondere combinatie van villa en grafveld was aangetroffen bij inventariserend onderzoek in het kader van de Maaswerken. Hierbij bleek echter ook dat het bot in de graven zo snel degradeert dat maatregelen tegen verder informatieverlies nodig waren. Besloten werd daarom de graven op te graven en de rest van het terrein in situ als rijksbeschermd monument te behouden. Het onderzoek moest tevens als proeftuin dienen voor het ontwikkelen en toetsen van methoden en technieken. De opgraving is uitgevoerd in verschillende campagnes, zodat naar aanleiding van de resultaten van de voorgaande campagne doel, vraagstelling, onderzoeksstrategie en te hanteren methoden konden worden bijgesteld. Bovendien konden zo de kosten van de opgraving, waarvoor geen betalende ‘veroorzaker’ was, worden gespreid. Het voorliggende rapport presenteert de resultaten van de derde en tevens laatste campagne van 2012, maar regelmatig worden ook eerdere resultaten in de analyses meegenomen. Het onderzoek is uitgevoerd door de Rijksdienst voor het Cultureel erfgoed in samenwerking met deskundigen van de gemeente Maastricht, de Universiteit van Amsterdam, de Universiteit Leiden, Saxion, de Vrije Universiteit, Staatsbosbeheer, Naturalis Biodiversity Center en de TU Delft. Bij de opeenvolgende onderzoeken zijn in totaal 24 graven geïdentificeerd, waarvan er 15 zijn geborgen. In 2012 zijn inhumatiegraven van een jong volwassen man en van een volwassen vrouw onderzocht plus twee begravingen van paarden. De zeer intensieve manier van opgraven in combinatie met de inzet van verschillende specialisten heeft een schat aan informatie opgeleverd, niet alleen over het grafveld zelf, maar ook over de formatieprocessen die hier hebben plaatsgevonden. Zo kon door de combinatie van fysisch antropologisch, DNA- en isotopenonderzoek, naast familiaire relaties tussen vader en dochter en tussen moeder en zoon, ook worden vastgesteld wie ‘van Borgharen’ was en wie elders de jeugd had doorgebracht. Het tweede doel van het onderzoek was de documentatie en registratie van gegevens over het villaterrein. Hoewel de resten van de villa zo veel mogelijk in situ zijn gelaten en sporen bijvoorbeeld niet zijn gecoupeerd, hebben zowel de ontdekte sporen als het Romeinse materiaal dat bij het onderzoek aan de graven is gevonden, ook nadere inzichten verschaft over de villa en het villaterrein. De gebouwen van de villa zullen in de laat-Romeinse tijd en de vroege middeleeuwen zijn afgebroken om het bouwmateriaal elders te kunnen gebruiken. De derde doelstelling was om de opgraving te gebruiken als ‘proeftuin’ voor het ontwikkelen en toetsen van methoden en technieken voor onder andere degradatieonderzoek. In het veld heeft dit geresulteerd in een zeer gedetailleerde manier van opgraven en documenteren, het toepassen van röntgenfluorescentiespectrometrie en fotogrammetrie. Bij de uitwerking zijn naast de ‘reguliere’ methoden onder andere ook DNAen isotopenanalyses uitgevoerd en is onderzoek gedaan naar de chemische en fysieke samenstelling van voorwerpen en pigmenten