Самобутність дослідження творчості Олеся Ульяненка в монографії Фелікса Штейнбука

Druga część monografii Pod „Znakiem Sabaota” albo „Tam, gdzie…” Ulianenko to gruntowna kontynuacja studium twórczości ukraińskiego pisarza Ołesia Ulianenki (1962–2010) autorstwa Feliksa Szteinbuka. Ulianenkoznawca z Bratysławy powziął zamiar jak najrzetelniej odzwier- ciedlić istotę i cel pisarstwa Ulianenki, dla którego prawdziwym i jedynym przedmiotem rozważań stał się człowiek i jego dusza. Oryginalne dociekania wytrawnego badacza proponują alternatywne względem tradycyjnych historycznoliterackich interpretacji egzegetyczne odczytanie prozatorskiej spuścizny Ulianenki. Książka, która zgodnie z obietnicą jej autora, zawiera najpełniejszą, dogłębną i oryginalną analizę twórczości prozaika, a jednocześnie stanowi podstawę do dalszych fundamen- talnych badań nad spuścizną literacką pisarza z pewnością zasługuje na należyte docenienie zarówno ze strony krytyki literackiej, jak również szerokiego grona czytelników.Друга частина монографії Під „Знаком Саваофа, або „Там, де…” Ульяненко є ґрунтовним продовженням дослідження творчості українського письменника Олеся Ульяненка (1962–2010) авторства Фелікса Штейнбука. Ульяненкознавець із Братислави вирішив якомога точніше відобразити суть і мету творчості Ульяненка, для якого справжнім і єдиним предметом розгляду була людина та її душа. Оригінальний аналіз досвідченого дослідника базується на екзегетичній інтерпретації прозової спадщини Ульяненка, альтернативній щодо традиційних історико-літературних трактувань. Книга, яка, як обіцяв її автор, містить найповніший, ґрун- товний та оригінальний аналіз творчості Олеся Ульяненка, водночас є основою для подальших фундаментальних досліджень літературної спадщини письменника та, безумовно, заслуговує на належну оцінку з боку як літературознавців, так і широкого кола читачі

THE SYMBOL OF POPLAR IN TARAS SHEVCHENKO’S POETRY

We wczesnej twórczości poetyckiej Taras Szewczenko pozostaje pod silnym wpływem romantyzmu, sięga do źródeł ukraińskiego folkloru. Jednym z najbardziej charakterystycznych obrazów tejże poezji jest topola, symbolizująca młodą, piękną dziewczynę, pozostawioną przez ukochanego i ponoszącą z tego powodu śmierć (Катерина, 1838, Утоплена 1841). Wątek przemiany rozpaczającej dziewczyny w topolę obecny jest, m.in. w takich utworach poety, jak Тополя, 1840, Не тополю високу, 1848, Коло гаю, в чистім полі, 1848. W twórczości Szewczenki pojawia się również motyw samotnie rosnącej topoli, a także tzw. „topoli na widnokręgu”, stanowiących nieodłączny element krajobrazu ukraińskich stepów i wiejskich dróg, m.in. w poematach Сон (1844), Княжна (1847).In his early poetic output Taras Shevchenko remains under strong influence of romanticism, drawing inspiration from Ukrainian folklore. One of the most distinctive images of his poetry is a poplar symbolizing a young, beautiful girl who dies because of heartbreak, dumped by her beloved one (Катерина, 1838, Утоплена 1841). The theme of transformation of a desperate girl into a poplar is present, i.a., in such poems as Тополя, 1840, Не тополю високую, 1848, Коло гаю, в чистім полі, 1848. In Shevchenko’s works there is also the motif of a lone poplar, as well as the so-called „poplar on the horizon” being an integral element of Ukrainian steppes and countryside roads, i.a. in such narrative poems as Сон (1844), Княжна (1847).In his early poetic output Taras Shevchenko remains under strong influence of romanticism, drawing inspiration from Ukrainian folklore. One of the most distinctive images of his poetry is a poplar symbolizing a young, beautiful girl who dies because of heartbreak, dumped by her beloved one (Катерина, 1838, Утоплена 1841). The theme of transformation of a desperate girl into a poplar is present, i.a., in such poems as Тополя, 1840, Не тополю високую, 1848, Коло гаю, в чистім полі, 1848. In Shevchenko’s works there is also the motif of a lone poplar, as well as the so-called „poplar on the horizon” being an integral element of Ukrainian steppes and countryside roads, i.a. in such narrative poems as Сон (1844), Княжна (1847)

У „ХОЛОДНИХ ПОТОКАХ НЕЗ`ЯСОВАНОСТІ”. НА ПЕРЕТИНІ ХУДОЖНІХ СВІТІВ НОВЕЛ ХУЛІО КОРТАСАРА Й ВАСИЛЯ ҐАБОРА

This article includes a comparative analysis of the small prose of an outstanding representative of magic realism – Argentina’s Julio Cortázar and “magic short-stories” of the Ukrainian prose writer Vasil Gabor. Basing on the selected works by Cortázar and Gabor, the article embraces determination of common features connecting the poetics of the works by both writers, including so called “neo-fantasy”, conditioning the presence of the remaining features, such as: the attempt to probe into the surface of the reality, usually with the lack of any fantastic themes, oneirism, atmosphere of fear, anxiety and tension, introduction of themes of chase/escape, labyrinth/trap, as well as characteristic landscape to highlight the main conflict of the work, surprising culminating points, existential dimension, sometimes also the political implication of the work, etc. These features make short-story writing of both Cortázar and Gabor perfectly fitting into the genre of the literature searching for the deep, hidden layer of reality.W artykule dokonana została analiza porównawcza małej prozy wybitnego przedstawiciela realizmu magicznego – Argentyńczyka Julio Cortázara oraz „magicznej nowelistyki” ukraińskiego prozaika Wasyla Gabora. Na przykładzie wybranych tekstów Cortázara i Gabora określono cechy wspólne, łączące poetykę utworów obu pisarzy, w tym tzw. „neofantastykę”, warunkującą obecność cech pozostałych, takich jak: próba wniknięcia pod powierzchnię rzeczywistości, najczęściej przy braku jakichkolwiek fantastycznych motywów, oniryczność, nastrój grozy, niepokoju i napięcia, wprowadzenie motywów pogoni/ucieczki, labiryntu/pułapki, jak również charakterystycznego pejzażu dla uwypuklenia głównego konfliktu utworu, zaskakujące puenty, egzystencjalny wymiar, niekiedy też polityczny podtekst tekstu i in. Cechy owe sprawiają, iż zarówno nowelistyka Cortázara, jak i Gabora doskonale wpisuje się w nurt literatury poszukującej głębokiego, ukrytego dna rzeczywistości.W artykule dokonana została analiza porównawcza małej prozy wybitnego przedstawiciela realizmu magicznego – Argentyńczyka Julio Cortázara oraz „magicznej nowelistyki” ukraińskiego prozaika Wasyla Gabora. Na przykładzie wybranych tekstów Cortázara i Gabora określono cechy wspólne, łączące poetykę utworów obu pisarzy, w tym tzw. „neofantastykę”, warunkującą obecność cech pozostałych, takich jak: próba wniknięcia pod powierzchnię rzeczywistości, najczęściej przy braku jakichkolwiek fantastycznych motywów, oniryczność, nastrój grozy, niepokoju i napięcia, wprowadzenie motywów pogoni/ucieczki, labiryntu/pułapki, jak również charakterystycznego pejzażu dla uwypuklenia głównego konfliktu utworu, zaskakujące puenty, egzystencjalny wymiar, niekiedy też polityczny podtekst tekstu i in. Cechy owe sprawiają, iżzarówno nowelistyka Cortázara, jak i Gabora doskonale wpisuje się w nurt literatury poszukującej głębokiego, ukrytego dna rzeczywistośc

Із метою „підшукування нових динамічних форм вислову”. „Дванадцятка” як авангардне явище в українській літературі

“The Twelve” was the name of a group of Ukrainian littérateurs, active during the period of 1934 to 1939 in Lviv. The phenomenon of “Lviv’s youngest literary bohemians of the 1930s” (W. Gabor) was discovered relatively recently, which explains why despite a growing interest of researchers it remains obscure and undervalued in Ukrainian literary studies. Worthy of mention is the innovativeness of “The Twelve”, always avant-garde in their search for new forms of speech, both when it comes to urban prose (Anatol Kurdydyk, Zenon Tarnavsky, Bohdan Nyzhankivsky) and the prose about the villages (Vasil Tkachuk) as well as to the bohemianist style that the group exhibited. This paper is therefore an attempt to determine the extent of innovativeness (the avant- -garde solutions in both the functioning and literary legacy) of “The Twelve”.“The Twelve” was the name of a group of Ukrainian littérateurs, active during the period of 1934 to 1939 in Lviv. The phenomenon of “Lviv’s youngest literary bohemians of the 1930s” (W. Gabor) was discovered relatively recently, which explains why despite a growing interest of researchers it remains obscure and undervalued in Ukrainian literary studies. Worthy of mention is the innovativeness of “The Twelve”, always avant-garde in their search for new forms of speech, both when it comes to urban prose (Anatol Kurdydyk, Zenon Tarnavsky, Bohdan Nyzhankivsky) and the prose about the villages (Vasil Tkachuk) as well as to the bohemianist style that the group exhibited. This paper is therefore an attempt to determine the extent of innovativeness (the avant- -garde solutions in both the functioning and literary legacy) of “The Twelve”

TO THE READERS OF “STUDIA UKRAINICA POSNANIENSIA”

-

„ЛІСОРУБ У ПУСТЕЛІ”. ПРО СТАТУС СУЧАСНОГО УКРАЇНСЬКОГО ПИСЬМЕННИКА: ЙОГО ПОРТРЕТ ТА РОЛЬ У ЛІТЕРАТУРНОМУ ПРОЦЕСІ

The article is an attempt to investigate the activity of a Ukrainian writer in modern literary process. The basis of investigation is the refl ections on the peculiarities of a postmodern writer’s artistic life, his typical image and role in new Ukrainian literature.Пропонована стаття є спробою дослідити особливості онтології українського письменника в сучасному літературному процесі. В основі роботи — роздуми про специфіку художнього життя постмодерністського творця, типові риси його “обличчя”, позицію та роль у найновішій українській літературі.Пропонована стаття є спробою дослідити особливості онтології українського письменника в сучасному літературному процесі. В основі роботи — роздуми про специфіку художнього життя постмодерністського творця, типові риси його “обличчя”, позицію та роль у найновішій українській літературі

GOTHIC REMINISCENCE IN SMALL PROSE BY MYKHAILO KOTSIUBYNSKY

Reminiscencje gotycyzmu literackiego, które ponownie dały znać o sobie w epoce neoromantyzmu stając się, obok wpływów neobarokowych, częścią składową ukraińskiego modernizmu, pojawiły się również w małej prozie Mychajła Kociubynskiego. Ów znakomity pisarz sięga w swych utworach do konwencji powieści gotyckiej, buduje atmosferę grozy, stawia bohaterów w sytuacji granicznej, by wskazać na narastające problemy społeczne i jednocześnie pogłębić psychologizm utworów, w pełni zasługując na miano mistrza ukraińskiej prozy psychologicznej, twórcy na wskroś nowoczesnego, europejskiego.Reminiscencje gotycyzmu literackiego, które ponownie dały znać o sobie w epoce neoromantyzmu stając się, obok wpływów neobarokowych, częścią składową ukraińskiego modernizmu, pojawiły się również w małej prozie Mychajła Kociubynskiego. Ów znakomity pisarz sięga w swych utworach do konwencji powieści gotyckiej, buduje atmosferę grozy, stawia bohaterów w sytuacji granicznej, by wskazać na narastające problemy społeczne i jednocześnie pogłębić psychologizm utworów, w pełni zasługując na miano mistrza ukraińskiej prozy psychologicznej, twórcy na wskroś nowoczesnego, europejskiego.The reminiscence of literary Gothicism, that reappeared in the time of neoromanticism becoming, next to neo-Baroque infl uences, a component of the Ukrainian modernism, also appeared in the small prose by Mykhailo Kotsiubynsky. This excellent writer applies Gothic novel convention in his works. He constructs the atmosphere of horror, puts his characters in a critical situation in order to indicate increasing social problems and to intensify the psychologism of his works. He deserves the title of the Ukrainian psychological prose master and a fully modern European author

„Не я тут господар, а природа”. Екоцентричне прочитання творчої спадщини Василя Ткачука

The interpretation of Vasyl′ Tkachuk’s stories from an ecocritical point of view showcases new aspects of understanding the prose legacy of this remarkable writer. Of course, the true love for the Hutsul region, one that the “proud” Hutsul people live in harmony with, one that, unlike in the works of Vasyl′ Stefanyk, is not only the cause of the Hutsul people’s extreme poverty but is sincerely loved and praised by them, is not the only merit of Tkachuk’s stories. Ecocritical dimensions of the “humble rural pictures, so touching to the core” ( Mykhaylo Rudnytskyi ) imply certain aspects of the critical literary analysis of Tkachuk’snovels, such as ethno national identity of the author and his characters, unbreakable unitywith the traditions of ancestors, apotheosis of the soil—one that not only feeds but is also responsible for the unique “national spirit” of the Carpathian highlanders, ecological awareness of the old Hutsul people and the philosophical layer of the literary legacy of the author.The interpretation of Vasyl′ Tkachuk’s stories from an ecocritical point of view showcases new aspects of understanding the prose legacy of this remarkable writer. Of course, the true love for the Hutsul region, one that the “proud” Hutsul people live in harmony with, one that, unlike in the works of Vasyl′ Stefanyk, is not only the cause of the Hutsul people’s extreme poverty but is sincerely loved and praised by them, is not the only merit of Tkachuk’s stories. Ecocritical dimensions of the “humble rural pictures, so touching to the core” ( Mykhaylo Rudnytskyi ) imply certain aspects of the critical literary analysis of Tkachuk’snovels, such as ethno national identity of the author and his characters, unbreakable unitywith the traditions of ancestors, apotheosis of the soil—one that not only feeds but is also responsible for the unique “national spirit” of the Carpathian highlanders, ecological awareness of the old Hutsul people and the philosophical layer of the literary legacy of the author

Василь Ткачук – невідомі твори

Aside from 58 novels by Vasyl Tkachuk collected by his daughter, Olga Hoffman, from four published anthologies (Сині чічки, 1935; Золоті дзвінки, 1936; Зимова мельодія, 1938; Весна, 1940) and released by her in a single tome named Сині чічки (2013), twelve works by this forgotten novelist remain entirely unknown to most readers. In-depth analysis confirms that most of them don’t deviate in quality when compared to the works published in Tkachuk’s lifetime, in the aforementioned four anthologies. The novels may be traditional, sometimes even stereotypical in their themes, but at the same time, can surprise the reader when it comes to poetics and stylistics. Despite being conventional stories about village life set in the 1920s and 1930s (according to the 1930s critic Mykhailo Rudnytskyi, these were “humble rural pictures, touching to the core with their simplicity and primitivism”), the rich spectrum of stylistic and linguistic devices present there resulted in them being true gems of Ukrainian literature. Without a doubt, it can be said that these works maintain a form of continuity and thematic-stylistic unity with the anthologized legacy of Vasyl Tkachuk.Aside from 58 novels by Vasyl Tkachuk collected by his daughter, Olga Hoffman, from four published anthologies (Сині чічки, 1935; Золоті дзвінки, 1936; Зимова мельодія, 1938; Весна, 1940) and released by her in a single tome named Сині чічки (2013), twelve works by this forgotten novelist remain entirely unknown to most readers. In-depth analysis confirms that most of them don’t deviate in quality when compared to the works published in Tkachuk’s lifetime, in the aforementioned four anthologies. The novels may be traditional, sometimes even stereotypical in their themes, but at the same time, can surprise the reader when it comes to poetics and stylistics. Despite being conventional stories about village life set in the 1920s and 1930s (according to the 1930s critic Mykhailo Rudnytskyi, these were “humble rural pictures, touching to the core with their simplicity and primitivism”), the rich spectrum of stylistic and linguistic devices present there resulted in them being true gems of Ukrainian literature. Without a doubt, it can be said that these works maintain a form of continuity and thematic-stylistic unity with the anthologized legacy of Vasyl Tkachuk.Окрім п’ятдесяти восьми оповідань Василя Ткачука, зібраних його дочкою Ольгою Гоффманн із чотирьох опублікованих збірок оповідань і виданих нею одним томом під ідентичною із першою книжкою назвою Сині чічки (2013), дванадцять творів цього забутого новеліста залишаються абсолютно невідомими пересічному читачеві. Ретельний аналіз підтверджує, що більшість із них за своєю художньою майстерністю не відрізняються від творів, виданих за життя письменника в чотирьох прижиттєвих збірках, а потім зібраних в одному томі. Традиційні, часом стереотипні, оповідання та замальовки, як і видані у книжковій формі твори, дивують новаторськими рішеннями у сфері поетики та стилю. Використання багатого спектру стилістичних засобів і мовних прийомів призвело до того, що традиційні, по суті, розповіді про село 1920–1930-х років (за словами критика 1930-х років Михайла Рудницького, вони – „скромні образки з села, що хапають за серце своєю простотою і наївністю”) виявилися справжніми перлинами в новелістичній класиці рідного письменства. Тому, сміливо можна констатувати, що непубліковані твори Ткачука становлять певну тяглість і тематично-стильову єдність із книжковою спадщиною прозаїка