Zioła i suplementy diety a ryzyko uszkodzenia wątroby

W ostatnich dekadach na całym świecie obserwuje się bardzo szybko rosnące spożycie ziół i suplementów diety. Około 20% populacji regularnie stosuje zioła i suplementy diety, a w krajach zachodnich wskaźnik ten wynosi około 70%. W Polsce 22% populacji stale stosuje zioła i suplementy diety i aż 2/3 z tej grupy nie informuje swojego lekarza o tym fakcie. Zioła są najczęściej niejednorodną mieszaniną różnych części roślinnych o nie zawsze dobrze zdefiniowanym składzie i aktywności. Suplementy diety stanowią mieszaniny wielu substancji. Mogą składać się z ziół, enzymów, witamin, białek, aminokwasów, fragmentów tkanek w różnych proporcjach i kombinacji wymienionych składników. Według obowiązujących przepisów zioła i suplementy diety nie są zaliczane do leków, ale traktowane jak żywność. Wobec tego, do tych produktów nie ma zastosowania prawo farmaceutyczne. Wytwórca ziół i suplementów diety nie jest zobowiązany do uzyskania świadectwa skuteczności i bezpieczeństwa takich produktów. Chociaż zioła i suplementy diety mają powszechną opinię produktów naturalnych i bezpiecznych i są powszechnie stosowane w celu wzmocnienia skuteczności oficjalnej farmakoterapii albo w celu zastąpienia klasycznych leków z powodu różnicy cen lub braku dostępu do lekarza, to jednak w pewnych okolicznościach mogą być szkodliwe dla człowieka, wywołując między innymi uszkodzenie wątroby. Uszkodzenia wątroby są powodowane przez aktywne składniki ziół lub przez inne ich składniki albo przez różne zanieczyszczenia. W najbliższej przyszłości należy się spodziewać wzrostu częstości toksycznych uszkodzeń wątroby przez zioła i suplementy diety ze względu na rosnące spożycie tych preparatów. Toksyczne uszkodzenie wątroby przez zioła i leki nie ma jednorodnego charakteru. Obserwuje się różne typy uszkodzeń wątroby — ostre i przewlekłe zapalenia, masywną martwicę wątroby, zespoły cholestatyczne i naczyniowe zmiany w wątrobie, a nawet marskość. Stopień uszkodzenia także bywa zmienny — od nieprawidłowości enzymów wątrobowych do niewydolności wątroby z koniecznością pilnego przeszczepienia narządu. W artykule przedstawiono listę powszechnie stosowanych na świecie i dostępnych w Polsce ziół i suplementów diety z omówieniem mechanizmów oraz typu uszkodzenia wątroby, jakie mogą spowodować

Pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych

Pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych (PSC) jest przewlekłą, cholestatyczną chorobą wątroby charakteryzującą się naciekami zapalnymi i wtórnym włóknieniem dróg żółciowych. Z PSC często współistnieją nieswoiste zapalenia jelit, głównie wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Etiopatogeneza PSC nie jest w pełni poznana i uważa się, że choroba to wynik współdziałania wielu czynników, wśród których, poza immunologicznymi, najczęściej wymieniane są czynniki genetyczne, infekcyjne i toksyczne, a także różne czynniki środowiskowe. Pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych jest rzadką chorobą, jednak jej epidemiologia w skali globalnej nie jest znana. W Europie występowanie szacuje się na 0,41–1,3/100 000/rok. Rozpoznanie PSC opiera się na cholangiopankreatografii rezonansu magnetycznego (MRCP). Obecnie, wskazania do endoskopowej cholangiopankreatografii wstecznej (ECPW) są ograniczone i badanie to zarezerwowano wyłącznie dla chorych z „dominującym zwężeniem”, przewidzianych do leczenia endoskopowego. U chorych z PSC wzrasta ryzyko nowotworów i to nie tylko raka dróg żółciowych, ale także raka pęcherzyka żółciowego, a przede wszystkim — raka jelita grubego. Obecnie nie ma skutecznego leczenia farmakologicznego PSC i przeszczepienie wątroby jest jedynym sposobem postępowania terapeutycznego. Kandydatami do przeszczepienia są pacjenci z wtórną marskością i niewydolnością wątroby, a także chorzy bez cech zaawansowanej choroby wątroby, ale z podejrzeniem raka dróg żółciowych. Ryzyko raka jelita grubego nie zmniejsza się po przeszczepieniu wątroby. Wszyscy chorzy z PSC, już od momentu rozpoznania tej choroby, powinni podlegać nadzorowi onkologicznemu, ponieważ obecnie jest to jedyna strategia zmniejszająca ryzyko nowotworowe u tych pacjentów

Pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych - rozpoznawanie i leczenie

Pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych (PSC) jest rzadką przewlekłą, cholestatyczną chorobą wątroby i dróg żółciowych, prawdopodobnie o autoimmunologicznej patogenezie. Występuje głównie u młodych mężczyzn chorujących na nieswoiste zapalenia jelit i jest procesem nieodwracalnym, prowadzącym do marskości wątroby i jej powikłań. U 6-20% chorych z PSC rozwija się rak dróg żółciowych. Metodą referencyjną w rozpoznawaniu tej choroby jest cholangiografia rezonansu magnetycznego. Endoskopową cholangiopankreatografię wsteczną obecnie wykorzystuje się rzadziej w diagnostyce PSC. Nie ma skutecznego leczenia PSC. Leczenie farmakologiczne kwasem ursodeoksycholowym, nawet w dużych dawkach, jest nieskuteczne. U chorych z PSC i "dominującym" zwężeniem dróg żółciowych leczeniem z wyboru jest rozszerzanie endoskopowe. Chorzy z PSC i niewydolnością wątroby albo z podejrzeniem raka dróg żółciowych są kandydatami do przeczepienia wątroby. Gastroenterologia Kliniczna 2010, tom 2, nr 1, 14-2

Hepatocellular carcinoma - diagnosis and treatment

Rak wątrobowo-komórkowy najczęściej jest następstwem wirusowego zapalenia wątroby. W ciągu ostatnich dekad wskaźniki zachorowalności i umieralności zwiększają się. U większości chorych nowotwór rozpoznaje się w zaawansowanym stadium. Możliwość określenia populacji o zwiększonym ryzyku wystąpienia nowotworu uzasadnia prowadzenie u chorych z marskością programu wczesnego wykrywania za pomocą obrazowania wątroby w odstępach 6-miesięcznych. Rozpoznanie powinno być oparte na ocenie stanu klinicznego łącznie z obrazowaniem i badaniem mikroskopowym. Resekcja jest leczeniem z wyboru u chorych z ograniczeniem choroby do jednej okolicy wątroby i jej prawidłową czynnością oraz nieobecnością cech wrotnego nadciśnienia. Przeszczepienie wątroby stanowi najlepszą metodę w przypadku niewielkich zmian stwierdzonych w przebiegu marskości wątroby. Chemioembolizacja i termoablacja są skutecznymi metodami postępowania w przypadku niewielkich zmian o średnicy do 3 cm w przypadku braku możliwości ich resekcji lub przed transplantacją wątroby. Systemowa chemioterapia ma niewielką wartość, natomiast zastosowanie sorafenibu - drobnocząsteczkowego inhibitora angiogenezy - może przedłużyć czas przeżycia u wybranych chorychHepatocellular carcinoma usually is a consequence of underlying viral hepatitis. Both, the incidence and mortality rates have increased in recent decades. The majority of patients are still diagnosed with advanced disease. The identifiable population at risk of development malignancy makes early detection a realistic possibility and every 6 months liver imaging is currently recommended for patients with cirrhosis. The diagnosis should be based on clinical findings together with radiologic imaging and microscopic examination. Resection is preferred treatment for patients with the disease confined to one region of the liver and preserved hepatic function with no evidence of portal hypertension. Liver transplantation is the best option for small lesions found in cirrhosis. Chemoembolization and thermoablation are effective methods of treatment of small - up to 3 cm in diameter - lesions in patients who otherwise are not candidates for resection or as a bridge to liver transplantation. Systemic chemotherapy is of marginal value, whereas the use of sorafenib - a small-molecule angiogenesis inhibitor - may prolong survival in well-selected patients

Rekomendacje Sekcji Hepatologicznej Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii dotyczące cholestatycznych chorób wątroby — adaptacja wytycznych europejskich

Celem publikacji jest przybliżenie polskim lekarzom europejskich wytycznych dotyczących diagnostyki i leczenia chorób przebiegających z cholestazą. Wytyczne europejskie przedyskutowano na forum Sekcji Hepatologicznej Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii pod kątem możliwości ich zastosowania w polskich realiach, a następnie poddano głosowaniu przez członków Sekcji. W opracowaniu przedstawiono ogólne zasady diagnostyki cholestazy oraz omówiono wytyczne rozpoznawania i leczenia najczęstszych chorób przebiegających z cholestazą — pierwotnej żółciowej marskości wątroby, pierwotnego stwardniającego zapalenia dróg żółciowych, zespołów nakładania, polekowych cholestatycznych uszkodzeń wątroby i zespołów cholestazy występujących u ciężarnych i dzieci. Omówiono również IgG4-zależne stwardniające zapalenie dróg żółciowych — niedawno poznaną i często sprawiającą trudności diagnostyczne jednostkę należącą do spektrum układowej choroby IgG4-zależnej. Po każdym rozdziale przedstawiono komentarz panelistów odnoszący się do rozbieżności w głosowaniu

Rozpoznawanie i leczenie raka wątrobowokomórkowego — rekomendacje Sekcji Hepatologicznej Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii

Rak wątrobowokomórkowy (HCC) jest najczęstszym pierwotnym nowotworem złośliwym wątroby. W najbliższych latach przewiduje się dalszy wzrost częstości jego występowania. Większość przypadków HCC wiąże się z dobrze poznanymi czynnikami ryzyka, z których najważniejsze to marskość wątroby, przewlekłe zakażenia HBV i HCV oraz alkoholowa i niealkoholowa choroba stłuszczeniowa wątroby. Pomimo znacznego postępu diagnostycznego, nadal w wielu przypadkach HCC jest rozpoznawany w późnym stadium, co ogranicza możliwości terapeutyczne. W niniejszym opracowaniu zawarto przegląd wiedzy na temat diagnostyki, leczenia i opieki nad pacjentami z HCC. Przedstawiono zalecenia, które są oparte na rekomendacjach panelu ekspertów European Association for the Study of the Liver (EASL) i European Organization for Research and Treatment of Cancer (EORTC). Krajowi eksperci biorący udział w panelu przedstawili komentarze uwzględniające odrębności w podejściu do pacjenta z HCC w stosunku do zaleceń europejskich

Konsensus dotyczący zastosowania leków hamujących wydzielanie kwasu solnego w żołądku w najczęstszych chorobach górnego odcinka przewodu pokarmowego w praktyce lekarza podstawowej opieki zdrowotnej

Niniejszy artykuł ma charakter konsensusu i dotyczy zastosowania leków antysekrecyjnych w leczeniu najczęstszych chorób górnego odcinka przewodu pokarmowego w praktyce lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Dwadzieścia sześć stwierdzeń, które stanowią podsumowanie obecnego stanu wiedzy na ten temat, zostało poddanych głosowaniu przez członków Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii (ZG PTG-E). Celem głosowania była ocena stopnia akceptacji poszczególnych stwierdzeń i gotowości do ich zalecania w polskich warunkach. Dwadzieścia jeden z 26 stwierdzeń zostało zaakceptowanych w całości lub jedynie z pewnym zastrzeżeniem (stopień poparcia A lub B) przez co najmniej 85% głosujących, a kolejne 3 uzyskały poparcie wynoszące co najmniej 74%. Wysoki stopień poparcia większości stwierdzeń zawartych w konsensusie przez członków ZG PTG-E upoważnia do stwierdzenia, że przedstawione w nim zasady wykorzystania leków antysekrecyjnych mogą być rekomendowane w praktyce lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej w Polsce. Gastroenterologia Kliniczna 2009, tom 1, nr 1, 1-

Znaczenie biopsji wątroby w praktyce klinicznej — rekomendacje Sekcji Hepatologicznej Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii

Biopsja wątroby mimo wielu ograniczeń jest „złotym standardem” w ocenie stanu tego narządu u pacjentów z chorobami miąższowymi i cholestatycznymi wątroby. Postęp w zrozumieniu zjawisk patofizjologicznych i poznanie historii naturalnej chorób wątroby, jak również pojawienie się nowych metod diagnostycznych o charakterze nieinwazyjnym, zmieniły w ostatnim czasie wskazania do wykonywania biopsji wątroby. Bez względu na te zmiany, histopatologiczna ocena wątroby nadal stanowi podstawę wnioskowania diagnostycznego, rokowniczego i decyzyjnego w kwestii wyboru optymalnej terapii. Artykuł jest zbiorem polskich rekomendacji dotyczących znaczenia biopsji wątroby w praktyce lekarskiej. Celem pracy jest podsumowanie zasad bieżącej praktyki w stosowaniu biopsji wątroby u dorosłych chorych z rozlanymi i ogniskowymi chorobami wątroby. Przedstawiono przegląd wiedzy na temat techniki wykonywania i wskazań do biopsji wątroby. Tematem pracy są również powikłania i przeciwwskazania do wykonywania tego zabiegu