Non-farmakolojik Kombine Tedavi Yöntemlerinin Fibromiyaljili Hastalarda Serum Beta-Endorfin Düzeyi, Ağrı, Depresyon, Uyku Kalitesi ve Fonksiyonel Durum Üzerine Etkisi

Amaç: Bu çalışmanın amacı FMS tedavisinde kullanılan non-farmakolojik kombine tedavi metodlarının etkinliğini serum β–Endorfin, ağrı, depresyon, uyku kalitesi ve fonksiyonel durumu değerlendirerek karşılaştırmaktır. Yöntemler: Çalışmaya FMS tanısı almış 60 kadın hasta ve 30 sağlıklı kadın gönüllü dahil edildi. FMS'li hastalar rastgele 30 kişiden oluşan iki eşit gruba ayrıldı. İlk hasta grubuna fizik tedavi ve balneoterapi uygulanırken, ikinci gruba fizik tedavi, balneoterapi ve aerobik egzersiz programı uygulandı. FMS hastaları tedavi öncesi ve sonrası, ağrı için Görsel Analog Skala (GAS), Fibromiyalji Etki Anketi (FEA), Beck Depresyon Ölçeği (BDÖ) ve Pittsburgh Uyku Kalitesi İndeksi (PUKİ) anketleriyle değerlendirildi. Serum β-Endorfin seviyeleri, sağlıklı kontrol grubunda bir kez, FMS hastalarında tedavi öncesi ve sonrası iki kez ölçüldü. Bulgular: FMS’li hasta gruplarında β-Endorfin düzeyi sağlıklı kontrol grubuna göre daha düşüktü ve bu istatistiksel olarak anlamlıydı (