İlhanlıların İnkırazından Kara Koyunlu Hâkimiyetine Kadar Erzurum Ve Çevresinde Yaşanan Hâkimiyet Mücadeleleri

Bu çalışma, İlhanlı Devleti’nin parçalanma sürecine girmesi sonucunda belirli coğrafyalarda bağımsızlıklarını kazanan devlet veya daha küçük siyasî teşekküllerin Erzurum ve çevresindeki siyasî ve askerî faaliyetlerine odaklanmıştır. İlhanlı Devleti’nin yıkılışından Kara Koyunlu Türkmenlerinin hâkimiyetine dek Erzurum ve çevresine Sutaylılar, Celâyirliler, Çobanoğulları ve Eretnalıların hâkim olduğu bilinmektedir. Bölgeye ilk hâkim olan Sutaylılar, İlhanlı mirasını ele geçirmek isteyen Celâyirliler ve Çobanoğulları arasındaki mücadelelerde Celâyirliler ile ortak hareket etmişlerdir. Ancak Sutaylı hanedanı içerisinde yaşanan anlaşmazlık sonucunda Sutaylı toprakları iki ayrı yönetim tarafından idare edilmiştir. Bu durum da Sutaylıların zayıflamasına sebep olmuştur. Çobanoğullarının Erzurum ve çevresindeki tahrip ve yağmaları, bahsi geçen yerlerin siyasî, toplumsal ve ekonomik hayatına büyük darbe vurmuş, demografik yapısında da köklü değişimlerin yaşanmasına sebebiyet vermiştir. Sutaylı hâkimiyetinden sonra Erzurum, kısa bir süreliğine Celâyirli idaresinde kalmıştır. Şehrin 1358 yılına kadar Çobanoğullarının, 1360 yılından itibaren de Eretnalıların hâkimiyetinde bulunduğu ortaya konulmuştur. Günümüzde Sutaylılara ve Çobanoğullarına ait Erzurum ve havalisinde mimarî yapılar mevcuttur. Celâyirli sultanlar adına sikke kesilen darphaneler içerisinde Erzurum şehri de yer almaktadır. Ayrıca Erzurum’da Eretna hükümdarları adına sikkelerin kesildiği bilinmektedir. Tüm bu maddî unsurlar, bahsi geçen siyasî teşekküllerin Erzurum ve çevresindeki hâkimiyetlerini doğrular mahiyetteki kalıntılardır. Çalışmada, ana kaynakların yanı sıra konuyla ilgili araştırma eserlerden de istifade edilmişti