Aanvullend archeologisch onderzoek in Loil, gemeente Didam

Lit.opg

IJsselstein, Lage Dijk N210

Met lit. op

Een inventarisatie van Neolithische woonplaatsen in de Wieringermeer en omgeving

Fotokopie

de Noordhof in het Wateringse Veld, Gemeente Den Haag : inventariserend veldonderzoek-proefsleuven

Lit.opg

IJsselstein Lage Dijk N210

Vervolg op: ADC-rapport ; 8

Definitief archeologisch onderzoek bij de Oude Waalsdorperweg 37 & 38 in Den Haag : bronstijd, ijzertijd en middeleeuwen in het tracé van de Hubertustunnel

Met lit. op

Tiel - Medel - Schele Hoek (vindplaats 4) : inventariserend veldonderzoek

Met lit. op

Oude Waalsdorperweg 37 & 38 in Den Haag; Bronstijd, ijzertijd en middeleeuwen in het tracé van de Hubertustunnel : definitief archeologisch onderzoek

lit. opg

Definitief archeologisch onderzoek Houtrust

Op de archeologische-geologische kaart van Den Haag staan verschillende vindplaatsen uit de Brons- en IJzertijd aangegeven.25 De vindplaats is grotendeels vergelijkbaar met andere vindplaatsen in de omgeving. In het duingebied van Den Haag zijn de oudste bewoningsresten aangetroffen op de strandwallen en de Oude Duinen. De strandwal die onder de Houtrustweg loopt is gevormd tussen 4000 en 3800 BP en dat betekent dat ter plaatse de vroegste bewoning in het Laat Neolithicum kan hebben plaatsgevonden. Onder het Congresgebouw aan het Churchilplein is in 1964 een neolithische slijpsteen gevonden die deze bewering ondersteunt. Verder zijn vondsten van een dergelijke ouderdom in dit gebied niet bekend, hoewel aan de Monsterseweg mogelijk een cultuurlaag met een neolithische datering is waargenomen. Tijdens het vooronderzoek op de Houtrustweg is onder het veen een vlek met houtskool aangetroffen waarvan gedacht is dat het een grondspoor was. De basis van het veen is gedateerd door middel van 14C-onderzoek op 3290 ± 80 BP. Het spoor zou daarmee een datering in de Vroege Bronstijd kunnen hebben. Tijdens het DO is echter geen enkele bewoning uit de genoemde periode geconstateerd. De houtskoolvlek is tijdens het DO niet opgegraven, maar lijkt een natuurlijke oorsprong te hebben. Volgens van Heeringen zien we in de Bronstijd een verplaatsing van de bewoningsactiviteiten van de oudste strandwallen in de richting van de kust.29 Dit heeft te maken met de veenvorming die vanaf 3155 BP begon in de Zegbroekpolder en uiteindelijk grote delen van het Haagse gebied bedekte. Op de jongste strandwal zijn ter hoogte van Scheveningen geen vondsten uit de Vroege Bronstijd bekend, maar bij Wassenaar zijn scherven van Wikkeldraadaardewerk gevonden. Midden Bronstijd vondsten zijn veel talrijker. Enkele bekende vindplaatsen zijn Ockenburg, de Chineze ambassade aan de Willem Lodewijklaan, de Monsterseweg en het Bronovoziekenhuis waar begin jaren negentig een grote hoeveelheid Hilversumaardewerk kenmerkend voor de Midden Bronstijd is opgegraven. Op Ockenburg is onder een Romeins niveau een oudere fase uit de Late IJzertijd herkend afgedekt door een dunnen stuiflaag. Deze laag is echter niet uitputtend gedocumenteerd. Op de bouwlocatie van de Chineze ambassade zijn eergetouwkrassen aangetroffen. Tussen het weinige vondstmateriaal zat een scherf met een stafband. Twee 14C-dateringen van zaden uit een depressie in het Oude Duin geven een ouderdom van respectievelijk 3362 ± 39 BP en 3033 ± 43 BP. Een datering van het materiaal in de Midden- of Late Bronstijd is daarmee waarschijnlijk. De oudste scherven van Houtrust dateren op z’n vroegst in de Late Bronstijd, maar een datering in de IJzertijd is niet geheel uitgesloten. Het meeste aardewerk is te dateren in de Midden IJzertijd. Het materiaal is erg afgesleten en zeer klein gefragmenteerd. Het lijkt als gevolg van bemesting op de vindplaats te zijn terechtgekomen. De weinige vlekken die onder de eergetouwkrassen tevoorschijn kwamen zijn te vaag om als paalsporen en dergelijke te interpreteren. Daarom wordt geconcludeerd dat ter plaatse geen huiserf gelegen heeft. Mogelijk heeft dit erf gelegen op de plek die in het boorrapport is aangegeven als vindplaats 4.35 Deze ligt op ongeveer honderd meter afstand van de opgraving, onder een sportveld en is niet nader onderzocht. De dichtsbijzijnde bekende locatie met IJzertijdvondsten betreft het Juliana Kinderziekenhuis aan de Dr. Van Welylaan. Ter plaatse zijn behalve resten uit de Romeinse Tijd en de Vroege Middeleeuwen ook akkeractiviteiten uit de Late IJzertijd aangetroffen. Andere vindplaatsen zijn de Sportlaan (enkele losse scherven) en het Congresgebouw. Ter plaatse van het Congresgebouw heeft een onderzoek plaatsgevonden waarbij in de bouwput aardewerk is aangetroffen met vingernagelversiering hadden. Onderzoek op het Churchillplein leverde ruim 2500 scherven op van een niveau dat vergelijkbaar is met dat bij het Congresgebouw. Behalve materiaal werden hier ook schopsteken, paalgaten en greppels aangetroffen. Het aardewerk kenmerkte zich door vingernagelversiering, lijn- en kamversiering. De randen hadden versiering aan de buitenzijde. Behalve deze vindplaatsen is in het duingebied van Den Haag en omgeving op meerdere plaatsen materiaal uit de IJzertijd aangetroffen. Opmerkelijk zijn twee locaties op het strand bij Kijkduin waar als gevolg van kusterosie een IJzertijd niveau aan het daglicht kwam. Opvallend bij al deze vindplaatsen is het vrijwel ontbreken van nederzettingssporen. Daar lijkt echter verandering in te komen. Tijdens een inventariserend veldonderzoek aan de Monsterse weg in februari 2004 zijn meerdere grondsporen waargenomen die mogelijk toebehoren aan een huisplattegrond. Aan het einde van de IJzertijd zijn op Houtrust nog activiteiten geweest. In de profielen zijn sporen van een keerploeg waargenomen. In het vlak waren deze sporen niet herkenbaar. Of deze landbouwactiviteiten aansluiten op de eerdere bewoning is niet te zeggen. Wel lijkt duidelijk dat de vernatting van het gebied vrijwel continu doorging en er uiteindelijk voor gezorgd heeft dat de locatie verlaten is. Pas in de Middeleeuwen is het terrein opnieuw in gebruik genomen. Drie greppels die zijn aangetroffen zijn vermoedelijk gegraven om het terrein te ontginnen. Gezien de humeuze vulling lijken deze gegraven te zijn om het terrein te ontwateren. Vanwege het ontbreken van dateerbaar materiaal is niet geheel duidelijk hoe oud de greppels zijn. De middeleeuwse activiteiten lijken echter van korte duur en zijn vermoedelijk geëindigd als gevolg van nieuwe verstuivingen. Het geheel is afgedekt met Jonge Duinafzettingen waarvan wordt aangenomen dat deze vanaf de dertiende eeuw zijn ontstaan

ADC 115

onderzoeksrappor