26 research outputs found
Złośliwy nerwiak osłonkowy szyi imitujący guz tarczycy — opis przypadku i przegląd piśmiennictwa. Praca z ośrodka referencyjnego w chirurgii endokrynologicznej
Malignant peripheral sheath tumors (MPNST) are rare soft tissue sarcomas originating from peripheral sheath cells. The main risk factor is neurofibromatosis type 1 (NF-1). The localization in the head and neck region is uncommon (up to 15% of all cases of MPNST) making the diagnosis difficult due to anatomical and clinical reasons. We present a case of 45-years-old female with the NF-1- linked MPNST localized in the thyroid region with clinical manifestation as a left thyroid tumour. The patient underwent surgery and adjuvant radiation therapy, remaining disease-free for 14 months after the treatment.Złośliwe nerwiaki osłonkowe (MPNST) należą do rzadko spotykanych mięsaków tkanek miękkich, wywodzących się z komórek osłonek nerwów obwodowych. Najważniejszym czynnikiem ryzyka ich rozwoju jest nerwiakowłókniakowatość typu 1 — choroba Recklinghausena. Umiejscowienie tych nowotworów w regionie głowy i szyi zdarza się rzadko, a postawienie prawidłowego rozpoznania jest trudne z przyczyn anatomicznych i skrytego przebiegu klinicznego omawianych guzów. W pracy prezentujemy przypadek 45-letniej kobiety z nerwiakowłókniakowatością typu 1 i złośliwym nerwiakiem osłonkowym umiejscowionym w rzucie lewego płata tarczycy. Chora przebyła zabieg wycięcia guza z następczą radioterapią. W trakcie 14-miesięcznej obserwacji po leczeniu nie stwierdzono nawrotu choroby
Polish-German Society for Vascular Surgery — history of the society
Kontakty pomiędzy chirurgami z Polski i Niemiec są niemal tak stare, jak historia naszych krajów. Nazwiska polskich chirurgów, jak profesorowie Mikulicz-Radecki, Rydygier, Węgłowski, Adamkiewicz, czy w obecnych czasach profesorowie Bross, Kożuszek, Moll, są w Niemczech równie znane, jak w Polsce. We Wrocławiu również profesor T. Dorobisz pielęgnował kontakty z niemieckojęzycznymi ośrodkami naukowymi w Niemczech, między innymi z prof. K. H. Bauerem, oraz uznanymi w Niemczech profesorami ze Szwajcarii Allgoewerem, Willenegerem i wielu innymi. Kontakty z niemieckimi chirurgami naczyniowymi zostały również nawiązane pod koniec lat 70. XX wieku przez Klinikę Chirurgii Naczyniowej prowadzonej przez prof. Buergera w Charite.Polish-German Society for Vascular Surgery — history of the societ
Zespół kręgowo-podstawny i inne patologie tętnic kręgowych w ocenie dopplerowskiej
Conservative and operative treatment of hindbrain ischaemia has become a routine method in the cases of lesions in
extracranial parts of vertebral arteries i.e. arteriosclerotical plaques in their proximal parts (V1) or vertebrobasilar insufficiency.
The authors present ultrasonographical diagnostic problems in patients with the above diagnosis.Leczenie zachowawcze oraz operacyjne niedokrwienia tyłomózgowia przyjęto jako sposób postępowania w przypadkach zmian
w zakresie zewnątrzczaszkowych odcinków tętnic kręgowych - zmian miażdżycowych w ich początkowych odcinkach (V1)
lub w niewydolności kręgowo-podstawnej (zespolenia dystalne). W pracy autorzy przedstawiają problemy diagnostyki ultrasonograficznej
u leczonych pacjentów z tym rozpoznaniem
Venous aneurysm as a clinical problem. General and local complications
Venous system aneurysms appear relatively rarely and are diagnosed even less frequently, especiallyif asymptomatic. Asymptomatic aneurysms are detected during duplex-Doppler studies. Symptomaticaneurysms are often life-threatening.
The first part of this paper presents a literature review of this rare disease, and the second part presentsa the material of the cochort of 5 patients underwent surgical treatment due to venous aneurysm and itscomplications.
There is no clear standard of treatment for venous aneurysms. The main reasons for this are relativelylow epidemiology, diversity of locations, difficulty in establishing primary and secondary aetiologies,anatomical structure, and the coexistence of concomitant diseases. Given the numerous uncertainties,several factors should be considered when deciding the next steps in treatment
The diversity of patient preparation and anesthesia for open abdominal surgery - a literature review
Zabieg wszczepienia protezy naczyniowej jest metodą z wyboru w leczeniu pacjentów z tętniakami aorty
brzusznej i osób ze zmianami miażdżycowymi prowadzącymi do zamknięcia światła aorty i tętnic biodrowych
lub ich hemodynamicznie istotnego zwężenia. W badaniach epidemiologicznych obserwuje się wzrost
liczby chorych z tętniakami aorty brzusznej poniżej tętnic nerkowych. Wynika on z coraz bardziej wnikliwej
diagnostyki, a jednocześnie niewątpliwie wiąże się ze starzeniem się populacji. Pacjenci poddawani planowym
zabiegom chirurgicznym w brzusznym odcinku aorty często są obciążeni chorobą niedokrwienną mięśnia
sercowego, przebytym zawałem serca, nadciśnieniem tętniczym, zaburzeniami wymiany gazowej w płucach,
cukrzycą i niewydolnością naczyń mózgowych. Należą więc do grupy o największym ryzyku operacyjnym, jednocześnie poddawanej największym zabiegom w chirurgii naczyniowej. Celem niniejszej pracy było przedstawienie
aktualnego stanu wiedzy na temat patofizjologii założenia i zwolnienia zacisku w brzusznym odcinku
aorty, wpływu zaciśnięcia na narządy ważne dla życia i postępowania mającego na celu zminimalizowanie
zmian hemodynamicznych podczas najbardziej obciążających dla chorego części operacji. Podkreślono istotną
rolę właściwego przygotowania pacjenta do zabiegu, obejmującego w uzasadnionych przypadkach przede
wszystkim diagnostykę kardiologiczną łącznie z koronarografią oraz zabiegi, których celem jest optymalizacja
stanu klinicznego pacjenta przed zabiegiem. Przedstawiono ogólne zasady znieczulenia, opisując aktualny
stan wiedzy na temat korzyści wynikających ze znieczulenia ogólnego łączonego z epiduralnym w porównaniu
z zastosowaniem znieczulenia ogólnego, właściwej kontroli bólu, adekwatnej płynoterapii i monitorowania
w okresie pooperacyjnym. Podkreślono konieczność współpracy multidyscyplinarnego zespołu złożonego
z chirurga, anestezjologa, kardiologa, a w razie potrzeby także nefrologa i neurologa w ocenie stanu chorego,
ryzyka operacyjnego i wyboru najbezpieczniejszego sposobu leczenia.Implantation of a vascular prosthesis is the therapy of choice in patients with abdominal aortic aneurysms and
in patients with atheromatous lesions either occluding the lumen of the aorta and iliac arteries or substantially
narrowing it. Epidemiologic studies show an increasing number of patients with aneurysms of the abdominal
aorta below the renal arteries. This results from more profound diagnostic methods on one hand, and on the
other - from the ageing of the population. Patients undergoing routine abdominal aortic surgery often
present myocardial ischemic disease, past myocardial infarctions, arterial hypertension, impaired pulmonary
gas exchange, diabetes and cerebral vessels insufficiency. Therefore, planned for the heaviest vascular surgery,
they belong to the group at greatest operative risk. The aim of this thesis was to show the present stateof-
the-art of clamping and releasing the clamp in the abdominal part of the aorta, the impact of the occlusion
on life-sustaining organs and procedures aimed at minimization of haemodynamic changes occurring during
the most overburdening phases of the surgery. The crucial role of proper preoperative procedures is stressed,
including cardiologic diagnostics up to coronarography when reasonable, as well as optimization of the patient’s
condition before surgery. The authors present general principles of anaesthesia in this kind of surgery
considering up to date knowledge about the benefits of combined general and epidural anaesthesia compared
to sole general anaesthesia, appropriate pain control, adequate fluids dosing as well as monitoring
during the postoperative period. The importance of cooperation within a multidisciplinary team, consisting of
a surgeon, anaesthetist, cardiologist and, when necessary, nephrologist or neurologist, is stressed
Personal experience in treatment of recurrent narrowing of internal carotid artery and occlusion of the external carotid artery
Wstęp. W Katedrze i Klinice Chirurgii Naczyniowej, Ogólnej i Transplantacyjnej we Wrocławiu w latach
1996-2001 wykonano 1087 zabiegów udrożnienia tętnic szyjnych.
Materiał i metody. U 403 pacjentów tętnicę zamknięto szwem prostym, u 306 zastosowano metodę wynicowania,
a u kolejnych 316 - łatę w miejscu naciętej tętnicy. Technikę plastyki Y zastosowano w 62 przypadkach.
Wyniki. Z tej grupy w czasie ponad 3-letniej obserwacji w 42 przypadkach wykazano restenozę tętnicy
szyjnej wewnętrznej łączącą się w 12 przypadkach ze znacznymi zwężeniami lub zamknięciem tętnicy szyjnej zewnętrznej. Po przeprowadzeniu endarterektomii w 30 przypadkach wszyto łatę, a w 12 przypadkach
zastosowano plastykę Y podziału tętnicy szyjnej. We wszystkich przypadkach podstawą diagnostyki
były: obraz kliniczny, badanie przedmiotowe, USG tętnic dogłowowych (badanie doplerowskie kodowane
kolorem) i angiografia sposobem Seldingera.
Wnioski. Cięcie w kształcie litery "Y" zastosowane przez autorów pozwala na jednoczesne udrożnienie początkowych
odcinków zarówno tętnicy szyjnej zewnętrznej, jak i wewnętrznej. Dodatkowym efektem może
być zabezpieczenie przed ponowną restenozą poprzez przesunięcie podziału tętnicy szyjnej powyżej miejsca
endarterektomii, przed powstawaniem hiperplastycznych zmian przerostowych.Background. At the Department of Vascular, General and Transplant Surgery, 1087 procedures for restoring
the patency of a stenosis of an internal carotid artery were carried out in the years 1996 to 2001.
Material and methods. 403 patients out of this group were operated on by the traditional method
of endarterectomy secured by a plane suture and 306 by the eversion method. The ”Y”-arterioplasty technique
was applied in 62 patients.
Results. During the 3-year follow-up period, recurrent stenosis of an internal carotid artery was observed in
42 patients and involved the external carotid artery in 12 patients. An endarterectomy was closed with
a Dacron patch in 30 patients and an arterial partition reconstruction ”Y” surgery was performed on
12 patients.
In all cases, the diagnosis was made upon a physical examination, coloured Doppler examination and
angiography according to Seldinger’s method.
Conclusions. A ”Y”-incision allowed the precise endarterectomy, both of the partition and of the changed
initial sections of the external and internal carotid arteries. The described ”Y”-arterioplasty of the partition
of a common carotid artery complies with the requirements imposed on an endarterectomy of an
internal carotid artery partition. Additionally, the shifting of a partition superiorly to the site of a restored
patency may safeguard a patient against recurrent stenosis, according to our material, caused mainly
by hypertrophic fibrous pathologic changes developing within the site of endarterectomy
The evaluation of the healing of fresh arterial allografts in infected environments
Wstęp. Celem pracy była ocena wgajania materiału tkankowego (allograftu tętniczego) w masywnym zakażeniu
protezy naczyniowej.
Materiał i metody. Badaniem objęto 50 chorych z infekcją protezy naczyniowej w odcinku aortalno-biodrowo-
udowym leczonych wymianą zakażonej protezy na homograft tętniczy. Badania wykonywano w Katedrze
i Klinice Chirurgii Naczyniowej, Ogólnej i Transplantacyjnej AM we Wrocławiu w latach 1999-2004. Allograft przechowywano metodą zimnego niedokrwienia w temp. +4°C, w płynie konserwującym
(świeży homograft tętniczy). Zakażenie i wgajanie homogarftu diagnozowano za pomocą Duplex-Doppler
i scyntygrafii leukocytami znakowanymi Technetem 99m. W obserwacji pooperacyjnej chorych podzielono
na dwie grupy: w grupie I po zabiegu operacyjnym zastosowano immunosupresję (24 pacjentów), natomiast
w grupie II nie podano tych leków (26 chorych).Wyniki. W grupie osób leczonych pooperacyjnie lekami immunosupresyjnymi (grupa I) nie obserwowano
powikłań w postaci pęknięcia przeszczepu związanego z degradacją jego ściany. W grupie chorych niestosujących
leków obniżających odporność (grupa II) występowały powikłania związane z uszkodzeniem ściany
allograftu pęknięcie, zakrzepica homograftu i tętniak prawdziwy. W obu grupach w badaniu scyntygraficznym
odnotowano ustępowanie infekcji po wymianie protezy na homograft tętniczy.
Wniosek. Zastosowanie świeżych homograftów tętniczych w leczeniu chorych z zakażeniami protez naczyniowych
z protekcją immunosupresji jest właściwą metodą terapeutyczną.Background. In this paper, 50 cases of massive aorto-ilio-femoral graft infection treated by the replacement
of infected prosthesis with arterial homograft in the Departament of Vascular, General and Transplantation
Surgery In Wrocław University of Medicine during the years 1999–2003 are presented.
Material and methods. The arterial allograft was stored with the application of cold ischemia method in
a preservation solution at 4°C. Duplex-Doppler Ultrasound and scintigraphy with the use of technetiumlabelled
leukocytes were used in the diagnostic evaluation of infection and of the healing process of the
homograft. During the follow up period, patients in whom fresh homografts were used were divided into two
groups: group I received immunosuppressive regimen after surgery (24 patients) and group II received no
immunosuppression (26 patients).
Results. In group I, no complications due to the homograft's wall degradation (e.g. graft rupture) were noticed.
In group II, complications related to the impairment of the allograft wall were observed: graft rupture,
true graft aneurysm and homograft thrombosis. In all groups the regression of infection after in-situ replacement
of the synthetic prosthesis with the homograft was monitored with scintigraphy examination.
Conclusion. The use of arterial homograft with the application of cold ischemia method and immunosuppression
in the therapy of prosthetic graft infection is a proper treatment method
Komórki macierzyste i progenitorowe w biostrukturze ścian naczyń krwionośnych
Development of vascular and hematopoietic systems during organogenesis occurs at the same time. During vasculogenesis, a small part of cells does not undergo complete differentiation but stays on this level, “anchored” in tissue structures described as stem cell niches. The presence of blood vessels within tissue stem cell niches is typical and led to identification of niches and ensures that they are functioning. The three-layer biostructure of vessel walls for artery and vein, tunica: intima, media and adventitia, for a long time was defined as a mechanical barrier between vessel light and the local tissue environment. Recent findings from vascular biology studies indicate that vessel walls are dynamic biostructures, which are equipped with stem and progenitor cells, described as vascular wall-resident stem cells/progenitor cells (VW-SC/PC). Distinct zones for vessel wall harbor heterogeneous subpopulations of VW-SC/PC, which are described as “subendothelial or vasculogenic zones”. Recent evidence from in vitro and in vivo studies show that prenatal activity of stem and progenitor cells is not only limited to organogenesis but also exists in postnatal life, where it is responsible for vessel wall homeostasis, remodeling and regeneration. It is believed that VW-SC/PC could be engaged in progression of vascular disorders and development of neointima. We would like to summarize current knowledge about mesenchymal and progenitor stem cell phenotype with special attention to distribution and biological properties of VW-SC/PC in biostructures of intima, media and adventitia niches. It is postulated that in the near future, niches for VW-SC/PC could be a good source of stem and progenitor cells, especially in the context of vessel tissue bioengineering as a new alternative to traditional revascularization therapies
Własna modyfikacja leczenia operacyjnego przetok aortalno-dwunastniczych w porównaniu z innymi metodami operacyjnymi
Background. This paper is a comparison of surgical treatment of secondary
enteroaortal fistulas using own modification of surgical technique.
Material and methods methods. There were analysed 18 patients treated for
secondary enteroaortal fistulas as a complication of the vascular prosthesis implantation.
Patients were operated and the dracon prosthesis was changed to arterial homograft,
which is more resistant to infections or using subclavio-femoral bypasses. Removal
of intestinal fistula included resection of duodenum and gastroenterotomy or duodenorrhaphy.
The own modification of duodenal fistula provision relies on duodenorraphy and
protection of that area with pediculated flap of gastrocolic omentum conducted
retrocolically in retroperitonal space.
Results. The resection of duodenum was performed in 5 patients. In 9 patients
duodenorraphy with two layer suture was performed. In these cases transperitoneal
flap of omentum was fixed additionally in place of double layer suture of duodenum.
In 4 patients retroperitoneal retrocolical omentoplasty was performed, the penduculated
flap of gastrocolic omentum was conducted retrocolically and retroperitoneally.
The fistula in 15 patients resulted from dehiscence of upper part of anastomosis
of vascular prosthesis with aorta, in 2 cases decubitus ulcer evoked by graft
hanged into fistula, in 1 patient fistula was a result of prosthesis. In 1 patient
both mechanisms of fistula forming were observed. 6 patients died during the postoperative
period. No death was observed retrocolic omentoplasty.
Conclusion. Secondary enteroaortal fistula is the most serious complication
following infection of vascular prosthesis, with high risk of death rate regardless
of using different operative methods.Wstęp. W pracy przedstawiono porównanie (na podstawie materiału własnego)
własnej modyfikacji z innymi metodami leczenia operacyjnego wtórnej przetoki aortalno-jelitowej.
Materiał i metody. Analizie poddano 18 chorych leczonych z powodu wtórnej
przetoki aortalno-jelitowej, będącej powikłaniem infekcji po wszczepieniu protezy
naczyniowej. Chorych operowano, wymieniając protezę dakronową na homograft tętniczy,
protezę o zwiększonej oporności na zakażenie lub stosując przęsła podobojczykowo-udowe.
Likwidacja przetoki jelitowej obejmowała resekcję dwunastnicy z gastroenterostomią
lub zeszycie dwunastnicy. Własna modyfikacja zaopatrzenia przetoki dwunastnicy
polegała na zeszyciu jelita i zabezpieczeniu tego miejsca uszypułowanym płatem
sieci większej, przeprowadzonym zaokrężniczo, w przestrzeni zaotrzewnowej.
Wyniki. Resekcję dwunastnicy wykonano u 5 chorych. U 9 pacjentów dwunastnicę
zaopatrzono dwoma piętrami szwów z naszyciem sieci większej przeprowadzonej przez
jamę otrzewnową lub zabezpieczeniem tkankami przestrzeni zaotrzewnowej. U pozostałych
4 chorych wykonano pozaotrzewnową omentoplastykę zaokrężniczą - uszypułowany płat
sieci większej przeprowadzony zaokrężniczo, pozaotrzewnowo. U 15 chorych przetoka
powstała w wyniku rozejścia się górnego zespolenia protezy naczyniowej z aortą,
a u 2 osób - w wyniku odleżyny protezy. U 1 chorego obserwowano oba mechanizmy
powstawania przetoki. Nastąpiło 6 zgonów w okresie pooperacyjnym. Nie zanotowano
zgonów w przypadku zastosowania omentoplastyki zaokrężniczej.
Wnioski. Wtórna przetoka aortalno-dwunastnicza jest najcięższym powikłaniem
infekcji protezy naczyniowej, obarczonym dużą śmiertelnością pomimo stosowania
różnych metod leczenia operacyjnego. Zdaniem autorów wprowadzenie pozaotrzewnowej
omentoplastyki zaokrężniczej jest praktyczną modyfikacją zaopatrzenia przetoki
aortalno-dwunastniczej
Bone-marrow cells in therapy of critical limb ischemia of lower extremities - own experience
Wstęp. W 2003 roku autorzy niniejszego artykułu rozpoczęli badania nad możliwościami leczenia chorych
z krytycznym niedokrwieniem kończyn za pomocą implantacji własnych komórek macierzystych. Po okresie
wstępnych przygotowań ustalono schemat postępowania, kryteria włączenia do leczenia i sposób prowadzenia
badań kontrolnych oraz procedur bezpieczeństwa.
Materiał i metody. Kryteria włączenia obejmowały krytyczne niedokrwienie kończyny niekwalifikujące się do
leczenia chirurgicznego, po leczeniu zachowawczym nie krótszym niż 2 miesiące, w którym nie nastąpiła
istotna poprawa zagrożonych zabiegiem amputacyjnym. Do kryteriów wyłączenia zaliczono: brak zgody
chorego, inne powody niedokrwienia niż miażdżyca, znaczne zaawansowanie zmian zmuszające do pilnej
amputacji, a także obecność choroby nowotworowej lub stan ogólny nierokujący przeżycia 6 miesięcy. Chorych
po poinformowaniu i uzyskaniu od nich świadomej zgody losowo przydzielano do dwóch grup: kontrolnej
(15 osób poddano terapii klasycznej) oraz badanej (14 pacjentów). Zastosowano następujący algorytm:
w godzinach rannych wykonywano standardowy zabieg pobrania szpiku (z kości biodrowej), następnie przygotowywano
w separatorze zawiesinę komórek za pomocą filtrowania szpiku, zagęszczania i separowania
komórek CD34+ (frakcja zawierająca progenitory). Uzyskany materiał podawano chorym dwoma drogami
miejscowo do tkanki mięśniowej niedokrwionej kończyny (n = 14) i podczas angiografii, do końcowego odcinka
osiowego naczynia kończyny dostępnego cewnikiem (nad okluzję) (n = 4). W obserwacji uwzględniano
parametry ogólne (RR, tętno, częstość oddechów, temperatura), wartość współczynnika kostka/ramię (ABI),
makroskopowy obraz ewentualnych owrzodzeń i martwicy (fotografie), a także subiektywne odczucia pacjentów
(VAS, skala jakości życia wg klasyfikacji WHO). Notowano parametry przed leczeniem, codziennie do
momentu wypisu chorego ze szpitala, po 1., 3. i 6. miesiącu terapii.
Wyniki. Angiografię wstępną wykonano u każdego pacjenta (wynik badania dyskwalifikował od przeprowadzenia
zabiegu rewaskularyzacyjnego), natomiast badanie kontrolne przeprowadzono po 3 miesiącach
u 5 chorych z grupy badanej (nie odnotowano różnic w ich obrazie). Punktami końcowymi obserwacji były
amputacje (3 w grupie badanej i 7 w grupie kontrolnej) oraz śmierć pacjenta (nie odnotowano). W przypadku
amputacji pobierano do badania histologicznego i w przypadku zastosowania komórek macierzystych obserwowano
cechy angiogenezy. W większości przypadków uzyskano poprawę subiektywną (12 osób w grupie
badanej vs. 7 w grupie kontrolnej). Zaobserwowano zmniejszenie owrzodzenia (8) oraz wygojenie w grupie
leczonej komórkami szpiku (5) w stosunku do grupy kontrolnej (3). Amputacje przeprowadzono u 3 chorych
(w grupie kontrolnej u 7 osób).
Wnioski. Implantacja własnych komórek macierzystych uzyskanych ze szpiku kostnego jest bezpieczną
i budzącą duże nadzieje metodą leczenia, pomimo znanych ograniczeń. Ze względu na możliwość jej rozwoju
powinna stanowić przedmiot dalszych dociekań.Background. In 2003 we started investigations concerning the possibility of using new techniques, including
bone-marrow cell implantation, in the therapy of critical leg ischaemia. Safety procedures, scheme of work
and inclusion and exclusion criteria were established during the first faze in collaboration with various local
departments and laboratories.
Material and methods. Inclusion criteria consisted of critical leg ischaemia, no possibility of surgical operation,
no effective 2 months conservative treatment or the possibility of limb amputation in the following months.
Exclusive criteria included causes of ischaemia other than atherosclerosis, absence of consent, need for urgent
amputation, cancer or poor general condition. After acquiring conscious consent, patients were randomized into
two groups: conventional therapy (control group) (n = 15), and those treated with bone-marrow cells (n = 14).
Standard bone marrow collection was performed as early as the first operation (usually about 8 a.m.) under
general anaesthesia. Material was then prepared filtration and concentration in a separator - using standard
procedure. Morphology and measurement of the amount of nuclear cells and CD34 cells were performed as
well as microbiological examination. This material, including progenitor cells, was injected using two methods
about 46 hours after bone marrow aspiration. In every case it involved several intramuscular injections into the
ischemic limb (thigh and leg). In 4 cases we performed intravascular placement of progenitors using arteriography
(in the distal part near the occluded part of the axial limb artery).
Results. Observation was based on several parameters: vital parameters (blood pressure, heart rate, respiratory
rate, temperature) measured every day during hospitalisation; ankle/brachial index (ABI), ulcerations or pedal
necrosis documented by photography and subjective parameters: feeling of pain (VAS), self care (WHO scale)
measured 1, 3 and 6 months after our procedure. Baseline angiography was performed in every case. Control
angiography followed bone marrow collection after 3 months in 5 cases. No changes in angiograms were detected.
Endpoints were: amputation (10) and death (no observations). In case of amputation, material was histologically
examined and signs of angiogenesis (mostly new vein formation) were detected. In the group treated by
stem cell implantation we reached greater subjective improvement in 12 cases compared to 7 in the control
group; healing of ulcers in 8 cases (complete in 5 cases) compared to 3 cases in the control group. Amputations
were performed in 3 patients in the index group compared to 7 in the control group.Conclusions. We think that implantation of patients' bone-marrow progenitor cells in cases of critical leg
ischaemia is safe and is a prospective therapeutic method