Le rire amer du metteur en scène

Photo P. Perrin. Le théâtre dans le théâtre est à la mode, et légitimement : au temps du cinéma et de la vidéo, le théâtre sera toujours battu dans l’exactitude de la représentation du réel, ou de ce que nous croyons pouvoir nommer ainsi. Ce qui le rend précisément irremplaçable, c’est le tremblé dû aux aléas quotidiens de la représentation, l’aventure chaque soir renouvelée de comédiens vivants, la difficulté même à montrer et à faire croire, la mise en question vertigineuse des frontières e..

Poésie engagée et poésie dégagée

Quand on parle de poésie française sous l’Occupation, il convient d’abord non pas de démystifier, mais de démythifier. L’effloraison massive de poèmes de résistance accueillis avec enthousiasme est une construction idéale d’après la libération. Si la France comptait en 1941, selon la formule d’Henri Amouroux, « quarante millions de pétainistes », le monde des écrivains n’était peut-être pas exactement à son image, mais il est très exagéré d’affirmer, comme Pierre Seghers, « qu’à cette époque,..

Présentation

Le deuxième livre de Jean Tardieu contient le premier, le sixième reprend des poèmes du troisième, le septième reprend le sixième, des textes du quatrième se retrouvent dans le onzième. Si Le fleuve caché est le titre de deux livres, le premier recueil publié (1933) et le premier en édition de poche (1968), on est surpris de constater qu’ils ne contiennent aucun poème en commun. Il convient aussi de se méfier des sous-titres : « proses » apposé à La part de l’ombre annonce bien ce qu’il conti..

Le clavecin bien tempéré de la dramaturgie

Curieux théâtre que celui de Jean Tardieu, œuvre importante composée d’œuvres mineures ou, comme il l’écrit lui-même, « à la fois très répandu et quasi clandestin ». Une des raisons en est, comme il le note aussi, la brièveté de ces quelque cinquante pièces, qui condamne à des regroupements celui qui veut les constituer en spectacle. Mais précisément, ces regroupements, qu’ils soient pour la scène ou pour l’édition, font apparaître une seconde difficulté qui est l’extrême variété de forme et ..

La psychanalyse en question dans Les faux-monnayeurs

Le sujet pourrait donner lieu à bien des orientations, et il convient d'indiquer d'emblée les trois qui ne seront pas choisies. La première serait une tentative de psychobiographie. Pourtant, le roman en offre des éléments. Le petit Boris ressemble beaucoup au petit André : lui aussi s'est retrouvé prématurément orphelin de père, lui aussi a dû affronter un problème d'onanisme infantile, l'École alsacienne qu'il fréquentait ressemblait par certains aspects à la pension Vedel. L'amour sublimé ..

"A świat rozpadał się z wolna na kawałki". Claude Simon i literatura

Tak jak Celine, Claude Simon należy do tych pisarzy, którzy w przygodzie wojskowej dostrzegają przyśpieszone pogrążanie się jednostki VI niebycie, do którego zresztą ona należy. Historia zaczyna się istotnie od swoistego "skroplenia", które przywodzi na myśl operację francuskiej kawalerii zwyciężonej w strugach deszczu podczas kampanii roku 1940. Niszczenie form przez dezintegrację lub "obdzieranie ze skóry" godzi zarówno w rzeczywistość jak i w jej literackie przetworzenie. Z tej próby nie wychodzi cało nawet bohater i podmiot wypowiedzenia w jednej osobie: mundur wojskowy sprowadza go do roli anonimowej jednostki pozbawionej tożsamości swojego ciała, rozczłonkowanej w tłumie. Literatura powstaje jednak właśnie z form niszczonych po to, aby je przekształcić i wytworzyć korelat rzeczywistości pozornie odporny na upływ czasu. Jest ona ułudą magicznie połyskujacego i krzepiącego języka; ułudą bibliotek, którym nie udało się powstrzymać burzącej je bomby; ułudą historii i filozofii, którym się wydaje, że ustanawiają odwieczne wartości. Z niechęci do literackiej iluzji Claude Simon podejmuje pracę nad formą wypowiedzi, konsekwentnie eliminuje z niej to wszystko, co niesie ze sobą tradycja narracji i poetyzacji, wydobywa na światło to, co niepewne i, nie łudząc się nadzieją na zmianę porządku świata, skromnie cyzeluje szyk słów w zdaniu

"A świat rozpadał się z wolna na kawałki". Claude Simon i literatura

Tak jak Celine, Claude Simon należy do tych pisarzy, którzy w przygodzie wojskowej dostrzegają przyśpieszone pogrążanie się jednostki VI niebycie, do którego zresztą ona należy. Historia zaczyna się istotnie od swoistego "skroplenia", które przywodzi na myśl operację francuskiej kawalerii zwyciężonej w strugach deszczu podczas kampanii roku 1940. Niszczenie form przez dezintegrację lub "obdzieranie ze skóry" godzi zarówno w rzeczywistość jak i w jej literackie przetworzenie. Z tej próby nie wychodzi cało nawet bohater i podmiot wypowiedzenia w jednej osobie: mundur wojskowy sprowadza go do roli anonimowej jednostki pozbawionej tożsamości swojego ciała, rozczłonkowanej w tłumie. Literatura powstaje jednak właśnie z form niszczonych po to, aby je przekształcić i wytworzyć korelat rzeczywistości pozornie odporny na upływ czasu. Jest ona ułudą magicznie połyskujacego i krzepiącego języka; ułudą bibliotek, którym nie udało się powstrzymać burzącej je bomby; ułudą historii i filozofii, którym się wydaje, że ustanawiają odwieczne wartości. Z niechęci do literackiej iluzji Claude Simon podejmuje pracę nad formą wypowiedzi, konsekwentnie eliminuje z niej to wszystko, co niesie ze sobą tradycja narracji i poetyzacji, wydobywa na światło to, co niepewne i, nie łudząc się nadzieją na zmianę porządku świata, skromnie cyzeluje szyk słów w zdaniu

Eros et Thanatos dans le théâtre de Ionesco

À la lumière de la théorie freudienne des pulsions, J.-Y. Debreuille, assumant le parti pris de sa lecture, décrit le ballet d'Eros et de Thanatos dans quatre pièces de Ionesco (de 1950 à 1962). Son étude précise montre combien les significations sexuelles latentes irriguent, nervurent le texte, et conclut à la victoire des forces de mort chez Ionesco. Mais l'ambiguïté du théâtre qui se définit par la pluralité des voix et « la prise de corps » laisse ouverte la possibilité d'une inversion des signes

Eros et Thanatos dans le théâtre de Ionesco

À la lumière de la théorie freudienne des pulsions, J.-Y. Debreuille, assumant le parti pris de sa lecture, décrit le ballet d'Eros et de Thanatos dans quatre pièces de Ionesco (de 1950 à 1962). Son étude précise montre combien les significations sexuelles latentes irriguent, nervurent le texte, et conclut à la victoire des forces de mort chez Ionesco. Mais l'ambiguïté du théâtre qui se définit par la pluralité des voix et « la prise de corps » laisse ouverte la possibilité d'une inversion des signes

Proses poétiques et proses épistolaires dans les derniers poèmes de Max Jacob

Debreuille Jean-Yves. Proses poétiques et proses épistolaires dans les derniers poèmes de Max Jacob. In: Centre de recherches Max Jacob, N°7, 1985. Actes du colloque international de 1983. pp. 130-142