«НАРОДНИЙ ВЧИТЕЛЬ» (1916 – 1918) Й. БАЛАБАНА НА ТЛІ ПЕДАГОГІЧНИХ ЧАСОПИСІВ І ВЧИТЕЛЬСЬКИХ ТОВАРИСТВ ГАЛИЧИНИ

The State Elementary education was very important to both the Austrian governmental and educational authorities. The World War I period saw, in spite of difficulties, the creation of new titles, such as «The Elementary State School Teacher» («Nauczyciel Ludowy»). This periodical was published and edited by Józef Bałaban, a Lviv teacher and educational activist, in the years 1916 – 1918. The periodical dealt with issues concerning elementary state school teachers and the improvement of their qualifications.Органы государственной власти Австрии и образования большое значение уделяли народному школьництву. Во время Первой мировой войны, несмотря на трудности, увидели свет новые педагогические жур-налы, среди них «Народный учитель» («Nauczyciel Ludowy»). Журнал выходил во Львове в течение 1916 – 1918 гг. Его издавал и редактировал И. Балабан – львовский учитель и образовательный деятель. Ежемесячный освещал проблемы народных учителей, повышение их квалификации.Органи державної влади Австрії та освіти великого значення надавали народному шкільництву. Під час Першої світової війни, незважаючи на труднощі, побачили світ нові педагогічні часописи, серед них «Народний учитель» («Nauczyciel Ludowy»). Часопис виходив у Львові упродовж 1916 – 1918 рр. Його видавав і редагував Й. Балабан – львівський вчитель і освітній діяч. Щомісячник висвітлював проблеми народних вчителів, підвищення їх кваліфікації

Wizerunek cesarza Franciszka Józefa I na łamach „Czasu” i „Naprzodu” (1900–1916)

At the beginning of the 20th century, Austro-Hungarian emperor Franz Joseph I was one of the protagonists of the European political stage. He liked to emphasize that he was the person shaping the country's policy, especially in foreign affairs. The press of that period devoted much attention to him, as people were interested in the life of their ruler and the imperial court. Cracow's conservative journal “Czas” included detailed information on the activities of the emperor including legal acts he signed, his meetings with ministers, ambassadors and other European rulers as well as his participation in national and family events. “Czas” also published information on the emperor's travels and health.On the other hand, the Socialist-Democrat periodical “Naprzód” (a journal since 1900) did not include much information on the life and activities of the emperor. While “Czas” enumerated instances of the emperor's goodness and benevolence, “Naprzód” delicately – due to censorship – described the opponents of the Habsburg monarchy and dynasty, as well as the difficulties caused to ordinary people by the emperor's journeys through various provinces of the Austro-Hungarian Empire. Both newspapers informed of the emperor's demise on 21 November 1916 with equal regret and words of respect towards the late monarch.Ewa Danowska, dr hab., Biblioteka Naukowa PAU i PAN w Krakowie. Zainteresowania badawcze: historia Polski XVIII i XIX wieku, biografistyka, edytorstwo.Polska Akademia Umiejętności172

Politics in women’s newspapers published in Galicia in 1900–1918

In 1914–1918 more than a dozen periodicals for women were published in Galicia. They were published in Cracow and Lviv. It has to be admitted that political issues were not frequently presented in those periodials. In early 20th centurys there was a widespread belief that the interests of women were confined to housekeeping and childcare. Women’s periodicals mostly included information on these topics, enriched by sections which included stories, poems, historical articles, information on important national anniversaries and practical advice. Women’s magazines published by left -wing and Socialist circles, such as ”Głos Kobiet”, ”Nowe Słowo” or ”Robotnica”, mostly concerntrated on informing their readers about Feminist movements and the issue of equal rights. There were also periodicals targeting specific groups of women, such as ”Ziemianka” (”The Female Landowner”), ”Nauczycielka” (”The Woman Teacher”) and ”Przyjaciel Sług” (”A Servant’s Friend”), or devout Catholics, i.e. ”Niewiasta Polska” or ”Niewiasta Katolicka”. An exceptional role was played by the ”Na Posterunku” (”On the Outpost”) periodical, published in 1917–1919, which was mostly dedicated to current politics and equal rights for women.Ewa Danowska – dr hab. historii, PAU, starszy kustosz dyplomowany w Bibliotece Naukowej PAU i PAN w Krakowie, Zbiory Specjalne – pracownia rękopisów. Zainteresowania: historia Polski XVIII i XIX wieku, dzieje prasy, biografistyka, edytorstwo źródeł.Polska Akademia Umiejętności334

The Socialist Press Published in Cracow in 1900-1914. An Overview

At the turn of the 19th to the 20th century many Socialist periodicals published in Geneva filtered into Cracow. There were also several publications printed in Cracow and edited in the Polish Kingdom such as “Robotnik” (The Worker), “Czerwony Sztandar” (The Red Flag), “Kurierek Zakordonowy i Zagraniczny” (The Foreign Messenger) and “Wiestnik Polskoj Socialisticzeskoj Partii” (The Messenger of the Polish Socialist Party). Cracow enjoyed relative freedom of print, even though Socialist publications were sometimes confiscated by censorship authorities and their authors put on trial. The most significant publication, issued in large print runs, was “Naprzód” (Ahead), published between 1892 and 1900 as a daily newspaper. “Latarnia” (The Lighthouse) – the publication of PPSD (the Polish Social Democratic Party), was also of great significance, as were the educational and popular science monthly “Przedświt” (The Predawn) – published by PPS-Frakcja (the Polish Socialist Party-Fraction), “Myśl Robotnicza” (The Working Class’ Thought) – the mouthpiece of PPS-Lewica (the Polish Socialist Party-Left) or a satirical biweekly “Hrabia Wojtek” (Count Wojtek) later continued as “Kropidło” (The Aspergill). Socialist periodicals addressed to specific professions included: “Zawodowiec” (The Professional), “Kolejarz” (The Railwayman), “Metalowiec” (The Metalworker) and “Robotnik Drzewny” (The Woodworker). The Germanspeaking supporters of the Socialist movement read “Der Sozialdemokrat” (The Social Democrat) while the Jewish population had their own “Der Jüdische Arbeiter-Zeitung” (The Jewish Workers’ Newspaper). The periodical “Prawo Ludu” (The People’s Rights) was designed for villagers. The main dilemma of the creators of such periodicals was the level of their publications – should they be designed for activists conscious of their role or for the average worker. Generally, around 450 titles supporting the Socialist movement were published in the Polish territories before 1918.Ewa Danowska, dr hab., Biblioteka Naukowa PAU i PAN w Krakowie. Zainteresowania badawcze: historia Polski XVIII i XIX wieku, biografistyka, edytorstwo.Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie11712

Drukarnia i księgarnia przyszkolna Gimnazjum Wołyńskiego i Liceum Krzemienieckiego (1811–1832)

Udostępnienie publikacji Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego finansowane w ramach projektu „Doskonałość naukowa kluczem do doskonałości kształcenia”. Projekt realizowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój; nr umowy: POWER.03.05.00-00-Z092/17-00

„Reforma Szkolna” (1904, 1913) i jej twórca Adam Szymański

„Reforma Szkolna” wydana pierwszy raz w 1940 r. przez Adama Szymańskiego została poświęcona tematyce związanej z koniecznością przeprowadzenia reformy wychowawczej/szkolnej wśród społeczeństwa. Pismo ponadto miało być całkowicie apolitycze po to, aby zapewnić młodemu pokoleniu umysłowych i moralnych korzyści. Autorzy w swoim artykule całkowicie skupiają się na omówieniu dziejów tego pisma.Udostępnienie publikacji Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego finansowane w ramach projektu „Doskonałość naukowa kluczem do doskonałości kształcenia”. Projekt realizowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój; nr umowy: POWER.03.05.00-00-Z092/17-00

«НАРОДНИЙ ВЧИТЕЛЬ» (1916 – 1918) Й. БАЛАБАНА НА ТЛІ ПЕДАГОГІЧНИХ ЧАСОПИСІВ І ВЧИТЕЛЬСЬКИХ ТОВАРИСТВ ГАЛИЧИНИ

The State Elementary education was very important to both the Austrian governmental and educational authorities. The World War I period saw, in spite of difficulties, the creation of new titles, such as «The Elementary State School Teacher» («Nauczyciel Ludowy»). This periodical was published and edited by Józef Bałaban, a Lviv teacher and educational activist, in the years 1916 – 1918. The periodical dealt with issues concerning elementary state school teachers and the improvement of their qualifications.Органы государственной власти Австрии и образования большое значение уделяли народному школьництву. Во время Первой мировой войны, несмотря на трудности, увидели свет новые педагогические жур-налы, среди них «Народный учитель» («Nauczyciel Ludowy»). Журнал выходил во Львове в течение 1916 – 1918 гг. Его издавал и редактировал И. Балабан – львовский учитель и образовательный деятель. Ежемесячный освещал проблемы народных учителей, повышение их квалификации.Органи державної влади Австрії та освіти великого значення надавали народному шкільництву. Під час Першої світової війни, незважаючи на труднощі, побачили світ нові педагогічні часописи, серед них «Народний учитель» («Nauczyciel Ludowy»). Часопис виходив у Львові упродовж 1916 – 1918 рр. Його видавав і редагував Й. Балабан – львівський вчитель і освітній діяч. Щомісячник висвітлював проблеми народних вчителів, підвищення їх кваліфікації